نصرالله پورافکاری

شهرنشینی یکی از مهمترین پدیده های عصر حاضر است. تا جائیکه صحبت از انقلاب شهری در دنیا می شود. در ایران تحول شهرنشینی بسیار شتابان و سریع بوده است. متوسط رشد شهرنشینی در دوره مورد بررسی 4/4 درصد بوده است در حالیکه رشد تولدی ناخالص داخلی در همین دوره 4/1 بوده است......

انسان سالم، محور توسعه اجتماعی است و فرایند توسعه بدون توجه به این بعد مهم ناممکن است. سلامت اجتماعی در جامعه متاثر از دلایل فراوانی است که بیشتر آنها نه در حوزه پزشکی، بلکه در حوزه علوم اجتماعی و جامعه شناسی قابلیت تحلیل و بررسی دارند. بیشتر متغیرهایی که دراین پژوهش مورد تأکید قرار گرفته است، متغیرهایی اجتماعی است. اخیراً مطالعه سلامت اجتماعینزد دانمشمدان علوم اجتماعی و انسانی مورد توجه زیادی قرار گرفته است و حتی محققان رشته های گوناگون و مرتبط از جمله؛روانشناسی، مدیریت، اقتصاد، علوم تربیتی و علوم سیاسی در این عرصه مشارکت داشته اند. سلامت، اساسی ترین شاخص رفاه جوامع امروزی به شمار می رود و بیش از آنکه متاثر از موارد پزشکی باشد، به عوامل اجتماعی وابسته است. در واقع سلامت اجتماعی به نوعی بهداشت روانی، فردی و اجتماعی گفته می شود که تئوری های متعددی در این زمینه بررسی شده است.این پژوهش از نوع پیمایش مقطعی و با استفاده از ابزار پرسش نامه در میانمردم شهرستان پاوه از توابع استان کرمانشاه در سال 1390 صورت گرفته است. در این بررسی رابطه سلامت اجتماعی با انسجاماجتماعی، پذیرشاجتماعی،مشارکتاجتماعی،شکوفاییاجتماعیوانطباقاجتماعی که شاخص های اصلی این مفهوم هستند به کمک ضرایب همبستگی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.نتایج بدست آمده حاکی از آن است که رابطه بین جنسیت و سلامت رابطه معناداری نبوده اما در بررسی رابطه بین تحصیلات، انسجام اجتماعی، پذیرش اجتماعی، مشارکت اجتماعی، شکوفایی اجتماعی و انطباق اجتماعی با سلامت اجتماعی به وسیله ضریب همبستگی پیرسون رابطه مثبت ومعناداری مشاهده شد.

توسعه دارای ابعاد پیچیده، ‌متنوع و متکثر اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، ‌روان شناختی و سیاسی است. برای فهم عوامل و موانع توسعه باید همه مولفه های مذکور مورد پ‍ژوهش قرار گیرند، اما عناصر فرهنگی – اجتماعی نقشی بنیادی در فرایند توسعه ایفا می نمایند. در این مقاله برآنیم که دریابیم: چرا علی رغم اینکه در دو دهه گذشته سرمایه گذاری های کلان صنعتی، اقتصادی و تجاری در هرمزگان صورت پذیرفته و دانشگاهها و موسسات آموزش عالی متعددی تاسیس شده اند، این منطقه توسعه درخور نیافته است و هنوز در زمره مناطق محروم طبقه بندی می گردد؟ در این پژوهش با الگو قرار دادن نظریه نوسازی اجتماعی پارسنز و با روش پیمایشی و با استفاده از مقیاس های لیکرت،‌ تمایزات معنایی (برش قطبین) و فرافکنی خـاص گرایی را که یکی از موانع عمده فرهنگی -اجتماعی توسعه محسوب می گردد، در شهر بندرعباس مورد آزمون قرار دادیم. نتایج بررسی نشان داد که میانگین خاص گرایی شهروندان بومی (2.88)،‌ غیربومی ها (2.98)، زنان (2.86)، مردان (2.93)، اهل سنت (2.8) و شیعیان (2.95) بوده است

هدف این مقاله بررسی عوامل مؤثر بر خشونت روانی مردان علیه زنان شهر اصفهان در سال 1389 است. در این پژوهش، نظریات فمینیست رادیکال، طرحواره جنسیت، نظریه تضاد و نظریه منابع مورد استفاده قرار گرفته است. داده ها به وسیله پرسشنامه از یک نمونه 200 نفری زنان متأهل شهر اصفهان جمع آوری شدند. متغیرهای مستقل عبارتند از ساخت و شیوه اعمال قدرت در خانواده، باورهای قالبی جنسیتی، نگرش مردسالاری که رابطه مثبت و حمایت اجتماعی، پایگاه اجتماعی-اقتصادی، تحصیلات که رابطه ای منفی با خشونت خانگی علیه زنان دارند. اکثریت زنان حدود 40% دارای نگرشهای مردسالارانه شدید و 42% دارای باورهای قالبی جنسیتی شدیدی هستند. نتایج بدست آمده از تحلیل رگرسیون نشان می دهد که متغیرهای مستقل حدود 79/0درصد واریانس متغیروابسته را تبیین نموده اند.

هدف از پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش کلیدی است که پایگاه اجتماعی-اقتصادی چگونه به اقتدارگرایی کشانده می شود؟ برای پاسخ به این سؤال کلی از تئوری های لیپست، آدورنو و کوهن بهره گرفته شد و سه فرضیه اصلی به همراه هفت فرضیه فرعی طراحی نموده و مدلی پیشنهاد شده است. روش این پژوهش میدانی بوده و از طریق survey انجام گرفته است و داده ها از 407 دانشجوی دانشگاه شهید چمران اهواز با تکنیک پرسشنامه خودسنجی جمع آوری شده اند. محتوای پرسشنامه از مواد زیر تشکیل شده است: اطلاعات زمینه ای، پایگاه اجتماعی- اقتصادی، کنترل استبدادی والدین، عزت نفس، احساس آنومی و اقتدارگرایی. نتایج نشان داد که پایگاه اجتماعی-اقتصادی به سبب کنترل استبدادی والدین، احساس آنومی بر اقتدارگرایی اثرگذار است. همچنین عزت نفس واسطه اثر کنترل استبدادی بر اقتدارگرایی است. دیگر یافته ها حاکی از همبستگی معنادار بین کلیه متغیرهای تحقیق بود. بجز همبستگی پایگاه اجتماعی-اقتصادی و عزت نفس در این پژوهش جهد شده است اقتدارگرایی به صورت تجربی مورد مطالعه قرار گیرد. یافته ها نشان می دهد که تحلیل های آماری اولاً مدل تلفیقی پیشنهادی را تأیید می کنند، ثانیاً تئوری های بکار گرفته شده در مدل بصورت جداگانه تأیید می شوند.

"کشاورزی در مناطق توسعه نیافته و محروم یکی از مهمترین منابع اقتصادی و از ابعاد گوناگون، موثر بر زندگی اجتماعی افراد است. از طرفی با توجه به پیامدهای رشد جمعیت شهرنشین و پیش بینی افزایش نیاز به محصولات کشاورزی، اهمیت ترویج و آموزش کشاورزی دوچندان می گردد زیرا پسندیده آنست که در راستای توسعه پایدار که هم رشد کشاورزی و نیاز غذایی جمعیت تامین گردد و هم پایداری درازمدت فعالیت ها و قابلیت های اراضی حفظ شود. ضمن آنکه به مناسبت های گوناگون از آنجا که ترویج به نشر آموزه ها و ایده های نوین می پردازد مستقیما در زندگی اجتماعی و ویژگی های فرهنگی اثر می گذارد روشن است که چگونگی ترویج کشاورزی و موفقیت آن نیز در ارتباط با کشاورزان و استقبال ایشان از ترویج به طور متقابلی از عوامل اجتماعی و فرهنگی اثر می پذیرد. هدف از این مطالعه بررسی عوامل اجتماعی - فرهنگی موثر بر گرایش کشاورزان نی ریزی به ترویج کشاورزی میباشد و برای انجام این تحقیق از پیمایش استفاده گردید و شهرستان نی ریز یکی از مراکز مهم تولید محصولات کشاورزی در استان فارس، به عنوان منطقه مورد پژوهش انتخاب شد. کشاورزان کل شهرستان با تعداد 9821 نفر جامعه آماری را تشکیل می دادند که نمونه آماری با بکارگیری فرمول کوکران تعداد 370 نفر برآورد گردید. ابزار گرداوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه بود که توسط کشاورزان و درشرایط لازم توسط پرسشگران منتخب تکمیل گردید.بر اساس یافته های توصیفی پژوهش %96 از پاسخگویان مردبوده اند همچنین %54.1 از کشاورزان نی ریزی اعلام نمودند تجربه شرکت در کلاس ها و آموزش های ترویجی را دارا هستند. و در بخشی دیگر %24 از نمونه آماری با اینکه «شیوه های جدید کار کشاورزی را آسان می کند» مخالفت نمودند. نتایج استنباطی از این تحقیق نشان می دهد بین هر یک از متغیر های مستقل تحقیق از جمله تقدیر گرایی، میزان مشارکت اجتماعی، استفاده از وسایل ارتباط جمعی، پایگاه اجتماعی افراد و باور به نوآوری و متغیر وابسته پژوهش یعنی گرایش به ترویج کشاورزی رابطه معنی داری وجود دارد"

در هر جامعه ای، علاوه بر سرمایه های فیزیکی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، انسانی و نمادین، با گونه ها و میزانی از سرمایه اجتماعی هم سر و کار داریم که با دیگر انواع سرمایه ها، رابطه متقابل دارد. فرسایش سرمایه اجتماعی و نابسامانی در سطوح کلان و خرد ایران امروز، منبع اصلی زایش و افزایش انواع مسائل و آسیب های اجتماعی و روانی است. طبق گزارش های سازمان بهداشت جهانی، جهان در طول دو دهه ی آینده، شاهد تغییرات عمده ای در زمینه ی همه گیرشناسی بیماری ها و نیازهای بهداشتی افراد است، به گونه ای که بیماری های غیرِ واگیر دار همچون بیماری های روانی به سرعت جایگزین بیماری های عفونی و واگیردار گردیده و در صدر عوامل ایجاد کننده ی ناتوانی و مرگ های زود رس قرار می گیرد.از این رو، تحقیق حاضر با هدف شناسایی میزان سرمایه اجتماعی و سلامت روانی در بین دانشجویان و نیز تعیین نحوه ارتباط بین این دو متغیّر صورت گرفته است. در تحقیق حاضر برای سنجش سلامت روانی از پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ-28) گلدبرگ و پرسشنامه محقق ساخته سرمایه اجتماعی استفاده شد. این تحقیق که بر مبنای یک پیمایش 370 نفره در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی شوشتر انجام گرفته، نشان می دهد که بین میزان سرمایه اجتماعی و وضعیت سلامت روانی دانشجویان، ارتباط معناداری وجود دارد.

رضایت شغلی موضوعی است که بسیاری از کارکنان با آن دست به گریبان اند؛ چه افراد جویای کار که می خواهند برای اولین مرتبه محیط کار را تجربه کنند، و چه کسانی که سال هاست که در حرفه خود مشغول اند و از مشکلات آن رنج می برند. هدف اصلی این تحقیق بررسی رضایت شغلی و عوامل تاثیرگذار بر آن در میان کارمندان شهر اصفهان است. در این پژوهش با یک نمونه 384 نفری که با فرمول کوکران محاسبه گردیده است، نتایجی به جامعه آماری پژوهش بر اساس روش پیمایشی و استخراج داده ها از طریق نرم افزار آماری SPSS تعمیم داده شده است. با آزمون پیرسون در سطح 95/0 درصد اطمینان، تفاوت معنی داری بین میزان سنوات خدمت افراد و تحصیلات با رضایت از کار وجود داشت. همچنین نتایج تحقیق گویای وجود عدم رابطه بین دو متغیر جنسیت افراد و میزان عقاید مذهبی آنان با رضایت شغلی است.

برای جوانان تجربه زندگی دانشگاهی، پیش آهنگی مطلوب برای آینده است. آینده ای که در آن، علاوه بر علم و تخصص درسی، نیاز به علم وتخصص اجتماعی دارد تا بتواند در تعامل و برقراری ارتباط با جامعه موفق عمل شود. سیاست به مثابه یک فکر و یک روش می تواند راهگشای خیلی از مشکلات جامعه انسانی و همچنین مستعد مشکلات فراوانی باشد؛ پس می توان از سیاست به عنوان یک نهاد دارای کارکرد و کژکارکرد یاد کرد. این پژوهش با هدف بررسی گرایش سیاسی دانشجویان با روش پیمایشی از دانشجویان دانشگاه اصفهان 200 نفر از دانشکده های مختلف به عنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج گویای رابطه معناداری بین متغیرهای؛ دانش سیاسی، نوگرایی سیاسی، عقاید دینی، فعالیت سیاسی و عقاید دینی گرایش سیاسی رابطه وجود دارد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر آنومی و اقتدارگرایی در بستر پایگاه اجتماعی- اقتصادی بر تمایل به رفتارهای انحرافی در بین دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز است. در پژوهش حاضر با کمک نظریه آنومی مرتون از یک سو و نظریه اقتدارگرایی لیپست از سوی دیگر شش فرضیه و یک مدل نظری طراحی و آزمون شده است. روش پژوهش حاضر پیمایشی بوده و داده­ها از 480 دانشجوی مشغول به تحصیل در دانشگاه چمران جمع­آوری شده است. ابزار جمع­آوری داده­ها پرسشنامه خودسنجی است که علاوه بر اطلاعات جمعیت­شناختی از متغیرهای پایگاه اجتماعی-اقتصادی در دو بعد عینی و ذهنی، احساس آنومی، اقتدارگرایی و تمایل به رفتارهای انحرافی نیز تشکیل شده است. نتایج نشان داد که کلیه ضرایب همبستگی بین متغیرهای تحقیق معنادار است و هر شش فرضیه تأیید شد. همچنین ضرایب استاندارد رگرسیون نشان دادند که کلیه مسیرهای مدل نظری پژوهش با پایگاه عینی تأیید می­شود، اما این مدل با پایگاه ذهنی تأیید نشد. همچنین نتایج نشان دادند که آنومی، اقتدارگرایی و تمایل به رفتار انحرافی هریک مسایل اجتماعی عمده­ای برای جامعه ایران به شمار می­آید و ارتباط درونی این متغیرها با تأکید بر بستر اقتصادی و طبقاتی بروز آنها باید مد نظر قرار گیرد.

الکل با سابقه مصرفی ۸۰۰۰ ساله قدیمی ترین ماده مصرفی است که هزینه های هنگفت پزشکی و اجتماعی را به خود اختصاص داده است. در این تحقیق تلاش بر این بوده تا علاوه بر سنجش میزان گرایش به الکل در بین نوجوانان و جوانان ۱۵ تا ۳۵ ساله شهر ارومیه، متغیرهای تأثیرگذار گرایش به الکل را نیز به مثابه سوالات اساسی مطالعه مورد نظر مد نظر قرار دهد. بر این اساس پس از تعیین چارچوب نظری و ارائه مدل نظری مرکب، از یک نظریه بنام پیوند افتراقی برگس و ایکرز فرضیه های تحقیق تعیین گردید. در این مطالعه فرضیات از این قرارند: بین تسلط پذیری در گروه، بین سهل گیری زیاد والدین، بین ناسازگاری اعضای خانواده، بین اعتیاد والدین با گرایش نوجوانان و جوانان به الکل رابطه وجود دارد. در این مطالعه واحد تحلیل، افراد جوان و نوجوان بوده و سطح تحلیل آن شهر ارومیه است. شیوه نمونه گیری به صورت تصادفی انجام گرفت و ارومیه به چهار منطقه تقسیم شد. در همین ارتباط با تکنیک پرسشنامه از یک نمونه ۴۱۰ نفری جوانان و نوجوانان ۱۵ تا ۳۵ ساله ی شهر ارومیه به جمع آوری اطلاعات پرداخته شد. از روش پیمایش، تکنیک تحلیل واریانس و رگرسیون چند متغیره استفاده گردیده و از تحلیل مسیر نیز برای بررسی آثار مستقیم و غیر مستقیم هریک از متغیرهای مستقل بر روی متغیر وابسته بهره گرفته شد. از روش اعتبار محتوا برای سنجش اعتبار مقیاسهای ساخته شده و از آلفای کرونباخ نیز برای نشان دادن پایایی استفاده گردید. نتایج بدست آمده از آزمون فرضیه ها نشان دادند که بین سهل گیری والدین، ناسازگاری والدین، تسلط پذیری درگروه و اعتیاد والدین، با گرایش جوانان و نوجوانان به الکل رابطه ی معنی داری وجود دارد. میزان گرایش به الکل ازحد متوسط به بالا نشان داده شد. در نهایت نتایج تحلیل رگرسیونی چند متغیره و تحلیل مسیر نشان داد بیشترین میزان هم بستگی بامتغیر وابسته متعلق به متغیرهای سهل-گیری والدین(35%)، اعتیاد والدین(28%)، ناسازگاری والدین(26%)، تسلط پذیری درگروه(21%) است.