سید علیرضا قاسمی

دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان زمان تحصیل در درس پژوهش و توسعه حرفه ای ۳: درس پژوهی و کارورزی ضمن آشنایی با درس پژوهی، اقدام به انجام درس پژوهی می کنند. لذا در این پژوهش تجارب زیسته دانشجومعلمان دبیری دانشگاه فرهنگیان خراسان جنوبی در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ از پیامدهای درس پژوهی به شیوه کیفی و از نوع پدیدارشناسی بررسی شد. با توجه به ماهیت پژوهش از روش نمونه گیری هدفمند از نوع معیار استفاده شد که با مصاحبه ۱۳ دانشجومعلم دبیری، داده های اخذشده به اشباع رسید. برای تجزیه وتحلیل داده ها جمع آوری شده، از روش تجزیه وتحلیل کلایزی و از نرم افزار MAXQDA12 به عنوان ابزار تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها در قالب ۶ مضمون اصلی افزایش ارتباطات، ایجاد فرصت و موقعیت یادگیری، یادگیری از راه تجربه، مهارت های طراحی آموزشی، حل مشکلات فرآیند یاددهی-یادگیری، تغییر در باور و رفتار معلمان ارائه گردید که هرکدام از این مضامین اصلی دارای چندین مضمون فرعی است. به طورکلی دانشجومعلمان بر این باور بودند که انجام درس پژوهی باعث افزایش صلاحیت های آن ها در ابعاد مختلف شده است؛ بنابراین انجام و اجرای درس پژوهی ضمن توسعه حرفه ای معلمان و دانشجومعلمان، سبب تغییر رویکرد آن ها نسبت به تدریس آن ها شده و موجبات اثربخشی تدریس آن ها را فراهم می آورد.

حوزه تعلیم و تربیت اسلامی، مترصد تبیین مؤلفه های حرفه ای مبتنی بر سیره زندگی و اندیشه اسطوره های ملی، معاصر و مورد تأیید آحاد ملت است. با توجه به نقش فراملی سردار شهید قاسم سلیمانی، پژوهش حاضر به منظور عینیت بخشیدن به مؤلفه های اخلاقی و حرفه ای معلمی با استفاده از آموزه های مکتب سردارسلیمانی انجام گرفت. بر همین اساس در نخستین گام، با استفاده از روش کتابخانه ای اطلاعات موردنیاز جمع آوری شد و پس از بررسی و تحلیل مصادیق و نمونه های موردی موجود، تعالی مؤلفه های حرفه ای معلم ارائه شد. یافته های پژوهش نشان می دهد زندگی شهید سلیمانی به عنوان مصداقی از عینیت بخشیدن به توسعه و رشد حرفه ای معلم می تواند برای نسل جوان دانشگاهی بویژه دانشجومعلمان به عنوان معلمان آینده کشور، الگوساز باشد. ضمناً ویژگی های اخلاص، تواضع، اهتمام به مطالعه و مربیگری نیز جهت تعالی مؤلفه های فعلی، قابل ارائه و تأمل است؛ لذا نتایج پژوهش ضمن تبیین ضرورت توجه به اندیشه و منش حرفه ای و اخلاقی شهید سلیمانی، این مهم را متوجه متصدیان و سیاست گذاران دانشگاه فرهنگیان و وزارت و آموزش وپرورش می کند تا در تدوین و ارائه یک برنامه جامع در این زمینه، اهتمام ورزند.

پژوهش حاضر، با هدف بررسی پیامدهای تربیتی و رفتاری یادگیری به شیوه کلاس معکوس انجام گرفت. روش پژوهش، کیفی، از نوع پدیدارشناسی است. مشارکت کنندگان این پژوهش، والدین و دانش آموزان پسر دوره ابتدایی شهرستان بیرجند در سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ بودند. با توجه به ماهیت پژوهش، از روش نمونه گیری هدفمند، از نوع معیار، استفاده شد که با مصاحبه نیمه ساختاریافته با ۱۲ نفر، شامل ۷ دانش آموز و ۵ نفر از والدین آن ها، داده های اخذشده به اشباع رسید. داده های حاصل، به روش کُلایزی (۲۰۰۲) مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت و از نرم افزار MAXQDA11 به عنوان ابزار تحلیل داده ها استفاده شد. همچنین جهت ارزیابی یافته های پژوهش، از معیار گوبا و لینکلن (1985) استفاده شد. یافته های پژوهش، در ۴ مضمون اصلی تربیتی و رفتاری شامل: پیامدهای «فردی و شخصی»، «اجتماعی»، «ارتباطی و روابط بین فردی» و «محیطی و زمانی» دسته بندی شدند. تجارب دانش آموزان و والدین نشان می دهد که استفاده از کلاس معکوس که در دو بخش آموزش خارج از کلاس و تعمیم یادگیری در کلاس درس، صورت می گیرد، پیامدهای فردی، شخصی و اجتماعی مختلفی برای دانش آموزان به همراه داشته است؛ به طوری که وقتی در منزل یا در محیط دیگر، یادگیری خود را دنبال می کنند، شخصی سازی یادگیری برای آن ها اتفاق می افتد؛ از سوی دیگر، در مرحله دوم یادگیری به شیوه کلاس معکوس، دانش آموزان در حوزه مسائل اجتماعی و سطوح مختلف ارتباطات آموزشی، دچار تحول می شوند. به طورکلی، نتایج پژوهش نشان می دهد یادگیری به شیوه کلاس معکوس، پیامدهای تربیتی و رفتاری مثبتی را به همراه دارد. همچنین یافته های پژوهش، زمینه را برای بررسی دیگر پیامدهای یادگیری به شیوه کلاس معکوس فراهم می آورد.

پژوهش حاضر به منظور بررسی روایت های یک آموزگارابتدایی در حوزه تدریس مجازی درس ریاضی در دوران همه گیری کووید-۱۹ انجام گرفت. روش پژوهش کیفی از نوع پژوهش روایی ومنبع داده های پژوهش روایت های دو سال تدریس درس ریاضی در مدارس غیرانتفاعی و دولتی بوده است. داده های حاصل از روایت ها به روش کُلایزی و  با استفاده از نرم افزار مکس کیودا ۱۱ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها نشان دادکه در تدریس ریاضی به صورت مجازی معلمان دارای مشکلات آموزشی و فناوری بوده اند اما می بایست با استفاده از سبک های مختلف تدریس و ارتباط گیری پیوسته با والدین و دانش آموزان خلأهای ایجاد شده آموزشی را برای دانش آموزان و والدین به حداقل رسانند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسه میزان اثربخشی آموزش های ضمن خدمت مجازی و حضوری بر اساس الگوی کرک پاتریک انجام شده است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش توصیفی و از نوع علی– پس از وقوع است. جامعه آماری شامل کلیه دبیران متوسطه شهر بیرجند به تعداد 601 نفر بود که با استناد به جدول کرجسی و مورگان و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی، نمونه ای به حجم ۲۲۵ نفر از جامعه انتخاب و موردمطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. روایی سازه با تحلیل عاملی و روایی صوری و محتوایی پرسشنامه نیز بر اساس نظر متخصصان مورد تائید قرار گرفت. پایایی پرسشنامه نیز با استناد به ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه آموزش مجازی 983/0 و آموزش حضوری 979/0 به دست آمد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و روش های آماری توصیفی و استنباطی آزمون های جفتی – ویلکاکسون- t مستقل- تحلیل واریانس یک راهه ANOVA استفاده شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که بین نحوه های آموزش در سطوح واکنش، یادگیری، رفتاری و نتایج سازمانی تفاوت معناداری وجود دارد؛ به طوری که میانگین های به دست آمده نشان می دهد که آموزش حضوری می تواند تأثیر به سزایی نسبت به آموزش مجازی در این چهار سطح داشته باشد و در بهبود عملکرد شغلی، یادگیری، رفتار و نتایج سازمانی موثر واقع شود.

زمینه و هدف: پس از همه گیری کووید-۱۹ در جهان و در راستای پیروی از سیاست های قرنطینه، آموزش مجازی جایگزین آموزش حضوری شد. آموزش مجازی علی رغم مزایای متعدد، چالش هایی را نیز به دنبال دارد که یکی از آن ها افت تحصیلی دانش آموزان علی الخصوص در دوره ابتدایی است. لذا هدف پژوهش حاضر تحلیل تجارب زیسته معلمان دوره ابتدایی از علل افت تحصیلی دانش آموزان در آموزش مجازی است. روش: پژوهش حاضر به شیوه کیفی و از نوع پدیدارشناسی بررسی شد. با توجه به ماهیت پژوهش از روش نمونه گیری هدفمند از نوع معیار استفاده شد، که با مصاحبه عمیق ۱۱ معلم دوره ابتدایی، داده های اخذشده به اشباع رسید. داده های حاصل از تجارب زیسته معلمان به روش کُلایزی (۲۰۰۲) مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند و از نرم افزار ۱۱MAXQDA به عنوان ابزار تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: یافته های حاصل از تجارب زیسته معلمان دوره ابتدایی از علل افت تحصیلی دانش آموزان در آموزش مجازی، در قالب شش مضمون اصلی: "مشکلات فنی و زیرساختی"، "مشکلات مربوط به معلم"، " مشکلات مربوط به دانش آموز و خانواده دانش آموز "، "فشارهای روانی"، "عدم ارزشیابی صحیح و اصولی" و " کاهش انگیزه دانش آموزان" طبقه بندی گردید. نتیجه گیری: نتایج به دست آمده از تحلیل تجارب زیسته معلمان نشان می دهد مجموعه از عوامل در افت تحصیلی دانش آموز نقش دارند که بخش عمده ای از این عوامل به وسیله معلم قابل کنترل و مدیریت است. لذا معلمان علی الخصوص معلمان دوره ابتدایی، می بایست مهارت های مدیریت، تدریس، ارزشیابی و برقراری ارتباط با دانش آموزان و والدین آن ها، تجدیدنظر کرده را در خود توسعه دهند.

پژوهش حاضر به منظور پیش بینی سازگاری دانش آموزان بر اساس فرهنگ مدرسه ای با نقش میانجی کیفیت زندگی در مدرسه انجام گرفت. روش پژوهش توصیفی و ازنوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش، دانش آموزان پسر پایه نهم شهرستان بیرجند در سال تحصیلی 1402-1401 به تعداد 2444 نفر بودند که طبق جدول کرجسی و مورگان و با روش نمونه گیری تصادقی خوشه ای چندمرحله ای، 334 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. اﺑﺰار پژوهش، پرسشنامه های فرهنگ مدرسه هیگینز دی الساندرو و ساد (1988)، سازگاری دانش آموزان سینها وسینگ (1993) و کیفیت زندگی در مدرسه ویلیامز و باتن (1981) بودند. از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و رویکرد معادلات ساختاری و نرم افزارهایSPSS-26 و AMOS جهت تحلیل داده ها استفاده شد. بررسی ها نشان میدهد تمامی ضرایب مسیر مستقیم مربوط به رابطه بین فرهنگ مدرسه ای با کیفیت زندگی در مدرسه و سازگاری دانش-آموزان، مثبت و معنی دار است(01/0>p). همچنین ضریب مسیر رابطه غیرمستقیم بین فرهنگ مدرسه ای با سازگاری، از طریق متغیر میانجی کیفیت زندگی در مدرسه، در سطح آلفای 01/0 معنی دار است. شاخص برازندگی ریشه واریانس خطای تقریب برابر ۰۷۶/0 و ریشه استاندارد واریانس باقی مانده برابر با ۰۵۴/0 است که نشان دهنده برازش مطلوب مدل است. باتوجه به یافته ها، میتوان از طریق فرهنگ مدرسه ای و کیفیت زندگی در مدرسه، سازگاری دانش آموزان را پیش بینی کرد. لذا نتایج پژوهش دارای تلویحات کاربردی برای مداخلات روانی-تربیتی است که با بهبود کیفیت و شرایط زندگی تحصیلی دانش آموزان در مدرسه و رشد فرهنگ مدرسه ای به کمک مدیران، معلمان و مشاوران مدارس، سازگاری دانش آموزان رشد یابد

دانشجویان تربیت معلم همانند سایر اقشار در دوران هشت ساله دفاع مقدس حضور فعالی داشته اند. بررسی ها نشان می دهد که از میان شهدای والامقام دفاع مقدس، تعدادی دانشجویان مراکز تربیت معلم بوده اند. با توجه به اهمیت حفظ ارزش های دفاع مقدس و آرمان شهدا، پژوهش حاضر به منظور بررسی و تحلیل وصیت نامه شهدای تربیت معلم خراسان جنوبی صورت گرفته و برای رسیدن به این منظور از روش تحلیل محتوا و بررسی اسنادی استفاده شده است. واحد تحلیل متن، وصیت نامه های شهدا می باشد. با توجه به ماهیت پژوهش، از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شد. ۱۲ وصیت نامه شهدای تربیت معلم، مورد بررسی قرار گرفت. داده های حاصل از بررسی و تحلیل وصیت نامه های شهدا با روش گال و همکاران مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. یافته های حاصل از تحلیل وصیت نامه ها در ۸ مضمون اصلی «فلسفه حضور در جبهه»، «نگاه شهدا به امام خمینی (ره)»، «اهمیت دادن به مسجد و مراسمات»، «رسالت دانشجو معلمان»،«رهنمود برای مردم»، «حرمت پدر و مادر»، «رعایت حجاب و مسائل اسلامی» و «انتقال فرهنگ عاشورایی» دسته بندی شد. به طوری که می توان از یافته های پژوهش نتیجه گرفت که شهدا با نگاه ژرف به اهمیت رسالت خطیر دانشجومعلمان ضمن انتقال اهمیت تربیت درست نسل آینده در وصیت نامه های خود، بر گرفتن انتقام خون شهدا از دشمن تأکید کردند و مسائلی همچون توجه به مراسمات و اهمیت قائل شدن و حضور مستمر در مساجد، رعایت حجاب توسط خواهران و توجه ویژه به ایام محرم جزء وصیت شهدا به دانشجومعلمان و مردم می باشد.

هدف پژوهش حاضر، مطالعه ادراک معلمان دوره ابتدایی از پیامدهای تربیتی و رفتاری اجرای ارزشیابی در فضای مجازی در دوران همه گیری کووید-۱۹ بود. لذا ادراک معلمان به شیوه کیفی و از نوع پدیدارشناسی بررسی شد. جامعه پژوهش شامل کلیه معلمان دوره ابتدایی شهرستان بیرجند در سال تحصیلی 1401-1400 بود که با توجه به ماهیت پژوهش از روش نمونه گیری هدفمند از نوع معیار استفاده شد و با مصاحبه نیمه ساختاریافته از ۱۲ معلم ابتدایی، داده های اخذشده به اشباع رسید. برای تجزیه وتحلیل داده های جمع آوری شده، از روش تجزیه وتحلیل هفت مرحله ای کلایزی و از نرم افزار مکس کیودا۱۲، به عنوان ابزار تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها در قالب ۸ مضمون ایجاد و تقویت روحیه تقلب، کاهش تعامل معلم و دانش آموز، کاهش مشارکت دانش آموزان، عدم صداقت دانش آموزان، اضطراب هنگام رصد یادگیری، آگاهی والدین از نقاط قوت و ضعف دانش آموزان، کاهش اضطراب هنگام انجام تکالیف و آزمون و افزایش انگیزه معلم و دانش آموزان ارائه گردید. یافته های پژوهش نشان می دهد که اجرای ارزشیابی توصیفی در فضای مجازی، به دانش آموزان آسیب های جدی تربیتی و رفتاری زده است و سطوح مختلف تعاملات آموزشی را کاهش داده است و روحیه تقلب در بیش تر دانش آموزان تقویت شده است. در مقابل پیامد هایی همچون آگاهی والدین از نقاط قوت و ضعف دانش آموزان، کاهش فشار های روانی دانش آموزان نظیر اضطراب و افزایش انگیزه معلم برای فعالیت، از پیامد های مثبت ارزشیابی در فضای مجازی بوده است. لذا در کنار تمامی نقاط ضعف بیان شده، ارزشیابی مجازی مزایا و فواید بسیاری نیز به ارمغان آورده است و می توان از ارزشیابی مجازی در دوران پساکرونا نیز به شکلی اصولی استفاده کرد.

زمینه: اضطراب امتحان، یکی از انواع اضطراب در محیط های آموزشی و شرایط امتحان است که سبب ایجاد چالش های روانشناختی بسیاری برای دانش آموزان ازجمله نوجوانان و هم چنین خانواده های آنان شده است. نظر به روند رو به رشد این مسئله، تاکنون مداخلات گسترده ای با هدف کاهش اضطراب امتحان در میان جمعیت نوجوان انجام گرفته است؛ از این رو، بررسی این مداخلات مهم و ضروری به نظر می رسد.هدف: بنابراین پژوهش حاضر با هدف مرور مداخلات انجام گرفته در حوزه کاهش اضطراب امتحان نوجوانان انجام شد.روش: روش پژوهش از نوع مروری نظام مند بود. بدین منظور کلیدواژه های «اثربخشی»، «تأثیر»، «مداخله»، «دبیرستان»، «متوسطه»، «دانش آموزان»، «نوجوانان»، «نوجوان» و «اضطراب امتحان» به صورت مفرد و ترکیبی در پایگاه های اطلاعاتی SID، Magiran، Google Scholar،Ensani  و Civilica ، در بازه فروردین ماه 1397 تا بهمن ماه 1402 مورد جست وجو قرار گرفتند. پس از اعمال معیارهای ورود و خروج و بر طبق الگوی PRISMA، از میان 213 مطالعه اولیه، درنهایت 33 مقاله وارد مطالعه مروری منظم حاضر شد.یافته ها: نتایج نشان داد انواع مختلفی از مداخلات درمانی و آموزشی مانند درمان شناختی-رفتاری، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، درمان مبتنی بر ذهن آگاهی، مداخلات مبتنی بر راهبردهای فراشناختی، تنظیم هیجانی، خودتنظیمی، بازآموزی اسنادی و مداخلات دیگری مانند آموزش مغزمحور، هوش موفق، واقعیت درمانی و رفتاردرمانی دیالکتیکی، مهم ترین مداخلات انجام شده جهت کاهش اضطراب نوجوانان بوده است. بیشترین مداخلات به کار گرفته شده، درمان شناختی رفتاری، درمان مبتنی بر ذهن آگاهی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بوده اند.نتیجه گیری: لذا پیشنهاد می شود در مداخلاتی که توسط مشاوران و روان شناسان باهدف کاهش اضطراب امتحان نوجوانان انجام می گیرد، به این رویکرد های مداخلاتی درمانی و آموزشی توجه شود.

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی تجارب دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان از یادگیری به شیوه کلاس معکوس مجازی است.روش پژوهش: این پژوهش به شیوه کیفی و از نوع پدیدارشناسی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل ۸۴ نفر از دانشجو معلمان رشته دبیری دانشگاه فرهنگیان بیرجند بود. با توجه به ماهیت پژوهش، از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد که با مصاحبه نیمه ساختاریافته ۱۰ نفر از دانشجومعلمان درنیمسال اول سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰، داده های اخذشده به اشباع رسید. برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از روش کلایزی و از نرم افزار مکس کیودا ۱۱ استفاده شد.یافته ها: یافته های حاصل از تجارب دانشجومعلمان در ۷ مضمون اصلی شامل ارتقاء سواد دیجیتال، تحول در یادگیری، ارتباطات آموزشی و روابط بین فردی، پیامدهای تربیتی و رفتاری، متناسب و شخصی سازی یادگیری، مدیریت دانش و چالش های فناوری دسته بندی شد.نتیجه گیری: تجارب زیسته دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان نشان داد که کلاس معکوس مجازی، سبب تحول در یادگیری آن ها شده است؛ به گونه ای که دانشجویان یادگیری خود را متناسب با ویژگی های شخصی و سرعت خود هدایت کرده و در حوزه مدیریت دانش اقدامات مثبتی انجام داده اند. سطوح ارتباطات آموزشی و روابط بین فردی و سواد دیجیتال آن ها افزایش پیدا کرده است. همچنین کلاس معکوس مجازی پیامدهای تربیتی و رفتاری در ابعاد مثبت و منفی برای دانشجومعلمان به همراه داشته است.مجازی، کلاس معکوس، آموزش،یادگیری، دانشگاه فرهنگیان.

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی تجارب زیسته استادان دانشگاه فرهنگیان از به کارگیری آموزشی تلفن همراه در دوران همه گیری کووید-۱۹ بود.روش پژوهش: این پژوهش کیفی با استفاده از روش پدیدارشناسی اجرا شد. روش گردآوری اطلاعات، استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. براین اساس، با رویکرد نمونه گیری هدفمند و روش معیار، استادان دانشگاه فرهنگیان در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ که در حوزه آموزش از تلفن همراه استفاده کرده بودند، انتخاب شدند و درنهایت با مصاحبه عمیق با ۸ نفر اشباع نظری حاصل شد. تحلیل مصاحبه ها، با استفاده از الگوی هفت مرحله ای کلایزی با کمک نرم افزار مکس کیودا ۱۲ به عنوان ابزار تحلیل داده ها انجام گرفت.یافته ها: پس از استخراج و دسته بندی موضوعی، هفت مضمون اصلی و ۴۹ مضمون فرعی شناسایی شد. مضامین اصلی شامل به کارگیری از نرم افزار و محتوای آموزشی، تولید محتوا، استفاده از سامانه های آموزشی، مدیریت و انتقال داده ها، ارتباطات آموزشی، مدیریت تجهیزات، مدیریت زمان طبقه بندی شد.نتیجه گیری: یافته های پژوهش نشان می دهد که تلفن همراه می تواند به عنوان یک ابزار آموزشی در حوزه آموزش و تدریس در دانشگاه مورداستفاده قرارگیرد و اساتید برای پیشبرد اهداف آموزشی خود از تلفن همراه استفاده نمایند.