مرتضی کریمی نیا
مطالب
فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۸۴ مورد.
توضیحی درباره یک جوابیه
منبع:
بینات ۱۳۷۵ شماره ۱۱
حوزه های تخصصی:
شتر یا ریسمان؟
منبع:
ترجمان وحی ۱۳۸۷ شماره ۲۴
حوزه های تخصصی:
اسرائیلیات و منقولات عهدینی در تفسیر وزیر مغربی (418 370 ق) موسوم به المصابیح فی تفسیر القرآن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در نخستین تفاسیر قدیم اهل سنت، از میان سه روش نقل اسرائیلیات، استناد به عهدین در ادبیات دلائل النبوة و مراجعه مستقیم به متن کتاب مقدس، غلبه با نقل اسرائیلیات است. همزمان به برخی مطالب عهدین در محاجّه با اهل کتاب نیز استناد می شود و به تدریج در قرون اخیر، اسرائیلیات جای خود را به مراجعه مستقیم و نقل مطالب عهدینی در مواضع مختلف تفاسیر شیعه و سنی می دهد. وزیر مغربی، تنها مفسری است که از هر سه روش فوق در تفسیر خود استفاده کرده، با این تفاوت که در قیاس با تفاسیر پیش از خود، روایات موسوم به اسرائیلیات را به حداقل رسانیده و در عوض با مراجعه به متن عهدین، برخی عبارات تورات یا انجیل را در تأیید نظر خود یا به منظور نقد و نقض مطرح کرده است. مقاله حاضر ضمن مروری بر تاریخچه و سیر تحول سه گونه فوق، منقولات عهدینی در تفسیر وزیر مغربی را گردآوری و بررسی می کند.
مأکله ی سالانه ی یهود:بررسی روایتی تفسیری در منابع کهن شیعه و سنّی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
این مقاله به بررسی متنی و منبع شناختی یک روایت تفسیری میپردازد که نخستین بار در دو تفسیرالتبیان و مجمع البیان به نقل از امام باقر علیه السلام آمده است. مؤلف نشان میدهد که مأخذ شیخ طوسی در نقل این روایت، المصابیح فی تفسیر القرآن تألیف ابوالقاسم حسین بن علی معروف به وزیر مغربی (370ـ418 ق) بوده است. وزیر مغربی این سخن را به نحوی مبهم به «ابوجعفر» نسبت میدهد؛ اما این روایت نه در هیچیک از منابع حدیثی و تفسیری شیعه پیش از وزیر مغربی آمده، و نه در مهم ترین منابع تفسیر مأثور اهل سنت چون ابوجعفر طبری و ابن ابی حاتم رازی ثبت شده است. مقالهی حاضر میکوشد ردّ پای این نقل و روایات مشابه را در منابع تفسیری و روایی کهن بجوید و نشان دهد که وزیر مغربی روایات تفسیری متعددی از تفسیر کلبی (م. 146 ق) را در اثر خود نقل کرده و تمامی آن ها را به ابوجعفر یعنی امام باقر علیه السلام نسبت داده است. این روایات تقریباً همگی به نقل قصص، اسباب نزول، و تعیین مبهمات، اعلام و اماکن قرآنی مربوطند. روش بحث در این مقاله تحلیل سندی نیست، بلکه ترکیبی از دو روش تحلیل متن و تحلیل منبع است.
مصحف شناسی قرآن (3): قرآن شماره 4256 موزه ملی ایران، پاره های مفقود، و نسخه های مشابه با آن
منبع:
آینه پژوهش سال بیست و نهم بهمن و اسفند ۱۳۹۷ شماره ۶ (پیاپی ۱۷۴)
141 - 154
حوزه های تخصصی:
نسخه شماره 4256 یکی از قرآ نهای مهم کوفی موجود در موزه ملی ایران است. این نسخه 13 سطری به خطی کوفی )از نوع CIII ( و در ابعاد 40 * 32 سانتی متر بر روی پوست در قطع بیاضی کتابت شده است. این اثر، احتمالا در اصل، نیمه دوم از مصحفی دو پاره بوده است که تنها بخش دوم آن به صورت تقریباً کامل ا کنون به دست ما رسیده است. مقاله حاضر ضمن معرفی ویژگ یهای نسخه شناختی و رسم الخطی این قرآن می کوشد برگ هها و پار ههای دیگری را در کتابخانه ها، موز هها و خان ههای حراج دنیا شناسایی و معرفی کند که احتمالاً متعلق به بخش نخست این مصحف بود هاند یا در اندازه و با سبکی کاماً مشابه کتابت شد هاند. همچنین در انتهای مقاله، دیگر مصاحف مشابه با این سبک از کتابت کوفی در ابعاد و تعداد سطور متفاوت در کتابخان ههای ایران و جهان معرفی شد هاند.
نکته حاشیه یادداشت
منبع:
آینه پژوهش سال ۳۱ بهمن و اسفند ۱۳۹۹ شماره ۶ (پیاپی ۱۸۶)
359 - 394
حوزه های تخصصی:
نسخه شناسی مصاحف قرآنی (2)
منبع:
آینه پژوهش سال بیست و نهم آذر و دی ۱۳۹۷ شماره ۵ (پیاپی ۱۷۳)
107 - 120
حوزه های تخصصی:
این مقاله ضمن اشاره ای کوتاه به اختاف قرائت موجود در آیه 10 سوره منافقون وأ کُنْ/ وأ کونَ می کوشد نشان دهد که قرائت دوم )وأ کونَ( که از آنِ ابوعمرو، و منسوب به برخی از صحابه و تابعین است، در کتابت برخی نسخ ههای قرآنی در فاصله قرون چهارم تا دوازدهم هجری به جا مانده است، گواینکه گاه مصححان، برخی از این مصاحف و نسخه ها را به قرائت معروفتر وأ کنْ تغییر داد هاند. بخش پایانی مقاله، حاوی جدولی از اطلاعات این نسخ هها و تصاویری از صفحات این مصاحف قرآنی است.
نسخه هایی تازه یاب از تفسیر قرآن خواجه عبداللّه انصاری در ترکیه و نجف: بخش نخست: دستور و واژگان فارسی در گویش هِرَوی
حوزه های تخصصی:
ابواسماعیل عبداللّه بن محمد بن علی انصاری هروی (396 481 ق) معروف به شیخ الاسلام یا خواجه عبداللّه انصاری از بزرگترین دانشمندان حنبلی خراسان است که در میان فارسی زبانان بیشتر به صوفی و زاهد معروف گشته است. او واعظ، محدث، مفسّر، و دانای تاریخ و انساب بود و در زمان خود تلاش بسیاری برای ترویج مذهب حنبلی در خراسان و به ویژه در زادگاهش هرات کرد. آثاری چند به عربی و فارسی از او بر جای مانده است که گاه درباره اصالت برخی از آنها، به درستی تشکیک شده است. یکی از مهم ترین آثار منسوب به وی، تفسیر او بر قرآن کریم است که میبدی در آغاز کشف الاسرار خود اظهار می دارد که آن را مختصر و مجمل دیده، و لذا در قالبی جدید بسط و تفصیلش داده است. با این همه، متن اصلی تفسیر خواجه عبداللّه انصاری که اساس کار میبدی بوده، تاکنون ناشناخته باقی مانده است. این مقاله، برای نخست بار، نسخه هایی تازه یاب از این تفسیر فارسی عربی را در دو کتابخانه خلیل حمید پاشا (در اسپارتا، ترکیه) و کتابخانه حرم علوی (در نجف اشرف) معرفی می کند، انتساب آن به خواجه عبداللّه انصاری اثبات می کند و ضمن معرفی ویژگی ها و روش تفسیری خواجه عبداللّه، به برخی از مهم ترین جوانب زبانی آن از جمله گویش فارسی هروی، واژگان کهن فارسی و نیز نحو هروی در این اثر می پردازد.
نکته، حاشیه، یادداشت
منبع:
آینه پژوهش سال ۳۲ خرداد و تیر ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۸۸)
359 - 386
حوزه های تخصصی:
نکته حاشیه یادداشت
منبع:
آینه پژوهش سال ۳۱ آذر و دی ۱۳۹۹ شماره ۵ (پیاپی ۱۸۵)
283 - 320
حوزه های تخصصی:
مصحف شناسی قرآن (5) حدادی طبری آملی و کتابت قرآن در خانقاه ابوالعباس قصاب آملی در شهر آمل مورخ 687 هجری قمری
منبع:
آینه پژوهش سال ۳۰ مهر و آبان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۱۷۸)
99 - 105
حوزه های تخصصی:
این مقاله به معرفی نسخ های از قرآن به خط محقق م یپردازد که در سال 687 هجری در شهر آمل )شمال ایران( کتابت شده است. کاتب نسخه محمد بن ابراهیم الحدادی الطبری الآملی در انجامه آن نوشته است که قرآن را در خانقاه بنا شده و منتسب به صوفی معروف، ابوالعباس قصاب آملی: احمد بن محمد بن عبدالکریم طبری )زنده در قرن چهارم هجری/ دهم میادی( کتابت کرده است. این نسخه که تا یکی دو دهه قبل در ایران نگهداری م یشده، پس از ارائه در خانه حراج کریستیز )لندن، 6 ا کتبر 2009 (، ا کنون به موزه هنر اسامی )دوحه، قطر( انتقال یافته است.
مصحف شناسی قرآن 4: نکاتی تازه یاب در باب قرآن خراسان بنت ابی القاسم با ترجمه فارسی از قرن پنجم هجری
منبع:
آینه پژوهش سال ۳۰ مرداد و شهریور ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۱۷۷)
102 - 121
حوزه های تخصصی:
این مقاله به معرفی و بررسی قرآنی کهن از قرن پنجم هجری م یپردازد که در اوایل قرن ششم هجری در تملک دختری به نام خراسان بنت ابی القاسم بن علی بن مانکدیم قرار داشته است. ا کنون بیش از 17 جزء مختلف از این قرآن در را کتابخان ههای مختلف در ایران و جهان یافت هایم. هیچ اثری از وقف نسخه در جای جای پار ههای یافت شده از نسخه به چشم نمی خورد. تنها نام مالک نسخه در آغاز جزء اول این قرآن )جزوه ش 2752 در کتابخانه آستان قدس رضوی( همراه با نسب وی تا امام علی بن ابیطالب علیه السام ذکر شده است و نشان م یدهد اجداد وی از علویان طبرستان بود هاند، اما جد پدر وی یک سده قبل از کتابت نسخه به نیشابور مهاجرت کرده است. این قرآن در 30 پاره مجزا همراه با ترجمه فارسی با خط نسخ کهن و احتمالا در نیشابور )محل زندگی خراسان بنت اب یالقاسم( کتابت شده است. متن قرآن به قرائتی مرکب از کِسائی، اب نعامر، و ابوعمرو نوشته شده است. ترجمه فارسی آیات با آنکه متأثر از سبک و واژگان ترجمه تفسیر طبری است، اما دارای اختصاصات املایی،واژ گانی و لهجه ای مخصوص به خود است.
نکته حاشیه یادداشت
منبع:
آینه پژوهش سال ۳۲ فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۸۷)
337 - 373
حوزه های تخصصی:
«مُکّاء» و «شَبانْ فِریب» «نَفْسِ زکیّه»یِ مَدفون در بعداد کیست؟ اگر شبها همه قدر بودی .. به زیورها بیارایَند وقتی خوبرویان را مُراد از نزولِ قرآن ... نامه ای از یکی سلاطین ایوبی به ابن طاوس حلی وقف قرآنی سی پاره بر قاریان مشهد در سال 401 هجری، به دست یکی از مشایخ گمنام شیخ صدوق: درباره ابوالحسن محمد بن علی بن الشاه المروزی چند تصحیف در سفرنامه خسرو صراحی می کشم، اما نه بر دفتر نکاتی از آثار استاد علامه جلال الدین همایی(5)