علیرضا استعلاجی

علیرضا استعلاجی

مدرک تحصیلی: استاد گروه جغرافیای روستایی، واحد یادگار امام، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرری

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۱۲۰ مورد.
۴۱.

نقش سرمایه اجتماعی در توسعه کالبدی سکونتگاههای روستایی مورد مطالعه سکونتگاههای روستایی شهرستان گرمسار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال چهاردهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۵۱) 756 - 769

کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی توسعه پایدارروستایی توسعه کالبدی دهستان های شهرستان گرمسار و حوزه های نفوذ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۱۷۹
هدف از این پژوهش بررسی رابطه مؤلفه های سرمایه اجتماعی بر توسعه کالبدی محله ای ساکن دهستان های شهرستان گرمسار و حوزه های نفوذ از توابع شهرستان گرمسار می باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری اطلاعات از روش های کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق خانوارهای روستایی سکن در سکونتگاههای روستایی شهرستان گرمسار می باشد. این دهستان طبق سرشماری سال 1395 دارای 15231خانوارمی باشد، که تعداد375خانوار به عنوان نمونه جهت انجام تحقیق از طریق فرمول کوکران انتخاب شده است. و از پرسشنامه برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون tتک نمونه ای، همبستگی پیرسون استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد، بر اساس آزمون t نمونه ای در بین مؤلفه های سرمایه اجتماعی، بعد انسجام اجتماعی با میانگین 4.15 دارای بالاترین میانگین بوده است . همچنین آزمون t تک نمونه ای نشان می دهد برای شاخص های توسعه کالبدی عدد مطلوبیت بیشتر از (3) و به صورت مثبت ارزیابی شده است. همچنین آزمون همبستگی پیرسون نشان که بین ابعاد.اعتماد، انسجام و توسعه پایدار در سطح 0.05 درصد رابطه مثبتی وجود دارد ولی بین بعد آگاهی اجتماعی ، و توسعه کالبدی هیچ رابطه ای وجود ندارد. نتایج تحلیل رگرسیون حاکی از آن است که اثر اعتماد اجتماعی (149/0)، انسجام اجتماعی (033/0) و مشارکت اجتماعی(391/0) بر توسعه کالبدی مثبت و معنی دار می باشد.
۴۲.

تحلیل رابطه توسعه کالبدی و زیست محیطی روستایی با مهاجرت معکوس؛ مطالعه موردی منطقه 19 شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال دهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۴۰) 557 - 578

کلید واژه ها: توسعه روستایی مهاجرت معکوس روستا منطقه 19 تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۷ تعداد دانلود : ۱۲۵
روند مهاجرت های روستا به شهر در طول 35 سال اخیر در ایران نشان دهنده شکل گیری جریان مهاجرت معکوس است که با وجود تأثیرگذاری آن در مبدأ و مقصد، کمتر مورد توجه محققان و برنامه ریزان قرار گرفته است. در این راستا، این پژوهش با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، همبستگی و علی و با هدف تبیین نقش مهاجرت های معکوس در توسعه سکونتگاه های روستائیان منطقه19 صورت گرفته است. همچنین شناسایی مهمترین عوامل دخیل در مهاجرت های معکوس روستائیان هدف دیگر تحقیق به شمار می رود. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته می باشد که روایی آن با نظر کارشناسان مربوطه بصورت صوری مورد تأیید قرار گرفته، و برای تعیین پایایی پرسشنامه نیز از مقدار آلفای کرونباخ استفاده شد که برابر با 78/0 بوده و در تحقیقات مربوط به علوم انسانی این مقدار رضایت بخش می باشد. حجم جامعه آماری پژوهش بر اساس مدل کوکران 384 نفر به صورت نمونه گیری تصادفی بود. برای تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده از آزمون های آماری تی تک نمونه ای و تی مستقل و از نرم افزارهای spss و pls استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که نقش آفرینی مهاجرت های معکوس در توسعه سکونتگاه های روستایی از لحاظ ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی خیلی زیاد می باشد.
۴۳.

تبیین اثرات تبدیل روستاها به شهر در پایداری نظام ناحیه ای(مطالعه ی موردی شهرستان ری و روستاهای پیرامون)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال دهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱-۲ (پیاپی ۳۸) 155 - 170

کلید واژه ها: گسترش شهری پایداری نظام ناحیه ای شهرستان ری روستاهای پیرامون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۸ تعداد دانلود : ۱۳۹
رشد و گسترش انفجار گونه جمعیت شهرنشین شهرها مشکلات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی فراوانی را پدید می آورد. در نتیجه این مشکلات، تحلیل گران مسائل شهری و منطقه ای، توجه خود را به توسعه شهرهای کوچک و متوسط، به عنوان راه حل مقابله با عدم تعادل ناشی از توسعه شهرهای بزرگ، معطوف کرده اند. به عقیده برنامه ریزان راهبرد توسعه روستا- شهرها و شهرهای کوچک از جمله راهبردهایی است که قادر است ضمن ایجاد تعادل در نظام استقرار سکونتگاه ها و فعالیت های اقتصادی نقش مهمی را در تحرک بخشی نواحی روستایی ایجاد و اشتغال زایی و متنوع سازی فعالیت ها داشته باشد. هدف این مقاله تبیین اثرات تبدیل روستاها به شهر در نظام پایداری ناحیه ای شهرستان ری و روستاهای پیرامون است. سوال اصلی مقاله این است که تبدیل روستاها به شهر در نظام پایداری ناحیه ای شهرستان ری و روستاهای پیرامون چه تاثیراتی را به همراه داشته است؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای و داده های میدانی (مشاهده، مصاحبه، پرسشنامه) انجام شده است و برای تحلیل داده ها از مدل تحلیلی سوآت استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که تبدیل روستاها به شهر ابعاد ساختار جغرافیایی، ساختار اجتماعی، ساختار اقتصادی و ساختار کالبدی نظام پایداری ناحیه ای را در شهرستان ری و روستاهای پیرامون تحت تاثیر قرار داده است.
۴۴.

بررسی زمینه های توسعه کارآفرینانه گردشگری روستایی (نمونه موردی: نقاط روستایی شهرستان کرج)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۱) 141 - 157

کلید واژه ها: گردشگری روستایی کارآفرینی تحلیل عاملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۸ تعداد دانلود : ۱۳۶
تاثیرات گردشگری برتوسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع مختلف منجر شده است که امروزه از گردشگری به عنوان یک ابر صنعت یاد کنند. این در حالی است که با توجه به مشکلات و نارسایی های ناشی سبک زندگی مدرن ، مناطق روستایی از اولیت بالاتری به منظور مقاصد گردشگری در نزد گردشگران برخوردارند که این امر می تواند زمینه های توسعه کارآفرینی درمناطق روستایی را محقق سازد. در این پژوهش با نگرش آمایش گردشگری و هدف بررسی زمینه های توسعه کارآفرینی در روستاهای شهرستان کرج در راستای جذب گردشگران و رونق کسب وکار در روستاهای هدف با روش های علمی با استفاده از ابزار پرسشنامه به بررسی عوامل و زمینه های توسعه کارآفرینی در حوزه گردشگری روستایی مورد شناسایی قرار گرفته است بر این اساس نتایج به دست آمده از طریق آزمون T در گروه گردشگران حکایت از نامناسب بودن ظرفتهای موجود در حوزه های اجتماعی و فرهنگی ، زیست محیطی و کالبدی است در حالی که از نظر کارشناسان این ظرفیت ها وجود دارد هم چنین نتیجه آزمون آنووا نیز بیانگر ان است که از نظر گردشگران و مردم محلی (تا حدودی) ظرفیت های کارآفرینانه در زمینه های اجتماعی و فرهنگی ، زیست محیطی و کالبدی در سطح شهرستان وجود ندارد امری که مورد تایید کارشناسان نیست
۴۵.

طراحی الگوی کلان فرآیند مدیریت بافت های فرسوده شهری با رویکرد حکمروایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای سال پنجم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۳ 139 - 168

کلید واژه ها: بافت فرسوده ذی نفع مدیریت فرآیند بازآفرینی حکمروایی فراترکیب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۹۴
مرور متون تخصصی و بررسی مفاهیم و نظریه ها در خصوص نوسازی و بازآفرینی شهری و تحولات آن، به ویژه با تأکید بر بعد رویه ای و جنبه های نهادی این رویکردها، به همراه بررسی تجارب جهانی شاخص در این زمینه، نشان از تغییر و تحول در نگرش، تغییر در کنشگران اصلی دخیل در این فرآیند دارد. هدف از پژوهش حاضر طراحی الگوی کلان فرایند مدیریت بافت های فرسوده شهری با رویکرد حکمروایی شبکه می باشد. بر این اساس با بهره گیری از پارادایم تفسیرگرایی و رویکرد کیفی، به ارائه الگوی پژوهش با استفاده از روش فراترکیب پرداخته شده است. طی مراحل تحقیق و انتخاب پروتکل ورود و خروج از 9189 سند شناسایی شده، تعداد 46 سند در سبد نهایی پژوهش با استفاده از راهبرد تحلیل محتوای پنهان مورد تحلیل قرار گرفته است و تعداد 57 کد اولیه، 14 مفهوم و 5 مقوله مطابق با سنت تحقیقات کیفی استخراج شده است. سپس جهت محاسبه ی پایایی کدها از فرمول ضریب کاپا استفاده شده که مقدار آن 787/0 به دست آمده است. هم چنین جهت اولویت بندی کدهای پژوهش از فرمول آنتروپی شانون استفاده شد. در نهایت پس از طی نمودن گام های تحقیق مبتنی بر رویکرد تلفیق مدل های پی. سر اف، چرخه طلایی، زنجیره ارزش پورتر و 8 پی حکمرانی، الگوی کلان فرآیند مدیریت بافت های فرسوده شهری با رویکرد حکمروایی طرح ریزی شده است.
۴۶.

طراحی مدلی مکان محور برای ارزیابی مکانی- فضایی کاربری اراضی شهری با رویکرد مدیریت بحران - مورد پژوهش: منطقه 19 شهرداری تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سپهر دوره ۲۹ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۱۵ 139 - 159

کلید واژه ها: مدیریت بحران تحلیل کمی و کیفی کاربری اراضی شهری منطقه19 تهران GIS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۰ تعداد دانلود : ۴۲۷
شهرها اغلب محل تراکم بسیار زیاد جمعیت و پدیده های انسان ساخت هستند.  به همین دلیل در صورت نبود آمادگی برای مقابله بابحران،احتمال بروز خسارات جانی و مالی بالا است. در این بین مباحث شهرسازی و ارتباط آن با مدیریت بحران از موضوعات مهم و قابل تأمل مبحث خطرپذیری بافت های فرسوده شهری می باشد.  این امر همواره دغدغه هایی را در میان برنامه ریزان، مدیران شهری، دولت ها و ملت ها و دست اندر کاران مدیریت بحران شهری ایجاد نموده است. در این میان، برنامه ریزی کاربری زمین به جهت مهم بودن از دیدگاه توسعه پایدار، پیکربندی مطلوب، و مدیریت بحران آن از اهمیت و ضرورت زیادی برخوردار است.  هدف اصلی پژوهش حاضر طراحی مدلی مکان محور برای ارزیابی مکانی-  فضایی کاربری اراضی شهری با رویکرد مدیریت بحران در منطقه 19  شهرداری تهران می باشد.  روش پژوهش توصیفی - تحلیلی و جمع آوری اطلاعات به صورت اسنادی و پیمایشی می باشد.  برای رسیدن به این هدف دو فاکتور کمی و کیفی به طور جداگانه ارزیابی و تحلیل شده است.  در تحلیل شاخص کمی به مقایسه سرانه کاربری در وضع موجود منطقه با سرانه استاندارد کشور و در شاخص کیفی سه معیار سازگاری، ظرفیت و مطلوبیت در محیط GIS مورد ارزیابی قرار گرفت.  نتیجه پژوهش نشان می دهد کاربری های موجود در قسمت غرب و جنوب غربی این منطقه از منظر مدیریت بحران استانداردهای لازم را ندارد.  همچنین اغلب کاربری های ناسازگار و نسبتا ناسازگار در نزدیکی گسل شهر ری و کهریزک واقع شده لذا توجه به پیش بینی، برنامه ریزی و مدیریت بحران را برای مسئولین این منطقه دو چندان کرده است.
۴۷.

رتبه بندی نواحی منطقه 15 تهران بر اساس مؤلفه های تاب آوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال دوازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 425 - 437

کلید واژه ها: تاب آوری رتبه بندی نواحی شهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۵ تعداد دانلود : ۴۵۹
گستردگی مباحث و پدیده های شهری و نیاز روزافزون شهروندان به مسائل مختلف لزوم توجه به همه ابعاد شهر را ضروری می سازد که مدیران و برنامه ریزان شهری باید همواره بدان ها توجه داشته باشند. تاب آوری یکی از مفاهیم نوینی است که امروزه مورد توجه بسیاری از مدیران شهری قرار گرفته است. هدف تحقیق حاضر رتبه بندی نواحی منطقه 15 بر اساس مؤلفه های تاب آوری می باشد. نتایج کلی تحقیق نشان می دهد که کمترین میزان تاب آوری متعلق به ناحیه یک با امتیاز تاب آوری 39/3 می باشد. در بررسی مؤلفه های تاب آوری مشاهده شد که نوسان چندان زیادی بین نواحی وجود ندارد و این وضعیت برای تاب آوری منطقه نیز مشهود است. در تحلیل مؤلفه ها نیز مشاهده شد که ناحیه یک در اکثر مؤلفه ها، تاب آوری پایینی داشته است. بنابراین پایین ترین میزان تاب آوری متعلق به ناحیه یک و بالاترین میزان تاب آوری نیز متعلق به ناحیه پنج با امتیاز 69/3 می باشد. این ناحیه نیز در اکثر مؤلفه ها تاب آوری بالایی داشته است.
۴۸.

آینده نگاری تحولات اسکان غیررسمی در پهنه ی جنوبی حریم کلانشهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۴۷) 149-170

کلید واژه ها: آینده نگاری مدیریت شهری اسکان غیررسمی پهنه جنوبی حریم کلانشهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۳ تعداد دانلود : ۳۰۱
مهاجرت و به تبع آن اسکان غیررسمی نیز امری اجتناب ناپذیر و بخشی از مراحل توسعه یک شهر پویاست و تنها می توان به دنبال راه حل هایی جهت کم کردن آثار منفی و مخرب آن بر ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شهرهای درگیر آن بود. درایران هم از حدود پنجاه سال اخیر، اسکان غیر رسمی همواره یکی از چالش های اصلی در مسیر رشد و توسعه پایدار آن بوده است، باتوجه به اینکه اسکان غیر رسمی خود معلول گسترش شکاف طبقاتی، رشد بی رویه شهرنشینی و مهاجرت روستائیان به شهرهای بزرگ است از جهات متعددی موجب شیوع بزهکاری، انحرافات اجتماعی و عوارض ناشی از آن می شود در این راستا می توان با استفاده از رویکرد تحلیل ساختاری در آینده پژوهی مدیریت شهری گامهایی را جهت توسعه و ارتقاء کیفیت زندگی دراین مناطق برداشت. این پژوهش، ابتدا در یک تحلیل نظری با مطالعه منابع کتابخانه ای داخلی و خارجی، تمام عوامل مؤثر در ایجاد و رشد اسکان غیر رسمی در پهنه جنوبی حریم کلانشهر تهران، بررسی قرار گرفت و پس از تهیه لیستی از این عوامل، در جلسات مصاحبه با صاحب نظران، یافته های پژوهش تکمیل شده و مبتنی بر آنها پرسشنامه تدوین شده و فرآیند نظرسنجی آغاز می شود. در نهایت به کمک نرم افزار(MicMac) و با روش تحلیل اثرات متقابل، داده ها تحلیل شدند. براساس یافته های پژوهش، کاربری های ناسازگار و تجدیدنظر در قوانین و مقررات توسعه شهری، مهم ترین علت پیشران و رشد اقتصاد ملی، بیکاری، مدیریت یکپارچه شهری و..، علل سیاستی در اسکان غیر رسمی در پهنه جنوبی کلانشهر تهران بوده اند.
۴۹.

نقش توسعه شهری در کیفیت زندگی در ابعاد اقتصادی روستاهای حوزه نفوذ منطقه۲۲ تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۱) 775 - 800

کلید واژه ها: توسعه اقتصادی کیفیت زندگی روستاهای حوزه نفوذ منطقه22 تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۱ تعداد دانلود : ۱۲۴
بهبود ساختار اقتصادی و سنجش میزان کیفیت زندگی روستایی و شناسایی عوامل بهبوددهنده آن، به سیاستگذاران , و برنامه ریزان برای افزایش سطح کیفیت زندگی کمک می کند ،بسیاری از روستاها یی که در حوزه نفوذ کلانشهر ها و شهرهای بزرگ قرار دارند با بی توجهی به ساختار اقتصادی ،که منجر به تغییر در ساختار کیفیت زندگی روستائیان شده است .بنا براین هدف این پژوهش نقش توسعه شهری در کیفیت زندگی در ابعاد اقتصادی روستاهای حوزه نفوذ منطقه۲۲ تهران می باشد ،داده های تحقیق از طریق تنظیم پرسشنامه های مختلف، مطالعات میدانی و اسنادی برای8 روستای حوزه نفوذ منطقه ۲۲ تهران جمع آوری شده است و با استفاده از روش شناسی توصیفی تحلیلی، پیمایش به صورت میدانی و با نظر خواهی از مردم بوسیله آزمون کروسکال والیس موردبررسی قرار گرفته است که بر اساس فرمول کوکران 352 خانوار به عنوان حجم نمونه انتخاب شده است و 4مولفه و 19 گویه در ابعاد اقتصادی مورد بررسی قرار گرفت نتایج بدست آمده از تحقیقات میدانی و ارزیابی شاخص های مذکور،بیانگر این مطلب است که که روستا های حوزه نفوذ منطقه22 تهران به لحاظ دار بودن مشکلاتی همچون اقتصاد غیررسمی و پایین بودن سطح درآمد رضایتمندی از کیفیت زندگی در مولفه های اقتصادی در بین این روستاها تفاوتهای زیادی وجود داردودر مجموع کیفیت زندگی در محدوده مورد مطالعه در ابعاد اقتصادی در سطح متوسط قرار دارد.
۵۰.

تبیین نقش گردشگری در توسعه روستاهای مناطق کویری شهرستان گرمسار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال دهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱-۲ (پیاپی ۳۸) 313 - 333

کلید واژه ها: گردشگری روستایی گردشگری کویر گردشگری پایدار روستایی گرمسار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۶ تعداد دانلود : ۱۴۱
مناطق بیابانی و کویر به عنوان یکی از زیباترین، ناشناخته ترین و بکرترین جاذبه گردشگری در روستاهای مناطق بیابانی و نیمه بیابانی محسوب می شود. شناخت اصولی و دقیق توان های نواحی کویری الگوی گردشگری و حتی برنامه ریزی برای ساخت برند معتبر برای آن می تواند مقدمه ای بر توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و در کل گردشگری مناطق موجود به خصوص مناطق روستایی موجود واقع در آن ها گردد. ضروریات اساسی برای توسعه اجتماعی و اقتصادی روستاها است. بهره مندی از کویر و ظرفیت های گردشگری مکان های کویری، یکی از رویکردها و رهیافت های پایداری مکان های سکونتی و اقتصادهای محلی حاشیه کویر است. سؤال اصلی مقاله حاضر این است که گردشگری کویری چگونه می تواند در توسعه روستاهای مناطق کویری شهرستان گرمسار نقش آفرینی کند؟ روش این مقاله توصیفی- تحلیل است. یافته ها نشان می دهد مکان های گردشگری کویری جاذبه هدف و عامل توسعه یکپارچه گردشگری است و بدین سان نقش اصلی در پیوند و همگرایی مکان های گردشگری با مکان های سکونتی دارد.
۵۱.

بررسی مؤلفه های مؤثر در توسعه محلی پایدار روستاهای شهرستان گرمسار یا تاکید بر سرمایه اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۱) 111 - 139

کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی در توسعه محلی پایدار روستا گرمسار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۳ تعداد دانلود : ۹۳
توسعه روستایی مستلزم توجه ویژه به نیروی انسانی است و روستاییان به عنوان منابع انسانی مهم بخش کشاورزی، از عاملان اصلی توسعه روستایی به شمار می رود. سرمایه اجتماعی را می توان از طریق کارکرده ای آن همچون اعتماد، مدارا، همکاری، همبستگی های گروهی، ت رحم، ش فقت، دلس وزی، ایث ار و ن وع دوس تی شناسایی نمود. توسعه پایدار با ایجاد شرایط مطلوب در زمینه های مواد غذایی، بهداشتی، اشتغال، آموزش و نحوه گذر زمان آزاد موجب ایجاد سطح عادی در زندگی می شود؛ بنابراین برای دستیابی به توسعه پایدار شهری که هدف از آن بهبود وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اعضای جامعه است، تشکیل و تقویت سرمایه اجتماعی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف اصلی این مقاله عبارت است از بررسی تأثیر سرمایه ی اجتماعی در توسعه ی پایدار محله های شهری مورد مطالعه در روستاهای شهرستان گرمسار و حوزه های نفوذ. سؤال اصلی مقاله این است که آیا مؤلفه های سرمایه های اجتماعی بر شکل گیری توسعه ی پایدار محله ایی در سطح محلات محدوده ی مورد مطالعه مؤثر است؟ روش این مقاله توصیفی تحلیل است. نتایج مقاله نشان می دهد که میان سرمایه اجتماعی ساکنان و پایداری محله، رابطه معنی داری برقرار است. این سرمایه بیش از آن که به بهبود محیط کالبدی محله اثرگذار باشد، بر توسعه پایدار اجتماعی و اقتصادی محله مؤثر است
۵۲.

بررسی تأثیر ایجاد و گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی بر بهبود شاخص های اقتصادی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان گرگان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۵ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۵۲) 811 - 826
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۷۲
استراتژی ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی با توجه به ارتباط مستمر بخش کشاورزی میزان فعالیت اصلی روستاییان ازیک طرف و امکانات و قابلیت های موجود در روستا از طرف دیگر، نقش مؤثری در توسعه روستایی ایفا می کند. به طوری که با به کارگیری محصولات خام کشاورزی و ایجاد اشتغال، موجب افزایش درآمد در نواحی روستایی می شوند. در همین راستا تحقیق حاضر نیز با هدف بررسی نقش صنایع تبدیلی و تکمیلی را بر شاخص های اقتصادی روستاهای حاشیه نشین شهرک های صنعتی در شهرستان گرگان پرداخته است. بر این اساس، 100 نفر از سرپرستان خانوار از 20 روستا به عنوان حجم نمونه انتخاب و به صورت تصادفی نمونه گیری شدند. ابزار سنجش در این تحقیق پرسشنامه محقق ساخته ای بود که روایی آن بر اساس نظرات تخصصی اساتید و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ به دست آمد. یافته های به دست آمده از تحقیق نشان داد که صنایع تبدیلی و تکمیلی در حد متوسط رو به زیاد بر شاخص اقتصادی روستاهای حاشیه نشین شهرک های صنعتی تأثیرگذار بوده است. همچنین نتایج حاکی از آن بود که ایجاد و گسترش صنایع تبدیلی با افزایش سرمایه گذاری، ایجاد فرصت های شغلی جدید، فراهم کردن تنوع شغلی، افزایش درآمد روستاییان، افزایش بهره وری محصولات کشاورزی، صادرات فرآورده های کشاورزی، افزایش پس انداز و افزایش قیمت زمین و رشد بورس بازی املاک و مستغلات، در سطح 99 درصد اطمینان (01/0 >P) رابطه مثبت و معنی داری داشته است. واژگان کلیدی: شهرک صنعتی، صنایع، روستا، درآمد.
۵۳.

بررسی و تبیین وضعیت روستاهای شهرستان اسلامشهر از نظر چالش های توسعه روستایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۴۷) 129-148

کلید واژه ها: توسعه توسعه روستایی توسعه پایدار روستایی چالش های توسعه شهرستان اسلامشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۰ تعداد دانلود : ۲۳۷
شناسایی چالش های عمده توسعه روستایی، پیش شرطی برای تدوین سیاست ها و ارائه الگویی انعطاف پذیر برای دستیابی به توسعه پایدار روستایی است. هدف پژوهش حاضر بررسی و تبیین وضعیت روستاهای شهرستان اسلامشهر از نظر چالش های توسعه روستایی است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش انجام کار، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش را دو گروه روستاییان و کارشناسان تشکیل می دهند. در گروه اول 24 روستای شهرستان اسلامشهر که براساس سرشماری سال 1395 برابر با 36346 نفر معادل 11051 خانوار بوده است با استفاده از فرمول کوکران تعداد 380 نفر به عنوان حجم نمونه به صورت تصادفی سهمیه بندی انتخاب شده است. در گروه کارشناسان نیز 20 نفر به صورت تخمین شخصی به عنوان نمونه آماری انتخاب شده اند. جهت تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از نرم افزار اس.پی.اس.اس و آزمون تی تک نمونه ای استفاده و در نهایت برای رتبه بندی روستاهای مورد مطالعه از نظر چالش های توسعه روستایی از تکنیک تاپسیس فازی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که چالش های اقتصادی، کالبدی, فیزیکی و مدیریتی بیشترین چالش های روستاهای مورد مطالعه هستند و عدم اشتغال و عوامل جمعیتی از مهمترین چالش های موجود در این روستاها است. همچنین نتایج تاپسیس فازی نشان داد که روستای سیمون با مقدار تاپسیس 912/0 در رتبه اول و روستای گلدسته و شاطره با مقدار تاپسیس 000/0، در رتبه آخر قرار گرفته اند. به عبارتی دیگر بیشترین چالش های توسعه روستایی در روستای سیمون و کم ترین چالش در روستای گلدسته قرار وجود دارد.
۵۵.

کاربرد تکنیک VIKOR در تبیین و تحلیل الگوی توزیع فضایی خدمات عمومی پایه در مناطق مختلف شهری شهر بوشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش محیط سال سیزدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۹ 1 - 22

کلید واژه ها: توزیع فضایی خدمات عمومی وایکور بوشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۷۹
  این مطالعه با هدف تبیین وضعیت برخورداری نواحی مختلف شهر بوشهر در دسترسی به خدمات عمومی پایه در نواحی نُه گانه شهر بوشهر انجام گرفت. این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و روش به کار رفته در آن توصیفی- تحلیلی بود که طی آن با استفاده از منابع اسنادی- کتابخانه ایی، سطوح توسعه نواحی منطقه مورد مطالعه، طی 19 شاخص مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. تحلیل داده ها با استفاده از تکنیک های سنجش سطح تمرکز، ضریب توزیع، بهینه سازی چند معیاره و حل سازشی و روش تحلیل مؤلفه های اصلی انجام پذیرفت و یافته ها نشان داد که در کلیه کاربری ها، خدمات عمومی پایه در شهر بوشهر، نسبت به جمعیت مناطق از توزیع عادلانه ای برخوردار نیست و این توزیع فضایی ناهمگون خدمات در سطح نواحی، تنها منجر به نابرابری و شکاف فضایی گردیده است. نتایج همچنین نشان داد که مناطق نُه و دو و سه شهر بوشهر، به لحاظ دسترسی به خدمات و برخورداری از توسعه شهری، از وضعیت بهتری نسبت به سایر مناطق برخوردار هستند و منطقه یک به عنوان منطقه محروم شناخته شد که به دلیل نارسایی در توزیع فضایی خدمات عمومی بایستی به عنوان اولویت نخست توسعه شهری و خدمات دهی محسوب گردد.
۵۶.

ارزیابی و تحلیل ابعاد تاب آوری منطقه 10 شهر تهران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال هفدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۶۵) 39 - 64

کلید واژه ها: تاب آوری شبکه معابر توسعه منطقه 10 شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۱ تعداد دانلود : ۱۱۲
پژوهش حاضر از جنبه ماهیت جزء تحقیقات توصیفی- تحلیلی و از جنبه هدف کاربردی می باشد. هدف از این تحقیق ارزیابی و تحلیل تاب آوری منطقه 10 تهران در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی، کالبدی و زیست محیطی است. نتایج حاکی از آن است که از نظر تأثیرگذاری عناصر بر تاب آوری این منطقه در تاب آوری زیرساختی – کالبدی، مؤلفه «مدیریت شبکه ها، تجهیزات زیرساختی و شریانی»، در بعد تاب آوری اجتماعی مؤلفه «مشارکت مردمی با نهادهای ذی ربط در خصوص مدیریت بحران»، در بعد تاب آوری اقتصادی مؤلفه «میزان پویایی رشد و تنوع اقتصادی»، در بعد تاب آوری نهادی - مدیریتی مؤلفه «عملکرد بخش دولتی در تاب آوری شهری»، در بعد تاب آوری زیست محیطی، مؤلفه «آلودگی شکست تأسیسات و تجهیزات شهری»، جایگاه های نخست را به خود اختصاص داده اند و جز مهم ترین و اثرگذارترین شاخص ها می باشد. همچنین نتایج تحقیق نشان می دهد که محله کارون با تاب آوری بالا و محله سلیمانی با تاب آوری پایین شناخته شده است.
۵۷.

تبیین راهبردهای مدیریت بحران در بافت های فرسوده شهری (مطالعه موردی: منطقه19 شهرداری تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال سیزدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 114 - 133

کلید واژه ها: مدیریت بحران پهنه بندی آسیب پذیری مدل همپوشانی وزندار منطقه 19 تهران GIS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۵ تعداد دانلود : ۲۵۳
ایمنی شهرها به ویژه بافت فرسوده و تاریخی در برابر مخاطرات و مدیریت بحران آن یکی از اهداف برنامه ریزی شهری بوده و در این راستا اولین گام، اطلاع از میزان تاب آوری محلات بافت فرسوده و مدیریت آن در برابر مخاطرات است. این پژوهش از لحاظ هدف از نوع کاربردی و از حیث روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. رویکرد حاکم بر این پژوهش از نوع اسنادی و میدانی است. جهت مدیریت صحیح بحران در منطقه19 شهرداری تهران، با بهره گیری از مدل همپوشانی وزندار در محیط GIS، اقدام به پهنه بندی مناطق آسیب پذیر منطقه گردید. در این مدل از لایه های متعددی شامل تراکم جمعیت، کیفیت ابنیه، نزدیکی به معابر، نزدیکی به فضاهای باز، مراکز درمانی، ایستگاه های آتش نشانی و... در محدوده مورد مطالعه استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که تنها 18/19 درصد از محدوده مورد مطالعه دارای وضعیت مطلوب تا بسیار مطلوب می باشد. 32/39 درصد از منطقه نیز در وضعیت متوسط از لحاظ آسیب پذیری در مواقع بحرانی قرار دارد. همچنین50/41 درصد از محدوده مورد مطالعه در شرایط نامطلوب تا بسیار نامطلوب قرار دارند. با توجه به اینکه قسمت اعظمی از منطقه19 شهرداری تهران در وضعیت مطلوبیت متوسط تا بسیار نامطلوب قرار دارد، لذا اهمیت و توجه مسئولین شهری را طلب می کند تا با تدابیر و برنامه های پیشگیرانه لازم مانع تخریب بافت های فرسوده و یا حتی مسکونی شوند تا اینکه کمترین میزان خسارت مالی و جانی و مدیریت بحران را در سطح منطقه داشته باشیم.
۵۸.

عوامل موثر در تحقق پذیری حیات شبانه در برنامه ریزی توسعه پایدار شهری از منظر مخاطبان تهران و حوزه نفوذ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۴۷) 63-91

کلید واژه ها: حیات شبانه توسعه پایدار شهری تهران حوزه نفوذ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۹ تعداد دانلود : ۲۹۵
در شهرهای بزرگ، تفاوتهای عملکرد روز و شب به عنوان عامل تباهی شهرها، ازبین رفتن فضاهای شهری و کاهش رونق اقتصادی محسوب گشت. کلانشهر تهران به عنوان پایتخت ایران و یکی از شهرهای مهم خاور میانه نیازمند ایجاد یا بازآفرینی فضاهای شبانه در شهر است. در این راستا می توان آزادسزی پتانسیل نهفته در فضاها و اماکن عمومی شهر تهران به شرط لحاظ الزامات کالبدی، ادارکی و نیز فرهنگی-آیینی مورد نیاز، رویای زندگی شبانه را برای شهروندان محقق ساخت. پرسش پژوهش کنونی آن است که چه موانعی برای تحقق زیست پذیری شبانه در شهرها در ایران و به طور خاص در شهر تهران وجود دارد و راه-کارهای تشویق فعالیتهای شبانه امن در شهر تهران کدامند؟ پژوهش کنونی از رویکرد آمیخته که تلفیقی از دو روش کیفی و کمّی است، استفاده می کند. به این صورت که این پژوهش ابتدا به صورت کیفی و با استراتژی موردکاوی که از استراتژی های تحقیقات کیفی است، به تبیین جنبه های مختلف حیات شبانه در برنامه ریزی توسعه پایدار شهری مجموعه شهری تهران و حوزه نفوذ می پردازد. علاوه بر موردپژوهی، از روش پیمایش به عنوان یک روش کمّی برای گردآوری و تحلیل داده ها، استفاده گردیده است. دستاورد پژوهش نشانگر این است که راه کارهای تشویق فعالیتهای شبانه امن و حیات شبانه درونی و بیرونی در برنامه ریزی توسعه پایدار شهری (نمونه موردی: تهران و حوزه نفوذ) شامل تغییرات ماهیت و زمان فعالیت کاربری ها، تأمین روشنایی فضا، بسترسازی حمل و نقل و ارتقای امنیت فضاهای شهری است.
۵۹.

تحلیل عوامل کلیدی تأثیرگذار بر توسعه پایدار گردشگری (مطالعه موردی: شهرستان صومعه سرا)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: فضای گردشگری سال هشتم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۲ 79 - 94

کلید واژه ها: گردشگری گردشگری پایدار اثرات متقابل صومعه سرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳ تعداد دانلود : ۹۱
شهرستان صومعه سرا با توجه به دارا بودن پتانسیل ها و جاذبه های فراوان از موقعیت خوب گردشگری برخوردار است. همچنین موقعیت جغرافیایی شهرستان صومعه سرا به گونه ای است که مسافران برای رسیدن به آستارا و ... لاجرم باید از صومعه سرا عبور کنند. بنابراین موقعیت جغرافیایی شهرستان صومعه سرا نیز یک فرصت طلایی برای توسعه گردشگری به شمار می رود. در این راستا هدف اصلی از انجام این پژوهش شناسایی عوامل کلیدی در توسعه پایدار گردشگری در شهرستان صومعه سرا است. در واقع تلاش شد تا با استفاده از نظرات کارشناسان و خبرگان عوامل مؤثر شناسایی و با استفاده از روش تحلیل اثرات متقابل، عوامل کلیدی به عنوان نیروهای پیشران انتخاب شوند. در این راستا ابتدا 27 عامل شناسایی شده، سپس با استفاده از روش اثرات متقابل در محیط نرم افزار میک مک و با نظر خواهی از کارشناسان به تحلیل عوامل پرداخته شد. براساس مطالعات انجام شده در زمینه توسعه پایدار گردشگری در شهرستان صومعه سرا، در مجموع تعداد هشت عامل، به عنوان عوامل کلیدی انتخاب شد. در این زمینه می توان به عواملی همچون بازار یابی و تبلیغات، هزینه اقامت، کیفیت خدمات، شیوه مدیریت و هماهنگی سازمان ها و شبکه حمل و نقل منطقه ای اشاره کرد.
۶۰.

ارائه ی مدل درآمدزایی پایدار شهرداری ها مبتنی بر گردشگری (با استفاده از رویکرد فراترکیب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق خشک دوره ۱۰ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۸ 93 - 71

کلید واژه ها: گردشگری اقتصاد شهری ظرفیت های پنهان شهری درآمدزایی پایدار شهرداری ها فراترکیب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳ تعداد دانلود : ۲۴
امروزه عمده درآمد شهرداری های ایران را منابع ناپایداری همچون عوارض و جرائم ساختمانی تشکیل داده است و چنین رویکردی آن ها را به سمت بحران مالی، چالش در مدیریت شهری و درنهایت به نارضایتی شهروندان سوق داده است؛ لذا در شهرهای توسعه یافته ی دنیا جهت پایدارسازی و درآمدزایی اقتصاد شهرداری ها، از ظرفیت گردشگری به عنوان یکی از محرک های اصلی و تأثیرگذار در واکاوی اقتصاد شهری استفاده می کنند؛ بنابراین هدف اصلی این پژوهش، ارائه ی مدل جامع از درآمدزایی پایدار شهرداری ها مبتنی بر گردشگری است و روش تحقیق با استفاده از رویکرد تفسیری و روش نظام مند فراترکیب بوده و جامعه ی آماری بر اساس یافته های مطالعات کیفی سایر محققین در حیطه ی درآمد پایدار شهرداری ها مبتنی بر گردشگری در بازه ی زمانی سال 1370-1398 شمسی است. روش نمونه گیری به صورت سیستماتیک، 26 مقاله را از بین 315 مقاله بر اساس عنوان، چکیده، تحلیل محتوای مقاله ها با ابعاد و مؤلفه های مرتبط با قابلیت نوآوری مبتنی بر درآمد پایدار شهرداری ها از صنعت گردشگری انتخاب نموده است و داده ها بر اساس استراتژی تحلیل محتوی با استفاده از نرم افزار Maxqda کدگذاری و بر اساس شاخص «دو کدگذار» جهت ارزیابی پایایی و کنترل کیفی یافته ها با 92/. توافق عالی بین دو ارزیاب منتج گردید. یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد که از 131 کد اولیه، 15 کد دارای مفاهیم و با 6 مقوله ی اصلی و تأثیرگذار به عنوان منابع بالقوه در ایجاد درآمد پایدار شهرداری ها مبتنی بر گردشگری همچون برگزاری جشنواره ها، مراسمات ویژه و ایجاد ارتباطات، برنامه ریزی اوقات فراغت، توسعه ی زیرساخت های حمل ونقل شهری، استفاده از ظرفیت پنهان جاذبه ی گردشگری شهری، احداث فضاها و محیط های گردشگری، تقویت نقش های چندگانه گردشگری می توانند به عنوان راهبرد در نظر گرفته شوند و درنهایت، حاصل پژوهش صورت گرفته، ارائه ی مدل مفهومی کاربردی برای پایدارسازی درآمد شهرداری ها مبتنی بر گردشگری است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان