حسن کیانی

هدف : هدف اصلی این پژوهش بررسی میزان رضایتمندی نابینایان از خدمات کتابخانه­ای نابینایان استان آذربایجان شرقی می­باشد. روش/ رویکرد پژوهش : روش پژوهش پیمایشی توصیفی است. کتابخانه­ها ابتدا از نظر منابع اطلاعات و نیروی انسانی و فضا مورد توصیف شده­اند. سپس با استفاده از پرسشنامه از 353 نفر شهروند نابینا که عضو کتابخانه­های نابینایان در استان آذربایجان شرقی هستند، در مورد کیفیت خدمات کتابخانه­ها نظرخواهی شده است. تحلیل داده­ها در بخش توصیفی با استفاده از جداول فراوانی، و در بخش استنباطی با استفاده از آزمون­های خی­دو و تی نسبت به آزمون فرضیه­ها انجام شده است. یافته­ها : رضایت نابینایان در سطح متوسطی ( 65 درصد) قرار دارد و یشترین رضایت از رفتار کتابداران ( 62 درصد) و کمترین رضایت از دسترسی به کتابخانه ( 68 درصد) است. نتیجه­گیری: توسعه مجموعه کتابخانه از نظر مجموعه و تجهیزات، جذب نیروی انسانی متخصص در کتابداری، شناساندن اهمیت کتاب و کتابخانه است.

هدف : هدف از این پژوهش، واکاوی جایگاه مؤلفه های سواد اطلاعاتی در اَسناد بالادستی نهاد کتابخانه های عمومی کشور و تطبیق نتایج حاصل، با سند سواد اطلاعاتی ایفلا است . روش : پژوهش بر پایه تحلیل های نظری نگاشته شده و از نظر رویکرد، در زمره مطالعات کیفی جای دارد . جامعه پژوهش هشت فقره از اَسناد نهاد کتابخانه های عمومی کشور و همچنین سند رهنمود توسعه سواد اطلاعاتی ایفلا است که با ابزار سیاهه وارسی و با روش تحلیل محتوای کیفی با استفاده از نرم افزار اِن وایوو ( NVivo ) ، با تکیه بر تکنیک گال ( Gal ) انجام شده است . یافته ها : در مجموع 44 مضمونِ مرتبط با مؤلفه های سواد اطلاعاتی شناسایی شد که در پنج مقوله اصلی : آموزش، پژوهش ، سواد رسانه ای، کارآفرینی و یادگیری مادام العمر دسته بندی شدند. مضامین مرتبط با آموزش سواد اطلاعاتی بیشترین توجه را در اَسناد داشتند و سند برنامه پنج ساله راهبردی، حائز بیشترین مضامینِ مرتبط با مؤلفه های سواد اطلاعاتی ایفلا بود. علی رغم اهمیت سواد اطلاعاتی برای مخاطبان کتابخانه های عمومی، به نقش سازنده این مهارت ها آن گونه که باید، در اَسناد بالادستی و همچنین در برنامه های توانمندسازی جامعه مخاطب، توجه نشده است . اصالت / ارزش: نتایج حاصل از این واکاوی بستری برای توجه جدی و گنجانده شدن صریح تر مؤلفه های سواد اطلاعاتی در اَسناد نهاد کتابخانه های عمومی است تا از این رهگذر برنامه های مستمر آموزش مهارت های سواد اطلاعاتی برای جامعه مخاطب کتابخانه های عمومی کشور تدوین و اجرا شود .

هدف: این پژوهش در پی طراحی مقیاسی جهت سنجش توانایی مراکز اطلاع رسانی و کتابخانه ها برای ارائه خدمات مرجع دیجیتال مشترک و در نهایت اجرای آن در دانشگاه علامه طباطبایی بود. روش: در مرحله نخست ابتدا از روش تحقیق کتابخانه ای و سپس از روش تحقیق دلفی و در مرحله دوم از روش تحقیق پیمایشی توصیفی استفاده شد. در این پژوهش، پس از بررسی منابع اطلاعاتی و بهره گیری از نظر خبرگان شاخص های سنجش تعیین شد. جامعه آماری این پژوهش شامل سرپرستان (۸ نفر) و کتابداران بخش های مرجع، اطلاع رسانی و نشریات (۲۶نفر) کتابخانه های دانشگاه علامه طباطبایی (۸ کتابخانه) بود. یافته ها: اطلاعات حاصل از اجرای مقیاس طراحی شده نشان داد با آن که ارائه خدمات مرجع دیجیتال مشترک از نظر جامعه پژوهش دارای ضرورت زیاد است و کارکنان کتابخانه ها از تخصص و مهارت نسبتاً خوبی از این نظر برخوردارند، اما تعداد این نیروها برای ارائه این خدمات کافی نیست. کتابخانه ها بودجه و تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری لازم جهت پیاده سازی و ارائه این خدمات را در اختیار ندارند. علاوه بر این کتابخانه های بررسی شده برای ارائه این خدمات نیازمند به بهبود وضعیت منابع اطلاعاتی و زیرساخت ارتباطی خود هستند.

هدف : کتابخانه های عمومی به عنوان یکی از مجاری مهم و پرکاربردِ ارائه اطلاعات نقش مشارکتیِ قابل توجهی در آموزش و ارتقای مهارت های سواد اطلاعاتی کاربران دارند. هدف این مقاله، تعیین مؤلفه ها و شاخص های مؤثر بر ارتقای مهارت های سواد اطلاعاتی در بافت کتابخانه های عمومی کشور با در نظر داشتن خلأ مهارتی جامعه مخاطب و همچنین فقدان برنامه ریزی های منسجم و اجرای مستمر آموزش های مهارت های سواد اطلاعاتی، در بافت مذکور است. روش شناسی: پژوهش از نظر هدف کاربردی و رویکرد آن آمیخته است. داده های پژوهش با تحلیل محتوای چارچوب های سواد اطلاعاتی و برگزاری سه دور پنل دلفی خبرگان سواد اطلاعاتی گردآوری، شده است. جامعه پژوهش، در بخش جامعه اسنادی متشکل از چهار چارچوب سواد اطلاعاتی و در بخش جامعه انسانی متشکل از 11 نفر از خبرگان در دور اول و 10 نفر در دورهای دوم و سوم بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش کدگذاری و نرم افزار مکس کیودی ای استفاده شد. یافته ها: نتایج پنل دلفی، با 48 شاخص و هفت مؤلفه اصلی به این ترتیب حاصل آمد: «مهارت های درک و تشخیص نیاز اطلاعاتی»، «مهارت های دسترسی به اطلاعات»، «مهارت های ارزیابی اطلاعات»، «مهارت های استفاده از اطلاعات»، «مهارت های ترکیب اطلاعات»، «مهارت های اشاعه اطلاعات» و مهارت های «فراسواد». مؤلفه «فراسواد» یکی از مهم ترین مؤلفه های حاصل از پژوهش حاضر با کسب 18 شاخص، یکی از وجوه اصلی و تمایز مؤلفه های برآمده از نتایج این پژوهش با چارچوب ها و مدل های پیشین سواد اطلاعاتی برای کتابخانه های عمومی است. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این مطالعه، ضمن رفع خلأهای موجود و ارتقای مهارت های سواد اطلاعاتیِ جامعه مخاطب می تواند با جریان سازی علمی مناسب در پر کردن شکاف های پژوهشی در حوزه سواد اطلاعاتی در بافت کتابخانه های عمومی کشور، نیز مؤثر واقع شود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر سطح تحصیلات و مؤلفه های سواد اطلاعاتی والدین در ارتقاء سطح سواد اطلاعاتی فرزندانشان در مقطع پیش دانشگاهی مدارس دولتی و غیر دولتی منطقه 2 شهر تهران است. روش پژوهش: پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای و پیمایشی- تحلیلی انجام شده است. 689 نفر از دانش آموزان دختر و پسر مدارس دولتی و غیر دولتی منطقه 2 آموزش و پرورش تهران در مقطع پیش دانشگاهی که در سال 91-1390 مشغول به تحصیل بودند به صورت نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. داده ها، با استفاده از ابزار پرسش نامه محقق ساخته گردآوری شد. ضریب آلفای کرونباخ پرسش نامه برابر 9459/0 محاسبه گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های آماری توصیفی و استنباطی نظیر t یک و دو متغیره، آزمون آنووا، آزمون لوین و ضریب همبستگی اسپیرمن و پیرسون استفاده شد. یافته های پژوهش: یافته ها نشان داد بین سطح تحصیلات والدین و سواداطلاعاتی دانش آموزان مقدار ضریب همبستگی 266/0 برای پدران و 254/0 برای مادران مشاهده گردید که نشان دهنده همبستگی مستقیم (مثبت) بین سطح تحصیلات پدران و مادران و سواد اطلاعاتی دانش آموزان است. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که بین تحصیلات و سطح سواد اطلاعاتی والدین، با سطح سواد اطلاعاتی دانش آموزان رابطه معناداری وجود دارد. بنابراین می توان گفت والدین دارای سطح تحصیلات و سواد اطلاعاتی بالاتر، دارای فرزندانی با سواد اطلاعاتی بالاتر هستند.