محسن حاجی زین العابدینی

محسن حاجی زین العابدینی یکی از مهمترین مباحثی که در دنیای اینترنت مطرح است، بحث حاکمیت بر این پدیده فراگیر جهانی است. در اغلب متون کتابداری و اطلاع رسانی که بسیار هم به مسئله اینترنت می پردازد، بیشتر به مسایل کاربردی، اجتماعی و گاه فنی اینترنت پرداخته می شود....

هدف: بررسی وضعیت توصیف منابع اینترنتی در آر.دی.اِِی. و شناسایی رویکرد قواعد انگلوامریکن در توصیف این منابع روش/ رویکرد پژوهش: مقایسه ای (تطبیقی)؛ جامعه پژوهش، ناحیه های توصیف فصل 1، فصل 9 و فصل 12 آخرین ویرایش قواعد فهرستنویسی انگلوامریکن (ویراست سال 2002، روزآمدشده در سال 2004) و عناصر توصیف فصل 1 - 7 قواعد آر.دی.اِِی. است. یافته ها: در مورد عنوان کامل میان قواعد فهرستنویسی انگلوامریکن و قواعد آر.دی.اِی. تفاوت وجود ندارد. سه عنصر (نوع رسانه، نوع محمل و نوع محتوا) در قواعد آر.دی.اِِی.، جایگزین شناسه عمومی ماده در قواعد فهرستنویسی انگلوامریکن شده است. در مورد شرح مسئولیت، شرح ویرایش، اندازه، محل نشر، نام ناشر، تاریخ نشر، فروست و یادداشت میان قواعد فهرستنویسی انگلوامریکن و قواعد آر.دی.اِِی. تفاوت نگارشی وجود دارد. عناصر شرایط دسترسی، محدودیت های دسترسی، محدودیت های استفاده، ملزومات سامانه، خلاصه سازی محتوا، زبان محتوا، اطلاعات تماس و نشانی اینترنتی عناصر جدید فهرستنویسی در قواعد آر.دی.اِی. هستند. نتیجه گیری: میزان انطباق ناحیه های توصیف منابع اینترنتی در انگلوامریکن در مقایسه با عناصر توصیف منابع اینترنتی در آر.دی.اِی.، 87/71 درصد است.

هدف: هدف این مقاله بررسی قابلیت و توانایی موتور جستجوی گوگل پژوهشگر در بازیابی اطلاعات و انتشارات نویسندگان پر استناد بر اساس هر نوع نگارش نام است. روش: این پژوهش از نوع کاربردی بود و به روش پیمایشی-توصیفی انجام شد. روش گردآوری اطلاعات از نوع میدانی و کتابخانه ای بود. جامعه نمونه شامل ۱۰ نویسنده پر استناد غیر ایرانی از ۵ رشته علمی بود که از طریق نمونه گیری غیر-احتمالی از سایت ""این-سایت"" انتخاب شدند. نتایج بازیابی انواع نگارش های نام هر نویسنده در گوگل پژوهشگر با سیاهه وارسی فهرست انتشارات وی مطابقت داده شد. برای هر نویسنده بر مبنای نگارش های مختلف نام به همراه استفاده از عملگر OR و محدودسازی با موضوع، ۱۲ متغیر جستجو در نظر گرفته شد که در این پژوهش از آن ها به عنوان متغیر یاد می شود. یافته ها: نتایج میانگین ضریب بازیافت ۱۲ متغیر (متغیرهای به کاررفته در جستجو) برای ۱۰ نویسنده نشان داد که تنها در ۴ مورد ضریب بازیافت بالاتر از سطح متوسط و در تمام متغیرها ضریب دقت پایین تر از سطح متوسط است. اولویت بندی میانگین ضریب بازیافت و دقت متغیرها با آزمون فریدمن نشان داد که هیچ متغیری در خصوص بازیافت و دقت بر دیگر متغیرها برتری ندارد. نتایج آزمون t استودنت مستقل برای سنجش ارتباط میان متغیرهای ۱-۶ (نگارش های مختلف نام بدون محدودسازی با موضوع) و ۷-۱۲ (نگارش های مختلف نام با محدودسازی موضوعی) نشان داد که در مورد بازیافت میان این دو دسته متغیر تفاوتی وجود ندارد اما ضریب دقت در متغیرهای ۱-۶ (بدون محدودسازی نام با موضوع) بالاتر از ترکیب و محدودسازی نام با موضوع است. به طورکلی نتایج حاصل، حاکی از آن بود که گوگل پژوهشگر در بازیابی نگارش های مختلف نام نویسندگان معمولاً به طور مطلوب عمل نمی کند

هدف: پژوهش حاضر به منظور تعیین نقش تبلیغات در جذب مخاطب به کتابخانه های وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور بر اساس مدل آیدا در شهر تهران در بازه زمانی مهرماه 1394 تا مهر ماه 1395 انجام گرفته است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش اجرا توصیفی- پیمایشی از شاخه مطالعات میدانی است. پژوهش براساس مدل آیدا انجام و جامعه آماری پژوهش اعضای کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی شهر تهران است. تعداد کل اعضا برابر با 39085 نفر بود. براساس فرمول کوکران تعداد 379 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. روش نمونه گیری به صورت تصادفی طبقه ای براساس مؤلفه تحصیلات است. داده ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته با الگوبرداری از پرسشنامه ربیعی، محمدیان و برادران جمیلی (1390) گردآوری شد. داده های حاصل از پرسشنامه ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 24 در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که تبلیغات نهاد کتابخانه های عمومی کشور در شهر تهران نتوانسته است مراحل مدل آیدا را با موفقیت طی کند. در مورد مراحل چهارگانه مدل آیدا، نقش تبلیغات در مرحله علاقه از وضعیت بهتری نسبت به سایر مراحل برخوردار و در مرحله اقدام دارای کم ترین میانگین (اثربخشی) بوده است. اصالت/ارزش: ارزش پژوهش به منظور آشکار ساختن اثر تبلیغات انجام شده در کتابخانه های عمومی شهر تهران است. همچنین از ویژگی های پژوهش حاضر به کارگیری مدل آیدا برای سنجش نقش تبلیغات در کتابخانه های عمومی کشور است.

مقدمه : در دهه های اخیر، واقعیت افزوده توجهات بیشتری را به خود جلب نموده و با افزودن لایه ای از اطلاعات مجازی، تجربه نوینی را برای کتابخانه ها نیز فراهم کرده است تا پاسخ گویی به نیازهای جمعیت عظیم و گوناگونِ کاربران را افزایش دهد. بر اساس این تحولات فناورانه، شناسایی ابعاد تاثیرگذاری واقعیت افزوده بر خدمات کتابخانه ای هدف پژوهش حاضر بوده است؛ تا از این طریق، این فهم بدست آید که اکنون، چه چیزی و چگونه توسط فناوری درحال رُخ است. روش شناسی : باتوجه به دانش ناکافی و پراکنده ای که درباره ورود واقعیت افزوده به کتابخانه ها به چشم می خورد، پژوهش حاضر با رویکرد مروری و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی در راستای استخراج نظامند یافته های متون پیشین، در میان منابع گردآوری شده از سه پایگاه علمی وب آوساینس، گوگل اِسکالِر، و اِسکوپوس، به دنبال پاسخ به این سؤال بوده است که مطالعات، اثربخشی واقعیت افزوده را در چه ابعادی از خدمات کتابخانه ای شناسایی کرده اند. یافته ها : یافته ها حاکی از این هستند که واقعیت افزوده ظرفیت پشتیبانی از عملکرد کتابداران در مدیریت منابع کتابخانه ای را دارد. به علاوه کاربران را در این زمینه ها یاری می دهد: 1. جست وجوی منابع کتابخانه؛ 2. آموزش خدمات کتابخانه ای و سواد اطلاعاتی؛ 3. ارائه خدمات مبتنی بر مکان؛ 4. ایجاد شبکه های تعاملی و پژوهشی و 5. بازدید از منابع تاریخی و کم یاب. نتیجه گیری : نتایج این پژوهش نشان داد که تمرکز بیشتر پژوهشگران و توسعه دهندگان نرم افزارهای واقعیت افزوده برای خدمات کتابخانه ها، بر تسهیل عملکرد کاربران بوده است تا کتابدارن. همچنین، توانمند نمودن کودکان و نوجوانان بعنوان کاربران مستقل کتابخانه مورد توجه ویژه ای قرار گرفته است. پژوهشگران گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، کتابداران، مدیران کتابخانه های کودک و نوجوان، متخصصان علوم کامپیوتر می توانند از پیشنهادات کاربردی این پژوهش بهره مند شوند. بنابراین، ضرورت دارد در تعامل پژوهشگران با کتابداران و کاربران کتابخانه ها یا حتی مطرح شدن کتابداران به عنوان پژوهشگر، از مسائل این مکان ها اطلاع یافته و در جهت تحقق کتابخانه های نسل چهارم از طریق فناوری هایی مانند واقعیت افزوده گام بردارند.

هدف: هدف این پژوهش، تعیین وضعیت مؤلفه جست وجو در وبگاه های مراکز تاریخ شفاهی داخل و خارج از کشور است. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش با استفاده از روش های پیمایش تحلیلی و توصیفی انجام شده است و ابزار جمع آوری داده ها سیاهه وارسی بوده است. همچنین، پژوهشگر برای جمع آوری داده ها، ازطریق پست الکترونیکی، با برخی مسئولان مراکز تاریخ شفاهی خارج از کشور، و با مسئولان داخل، از طریق تماس تلفنی، ارتباط برقرار کرده است. جامعه پژوهش: جامعه مورد پژوهش شامل 7 مرکز تاریخ شفاهی در ایران و 10 مرکز فعال از مجموعه مراکز تاریخ شفاهی جهان (خارج از ایران) است. مراکز مورد بررسی با در نظرگرفتن پراکندگی جغرافیایی و گستره متنوع جهانی انتخاب شده اند. یافته های پژوهش: نکته ای که آشکارا می توان در مراکز تاریخ شفاهی داخلی مشاهده کرد، این است که اغلب آنها به طور مستقل دارای مؤلفه جست وجو در وب نیستند و دسترسی به منابع آنها با مراجعه حضوری میسر است. و در مقابل، در بیشتر مراکز تاریخ شفاهی خارج از کشور، مؤلفه جست وجو به طور مستقل در وبگاه آنها وجود دارد و امکان جست وجوی کاربران در وبگاه آنها قرار داده شده است. نتیجه گیری: نتایج پژوهش، نشان دهنده فقدان مؤلفه جست وجو در بیشتر وبگاه های مراکز تاریخ شفاهی است. این موضوع نباید از دید مسئولان و مدیران مراکز تاریخ شفاهی داخلی پنهان بماند؛ زیرا مؤلفه جست وجو یکی از مهم ترین و اساسی ترین عامل در دستیابی کاربران به اطلاعات مورد نظر است.

هدف این پژوهش تعیین میزان انطباق فهرست پیایندهای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آر دی اِی) است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و با روش پیمایشی و رویکرد توصیفی-تحلیلی (تطبیقی) انجام شده است. جامعه پژوهش شامل 14600 پیشینه پیایند موجود در کتاب شناسی ملی ایران و نمونه پژوهش برابر با 375 پیشینه است. ابزار گردآوری اطلاعات شامل سیاهه وارسی و جدول انطباقی است. یافته ها نشان داد که 7/14 درصد از داده های موجود در پیشینه های مورد بررسی با عناصر «آر دی اِی» دارای انطباق کامل هستند و 5/83 درصد با این عناصر انطباق ندارند. همچنین، 8/1 درصد از این داده ها با عناصر (آر دی اِی) دارای انطباق نسبی هستند. بلوک 1 با میانگین 167 بیشترین انطباق و بلوک 4 با میانگین 5 کمترین انطباق را دارا هستند. پیشینه پیایندها به میزان کمی با (آر دی اِی) انطباق دارد. بلوک 1 دارای بیشترین انطباق و بلوک 4 دارای کمترین انطباق با عناصر (آر دی اِی) است. دلیل اصلی عدم انطباق، عدم توجه به اهمیت بلوک های مهمی نظیر بلوک ۴ و ۵، اضافه شدن فیلدهای جدید در «یونی مارک»، اضافه شدن تعاریف و نقش های جدید در «آر دی اِی» و خالی بودن فیلدها (تکمیل نشدن اطلاعات) است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان دقت در بازیابی منابع شنیداری با استفاده از روش خوشه بندی و به کارگیری الگوریتم کی- مینز انجام شده است. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش پژوهش نیمه تجربی و از طریق مشاهده مستقیم است. به منظور بررسی میزان دقت در بازیابی منابع شنیداری، مجموعه ای شامل ۲۳ آلبوم منتشر شده در تابستان سال ۱۳۹۱ انتخاب شد. ابتدا پیشینه های موجود در هر آلبوم براساس استاندارد فراداده ای پی.بی.کور فهرست نویسی شد. در گام بعدی هر یک از عناصر فراداده مزبور به عنوان یک خوشه و توضیحگرهای آن به عنوان متغیر در نظر گرفته شده و الگوریتم کی- مینز در محیط نرم افزاری اس. پی. اس. اس بر روی داده ها اجرا شد و فاصله هر پیشینه تا مرکز خوشه به دست آمد. یافته ها: با توجه به میزان فاصله هر پیشینه تا مرکز خوشه و ملاک قرار دادن این مقدار به عنوان میزان دقت در بازیابی منابع، پیشینه هایی که بیشترین شباهت به مرکز هر خوشه را دارند در کمترین فاصله، و پیشینه هایی که کمترین شباهت با مرکز خوشه را دارند در بیشترین فاصله با آن قرار گرفتند و میزان دقت برای هر خوشه و توضیحگر محاسبه گردید.