عبدالرضا فرجی راد

Religions are one of the major forces in the world today and have a special ability to create ""systemic change"". They motivate their followers and as a key variable allow new players appear in the global arena. Furthermore, religious motivations, from past to present, are effective factor for forming armed movements such as Islamic fundamentalist groups. Middle East area due to the disparate political boundaries, Baathist , nationalist and Arab attitudes , Islamist movements and human conflicts on the one hand, and the presence of extra-regional activists, on the other hand, was the place for evolving and organizing of the Islamic fundamentalist groups. This research seeks to use the realistic approaches and identity and to answer the following question: Did religious ideas and constructing a new identity based on them make Islamic fundamentalist groups organize their activities in the region? Results show that the religious ideas, which has been turned into an ideology, has made regional activists use of religion for political goals and objectives and this is one of the techniques of fundamentalist groups in the Middle East. As a result, using existing platforms, regional and trans-regional activists have been able to organize fundamentalist groups. It is predicted that these ideological conflicts will change geopolitical balance of the region geopolitically which will also have some global consequences.

تأثیرات متقابل فضایی و روابط عملکردی بین شهرها با نواحی پیرامونی و از آن جمله نواحی روستایی واقع در حوزه نفوذ آن ها، به مرور منجر به تغییرات مختلف در عرصه های گوناگون آن ها می گردد. تغییرات ساختار جمعیتی (مهاجرت روستا-شهری، تخلیه جمعیتی روستاها و ....) و تغییرات ساختار کارکردی و اقتصادی (متزلزل شدن اساس و بنیاد تولید کشاورزی و گسترش فعالیت های حاشیه ای و غیرتولیدی و....) ازجمله ی آن هاست. در این میان، ازجمله تغییرات مهمی که عمدتاً متأثر از شهرها بوده و در دهه های اخیر بخصوص در نواحی روستایی کلان شهر تهران قابل مشاهده است، ادغام روستاهای حریم شهر در بافت فیزیکی شهرها، افزایش واحدهای صنعتی، تولیدی، خدماتی و مسکونی، زمین خواری و تغییر الگوی مصرف زمین و مهم تر از همه سوء مدیریت که باعث گستردگی بیش از حد فیزیکی شهرها و تغییر کاربری اراضی حریم آن ها شده است. هدف از این مقاله تحلیل راهبردی تحولات فضایی کارکردی شهرستان های ری و اسلامشهر در پهنه حریم جنوبی کلانشهر تهران می باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و روش مطالعه مبتنی بر مطالعه میدانی و پرسشنامه می باشد. همچنین جهت تجزیه و تحلیل داده ها، از مدل ترکیبی (SWOT-AHP) بهره گرفته شده است. یافته ها نشان می دهد عدم انتقال پادگان های نظامی در جایگاه نخست، عدم هماهنگی بین دهیاری ها و روستاهای داخل محدوده در جایگاه دوم و مستقل بودن و افزایش بارگذاری ساختمانی و جمعیتی در مهروموم های آتی به عنوان مهم ترین نقاط ضعف تلقی گردیده، و همچنین مؤلفه هایی مانند توجه روزافزون به حریم شهرها و روستاها بخصوص در سال های اخیر و دسترسی مناسب به خدمات و بالا بودن سرمایه اجتماعی درون گروهی به عنوان مهم ترین نقاط قوت قابل ذکر می باشند. در همین راستا مهم ترین مؤلفه ها استفاده از پتانسیل های فضای باز در اطراف شهرهای اسلام شهر و غیره در جهت گسترش خدمات اجتماعی مانند بیمارستان و ...، رعایت اصول ساخت وساز در روستاهای مجاور حریم کلان شهر تهران به دلیل وجود ساختارهای مناسب نظارت و کنترل و لزوم اخذ مجوزهای قانونی جهت هرگونه ساخت وسازهای جدید در محدوده حریم، به عنوان نقاط فرصت شناخته شده و در نهایت مؤلفه هایی مانند عدم نظارت مستقیم شهرداری ها بر پادگان های نظامی، تغییر کاربری ها با انگیزه منافع اقتصادی و همچنین عدم مطالعات جامع در زمینه خطرات احتمالی (مخاطرات طبیعی) در محدوده حریم، به عنوان مهم ترین نقاط تهدید در منطقه شناخته شده اند.

در منطقه ژئوپلیتیک خلیج فارس عوامل بسیاری توان برهم زدن ثبات سیاسی و امنیتی منطقه را دارد. هر یک از عوامل دارای ابعاد متفاوتی اند و در سطوح متفاوتی قرار دارند. با این حال در منطقه خلیج فارس، مهمترین عاملی که ساخت ذهنی منطقه را تشکیل داده ”رقابت“ است و به عنوان عامل فرادست؛ دیگر عوامل بی ثبات را تحت الشعاع خود قرار می دهد. سئوال اصلی پژوهش این است که ناپایداری و بی ثباتی در منطقه خلیج فارس ریشه در چه عواملی دارد و آیا عاملی وجود دارد که بتواند دیگر عوامل را تحت الشعاع خود قرار دهد و به عنوان عامل اصلی در بی ثباتی منطقه به حساب آید؟ فرضیه مقاله در پاسخ به سئوال پژوهش این است که عوامل متعددی در منطقه وجود دارد که باعث بی ثباتی در منطقه شده اند با اینحال مهم ترین عاملی که ظرفیت ایجاد ثبات و یا بی ثباتی در منطقه خلیج فارس را دارد، ”نظام ژئوپلیتیک“ منطقه است و هر یک از نظام های سیاس ی منط قه در تلاشند تا به یک جای گاه برتر در این ساختار ژئوپلیتیک برسند. نظام های متعدد امنیتی ناشی از ساختار ژئوپلیتیکی و نظم ژئوپلیتیک دوقطبی منطقه ای بوده و زمینه اصلی بروز چالش های سیاسی در منطقه می باشد؛ درحالیکه تغییر ساخت ژئوپلیتیک منطقه منجر به تغییر نظام امنیتی منطقه شده و رویکرد سیاست خارجی دولت های منطقه، ظرفیت خنثی سازی و بلااثر کردن عوامل تنش زای منطقه را خواهد داشت و بستر را برای ایجاد ثبات امنیتی و سیاسی در این منطقه فراهم می نماید. مقاله به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از ابزار کتابخانه ای نظیر کتب، مقالات، اینترنت و مصاحبه با اساتید و نخبگان دانشگاهی مورد نگارش درآمده است.

امروزه شهرها به عنوان مصرف کننده و توزیع کننده اصلی کالاها و خدمات تبدیل به نقاط کانونی پایداری شده اند. هدف این پژوهش، مطالعه کلان شهرهای ایران از لحاظ انطباق آنها با شاخص های توسعه پایدار و بررسی تطبیقی بین آنها است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. برای جمع آوری داده ها از روش های کتابخانه ای و اسنادی مانند سالنامه آماری مرکز آمار و سالنامه آماری شهرداری های کلانشهرهای ایران و نیز ۴۳ شاخص در سه بخش زیست محیطی، اقتصادی و کالبدی استفاده شده است. جهت رتبه بندی شهرها، از مدل های ویکور، الکترا و تاپسیس و همچنین از مدل آنتروپی شانون جهت وزن دهی به شاخص ها استفاده شده است. نتایج به دست آمده از ترکیب روش های سه گانه به وسیله تکنیک کپلند نشان داد که تهران با امتیاز ۴ در رتبه اول قرار گرفت و پس از آن به ترتیب شهرهای اهواز با امتیاز 2، اصفهان با امتیاز ۰، تبریز با امتیاز ۱- و مشهد با امتیاز ۴- در رتبه های بعد قرار گرفتند. بررسی مجموعه معیارهای پژوهش نشان داد که مقدار معیارهای توسعه پایدار در هر یک از شهرها به شکل یکنواخت و همگن نبوده و هر شهر از نظر برخی از معیارها در وضعیت بهتری نسبت به دیگر شهرها قرار دارد.

تحولات سریع نظام بین الملل (پیچ تاریخی) در منطقه جنوب غرب آسیا با رشد بیداری اسلامی، فرصت ها و تهدیداتی را برای کشور های منطقه به وجود آورده است. از این رو نظام سلطه در پهنه جغرافیایی منطقه به منظور حفظ هژمونی خود جنگ های نیابتی را هدایت می نماید که زمینه های رقابت های منطقه ای را به وجود آورده است. در این مقاله با توجه به موقعیت خاص ژئوپلیتیکی کشور یمن که در طول تاریخ معاصر دچار تغییر و تحول شده است؛ ساختار سیاسی، ظرفیت های ژئواستراتژیکی، ژئوکالچر و ژئواکونومیکی در این تغییر و تحولات نقش اساسی را ایفا کرده اند. که با توجه به اهمیت این عوامل در این پژوهش به بررسی علمی نقش عوامل تاثیرگذار فوق پرداخته شده است. بررسی ها و تجزیه و تحلیل های به عمل آمده از پرسشنامه های اساتید و خبرگان جغرافیای سیاسی نتایج تحقیق نشان می دهدکه ظرفیت های بالقوه عوامل مهم و تاثیرگذار کشور یمن در عرصه منطقه ای و بین المللی، به ترتیب اولویت عبارتند از: موقعیت ژئواستراتژیک تنگه باب المندب و روند استحکام بخشی بر ساخت درونی نظام سیاسی و اجتماعی یمن که امید است در سایه عوامل ژئوکالچر و عوامل مذهبی و انسانی این کشور حاصل شود و همین پتانسیل ها در موقعیت پیچ تاریخی کنونی (گذار) زمینه های رقابت های منطقه ای را به وجود آورده است.

مناطق مختلف جغرافیایی جهان به لحاظ قدرت تأثیرگذاری بر سایر مناطق و نیز میزان اهمیتی که در سیاست گذاری های قدرت های جهانی دارند، از جایگاه یکسانی برخوردار نیستند. هر کدام از مناطق مختلف جغرافیایی بر اساس موقعیت نسبی و مطلق خود و سایر ویژگی های ساختاری و کارکردی خویش، وزن ژئوپلیتیکی مخصوصی را دارا می باشد. منطقه کردنشین خاورمیانه با وسعتی در حدود 475000 کیلومتر مربع در قلب منطقه بحرانی خاورمیانه جای گرفته است. واقع شدن در محل تقاطع چهار حوزه تمدنی متفاوت؛ تمدن ترک - آلتایی در شمال، تمدن عربی- سامی در جنوب و جنوب غرب، تمدن آریایی - ایرانی در شرق، و تمدن اسلاو - ارمنی در شمال شرق، و نیز تقسیم شدن در بین چهار کشور منطقه، بیش از پیش باعث پیچیدگی مسائل این بخش از خاورمیانه شده است. در این بین، کردستان عراق که در شمال این کشور واقع شده است، به لحاظ دارا بودن ذخایر فراوان انرژی، رودخانه های جاری قابل توجه و مسائل هیدروپلیتیک مربوط به آن در کنار موقعیت معبری و توریستی آن از اهمیت فوق العاده ای در ساختار جغرافیای سیاسی این کشور برخوردار است. غیر متمرکز بودن نظام سیاسی عراق و اعطای اختیارات اجرایی و قانونگذاری به مناطق و استان های این کشور در قانون اساسی آن، بیش از پیش بر اهمیت ژئوپلیتیکی مناطق جغرافیایی تشکیل دهنده عراق افزوده است. در این مقاله، سعی شده است تا با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از روش کتابخانه ای و استفاده از اسناد و متون مرتبط، جایگاه و اهمیت ژئوپلیتیکی منطقه کردنشین عراق در شمال این کشور بررسی و تبیین گردد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که این منطقه به خاطر داشتن موقعیت برتر ژئواکونومیکی و هیدروپلیتیکی در کنار جاذبه های توریستی و موقعیت گذرگاهی در چارچوب کشور عراق از جایگاه قابل توجهی برخوردار می باشد.

کشورهای جهان در رقابتی تنگاتنگ و نزدیک در پی بهره گیری از توانمندی های کشور خود هستند تا بتوانند سهم بیشتری از درآمد ناشی از صنعت توریسم را به خود اختصاص دهند و با ساده ترین شکل ممکن به اشتغال زایی بپردازند. در این میان بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که اکوتوریسم و زیر شاخه های آن از جمله ژئوتوریسم در مقایسه با توریسم فرهنگی از قابلیت ها و مزیت های بهتری برخوردار است. از طرف دیگر به اذعان اندیشمندان و متخصصان ایران دومین کشور جهان از نظر برخورداری از جاذبه های گردشگری و ژئوتوریستی بعد از امریکا است. یکی از مناطقی که ذیل مقوله ژئوتوریسم از پتانسیل های بالایی برخوردار است استان مازندران و شهرستان نوشهر است. با توجه به این مقدمه سؤالی که در این تحقیق بدان خواهیم پرداخت این است که آیا سواحل دریای خزر و استان مازندران از طریق گردشگری و ایجاد منطقه آزاد نوشهر می تواند زمینه توسعه قدرت محلی و منطقه ای در ابعاد فرهنگی، اقتصادی و سیاسی را به وجود آورده و سبب افزایش اشتغال و درامد سرانه کشور گردد؟ و یا به عبارت دیگر آیا می توان استان مازندران را به عنوان یکی از مهم ترین مناطق گردشگری در حوضه دریای خزر، آسیای میانه و قفقاز مطرح کرد؟ جاذبه های باستان شناختی ، فرهنگی و طبیعی ایران مبنایی بسیار مناسب برای توسعه ژئوتوریسم ایجاد کرده است با توجه به این که ایران دارای گستره ی وسیعی از پدیده های زمین شناختی است و ژئوتوریسم به تازگی در آن پا گرفته و مراحل اولیه توسعه را طی می کند. فرضیه تحقیق حاضر این است که به نظر می رسد در استان مازندران پتانسیل هایی از دیدگاه ژئو توریسم وجود دارد که در صورت یک برنامه ریزی منسجم می توان با توسعه و بهره برداری از این پتانسیل ها تحولی در گردشگری داخلی و خارجی این منطقه به وجود آورد. ژئوتوریسم استان مازندران تابلویی زیبا از تمامی ژئوسایت های کشور است؛ بنابراین در تحقیق حاضر برآنیم تا ضمن بهره گیری از منابع کتابخانه ای و مقالات پژوهشی پتانسیل های طبیعی، موانع و تنگناهای موجود ژئو توریسم استان را بررسی نموده تا به اهداف مورد نظر دست یابیم.

ﻣﻘﺪار روان آب در هر منطقه ای با توجه به ﺷﺮاﯾﻂ اقلیمی، ﻫﯿﺪروﻟﻮژﯾﮑﯽ، ﺧﺎک و ﭘﻮﺷﺶ گیاهی در ﺳﻄﺢ ﺣﻮﺿﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزی ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎی ﻓﻮق ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اراﺋﻪ ی اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم از ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﮑﺎﻧﯽ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ است. در این زمینه، ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻮع ﻣﺪلﻫﺎی هیدرولوژیکی، دستیابی به مناسب ترین شبیه سازی چنین ﻣﺪلﻫﺎیی و انتخاب مدلی مناسب مستلزم ارزیابی میزان عملکرد آن ها متناسب با شرایط هیدرولوژیکی هر منطقه است. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ، اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺪل، ﺑﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ و ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻣﺪلﻫﺎی ﻫﯿﺪروﻟﻮژی ﺣﻮﺿﻪ ﻧﯿﺎز دارد. در اﯾﻦ پژوهش، میزان عملکرد دو ﻣﺪل ﺑﺎرش روان آب (SWAT, IHACRES) در ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزی روان آب دو ﺣﻮﺿﻪ یلفان و سولان ارزﯾﺎﺑﯽ و ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ شده اﺳﺖ. بر این اساس، با ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ، واﺳﻨﺠﯽ و صحت سنجی مدل ها ارزیابی شدند. بازه ی زمانی 1999-1983 دوره ی واسنجی و دوره ی 2010-1983 دوره ی صحت سنجی انتخاب و بررسی گردید. سرانجام، به منظور تعیین توانایی مدل در شبیه سازی روان آب حوضه ها به کمک معیار های ضریب نش ساتکلیف NS ضریب تعیین)) (مورد) ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که هر دو مدل از توانمندی قابل پذیرشِ شبیه سازی روان آب در هر دو حوضه ی برخوردارند و ﻣﺪل SWAT در دوره ی ﺻﺤﺖ سنجی هر دو زیر حوضه در مقیاس روزانه و ماهیانه با ﺿﺮﯾﺐ ﻧﺶ 6/0 و ﺿﺮﯾﺐ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺑﺎﻻی 7/0 ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد را از ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزی روان آب در هر دو ﺣﻮﺿﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دادهﻫﺎی ﻣﺸﺎﻫﺪاﺗﯽ دارد

رشد جمعیت و سالخوردگی آن هر دو آثار نامطلوبی در ابعاد اقتصادی واجتماعی بر جامعه خواهد داشت (قیصریان، 1388: 1) چگونگی توزیع مکانی جمعیت، یکی از مباحث مهم ساختار جمعیت است (مهاجرانی، 1389: 45)، و آگاهی از نحوه توزیع و پراکندگی جمعیت سالخورده روستایی در سال های مختلف و بررسی روند آن می تواند در برنامه ریزی های کلان اجتماعی و بویژه در مناطق روستایی مورد استفاده قرار گیرد. این تحقیق با مطالعه شاخص سالخوردگی، روند توزیع و پراکنش فضایی جمعیت سالخورده روستایی ایران را با استفاده از سیستم اطلاعات مکانی GIS در سه دوره سرشماری 1375، 1385 و 1390 مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که در سه دوره سرشماری 75، 85 و 90، شاهد الگوی خوشه ای در شاخص سالخوردگی هستیم و به معنای آنست که ما شاهد تمرکز این جمعیت در بخش های مرکزی کشور هستیم و جمعیت سالخورده به صورت متعادل در کشور پراکنده نشده است و ادامه این روند تمرکز بیشتر برای جمعیت سالخورده را در پی خواهد داشت. همچنین بین مرکز و پیرامون شاهد اختلاف فضایی برای میزان بالای شاخص سالخوردگی در مرکز کشور هستیم. در نهایت اینکه جمعیت سالخورده روستایی در حال افزایش است.

جنوب آسیا بهویژه کشورهای هند و پاکستان از متقاضیان بزرگِ گاز و ایران و ترکمنستان ازجمله دارندگان عمده منابع گاز، در منطقه و جهان محسوب میشوند. بر این اساس در سالهای گذشته برای تأمین گاز هند و پاکستان، دو خط لوله پیشنهادشده است. پژوهش حاضر بر آن است تا به این پرسش پاسخ دهد که ژئوپلیتیک خطوط لوله انتقال انرژی به شبه قاره هند، چه تأثیری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران دارد؟ فرضیه مقاله بدین صورت است که با توجه ظرفیت های ژئوپلیتیک و نیز موقعیت ژئواستراتژیک جمهوری اسلامی ایران، با تلاش برای تحقق خط لوله صلح، این کشور می تواند به صورت ایجابی در تأمین امنیت ملی و افزایش وزن ژئوپلیتیک خود مؤثر باشد، اما به علت ساختار نظم ژئوپلیتیک پساجنگ سرد و محوریت هژمونی آمریکا در این نظم و مخالفت این کشور با مشارکت فعال ایران در پروژه های انتقال انرژی در منطقه، سیاست انزوای ژئوپلیتیک ایران و حذف آن از خطوط انتقال انرژی و یا ممانعت از شکل گیری آن ها و طرح خطوط جایگزین ازجمله تاپی به جای خطوطی که نقش ایران در آن پررنگ است را پیگیری می نماید. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با کمک منابع الکترونیک و کتابخانه ای انجام شده است.

از زمانی که بحران سوریه درژانویه سال ۲۰۱۱ آغاز شده است، گمانه زنی های فراوانی درارتباط با تحولات و بحران سوریه از سوی کارشناسان وسیاستمداران ارائه شده است. درحالیکه که عناصرخارجی (آمریکا، رژیم صهیونیستی، عربستان سعودی) برشدت ناآرامی ها در این کشور می افزایند، جمهوری اسلامی ایران از یک سو با نگاهی محتاطانه به این تحولات نگریسته و از سوی دیگر با درخواست های اصلاحات مردمی و در چهارچوب حاکمیت ملی تاجایی که منجربه تضعیف قدرت و امنیت ملی سوریه در مبارزه با رژیم صهیونیستی نشود حمایت می کند.   مهمترین و شاید تنها هم پیمان منطقه ای سوریه درخاورمیانه ایران است و برای آنکه بتواند خط مقدم مقاومت در مقابل اسرائیل راحفظ کرده و جنبش های مقاومت را تقویت و حمایت نماید به همراهی حکومت سوریه نیاز دارد به همین دلیل سرنگون شدن حکومت بشاراسد برخلاف مصالح ایدئولوژیکی حکومت ایران است. درواقع سقوط دولت سوریه نوک پیکان مقاومت ایران را به عقب خواهد کشید و موقعیت منطقه ای ایران را تضعیف خواهد کرد. به همین دلیل راهبرد جمهوری اسلامی ایران درقبال مطالبات معارضان سوریه، تاکید بر بازگشت آرامش به این کشور، پشتیبانی قوی تر ازدولت جدید بشاراسد و عدم مداخله خارجی است. زیرا ضرورت های سیاسی ایران درسوریه مبتنی برحفظ منافع استراتژیک و تحت تاثیر اهمیت  نقش این کشور در معادلات سیاسی امنیتی منطقه بویژه درحوزه روابط با حزب اله، حماس و همچنین روند صلح اعراب بارژیم صهیونیستی است.

در قرن بیستم، عوامل گوناگونی در شکل گیری قدرت های جدید جهانی نقش داشته اند که شناخت این عوامل و بررسی چگونگی اثرگذاری آنها بسیار با اهمیت است. به طور قطع، یکی از این عوامل قدرت زا فناوری می باشد که با تأثیرگذاری بر حوزه های مختلف نظامی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی موجب افزایش قدرت ملی و فاصله گیری چند کشور از بقیه شده است. قدرت ملی در هر کشوری جایگاه آن را در سلسله مراتب قدرت جهانی یا ساختار ژئوپلیتیکی جهانی تعیین می کند که امروزه، ارتباط مستقیمی با درک مفاهیم اقتصاد ملی دارد. تأثیر مثبت و اساسی فعالیت در زمینه های اقتصادی بر رشد و توسعه قدرت ملی را می توان در بازسازی و برتری کشور های شکست خورده آلمان و ژاپن به دلیل بهره مندی از اقتصاد و فناوری و متقابلاً بهره مندی کمتر روسیه در صحنه جهانی با وجود دارا بودن قدرت نظامی مشاهده کرد.پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که علم و فناوری چگونه می تواند در تعامل با اقتصاد، موجب ارتقاء جایگاه منطقه ای و جهانی کشور شود. به همین جهت روش توصیفی – تحلیلی به عنوان روش تحقیق انتخاب شده و از چارچوب نظری «نظام ملی نوآوری» استفاده گردید، گردآوری اطلاعات مورد نیاز نیز به روش کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است. برای مطالعه تطبیقی نیز کشور هند انتخاب گردید. یافته ها نشان داد که در کشورمان علی رغم وجود زیرساخت های لازم، نیروی انسانی کارآمد و تأکید و برنامه ریزی در سطح ملی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و همچنین فناوری زیستی، این دو بخش فناوری، تأثیر قابل توجهی در اقتصاد ملی نداشته اند در حالی که در هند، علی رغم جمعیت فقیر زیاد، بوروکراسی پیچیده، فساد اداری و مشکلاتی از این دست، با مدیریت مؤثر دو بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات و زیست فناوری، اقتصاد ملی قدرتمندی شکل گرفته و اشتغال و ثروت قابل توجهی تولید شده است. اقتصاد مبتنی بر فناوری در کنار سایر مؤلفه های قدرت همچون جمعیت، سرزمین پهناور و تسلیحات استراتژیک نظامی موجب ارتقاء جایگاه جهانی هند تا سطح قدرت های نوظهور شده است.

    زمینه و هدف: بعد از تحولات منطقه عربی، عربستان نسبت به افزایش نقش ایران در لبنان، فلسطین، یمن، سوریه و به ویژه عراق نگران است، تحولات چند سال گذشته در منطقه خاورمیانه که موجب افزایش نفوذ جمهوری اسلامی ایران و شیعیان شد، اسباب نگرانی پادشاهی سعودی در مورد کاهش نقش و نفوذ خود در منطقه را فراهم آورده است. که این موضوع تاثیر زیادی در روابط خارجی این دوکشور مهم منطقه داشته است. به همین علت تحقیق حاضر به بررسی سناریوهای محتمل در آینده روابط خارجی دوکشور پرداخته است. روش: نوع تحقیق در این پژوهش از حیث هدف، کاربردی می باشد. اما از حیث ماهیت و روش، پیمایشی، خبرگی و دلفی و با کمک روش تایدا می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل تمامی نخبگانی است که در شغل سفیر در معاونت خاورمیانه و آفریقا وزارت خارجه مشغول هستند به همراه اساتید جغرافیای سیاسی (با رتبه دانشیار، استادتمامی) از سه دانشگاه تهران، تربیت مدرس، آزاد اسلامی (علوم و تحقیقات و تهران مرکز) می باشند که با سوالات باز پرسش شده اند. همجنین حجم نمونه در این پژوهش به دلیل حضور متخصصین شناخته شده، سعی شده به صورت هدفمند از تمامی واجدین شرایط سوالات انجام شود. یافته ها: یافته های تحقیق که حاصل سوال نخبگی از جامعه آماری تحقیق بوده نشان می دهد که: 83 درصد نخبگان وزارت خارجه و 78درصد اساتید جغرافیای سیاسی متغیر"نگاه تعدیل و موزانه نگر به توافق هسته ای و تعدیل در روبط خارجی با ایران"، 85درصد نخبگان وزارت خارجه و 82 درصد اساتید جغرافیای سیاسی متغیر "توافق هسته ای، افزایش ناامنی و اصطکاک در روابط خارجی با ایران"، 90درصد نخبگان وزارت خارجه و 87درصد اساتید جغرافیای سیاسی متغیر"تضعیف موقعیت منطقه ای عربستان"، 79درصد از نخبگان وزارت خارجه و 91 درصد از اساتید جغرافیای سیاسی متغیر"گسترش تفکر سلفی و وهابیگری" را از مهم ترین متغیرهای تاثیرگذار در روابط خارجی ایران و عربستان در سناریوهای محتمل آینده می دانند. نتیجه : در تحقیق حاضر که به نوعی متمایز از سایر تحقیق به این موضوع پرداخته شده است، سعی کرده با شناسایی متغیرهای مهم و تاثیرگذار، سناریوهای محتمل را در روابط خارجی دو کشور بیان نماید و در پایان به این نتیجه می رسد که: الف- نگاه تعدیل و موزانه نگر به توافق هسته ای سبب بهبود روابط خارجی ایران و عربستان تا ده سال آینده خواهد شد. ب-توافق هسته ای بین ایران و 5+1 باعث اصطکاک بیشتر بین ایران و عربستان خواهد شد. پ-با برقراری توافق هسته ای موقعیت منطقه ای عربستان تضعیف خواهد شد که این مهم سبب کنار آمدن بیشتر عربستان با قدرت جمهوری اسلامی ایران در منطقه و تصحیح در روابط خصمانه خود با ایران قدم برخواهد داشت. ت- توافق هسته ای به نگرانی های منطقه ای و ایدئولوژیکی خواهد افزود و عربستان برای فرار از این موقعیت سعی خواهد کرد با گسترش تفکر سلفی و وهابیگری در منطقه به نوعی بتواند مانع این مهم در منطقه شود.

جهانی شدن و تشدید آن پس از جنگ سرد با گسترش اقتصاد و بازار آزاد، وابستگی متقابل کشورها و مناطق مختلف جهان، نقش تعیین کننده و انکارناپذیری در تکوین و تقویت فرایند منطقه گرایی ایفا کرده است. منطقه گرایی نوین طی دو دهه گذشته در نقاط مختلف جهان به روندی رو به رشد تبدیل شده، و در کنار فرایند جهانی شدن به یکی از دو جریان غالب اقتصاد سیاسی تبدیل شده است. ﻣﻨﻄﻘﻪﮔﺮاﻳﻲ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺗﺠﻠﻲ و ﻧﻤﻮد ﻫﻤﻜﺎری ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دوم در اروﭘﺎ آﻏﺎز ﺷﺪ؛ وﻟﻲ ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ در ﺣﻮزهﻫﺎی ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻣﺮﻳﻜﺎی ﻻﺗﻴﻦ و آﺳﻴﺎی ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻲ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺖ. با توجه به اهمیت فرایند منطقه گرایی در عصر جهانی شدن، این پژوهش ضمن بررسی برخی رویکردهای نظری دو مفهوم جهانی شدن و منطقه گرایی، در صدد برآمده است تا ارتباط این دو فرایند را مشخص نموده، دلایل و انگیزه های شکل گیری منطقه گرایی در عصر حاضر را مورد تحلیل قرار دهد و حوزه های مختلف منطقه گرایی را بررسی نماید. نتایج این تحقیق که با روش توصیفی – تحلیلی تدوین شده است، می تواند مشوقی برای شکل گیری منطقه گرایی در عصر جهانی شدن باشد.

ایجاد بی ثباتی در امنیت یک منطقه جغرافیایی از دو مؤلفه “درون زا” و “بیرون زا” ناشی می شود و هر یک از این مجموعه عوامل متأثر از یکدیگر می باشد. پیکربندی امنیت منطقه خلیج فارس از دیرباز متأثر دو عامل درونی و بیرونی بوده است، هرچند که در بازه های زمانی مختلف نقش هر یک از این عوامل با تغیییراتی روبرو شده است. در نظم ژئوپلیتیکی حاکم بر نظام بین الملل، یکی از دلایلی که موجب بی ثباتی امنیت منطقه خلیج فارس شده است نوع کارکرد نظام های سیاسی حاکم بر کشورهای این منطقه است. وجود نظام های سیاسی سه گانه حوزه خلیج فارس که تفاوت های بنیادی با یکدیگر دارند، منجر به تشدید روند بی ثباتی در این منطقه شده است. در این مقاله تلاش شده تا ضمن تبیین تفاوت های بنیادین حاکم بر نظام های سیاسی حوزه خلیج فارس، به تشریح تأثیرات ژئوپلیتیکی هر یک از این نظام های سیاسی در ایجاد بی ثباتی در منطقه بپردازیم.

 یکی از مشکلات امروزی شهرها به ویژه در ایران، پدیده جرم و انحرافات اجتماعی می باشد. شهر تبریز با مسایل خاص خودش از این قاعده مستثنی نیست. علوم مختلف در قالب نظریه های گوناگون به ویژه در جامعه شناسی شهری به تبیین جرم پرداخته اند. بعضی از این نظریه ها این مهم را از منظر شهری  و عوامل تاثیر گذار آن نگریسته اند که بوم شناسی شهری مهمترین آنهاست. پژوهش حاضر با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و پیمایشی از طریق ابزار پرسشنامه و مصاحبه، جامعه آماری زندانیان شهر تبریز در زمستان 92 را با تعداد4129 نفر و با نمونه آماری 291 نفر از طریق فرمول کوکرال، مطالعه و نتایج حاصله در مناطق به وسیله سایر اطلاعات (موقعیت،مساحت،جمعیت) تحلیل شده است. یافته های پژوهش پراکنش و شدت جرم در مناطق شهر را مشخص نموده و نشان داد که نوع غالب جرم به علت در مسیر ترانزیت بودن, جرایم مواد مخدر بوده و منطقه 6 به علت در حاشیه بودن و مسایل اجتماعی و فرهنگی آن و 8 به علت در مرکز بودن و داشتن تراکم کالبدی و جمعیتی، دارای بیشترین و مناطق 1و4 با ویژگی های خاص خود دارای کمترین میزان و شدت جرم بوده اند. 

دیپلماسی به عنوان حوزه موضوعی در روابط بین الملل هدف تحلیل نظریه پردازان بازی بوده است. از دیدگاه این نظریه پردازان در ساده ترین شکل دیپلماسی بین کشورها، دو دولت تصور می شود که یکی از آنها پیشنهاد دهنده است و دیگری چند راه پیش روی دارد، یکی از عوامل اساسی در انتخاب میان گزینه های مختلف، ارزش انتظاری دستاوردی است که یک دولت از گزینه های پیش رو با توجه به عامل تنزیل زمان تخمین می زند. با توجه به این اصل، مذاکرات جمهوری اسلامی ایران و 1+5 در سالهای اخیر با فراز و نشیب های فراوانی روبرو بوده است. در این پژوهش هدف مشخص کردن جواب این سؤال است که اسرائیل خواهان چه نتیجه نهایی از مذاکرات 1+5 با ایران است و چه فعالیتهایی برای رسیدن به خواسته مطلوب خود انجام داده است؟در همین راستا تلاش شده است، این مسئله در چارچوب بازی باحاصل جمع صفر تحلیل و بررسی شودو پرداختهای مختلفی که دو طرف بازی یعنی ایران (بازیکن الف) و اسرائیل (بازیکن ب) در بین سالهای 86 تا 91 داشته اند را مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهیم.

موضوع آب و تأثیر آن در حیات بشر نیاز به استدلال و تجزیه و تحلیل ندارد؛ اما رشد جمعیت و بالا رفتن سطح زندگی و رشد شهر نشینی همراه با گسترش ابعاد صنعتی و تکنولوژیکی زندگی در جهان سبب شده تا استفاده بهینه از آب و حوزه های آبی موجود در جهان با تأمل و برنامه ریزی بهتری حرکت کند. به دنبال چنین شرایطی، مسائل زیست محیطی تا حدودی مد نظر قرار گرفته و با کاهش رقابت های بیهوده سیاسی، کشورها درپی تعیین رژیم عادلانه ای برای بهره برداری همه کشورها و ملت ها از پهنه های آبی موجود و بهبود اقتصاد ملی بوده اند. از این رو بحران آب در حوزه دریاچه آرال به دلیل وجود پنج کشور حاشیه این دریاچه به عنوان یک پدیده، مورد بررسی این نوشتار است که با نبود یک مدیریت کارآمد، درحال نابودی و ایجاد یک بحران زیست محیطی در منطقه است. این مهم نیازمند به تبیین همه جانبه مدیریت منطقه ای و دست یابی به یک راه حل مورد رضایت دو طرف را نشان می دهد.