جان الله کریمی مطهر

اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم زمان شکل گیری مکاتب هنری جدید در اروپا بود. ظهور رئالیسم ناشی از تغییرات اساسی در فهم جهان و تجدید نظر بنیادی در رابطه بین انسان و جهان بود. در اروپا بعد از جنبش های کارگری، رویکرد نویسندگان و شاعران که تا پیش از این بر پایه ی عقل و استدلال (کلاسیک ها) و یا بر تخیلات فردی (رمانتیک ها) بنیان بود، به ناگاه تغییر می کند و تقابل فرد با پیرامونش هسته ی اصلی این مکتب ادبی قرار می گیرد. رئالیسماحساسات جمعی و واقعیت های پیرامون خود را به تصویر کشید. این مکتب ادبی به شاخه های مختلفی تقسیم شد از جمله: رئالیسم جادویی، بورژوا، انتقادی، سوررئالیسم و ... . رد پای این مکتب ادبی در آثار نویسندگان ایرانی نیز مشهود است. ایران در اواخر قرن نوزده و اوایل قرن بیست دستخوش تغییرات اساسی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شد. از این رو جنبش های ادبی هم در ایران تغییرات مهمی را پشت سر گذاشت. در پی انقلاب مشروطه، اصلاحات ارضی، ورود صنعت چاپ، ترجمه آثار ادبی و ... زبان و سبک نگارش در ایران تغییر کرد. زبان عامیانه، روان، ساده و طنزآمیز جایگزین زبان درباری و رسمی شد. داستان کوتاه، پاورقی نویسی و رمان های اجتماعی - تاریخی جایگزین ادبیات تعلیمی و الهیات عرفانی شد.

روزهای اهریمنی ایوان بونین که حوادث دوره پس از انقلاب اکتبر روسیه در سال های 1918 و 1919 را دربرمی گیرد، دارای ویژگی های ﮔﻔﺘﻤﺎن ادبی، سیاسی، تاریخی، اجتماعی، جنایی، انتقادی و استنادی است و در قالب یادداشت های روزانه نوشته شده است. عناصر زبانی در روزهای اهریمنی از شرح حال نویسنده یعنی راوی، به منزله وقایع نگار، منتقد و توصیف گر رویدادها و ارتباطش با اقشار گوناگون مردم روسیه در دوره جنگ داخلی، سخن می گوید. از نظر نویسنده، انقلاب اکتبر به نابودی فرهنگ و به کارگیری واژه ها و عبارات ناهنجار در زبان روسی منجر شده است. بونین برای توصیف این دوره، از واژگان «اهریمنی، لعنتی و نفرین شده» و برای رهبر بلشویک ها القابی چون «حیوان» استفاده کرده است. در مقاله علاوه بر بررسی روند و تاریخچه چاپ روزهای اهریمنی و ژانر (نوع) آن، به نظرات نویسنده، منتقدان و صاحب نظران نیز درباره اثر و حوادث این سال ها و نتایج منفی انقلاب اکتبر در زبان و ادبیات روسی پرداخته می شود. بونین معتقد است انقلاب اکتبر سبب افول اخلاق مردم، زبان و ادبیات روسی و ناهنجاری های فرهنگی اجتماعی شده است. از نظر او، بلشویک ها صدمات جبران ناپذیری به زبان روسی که نویسندگانی چون الکساندر پوشکین و لف تالستوی را تحویل جامعه داده بود، وارد کرده اند. علاوه بر آن در مقاله به گرایش برخی از نویسندگان (گورکی، بلوک، بریوسف، مایاکوفسکی) به انقلاب اکتبر که از نظر بونین عامل اصلی به کارگیری زبان و ادبیات هنجارشکن در این دوره هستند، اشاره می شود. بر همین اساس واژگان و عبارات را در اثر می توان به «خودی» (غیرانقلابی) و «دیگری» (انقلابی) تفکیک کرد. با بررسی روزهای اهریمنی به این نتیجه می رسیم که واژگان در زبان «خودی» مظهر معنویت ، شفافیت ، آرامش و نظم است، ولی در زبان «دیگری»، دارای ترکیب های معنایی منفی؛ مانند انحلال، فروپاشی، انحطاط، تخریب، قانون شکنی، تاریکی، مرگ، غیرانسانی، دروغ، مسخرگی، حماقت و غیره هستند و جایگاه نخست را در زبان انقلاب به خود اختصاص می دهند.

خیام، شاعری از «کرانه های زعفرانی» و با شهرت جهانی، به دلیل رباعیات دلفریب، اندیشمندانه و فلسفی اش در کنار سایر شاعران «سرزمین کهن» ایران، در صدر محفل شعر و ادب روسیه تکیه زده است. هدف ما در مقاله، معرفی و نقد ترجمه های رباعیات خیام به زبان روسی و نشان دادن تأثیرگذاری اشعار و اندیشه های او بر مترجمان و شاعران روسی است. مترجمان، ایران شناسان، دیپلمات ها و شاعران روسی نقش چشمگیری در شناساندن خیام به جامعه روسی را داشتند. خیام صفحاتی از دفتر اشعار توراوِرف، چاچیکِف، سورکوف، کِدرین، ایو'انِف، سانّیکِف، ویناکوروف، پلی ستسکی، یسنین و حمزه تف را به خود اختصاص داده است. مطالعات نشان می دهد که شاعران روس علاوه بر مدح خیام، گاهی نیز برای بیان ایده اثر خود، با کلامی از خیام به عنوان اپیگراف اشعار خود را شروع کرده اند. با بررسی های انجام شده به این نتیجه می رسیم که رباعیات خیام برای اکثر اندیشمندان سرچشمه الهام اندیشه های فلسفی و عرفانی و منبعی برای اشباع خلاء معنوی، درک «اسرار ازل»، حل معمای «دنیای کهن» و جهان شناسی به حساب می آید. بررسی اشعار مورد مطالعه در مقاله، حاکی از آن است که رباعیات خیام، درهای رازآلود و اسرارآمیز جهان هستی را به روی اکثر اندیشمندان و خوانندگان روسی گشوده و مستی شراب هستی را به آنها چشانده است، گرچه برخی نیز به دلیل تضاد و تناقض در اشعار خیام، به ظن خویش برداشت های متفاوتی از اشعار او داشتند.

در نشانه-معناشناسی فرآیند تولید معنا با شرایط حسی-ادراکی پیوند می خورد، بنابراین مقاله حاضر به تحلیل گفتمان تنهایی در غزلیات حافظ و اشعار شاعر روسی، آفاناسی فِت، با رویکرد حسی-ادراکی شامل ادراک برونه ای، ادراک درونه ای، تمامیت معنا، تنش گفتمان، مرکزیت شوِشگر حسی-ادراکی، عملیات شاخصه ای، جهت مندی فضای تنشی، عناصر حاضر در فضای تنشی، افعال مؤثر، آهنگ و نمود، صحنه عاطفی، چشم انداز، آمادگی عاطفی، هویّت شوِش عاطفی، هیجان و بُعد ارزشی گفتمان می پردازد. از آنجا که هیچ گفتمانی نمی تواند مستقل از گفتمان هایی که قبل از آن شکل گرفته عمل کند و همچنین شاعر روسی به ترجمه غزلیات حافظ نیز پرداخته و از فرهنگ شرقی شناخت داشته است، پژوهش حاضر در نظر دارد با روش توصیفی-تحلیلی، چگونگی تولید جریان سیال معنای تنهایی را در شعر حافظ و فت بررسی کند. نتایج تحقیق گویای آن است که هر دو شاعر فارسی و روسی با تمام عناصر گفتمان عاطفی، شامل افعال مؤثر، واژگان و صحنه های عاطفی، برونه ها و درونه ها، پیش تنیدگی و پس تنیدگی ها به القا، باور و ایجاد فرآیند روایی- تنشی تنهایی در شعر خود پرداخته اند و بر اثر آن دو گونه عاطفی و شناختی در تعامل با یکدیگر قرار می گیرند، که منجر به شکایت از تنهایی یا شکل گیری نظام ارزشی سعادتمندی در خلوت می شود.

پیشینه آموزش دانشگاهی در رشته های زبان و ادبیات خارجی تقریباً با تأسیس دانشگاه در ایران برابری می کند، اما نخستین کرسی دانشگاهی زبان شناسی حدود نیم قرن پیش تأسیس شد. پس از پیدایش رشته های دانشگاهی مرتبط با حوزه مطالعاتی زبان شناسی و زبان های باستانی، تکوین آن ها در قالب بازنگری سرفصل های آموزشی و تخصصی تر شدن زمینه های علمی و نشر آثار مرتبط محقق شد. پرواضح است که با توجه به حجم پذیرش دانشجو از یک سو و افزایش آثار و منابع آموزشی ازسوی ناشران دانشگاهی و غیردانشگاهی، درنگی بر این دو مسیرهای دانش را روشن تر می کند. در این مقاله، تلاش می شود تصویری از سهم رشته های مرتبط با زبان شناسی و زبان های خارجی در نظام پذیرش دانشجو ارائه شود. اهمیت نقد منابع آموزشی برای کیفیت بخشی و ارائه متون علمی و وضعیت نقد متون دانشگاهی زبان شناسی و رشته های زبان های خارجی با بررسی و مقوله بندی آثار منتشرشده در گروه تخصصی زبان شناسی و زبان های باستانی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی مرور شود و درنهایت پیش نهادهایی برای برون رفت از وضعیت کنونی ارائه شود.

در مقاله، ابتدا اشاره ای کوتاه به تاریخچه ژانر سونت 1 و تاج گل سونت ها و چگونگی ورود آن به ادبیات روسی خواهیم داشت. درادامه، با اشاره به خاستگاه سونت در ادبیات جهان و سپس روسیه، به نقد و بررسی اثر مناره ها ، تاج گل سونت های والری میتروخین، شاعری از کریمه که بر همین اساس بنا نهاده شده است، می پردازیم. پس از پوشکین، خالق منظومه فواره باغچه سرای و شعر «اهدا به فواره کاخ باغچه سرا»، در اشعار دیگر شاعران روسی، فضای تکرارنشدنی کریمه، استعداد، حساسیت جغرافیایی، و عشق او به کریمه ملموس است. ردپای اشعار باغچه سرای پوشکین در مناره ها ی میتروخین هم مشاهده می شود. مصرع های اصلی مناره ها ی میتروخین انعکاسی هنری از باغچه سرای است. موضوع اصلی در مناره ها ی میتروخین زندگی مسالمت آمیز مردم با عقاید گوناگون و به عبارتی گفت و گوی ادیان در کریمه است. او با استفاده از این نوع ادبی به درون پویی جغرافیای سیاسی می پردازد. با نقد و بررسی مناره ها ی والری میتروخین می توان به این نتیجه دست یافت که او پای بند به وصیت پوشکین و مانند او معتقد به حفظ وحدت میان اقوام ساکن کریمه است و سمبل های تاریخی و طبیعیِ جغرافیای سیاسی کریمه بی تأثیر در آفرینش سونت های او نیست.

در این مقاله، ضمن معرفی کانستانتین بالمونت شاعر سمبولیست سدۀ بیستم روسیه معروف به ملک الشعرا و شمس الشعرا در ادبیات روسی، به آن دسته از اشعار با مضامین شرقی وی، که هم سو با اساس مکتب سمبولیست روسی است، پرداخته شده است. بالمونت یکی از بنیان گذاران مکتب سمبولیست روسی است. این ایدۀ ادیان الهی، که با مرگ انسان تنها جسم او از بین می رود و بازگشت انسان به سوی خداست، اساس سمبولیسم روسی نیز است که در اشعار بالمونت به کرّات ملاحظه می شود. سپس به خاستگاه و نحوۀ شکل گیری برخی از مضامین شرقی اشاره خواهد شد. عناصر چهارگانه یا عناصر اربعه (آتش، آب، خاک، و هوا) از مضامین اصلی اشعار بالمونت است. بالمونت با شاعران ایرانی مانند مولانا، خاقانی، و حافظ آشنا بود و به نظر می رسد اشعار با مضامین عناصر چهارگانه به تأسی از شاعران ایرانی سروده شده اند. او که درپی یافتن «شمس» در این دنیاست، تحت تأثیر قرآن ، پیامبر اکرم (ص)، آثار عرفانی ایرانی شرقی، و صوفی گری حافظ و مولاناست و اشعار «فراموش نکن: قرآن کتاب پرهیز است»، «ازآن جا»، «ستارۀ صحرا»، «سکوت»، «جلال الدین رومی»، «پند»، «عندلیب»، و ... را براساس مضامین شرقی و اشعار شاعران ایران زمین سروده است. مضامینی که در شکل گیری اندیشه های عرفانی و صوفیانۀ شاعر روس تأثیرگذار بودند و توجه عمدۀ شاعر در آن ها به «جهان هستی» و مفهوم «ازلیت و ابدیت» است.

در ین پژوهش ضمن معرفی شعرنی منند میخییل لکسیی یویچ کوزمین، یگور وسیلی یویچ سورینین، دمیتری بریسوویچ کدرین و یلی لوویچ سیل وینسکی که در شعر خود ز شعرن شیرز، سعدی و حفظ لهم گرفته ند، به بررسی شعر نه ب مضمین همسن دبیت فرسی و ندیشه هی شعرن شیرز پردخته شده ست. هدف پژوهش، بررسی نوع نگه شعرن روسی به ثر سعدی و حفظ و پسخ به ین پرسش ست که شعرن روسی به چه بن میه هیی ز شعر نه توجه نشن دده ند. بری نمونه بزتب مضمین خلقی چگونه بوده ست؟ ی علوه بر خلقیت به سبک هی دبی هم توجه دشته ند؟ ب توجه به ینکه برخی ز شعرن روسی به سبک غزل سریی شعرن یرنی علقه و توجه نشن دده ند، ی ب ثرپذیری ز شعرن فرسی به ین سبک شعری روی وردند و چه کسنی و تحت تثیر چه شعرنی ز یرن به ین سبک رجوع کردند؟ در مقله به دوره ی که در ن بیشترین توجه به شعرن شیرز شده و همچنین به دلیل ین گریش پردخته خوهد شد. شعرن پروزه سده-هی نوزدهم و بیستم دبیت روسی، توجهی خص به ندیشه هی شعرن شیرز دشته ند. در بررسی هی نجم شده روشن شد که نوع تثیرگذری و گریش گونگون بوده ست. همچنین در ین مقله به بررسی دلیل علیق و گریش شعرن روسی یدشده به شعر شعرن شیرز (حفظ و سعدی) پردخته می-شود.

آمال و آرزوهای انسان همواره امیدبخش زندگی و راه آینده بوده اند، چرا که آدمی بدون امید و آرزو قادر به ادامه حیات خویش نیست. این موضوع که جزئی جدانشدنی از زندگی انسان است، در ادبیات نیز نمود پیداکرده است. در نمایشنامه مرغ دریایی که آن را شخصی ترین اثر چخوف می نامند، ما با قهرمانانی روبه رو هستیم که آرزوها و آرمان های والایی در سر دارند، آنها به خوبی از ایده آل هایشان سخن می گویند و رویای زندگی بهتری را در سر می پرورانند، اما تلاشی برای دست یافتن به خواسته ها و اهدافشان نمی کنند. در این اثر، چخوف از یک سو به توصیف انسان هایی می پردازد که توانایی رویارویی با حقیقت زندگی را ندارند و تسلیم سرنوشت می شوند، و از سوی دیگر قهرمانی را توصیف می کند که باوجود تمام رنج ها و ناکامی ها، از پای نمی نشیند و راه خود را به سوی خوشبختی و پیروزی پیدا می کند.

در میان آثار یوگِنی زامیاتین، رمان ما اهمیت خاصی دارد. رمان ما در سال 1920 نوشته شد، ولی به سبب دیدگاه های «ضد انقلابی» آن تا سال 1988 در شوروی به چاپ نرسید. این مقاله، ابتدا به موضوعات بررسی شده در آثار زامیاتین می پردازد و سپس به دیدگاه های نویسنده درباره نظام حاکم بر اتحاد شوروی در دوران بعد از انقلاب اکتبر 1917 اشاره می کند. زامیاتین، در رمان ما، اتحاد شوروی را هزار سال جلوتر می برد و شرایط اجتماعی و سیاسی آن را در صورت تحقق وعده های سردمداران و نظریه پردازان حکومت کمونیستی به تصویر می کشد. رمان ما، اثر زامیاتین، رمانی است انتقادی که نویسنده سعی دارد در آن تأثیر غرق شدن در مادیات و بی توجهی به ارزش های معنوی و انسانی را بیان کند. تصویری که زامیاتین از آرمان شهر مورد ادعای نظریه پردازان حکومت شوروی ترسیم می کند، نشان گر آن است که مردم از لحاظ مادی زندگی بسیار مرفهی دارند و به طور یکسان از مادیات برخوردارند، ولی بدون خلاقیت و ارزش های دینی و انسانی خوشبخت نیستند و خود را در حصار و بند مادیات می بینند.

آنّا آخماتووا، شاعر سده بیستم روسیه، در اشعار خود به جلوه های مختلف وطن و پایداری پرداخته است. وضعیت اجتماعی دوره حیات شاعر در روسیه از عوامل تأثیرگذار در آثار و زندگی اش بود که در اشعارش بازتاب ویژه ای داشته است. در اشعار آخماتووا، تاریخ روسیه در دوره حکومت استالین منعکس و طنین وطن از مضمون های خاص اشعار او شده است؛ به طوری که، بدون وطن، عشق، خانواده، و زندگی برای او معنا نداشت. سرنوشت غم انگیز او با سرنوشت تلخ کشورش در دوران «حکومت وحشت» استالین پیوند خورده بود. در آثار او، انعکاس زندگی پرمشقت و پر فراز و نشیب وی، به عنوان یک زن، آشکارا قابل مشاهده است. در این مقاله منظومه «رکوییم» (Requiem)، یکی از مشهورترین آثار شاعر، بررسی شده است. در این منظومه عناصر شعر حماسی و تغزلی با یک دیگر ادغام شده اند؛ درحالی که بازتاب سیمای زنانه شاعر نیز آشکارا دیده می شود؛ و حماسه با بار عاطفی ای که شاعر به پشتوانه روح زنانه خود به حوادث حماسی بخشیده است، به سبکی خاص و نو در ادبیات روسیه تبدیل شده است. حماسه در اشعار او با رنج و تنهایی، اما با مقاومت و امید، درهم آمیخته است.

لئونید نیکلایویچ آندریف نویسنده مشهور روسی در قرن 19 و 20 می باشد که تنها تعداد اندکی از آثار او در ایران ترجمه شده و به چاپ رسیده است. از این رو در مقاله حاضر سعی شده تا دورنمایی هر چند مختصر از افکار و عقاید اجتماعی و سیاسی و روانشناختی وی بیان شود. آندریف، که از یک سو در بحبوحه بحران های اجتماعی و انقلاب ها حضور داشت و از سوی دیگر در مسیر ایده ها و جریانات اجتماعی و ادبی مختلف قرار گرفته بود، در دوره های مختلف زندگی اش با عقاید و افکار و تمایلات زیادی دست و پنجه نرم کرد. او تلنگری به همه مکتب های ادبی نوین زد و در راهی طولانی از رئالیسم به سمبولیسم، با در هم آمیختن این دو مکتب، طراوت و ظرافت خاصی به آثارش بخشید. او همواره به دنبال یافتن پاسخی برای پرسش های بی شمارش در زندگی از جمله سرنوشت، عشق، امید، زندگی، مرگ و غیره بود. داستان یکی بود، یکی نبود که در اولین مجموعه آثارش در سال 1901 به چاپ رسید، دغدغه نویسنده دربارة موضوع مرگ و زندگی را به روشنی بیان می دارد. او عقیده دارد که مرگ، پایان حضور جسمانی هر انسان در این دنیا است، ولی زندگی همچنان پس از مرگ او و بدون او ادامه دارد. قهرمان اصلی داستان, لاورنتی پترویچ، سیمای انسان معاصر است که غرق در جسم خود بوده و از روح و روان خویش غافل مانده و در نهایت پشیمان می گردد.

در این مقاله یکی از انواع ادبی یعنی فانتاستیک، که اخیراً در ادبیات معاصر روسیه رواج چشم گیری پیدا کرده است، مورد بررسی قرار می گیرد. داستان مورد بحث ما پدر من آنتی بیوتیک است، از آثار برجستة این نوع ادبی است که بر اساس شرایط بحرانی و حوادث ناهنجار دنیای کنونی و تأثیر آن بر زندگی انسان ها، نگاشته شده است. در ادامه با معرفی سرگئی واسیلیویچ لوکیانینکو از نویسندگان پیش رو فانتاست در ادبیات نوین روسیه، به بررسی آثار وی و انگیزه های روی آوری نویسنده به این سبک ادبی می پردازیم. لوکیانینکو نویسنده ای که با مهارت شگفت انگیزی زندگی را در گذشته، حال و آینده به کمک علم و تخیل ترسیم می کند، داستان مورد بحث را در سال 1992 به رشتة تحریر درآورد. از نظر او برای انسان امروزی دشوار است که به شیوة نوین زندگی، شمار کثیر اطلاعات، ازدیاد برخوردها و روش جدید معاشرت ها عادت کند. او معتقد است روان انسان که آمادگی چنین حمله ای را نداشته است، گاهی اوقات ترجیح می دهد دنیای واقعی را فدا کند و در دنیای ساختة ذهن خود غرق شود. نویسنده در این داستان تلاش دارد نشان دهد که قربانیان اصلی ناهنجاری ها و جنگ طلبی های بزرگ ترها در دنیای کنونی، یعنی دنیای به اصطلاح متمدن، کودکان اند. در این مقاله هم چنین سعی شده است، با بررسی داستان پدر من آنتی بیوتیک است به عنوان یکی از آثار فانتاستیک عصر حاضر روسیه، تا حدودی زمینه برای آشنایی بیشتر خوانندگان ایرانی با ادبیات معاصر روسیه، مخصوصاً نوع ادبی فانتاستیک فراهم گردد.

مسئله زن همواره مورد توجه نویسندگان و هنرمندان جهان بوده است و در دوران مختلف حیات بشر، مسایلی که با این موضوع مرتبط بودند با دیدگاه های متفاوت توسط شاعران و نویسندگان مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. از میان این نویسندگان آنتون چخوف و سید محمد علی جمالزاده هم در آثار خود شخصیت زنان را وصف کرده اند. در مقاله حاضر، سعی گردید به این سئوال پاسخ داده شود که شباهت ها و تفاوت های دیدگاه های چخوف و جمالزاده در توصیف سیمای زنان چیست؟ بر خلاف جمالزاده که زن را در آثارش تک بعدی نشان داده است، سیمای زنان در آثار چخوف بسیار متنوع توصیف شده اند. از نظر جمالزاده در ایران در اوایل قرن بیستم زنان کمتر در فعالیت های اجتماعی شرکت می کردند. براساس آثار جمالزاده می توان گفت که زن ایده آل در نگاه مردان ایرانی این دوره، کدبانوی مطیعی است که از صبح تا شب در خانه زحمت می کشد، عفت و پاکی اخلاقی خود را حفظ می کند و به همسرش وفادار است. اما چخوف با توجه به اینکه پزشک و روانشناس بود، خوب می دانست که زنان دارای طبیعتی پیچیده و گاهی غیرقابل درک هستند و به همین دلیل در آثارش به توصیف روحیات زنان بیش از ظاهر آنان توجه شده است، چیزی که در آثار جمالزاده کمتر به چشم می آید.

آنتون چخوف نویسنده شهیر قرن نوزده روسیه برخلاف نویسندگان بزرگی چون داستایفسکی و تالستوی که معمولاً در آثار خود قهرمانان خارق العاده جامعه خود را توصیف کردند، زندگی روزمره مردم اطراف خود را به تصویر کشیده است. حوادث و قهرمانان آثارش بسیار زنده و واقعی اند؛ همسانی فوق العاده ای بین آثار وی و زندگی واقعی وجود دارد که خواننده ادامه آنچه را که در آثارش وصف شده اند، در دنیای اطراف خود احساس می کند و می بیند. تحصیل در دانشکده پزشکی و ایده های زاخارین، یکی از استادان برجسته دانشکده پزشکی نقش مهمی در ویژگی های هنری آثار او و شکل گیری افکارش داشت. پزشکان یکی از شخصیت های مرکزی داستان ها و نمایشنامه های اویند، چخوف ابعاد مختلف شخصیت پزشکان را بسیار استادانه و با روان شناسی ظریفی توصیف کرده است. در مقاله حاضر، ضمن بررسی برخی از شخصیت های آثار چخوف، نشان داده شد که او تحت تأثیر افکار زاخارین در پزشکی، از ارائه راه حل های کلی و الگوهای عمومی برای همه موارد و مسائل اجتناب می کرد و معتقد بود که گاهی اوقات قوانین و الگوهای کلی در موارد اتفاقی مصداق ندارند و نمی توانند مفید باشند

مقاله حاضر تلاشی است برای معرفی و بررسی قطعه سوم از مجموعه اشعار تاسی از قرآن الکساندر سرگییویچ پوشکین که با الهام از مفاهیم قرآن کریم سروده شده است. نویسندگان بزرگ روسیه با بهره گیری از مفاهیم قرآن کریم‘ آثار جاودانی ازخود به یادگار گذاشته اند که این آثار‘ در عین جذابیت برای خوانندگان مشرق زمین‘ متاسفانه به دلایلی نامشخص‘ کمتر مورد توجه مترجمان و محققان ایرانی قرار گرفته اند. قطعه سوم مجموعه اشعار تاسی از قرآن پوشکین یکی از بارزترین و زیباترین آنهاست که با الهام از مفاهیم آیات مختلف سوره عبس سروده شده است. در این مقاله‘ ضمن تحلیل و بررسی قطعه سوم ازمجموعه 9 قسمتی تاسی از قرآن وی ‘ سعی شده تا آیاتی از قرآن کریم را که منبع الهام و پیدایش این قطعه اند‘ نشان داده شود. این اشعار بازتاب شرایط روحی و روانی پوشکین در دوران سخت تبعید در شمال روسیه در روستای میخائیلوفسکویه است. او با بهره گیری ا زمفاهیم قرآنی و با سرودن این اشعار‘ روحیه و امید به آزادی را در خود تقویت می کرد.

مقاله حاضر تلاشی است در بررسی ویژگی های داستان یک روز از زندگی ایوان دنیسویچ اثر الکساندر ایسایویچ سالژنیتسین یکی از نویسندگان برجسته نیمه قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم روسیه. داستان یک روز از زندگی ایوان دنیسویچ اولین اثر نویسنده است که در سال 1962 در روسیه اجازه چاپ گرفت و شهرت نویسنده را به دنبال آورد. نویسنده در این داستان، موضوع جدیدی را وارد ادبیات روسیه کرد و برای اولین بار زندگی زندانیان در اردوگاه کار اجباری دوران استالین با جزییات دقیق و مفصل به تصویر کشید. از آن جایی که نویسنده هشت سال از زندگی خود را در اردوگاه کار اجباری گذراند، در این داستان حوادث و اتفاقات یک روز از زندگی قهرمان اصلی داستان را که شخصیتی واقعی و هم اردوگاهی وی است، واقع بینانه و به تفصیل توصیف می کند. داستان یک روز از زندگی ایوان دنیسویچ تنها توصیف شرایط بسیار دشوار اردوگاه کار اجباری نیست، بلکه در واقع بازتاب دوران سخت زندگی مردم روسیه در نیمه قرن بیستم است. قهرمان اصلی آن هم نماد شخصیت شکست ناپذیری است که در شرایط سخت و دشوار اجتماعی مایوس و ناامید نمی شود.