محسن الویری

محسن الویری

مدرک تحصیلی: دانشیار دانشکدة تاریخ و علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۷۱ مورد از کل ۷۱ مورد.
۶۱.

حاکمیت صفات الهی در جریان تاریخ از دیدگاه نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه دینی دوره بیستم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۷۷ 79 - 98

کلید واژه ها: ربوبیت الهی علم الهی اراده ی الهی فلسفه ی نظری تاریخ نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۱ تعداد دانلود : ۲۷۶
صفات الهی و بازتاب آن در حرکت و مراحل حرکت تاریخ، از مباحث مهم فلسفه ی نظری تاریخ است که نظر فیلسوفان تاریخ را به خود جلب کرده است. این مسأله ازآن رو که در پیوند با اختیار انسان و میزان و چگونگی نقش آفرینی او در تاریخ است، اهمیتی مضاعف یافته است. نوشتار پیش رو کوشیده است سه صفت ربوبیت، علم و اراده را همراه با تقریری از مفهوم قضا و قدر الهی، به استناد سخنان امیرمؤمنان علی(ع)، به ویژه در نهج البلاغه، بررسی کند و ضمن تبیین مفهوم حاکمیت آن ها بر تاریخ، تلازم نداشتن آن با جبر را اثبات کند. یافته های این پژوهش نشان دهنده ی آن است که در دیدگاه امیرالمؤمنین علی(ع)، اگر این صفات بر جریان تاریخ حاکمیت نداشته باشد، تاریخ روبه زوال می رود و باتوجه به اینکه براساس آموزه های وحیانی، اراده ی انسان، خود یکی از عناصر رویدادهای تاریخی است، باور به حاکمیت این صفات، به محدودکردن دامنه ی اختیارات تکوینی انسان نمی انجامد.  
۶۲.

تبیین مبانی هستی شناسی آینده پژوهی با رویکرد اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های مدیریتی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۶) 55-74

کلید واژه ها: آینده پژوهی هستی شناسی هستی شناسی اسلامی آینده واقعیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۹ تعداد دانلود : ۱۲۴
مبانی هستی شناسی در آینده پژوهی بیانگر نگاهی است که آینده پژوه به هستی دارد. پیش از آینده پژوهی باید دیدگاه هستی شناسی به آینده مشخص گردد؛ زیرا تا دیدگاه آینده پژوهی به مبنای هستی شناسی آینده تعیین نشود، امکان درک مناسب و صحیح از آینده و گزاره های مربوط به آن وجود ندارد. حتی بدون داشتن یک رویکرد دقیق درباره هستی، نمی توان فرایند آینده پژوهی را به نحو مطلوب و اثربخش دنبال کرد. در این پژوهش، پس از ذکر رویکردهای مطرح در خصوص مبانی هستی شناسی آینده پژوهی، چهارچوب مفهومی براساس مبانی نظری ایجاد شد؛ سپس با مراجعه به منابع دینی و فلسفی، اطلاعات مورد نیاز احصا و با روش توصیفی – تحلیلی داده های گرد آوری شده تحلیل گردید. پس از توصیف گزاره ها و تحلیل آنها، سه مبنای: «تفاوت مراتب و نفس الامر هستی»، «وجود روابط علّی در نظام هستی» و «تلازم زمان با حرکت به عنوان مبانی هستی شناسی آینده پژوهی» شناسایی شد.
۶۳.

مبانی کلامی و تاریخ نگاری بررسی موردی: سنجش سند در نگاه علامه جعفر مرتضی

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال سی ام آذر و دی ۱۳۹۸ شماره ۵ (پیاپی ۱۷۹) 19 - 24

کلید واژه ها: مبانی کلامی تاریخ نگاری سنجش سند جعفر مرتضی عاملی سند تاریخی کلام تاریخ بررسی سند نگاه کلامی به تاریخ کلام زدگی تاریخ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۲۳۵
یکی از چالش های جدی تاریخ نگاری با نگاه دینی، چگونگی جمع بین تاریخ نگاری غیرجانبدارانه و علمی و عینی همزمان با باورهای دینی به ویژه درباره زندگی معصومان علیهم السلام است. به نظر می رسد اگر مفهوم کلامی بودن دانش تاریخ به درستی تبیین شود بسیاری از اختلاف نظرها دراین باره از میان می رود. نویسنده در نوشتار حاضر در راستای این هدف، نخست برداشت های چندگانه از رابطه کلام و تاریخ را مطرح و سپس، ضرورت سازگاری سند تاریخی با پیش فرض های قطعی در نگاه علامه جعفر مرتضی عاملی را متذکر می شود. در ادامه، با دسته بندی دیدگاه علامه جعفر مرتضی درباره پیش فرض های کلامی بررسی سند تاریخی، بدیهی بودن تقدم پیش فرض های قطعی کلامی بر مفاد سند را اظهار می نماید.
۶۴.

سازوکار تغییر اجتماعی از دیدگاه قرآن با تکیه بر سیر نزول(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و مطالعات اجتماعی سال نهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۳۵) 45 - 82

کلید واژه ها: تغییر اجتماعی واقعیت های اجتماعی سازوکار تغییر سیر نزول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۳ تعداد دانلود : ۱۴۳
فهم جامعه و مسائل مربوط به آن، دست کم بخشی از تلاش های علمی دانشمندان از قدیم تاکنون بوده است. دغدغه ی تبیین تغییرات اجتماعی و دگرگونی هایی که در سطح نهادها و ساختارهای اجتماعی رخ می دهد و ارائه ی تبیینی درست از آن، مسأله ای بود که باعث ایجاد دانشی به نام جامعه شناسی شد. به دلیل نگاه به جامعه از زوایای مختلف و سطوح تحلیل متفاوت، جامعه شناسان دیدگاه های متعدد و در برخی موارد متضادّی از تغییر اجتماعی ارائه کرده اند. به نظر دین (جهان بینی، شریعت و اخلاق)، انگیزه های روانی، اقتصاد و کُنش که بستر شکل گیری انگاره های اساسی جامعه شناسی شد، مهم ترین مولفه ها در باب تحلیل دگرگونی های اجتماعی است. تدبّر در آیات و تحلیل آنها بر اساس این مولفه ها با نظرداشت سیر نزول، می تواند در ارائه ی یک الگوی قرآنی در باب سازوکار تغییر اجتماعی راهگشا باشد. پس از تدبّر در آیات و تحلیل کمی و کیفی داده ها، سازوکار تغییر اجتماعی از منظر قرآن، به نظر فراگردی چندبُعدی و دورانی است. در این فراگرد، جهان بینی و باور افراد جامعه به مثابه زیربنای تغییر اجتماعی بر کنش آنها تأثیر می گذارد و باعث بازتولید یا تغییر ساختارها می شود، امّا این تأثیر یک طرفه نیست. در نهایت؛ از منظر قرآن، هرگونه تحلیلی برای فهم تغییرات اجتماعی و سازوکار آن باید بر رابطه متقابل باور و کنش افراد تمرکز کند.
۶۵.

تمدن نوین اسلامی و ویژگی های زبان تمدن ساز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی دوره ۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 35 - 64
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۲۳
تمدن نوین اسلامی از مباحث نوظهور جهان اسلام است که موافقان آن برای زمینه سازی، تقویت و انسجام آن تلاش دارند در بسط نظرات، ارائه ی مدل های مدنظر، آسیب شناسی و تبیین های نظری به تمام ظرفیت های مادی و معنوی که در شکل گیری، نضج و مانائی یک تمدن مؤثرند؛ توجه نمایند. ازجمله عوامل معنوی شایان توجه در شکل گیری و بسط یک تمدن، زبان تمدن ساز است. زبانی که حائز شاخص ها و ویژگی هایی است که در قوام، انسجام و پایداری یک تمدن در مقابل غیرهای رقیب و مهاجم ایفای نقش خواهد کرد و با فقدان آن، زندگی انسان پیشرفته، هم سطح با حیوانات خواهد شد. با اتکاء به قابلیت ها و ویژگی های چنین زبانی می توان زمینه ی قوام و انسجام تمدن مسلط در آینده جهان اسلام را فراهم آورد. بدین منظور نوشتار حاضر در نظر دارد با روش توصیفی- تحلیلی به این سؤال پاسخ گوید که ویژگی های زبان تمدن ساز چه مواردی هستند؟ یافته های پژوهش حاضر حاکی از آن است که تکامل یافتگی و پاسخگویی در زمان، باز بودن و کاربردی بودن، عام و فراگیر بودن، خلاقیت و پویائی و دریافتی و پذیرا بودن ازجمله ویژگی های زبان تمدن ساز است. چنین زبانی قادر خواهد بود به نیازهای روز یک واحد بزرگ و مستقل اجتماعی پاسخ گوید و به عنوان ابزاری کارآمد در پاسداشت سرمایه های تمدنی و عرضه داشت آورده های جدید ایفای نقش نماید.
۶۶.

درآمدی بر کارکردهای تمدنی زبان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دین و ارتباطات سال بیست و نهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۶۲) 370 - 343

کلید واژه ها: زبان تمدن زبان تمدن ساز تمدن اسلامی کارکردهای تمدنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۸۱
تمدن بالاترین سطح پیشرفت و برآیند دستاوردها و سرمایه های سخت و نرم یک جامعه انسانی است که براساس سهم مولفه های سازنده خود در سطوح مختلف در جوامع انسانی ظهور می کند. از جمله مهمترین ابزار در پی ریزی تمدن، زبان است که با قابلیت بی بدیل ارتباطی خود، قادر است کارکردهای تمدنی ارزشمندی داشته باشد. پرداخت به کارکردهای تمدنی زبان و بررسی میزان اثرگذاری آن به عنوان مهمترین ابزار ارتباطی می تواند در شناخت خلاءهای پیش روی یک تمدن مؤثر باشد و در میدان رقابت با غیرهای مجاور، آن را مهیا و تقویت نماید. بدین منظور پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی در نظر دارد به مسأله ارتباط زبان و تمدن و کارکردهای تمدنی زبان تمدن ساز بپردازد. یافته های پژوهش حاضر حاکی از آن است که زبان می تواند در اعتباربخشی به تمدن، تعیین سطوح اندیشه تمدن ساز، تولید و بازتولید تمدنی، افزایش قدرت و اثرگذاری آن در حوزه درون و برون مرزی یک سرزمین، آموزش هنجارهای تمدنی و انتقال سرمایه ها و دستاوردهای جدید مشارکت داشته باشد. براین اساس در پی ریزی و تجدید حیات تمدن نوین اسلامی لازم است در راستای تقویت این ابزار ارتباطی، قابلیت هایی که به صورت بالفعل در زبان تمدنی مدنظر موجود است تقویت و به زمینه سازی برای ایجاد قابلیت های لازم ولی مفقود در چنین زبانی مبادرت کرد.
۶۷.

رهیافتی تاریخی در واکاوی مفهوم بداء در متون شیعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهایی در فلسفه و کلام سال پنجاه و دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰۵ 31 - 52

کلید واژه ها: بداء تألیفات شیعه نسخ قضا و قدر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰ تعداد دانلود : ۷۸
بداء از کاربردی ترین آموزه های معرفتی در علوم مختلف است. از این رو دستیابی به تعریف جامع از آموزه بداء ضرورتی اجتناب ناپذیر است؛ چرا که بررسی آثار اندیشمندان این حوزه، حکایت از ارائه تعریف های متفاوتی از این آموزه شیعی تا به امروز دارد که حتی برخی، آن را خوانش دیگری از آموزه نسخ قلمداد کرده اند. جهت نیل به تعریف درست از این آموزه، پژوهش پیش رو بر آن است که از مسیر معنای لغوی و بیان عامل جدایی معنای اصطلاحی از معنای لغوی بداء، با روش توصیفی_ تحلیلی به حضور و تطوّر تاریخی این آموزه در تألیفات شیعه پرداخته و با تکیه بر رویکرد جدید در تعریف این آموزه در دو سده اخیر، مؤلفه هایی که از میان تعریف ها بیشتر مورد تکرار قرار گرفته است را استخراج کرده و تعریف جامعی از بداء ارائه دهد و در نهایت با پیراستن قیدهایی از تعریف پیشینیان، به تکمیل تعریف بداء بپردازد. تعریف جامع بداء  در دو محور (مقام ثبوت و مقام اثبات ) که محور دوم آن  از دو سطح (بداء در سطح شخصی و بداء در سطح عمومی) می باشد، در این پژوهش ارائه می گردد. جدا نمودن بین عنوان بداء با سایر معانی معرفتی هم عرض آن (نسخ، قضا و قدر)  و همچنین افزودن قید "مخالفت واقعه با اخبار مخبر صادق" و  تأکید بر قید "ظهر منه" از دقت هایی است که موجب برطرف شدن نقایص تعریف پیشنیان از این آموزه شده است.
۶۸.

The Effect Quality of the Intercultural Dialogues on Faith-based Peacemaking for Human Life(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۹, Issue ۳۲, Autumn ۲۰۲۲ 61 - 97
تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۵۰
SUBJECT AND OBJECTIVES : Finding the main causes of hostility origin amongst people, peace authorities attempted to present their peacemaking models to enhance peace in a context of individuals, groups and societies hostilities. Faith-based peacemaking that is derived from the main sources of religious thought, including the Quran and Sunna, is the model by which peacemakers tried to solve the problems of religious people in Modern age. METHOD AND FINDING : The present paper after analyzing the main religious sources finds the outstanding character of Islamic peacemaking is the holy Prophet Muhammad as he is introduced to be a perfect role model for all humanity in any time, including modern lives. It seems to be the component in the proposal narrative where fill the gap between the objectives and the eventual outcome. It is also where demonstrate the feasibility of the research project's by detailing the experiences and resources used that will be drawn upon to carry out the research. CONCLUSION : Therefore, the tradition of the Holy Prophet has been investigated in order to show how he behaved in the multi-cultural and multi-religious environment of Medina in order to create a unified society. Dialogue was a tactic that the Prophet used in dealing with people by reciting the glorious Quran and issuing the Charter of Medina to unify the diverse society of Medina under a new culture of Muslim brotherhood and Umma.
۶۹.

پیامبر اکرم (ص) و فراگرد ارتباطی زن در خانواده عصر نبوی (برپایه روایات برگزیده از بحارالانوار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده سال ۱۱ بهار ۱۴۰۲ شماره ۳۰ 119 - 148

کلید واژه ها: سیره پیامبر (ص) زن در عصر نبوی نقش ارتباطی زن خانواده ارتباطات کلامی و غیرکلامی در خانواده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۹۰
ترسیم الگویی صحیح از رفتار زن در دایره ارتباطات خانوادگی می تواند گامی به سوی سلامت و تعالی جامعه باشد. ازاین رو، راهبری و روشنگری زنان در اندیشه، تفکر و عملکرد، در مطالعات و برنامه های رهبران و سیاستگذاران علوم اجتماعی جایگاهی ویژه دارد. بررسی ابعاد شخصیتی زن ازجمله کنش های کلامی و غیرکلامی و فراگردهای ارتباطی وی در جایگاه مادری، همسری و دختری همواره مورد توجه معصومین(ع) و به ویژه رسول اکرم(ص) بوده است. پژوهش حاضر باهدف ارائه تبیینی از تعاملات ارتباطی زن در خانواده متعادل از منظر رسول اکرم(ص) انجام شد. ازاین رو، کلیه منابع مکتوب مربوطه مورد بررسی قرار گرفت و عناصری که از سوی پیامبراکرم(ص) برای زن به مثابه منبع پیام خانواده توصیه و یا در رفتارهای ایشان گزارش شده است، با مدل ارتباطی آندروش و پوستروم کدگذاری و تحلیل شد. بدین منظور 10 روایت نخست از بخش روایات نقل شده از پیامبر اکرم(ص) درباره تعامل ارتباطی زنان در خانواده از کتاب بحارالانوار استخراج و پس از کدگذاری مؤلفه های ارتباطی آنها، در قالب نظریه بومی شده آندروش و پوستروم مقوله بندی و واکاوی شد. نتایج نشان داد که پیامبر اکرم(ص) با واکنش های اصلاحی، ترمیمی، ایجابی و سلبی خود نسبت به عملکرد و رفتار زنان عصر خویش که برگرفته از رویکردهای مادی و غیردینی جامعه عرب بود، آنها را به سوی بینش الهی و فرا مادی و توجه به ملاک های اسلامی فرا می خواند.
۷۰.

نقش سنت های عاشورایی مردمی در شکل گیری فرهنگ عاشورایی در ایران (656 -907ق)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال ۲۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۹۵) 87 - 112

کلید واژه ها: سنت های عاشورایی فرهنگ عاشورایی تاریخ اجتماعی تاریخ ایران عصر مغول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷ تعداد دانلود : ۵۵
شناسایی سنت های عاشورایی در میان مردم عادی و نقش این سنت ها در شکل گیری فرهنگ عاشورایی در مقاطع مختلف تاریخی دارای اهمیت بسیاری است؛ از همین رو مقاله پیش رو برای پاسخ به این پرسش تدوین شده است که سنت های عاشورایی مردمی، در بازه زمانی سقوط خلافت عباسی به دست مغولان (656ق) تا روی کار آمدن صفویان (907ق) در ایران کدام است؟ و چه نقشی در شکل گیری فرهنگ عاشورایی متناسب با تحولات سیاسی و اجتماعی شیعیان در این دوران داشته است؟ مقاله با یاری گرفتن از چارچوب مفهومی آیین در تحلیل گزاره های تاریخی مربوط به این موضوع، چهار سنت زیر را در بین توده های مردم شناسایی کرده است: رواج نقل مناقب و فضائل اهل بیت، شباهت بخشی و هم ذات پنداری میان اشخاص و رویدادهای روزمره با واقعه عاشورا، آیینی شدن سبک پوشش گروه هایی از مردم تحت تأثیر حماسه عاشورا، و زیارت مراقد ائمه اطهار:. این چهار سنت در شکل گیری فرهنگ عاشورایی در محدوده جغرافیایی، تمدنی و فرهنگی ایران متناسب با تحولات تشیع در این دوران یعنی: گسترش فعالیت سیاسی اجتماعی شیعیان پس از حمله مغولان، میل و گرایش بعضی از حاکمان به تشیع، و نزدیکی تصوف و تشیع نقش داشت.
۷۱.

مکانه القيم الاجتماعيه في أساليب دفاع أبي طالب عن النبي صلی الله علیه و آله من خلال ديوانه؛ قضايا النسب و القبيله أنموذجاً

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال ۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۱ 71-100
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵ تعداد دانلود : ۳۸
تتناول هذه المقاله مسأله مهمه في حياه العرب قبل وبعد الإسلام ألا وهي القيم الإجتماعيه لرفعه مقامها عندهم. وهذه القيم الإجتماعيه إنما نتناولها فيما يرتبط بمکانتها عند أبيطالب علیه السلام في دفاعه عن النبي صلی الله علیه و آله وأساليبه في تسخيرها لصالح النبي’ ودعوته من خلال أشعاره التي جُمعت في ديوانه. وقد اختصت هذا المقاله ببيان قضايا النسب والقبيله فقط لا جميع القيم. وکان الإعتماد في کشف هذه القيم ومکانتها وأساليبه علیه السلام من خلال ديوانه أي اعتماداً على الشعر لا النثر واقتصر مستوى بيانها عن طريق تناول المفاهيم المرتبطه بقضايا النسب والقبيله من خلال أشعاره کشفاً لما تمثله في ذهنه وذهن أهل زمانه وکيفيه إيرادها في خطاباته ومناسبه ذلک. ومن خلال البحث يتضح بأنه کان يستفيد من قضايا النسب والقبيله بشکل خاص حفظ فيها حياه النبي صلی الله علیه و آله في صغره أمام أهل الکتاب وبعد دعوته أمام نفس قبيلته التي کان يدافع عنه بهم. ومن مصاديق هذه القضايا الأخوه والعمومه اللذان کانا بمستويين؛ أحدهما مباشر والآخر غير مباشر وذلک من قرب النسبه وبُعدها، وکذلک استفادته من الخؤوله. وکانت أساليبه في تسخير هذه القضايا في دفاعه عن النبي صلی الله علیه و آله عديده. منها استفادته من الجانب العاطفي في خطابه مع قومه، ومنها الجانب الإعلامي والعملي، وکذلک مدح الخصال الحميده وذم القبيحه

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان