مجید کفاشی

این تحقیق با هدف بررسی نقش عوامل جغرافیایی- محیطی در شکل گیری رفتار انسانی انجام شده است. پژوهش با رویکرد کیفی، تفسیری و روش گراندد تئوری انجام شده است؛ گردآوری داده ها با استفاده از مصاحبه ی عمقی با 30 نفر از زنان و مردان ساکن شهر تهران انجام شده است که روش انتخاب آنان، نمونه گیری نظری هدف مند بوده است. یافته های این تحقیق پس از مستند سازی در یک فرآیند علمی و با استفاده از کدگذاری داده ها در سه فاز بدست آمده است. در این پژوهش یک گونه شناسی از رفتار انسانی ارائه شده که در قالب مدل پارادایمی قرار دارد. یافته های پژوهش نشان می دهد که عوامل جغرافیایی محیطی در شکل گیری رفتار انسانی(عشق، خشونت، نفرت) در شهر تهران غلبه زیادی یافته است. همچنین گونه شناسی به دست آمده نشان می دهد که تاثیرات منفی مولفه های نامطلوب جغرافیایی محیطی در رفتار انسانی در قالب خشونت جسمی، خشونت کلامی، خشونت جنسی، خشونت روانی، خشونت رسانه ای، نفرت در مواجهه با عشق به خود، عشق عاقلانه، عشق الهی، عشق ایثارگرانه خود را نشان داده است.

فردگرایی به عنوان مفهومی مدرن از مشخصه های اصلی مدرنیته است. آنچه در تبیین و تحلیل فردگرایی باید لحاظ گردد توجه به ابعاد مختلف آن است. در نوعی از فردگرایی فرد نفع شخصی خود را دنبال می کند که فردگرایی عمودی نامیده می شود. پژوهش حاضر با بررسی اثر باورهای دینی-ملی بر فردگرایی عمودی انجام شده است. پژوهش حاضر از حیث هدف کاربردی، از حیث معیار تحلیل توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری کلیه شهروندان تهرانی بالای 25 سال شهر تهران می باشد و حجم نمونه با فرمول کوکران 400 نفر در نظر گرفته شد. همچنین اطلاعات این افراد به شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای گردآوری شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته می باشد. یافته های پژوهش نشان داد که رابطه متغیر دین داری و فردگرایی عمودی معکوس و مقدار همبستگی برابر 0.385- و رابطه متغیر نشان ملی(پرچم) و فردگرایی عمودی معکوس و مقدار همبستگی برابر 0.456- شده است. همچنین همبستگی جمعی دو متغیر دین داری و نشان ملی(پرچم) با فردگرایی عمودی برابر 0.725- و ضریب تعیین برابر 0.525 به دست آمد و متغیرهای دین داری و نشان ملی(پرچم)، به میزان 52.5 درصد از تغییرات متغیر «میزان فردگرایی عمودی» را تبیین می کنند.

درمیان مباحث متعددی که در چند دهه اخیردرحوزه علوم اجتماعی مطرح شده،بحث توسعه از گستردگی واهمیت قابل ملاحظه ای برخوردار است.از این رو این مقاله به بررسی موانع اقتصادی توسعه یافتگی در استان ایلام و درک وتفسیر مردمان آن دیاراز توسعه می پردازد با توجه به اینکه روش شناسی عمده ی این تحقیق کیفی بوده و از روش مردم نگاری برای عملیات گردآوری داده ها و از نظریه ی زمینه ای برای تحلیل و ارائه داده ها استفاده شده است. در این پژوهش، اطلاعات مشاهده ای و اسنادی توسط محقق گردآوری و اطلاعات مصاحبه ای نیز از 56 نفر مشارکت کنندگان ساکن در میدان مطالعه بعمل آمد. برای تعیین افراد مورد مصاحبه، از روش نمونه گیری کیفی- هدفمند و برای تعیین تعداد مصاحبه شوندگان از منطق اشباع نظری در نمونه گیری نظری استفاده شد. نتایج بررسی نشان می دهدکه مهم ترین موانع اقتصادی توسعه یافتگی در این استان مشکلات اکولوژیک،نبود بخش خصوصی قوی،نبود زیرساخت های اقتصادی و فقراقتصادی مزمن می باشد. براساس مدل نهایی ، توسعه به مثابه پدیده ای دوگانه و تقابل گرا، درک، ارزیابی و تفسیر شده است که توانسته از یک طرف استان ایلام را توانمند ساخته و بسیاری از مسایل ومشکلات زندگی آنان را در ابعاد مختلف تغییر و نوسازی مشخص کند؛ و از طرف دیگر، مستلزم پرداخت هزینه های سنتی بوده که از دید مردم استان ایلام به عنوان نتایج نامطلوب توسعه تلقی می گردد .

ساختار فشرده شهری منعکس کننده واقعیت پیچیده زندگی روزمره در بسیاری از شهرهای موفق است که می تواند در مورد الگوی شهرهای شعاعی، طولی و نیز ارگانیک که در امتداد مسیرهای ارتباطی شکل می گیرد صادق باشد.اینها الگوهایی از شهرها هستند که در مقابل پخش شدن و گسترش بیش از اندازه،مقاومت کرده اند.لندن مثالی از شهری هماهنگ و یکپارچه در توسعه شهری است که ساکنان آن در مراکز محله ای- فارغ از اینکه در کدام بخش زندگی می کنند- می توانند از تسهیلات محلی در خیابان های اصلی استفاده کنند و در مقیاس کلانشهری در فعالیت هایی که در مرکز شهر رخ می دهد،مشارکت داشته باشند. این الگوی توسعه شهری فشرده سطوح مناسبی از فعالیت های اقتصادی و اجتماعی را در اطراف مراکز شهری و محلی نگه می دارد و این اطمینان را به وجود می آورد که تمام بخش های شهر- حتی بخش های دور افتاده تر و محله های ساکت تر-در فاصله مناسبی از تسهیلات اصلی حمل ونقل و خدمات شهری قرار دارند.دقیقاً چنین سطحی ازتوسعه است که در اکثر نواحی شهری و پراکنده امروز،کمبود آن احساس می شود.شهر فشرده ای که دانش طراحی شهری را به طرز مناسبی به کار گرفته است و بخش های آن به هم مرتبط هستند.منظور از این ارتباط،بخش بندی خوانا از فضاهای عمومی است که نه تنها بخش های مختلف محله ها و واحدهای همسایگی را به هم متصل می کند،بلکه مردم را از درون حیطه خانه ها،مدارس و محل کار و مؤسسات اجتماعی شان به هم مرتبط می سازد.به تعریف دیگر در فرم شهر فشرده،تأکید بر رشد مراکز شهری موجود و زمین های بازیافتی و در عین حال اجتناب از گسترش و پخش شده شهر در حاشیه هاست. از ویژگی های شهرهای فشرده این است که عموم مردم در فاصله پیاده روی با تسهیلات اجتماعی قرار دارند ویک سرویس حمل ونقل عمومی مناسب اتوبوس می تواند کارا و پاسخگوی نیازها باشد.علاوه بر این،توسعه اصلی بناها، خیابان ها و فضاهای عمومی است که مردم را به مراکز شهری جذب می کند و نیز در خدمت حداکثر کارایی از نظر انرژی است.صرفاً تراکم نشان دهنده کیفیت شهری نیست.فرم های مختلف معماری اعم از بلوک های بلند در کنار ساختاری سنتی در خیابان وتعدادی بلوک شهری که یک فضای باز را محصور کرده اند،می توانند با تراکم یکسان ساخته شوند،اما کیفیت های کاملاً متنوعی راعرضه کنند.مقاله حاضر با استفاده از روش اسنادی و بهره مندی از کتابخانه دیجیتالی صورت گرفته است

از مشخصه های جغرافیای شهری ایجاد مدرنیته و مفهوم گرایش به فردگرایی است که از میان این جغرافیا به وجود می آید. ابعاد گوناگون فردگرایی باید در تحلیل و تبیین آن مورد توجه قرار گیرد. بعدی که فرد به دنبال منافع شخصی خود باشد، فردگرایی خودخواهانه نامیده می شود. در این پژوهش اثر عوامل سبک زندگی شهری، رضایت از زندگی، عام گرایی، و اعتمادتعمیم یافته بر گرایش به فردگرایی خودخواهانه مورد بررسی قرار گرفته است. این مقاله از جهت هدف، کاربردی و از نظر تحلیل، توصیفی-پیمایشی است. برآورد نمونه ی فرمول کوکران، 400 نفر از میان ساکنان بالای 25 سال جغرافیای شهر تهران می باشد. روش گردآوری اطلاعات افراد نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته جمع آوری اطلاعات صورت پذیرفته است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که رابطه متغیر سبک زندگی شهری و گرایش به فردگرایی، خودخواهانه معکوس و مقدار همبستگی برابر 0.537-، رابطه متغیر رضایت از زندگی و گرایش به فردگرایی ،خودخواهانه معکوس و مقدار همبستگی برابر 0.647- و رابطه متغیر عام گرایی و گرایش به فردگرایی خودخواهانه، معکوس و مقدار همبستگی برابر 0.608- و رابطه متغیر اعتماد تعمیم یافته و گرایش به فردگرایی خودخواهانه، معکوس و مقدار همبستگی برابر 0.698-شده است. همچنین همبستگی جمعی چهار متغیر سبک زندگی، رضایت از زندگی، عام گرایی و اعتمادتعمیم یافته با گرایش به فردگرایی خودخواهانه برابر 0.785- و ضریب تعیین برابر 0.616 به دست آمد. به عبارت دیگر متغیرهای سبکزندگی، رضایت از زندگی، عام گرایی و اعتمادتعمیم یافته، به میزان 61.6 درصد از تغییرات متغیر «میزان گرایش به فردگرایی خودخواهانه» را تبیین می کنند.

هدف اصلی این پژوهش، «تعیین نقش پایگاه اقتصادی–اجتماعی در تبیین میزان مشارکت سیاسی شهروندان شهر مهاباد» می باشد. در پژوهش حاضر از روش پیمایش استفاده شده است. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق، شهروندان 18 سال به بالای شاغل در شهر مهاباد در سال 1397 می باشد. حجم نمونه مورد مطالعه با استفاده از فرمول کوکران 382 نفر برآورد گردید. نمونه گیری از بین واحدها به صورت خوشه ای چندمرحله ای و نمونه گیری از داخل خوشه ها به صورت تصادفی سیستماتیک صورت گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته مشارکت سیاسی است که ضریب پایایی آن به کمک آلفای کرونباخ 96/0 به دست آمد و جهت سنجش مفاهیم آن از طیف لیکرت استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون، تی مستقل و تحلیل واریانس یک راهه استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد که بین میزان مشارکت سیاسی و پایگاه اقتصادی-اجتماعی شهروندان شهر مهاباد تفاوت معناداری وجود دارد. به طوری که در جامعه مهاباد، افراد دارای پایگاه اقتصادی-اجتماعی پایین و متوسط در شهر مهاباد به منظور تغییر وضعیت موجود خود و دستیابی به وضعیت مطلوب، ضرورت، انگیزه، میل و رغبت بیشتری برای مشارکت و مداخله در امور سیاسی دارد اما افراد دارای پایگاه اقتصادی-اجتماعی بالا دخالت و مشارکت کمتری در امورات سیاسی این شهر دارند.

بی تفاوتی اجتماعی وضعیتی است که طی آن، افراد با بی اعتنایی به واقعیت های پیرامون از انجام مشارکت اجتماعی- سیاسی، مسئولیت های اجتماعی، فعالیت های دگرخواهانه و درگیری فعال و مدنی در مسائل اجتماعی اجتناب می کنند. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین شبکه های اجتماعی و بی تفاوتی اجتماعی انجام شده است. متغیرهای تحقیق حاضر؛ شبکه های اجتماعی (میزان و تنوع استفاده)، نگرش و رفتار نوع دوستانه، نگرش و رفتار مدنی و بی تفاوتی اجتماعی بوده است. جامعه آماری تحقیق، شهروندان مناطق 1و 2 تهرانی بوده که به عنوان افراد نمونه با استفاده از نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. در چارچوب نظری تحقیق جهت تبیین رابطه بین بی تفاوتی اجتماعی و شبکه های اجتماعی از نظریه های خوش بینانه، بدبینانه و میانه و نظریات نظریه پردازانی همچون: مارکس و وبر و مرتون استفاده شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که میزان بی تفاوتی در حد متوسط رو به بالاست و بین متغیرهای نگرش نوع دوستانه، رفتار نوع دوستانه، نگرش مدنی، رفتار مدنی، تنوع استفاده از شبکه های اجتماعی، میزان استفاده از شبکه های اجتماعی، متغیرهای زمینه ای (سن، جنس، پایگاه اجتماعی- اقتصادی)، همبستگی اجتماعی و بی تفاوتی اجتماعی رابطه وجود دارد. در این میان، همبستگی اجتماعی به عنوان متغیر واسط، بیشترین اهمیت را در تبیین بی تفاوتی اجتماعی داشته است.

یکی از چالش های اساسی فراروی برنامه ریزی شهری در اواخر قرن بیستم ، رشد پیوسته میزان ترافیک بوده که دستیابی به توسعه شهری پایدار را تحت تاثیر قرارداده است. در نظام های شهری، شبکه معابر و سیستم های حمل و نقل درون شهری تاثیرات مختلفی برتوسعه شهرها و اراضی می گذارند. در مجموع می توان گفت که شبکه های حمل و نقل نه تنها در جابه جایی کالا و مسافر بلکه بر توسعه نیز تاثیر می گذراند. شبکه معابر درون شهری امکان توسعه اراضی را در طول معابر افزایش داده و تاثیری خطی بر توسعه را به دنبال دارد ، حال آن که شبکه آزاد راه ها به طور عمده در محل تقاطع ها بر توسعه اراضی اثر می گذارند. زیست پایدار مستلزم زندگی و همجواری نزدیک با محیط شهری جذاب و متناسب باخواست و توان ساکنان است . تحقیقات درباره گزینه های موجود در سطح استراتژیک ، ملاحظات و اقدامات لازم را برای دستیابی به حمل و نقل پایدار در افق 2020 نشان می دهد. رسیدن به این هدف، هم مستلزم استفاده از فناوری های جدید در حمل و نقل، و هم برقراری ارتباط علمی و منطقی بین حمل و نقل و رشد اقتصادی است. علاوه براین، برای اجرای اقدامات مؤثر مورد نظر در این زمینه، عزم و مداخله تمام گروه های درگیر ضروری است. مقاله حاضر بر آن است تا با ارائه مقدمه ای تاریخی – نظری در مورد تولد پدیده کلان شهری جدید، هم زمان با ورود خودرو به صحنه شهرهای موجود، سیر تحول جهانی برخورد با حمل و نقل کلان شهری را طی دهه های پنج گانه 1950 تا 1980 و بعد از آن پی بگیرد، گرایش های محوری هر یک از دوره ها یا راهبردهای حمل و نقلی مطرح در کلان شهرهای » دهه ها را مورد بحث و بررسی قرار دهد و آ نها را در قالب به تصویر بکشد . سپس با ارائه ویژگی های عمده برنامه ریزی حمل و نقل شهری و با الهام از « جهان نظریه توسعه پایدار شهری، وضعیت سیستم های حمل و نقل عمومی غیر انبوه شهر تهران و تاثیراتی که شبکه های حمل و نقل بر توسعه شهر تهران دارند را مورد بررسی و مطالعه قرار دهد.

پژوهش حاضر به بررسی مقایسه ای عوامل اقتصادی اجتماعی مؤثر بر طلاق عاطفی بین دو گروه زنان متأهل خانه دار و شاغل شهر قم می پردازد. این پژوهش از روش پیمایش و با استفاده از پرسشنامه انجام شد. نمونه گیری به روش خوشه ای انجام شده است. پس از طراحی پرسشنامه پایایی آن با آزمون کرونباخ سنجیده شد، (949/0) که از پایایی خوبی برخوردار بود. اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ارتباط بین متغیرها با استفاده از ضرایب همبستگی، رگرسیون چند متغیره و آزمون T دو گروه مستقل و برای توصیف داده ها در هر شاخص از شاخص های مرکزی و پراکندگی استفاده شده است. نتایج به دست آمده از رگرسیون چند متغیره حاکی از آن است که بیشترین سهم نسبی در به وجود آمدن طلاق عاطفی با مقدار 854/0 از آن متغیر تفاوت انتظارات و کمترین سهم نسبی با مقدار 059/0 مربوط به متغیر تفاوت مذهبی است. میانگین طلاق عاطفی در بین زنان شاغل و خانه دار با یکدیگر تفاوت معناداری ندارد. بین طلاق عاطفی و سطح درآمد رابطه معناداری مشاهده نشد.

مقدمه:در دهه های اخیر جمعیت جهان با چالش عمده ای تحت عنوان «سالخوردگی جمعیت» یا «سونامی سالخوردگی» مواجه شده است که ریشه در عواملی همچون کاهش نرخ رشد جمعیت و مهاجرت جوانان به شهر دارد. مشاهدات میدانی در مناطق روستایی شهرستان بدره نشان می دهد که سالخوردگی روستایی تبدیل به یک مسئله اجتماعی پنهان شده است که تاکنون مطالعه جامعی روی آن انجام نشده است. از همین رو، این پژوهش قصد دارد تا به بررسی ابعاد این پدیده بپردازد. روش: از روش نظریه زمینه ای و تکنیک های آن از جمله مصاحبه به عنوان تکنیک اصلی و مشاهده همراه با مشارکت و داده های آماری به منزله تکنیکهای مکمل جهت جمع آوری داده ها استفاده شده است. با 21 نفر (شامل 12 زن و 9 مرد) از سالمندان 65 ساله و بالاتر ساکن در شهرستان بدره مصاحبه به عمل آمد. یافته ها: سالمندان مناطق روستایی از نوعی سالمندی مشقت بار رنج می برند. روابط اجتماعی اندک، فقدان سواد، وابستگی شدید اقتصادی به دیگران و نهادهای حمایتی، تنزل منزلت اجتماعی، سطح پایین سلامتی، تعلیق زمانی و تداوم شغلی مهم ترین شاخصهای این نوع از سالمندی به شمار می روند. بحث: پدیده سالمندی روستایی در شهرستان بدره با ادعاهای نظریه های غربی همچون نظریه های مشارکت، عدم مشارکت و استمرار همخوانی ندارد. چراکه در این مناطق روستایی اگرچه افراد سالخورده در حد توان خود همچنان به فعالیتهایی می پردازند که استمرار فعالیتهای قبلی آنها به شمار می رود اما این نوع از فعالیت دلالت بر دوران سالمندی موفق ندارد. اکثر این افراد ازلحاظ اقتصادی و اجتماعی وابسته به سایر اعضای خانواده خود بوده و هدف آنها از استمرار فعالیتهای خود نیز تا حد زیادی تسکین این نوع از وابستگی است.