قاسم فائز

قاسم فائز

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۶ مورد.
۱.

تحلیل انتقادی برداشت مفسران و فقیهان از عبارت﴿عَنْ یَدٍ وَ هُمْ صاغِرُون﴾ و برگردان آن در ترجمه های فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم ترجمه قرآن عَنْ یَدٍ وَ هُمْ صاغِرُون جزیه اهل کتاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۱۷۳
دانش ترجمه عهده دار انتقال معارف از زبان مبدأ به زبان مقصد است. این جریانِ انتقال با توجّه به پیچیدگی های خاصّ ساختار و اسلوب زبان مبدأ، گاهی مشکل است. این امر درباره قرآن که از سویی فرهنگِ زبانی مستقلی دارد و از سویی متنی مقدس (غیربشری) است، اهمیّت مضاعف می یابد. یکی از مواردِ مشکل که در اغلب ترجمه های فارسی رخ نموده است، معادل یابی هایی است که از عبارت ﴿ عَنْ یَدٍ وَ هُمْ صاغِرُون ﴾ در آیه 29 سوره توبه صورت پذیرفته و منشأ صدور احکام فقهی نیز شده است. این مقاله با روش تحلیلی – توصیفی، سعی دارد ضمن ارزیابی آراء مفسران، فقیهان و مترجمان در دلالت یابی و ترجمه آیه، معادل دقیق فارسی آن را ارائه نماید. یافته های تحقیق نشان می دهد بسیاری از مفسران و فقیهان و قریب به اتفاق مترجمان، بر اثبات تذلیل و تحقیر اهل کتاب در حال پرداخت جزیه تأکید کرده اند. این در حالی است که تذلیل جزیه دهندگان با معنای لغوی صاغِر و حوزه معنایی آن در قرآن و با روایات و سنت اسلامی در تعارض است. در نهایت پس از بررسی ها این نتیجه حاصل شد که معنای هماهنگ با لغت و آیات و روایات، عبارت «تا در حد توان در حالی که منزلت پایینی را پذیرفته اند، جزیه بپردازند»، خواهد بود که در غالب ترجمه های مورد بررسی در این پژوهش ، رعایت نشده است.
۲.

نقش قواعد تفسیری در ترجمه های قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ترجمه قاعده تفسیری مفسر مترجم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶ تعداد دانلود : ۱۱۶
ارائه معارف قرآن به زبان های دیگر از شاخصه های اصلی تبلیغ این کتاب الهی است. از سوی دیگر ترجمه قرآن کریم متأثر از تفسیر آن؛ و تفسیر قرآن نیز متأثر از قواعدی است که مفسر در تفسیر به کار می برد، لذا برخی از قواعد تفسیری(نه لزوماً همه آن ها) به طور غیر مستقیم در ترجمه قرآن مؤثر خواهد بود. هدف پژوهش حاضر که با روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه ای انجام شده، شناسایی، بررسی و تبیین نقش اینگونه قواعد تفسیری در فهم و ترجمه های ارائه شده از قرآن کریم است. بر اساس نتایج حاصله از این تحقیق، قواعد تفسیری مؤثر در ترجمه قرآن عبارت اند از قاعده استفاده از تأویل، قاعده اعتبار سیاق، قاعده جری و تطبیق، قاعده مناسبت، قاعده اعتبار مجاز، قاعده خاص و عام، قاعده تبیین مجمل به مبین و قاعده توجه به مفهوم و منطوق که نقش هر یک از آن ها در ترجمه قرآن کریم نیز در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت.
۳.

ارتباط تفسیر ، تاویل و بطن با یکدیگر در حوزه فهم قرآن

کلید واژه ها: فهم قرآن تفسیر تاویل بطن مصداق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۳ تعداد دانلود : ۱۳۰
فهم قرآن و در نظر گرفتن دو سطح ظاهر و باطن برای آیات از دیرباز مورد توجه علما بوده است. در این رابطه، تعریف، چارچوب و مرز سه اصطلاح تفسیر، باطن و تاویل و ارتباط شان با یکدیگر پیوسته مورد کنکاش و چالش ایشان بوده است. مثلاً برخی بطن را انتزاع مفهوم عام آیه و انطباق آن بر مصادیق جدید می دانند؛ برخی آن را ژرفای متن دانسته، برخی معتقدند که الفاظ مستقلاً به حقیقت بطن دلالت ندارند؛ برخی هر گونه عدولی از معنای اولیه واژگان، مثل مجاز را بطن قلمداد می کنند و برخی، هر چه که در قالب تفسیر نمی گنجد، بدون ضابطه، بطن و تأویل برمی شمارند. نتایج این نوشتار که با روش توصیفی- تحلیلی درصدد تعریف اصطلاحات مذکور و ارتباط شان با یکدیگر بود، عبارتند از: تفسیر، بیان معنای تنزیلی و ظهر همه آیات اعم از محکم و متشابه است. تأویل، بیان مراد جدی آیات متشابه است و بطن، معنایی است که ورای ظهر قرار دارد. رابطه تفسیر و تأویل عموم و خصوص مطلق است یعنی هر تأویلی تفسیر است ولی هر تفسیری تأویل نیست. تفسیر و تأویل بر مبنای قواعد ادبیات زبان عربی و اصول محاوره عقلانی انجام می پذیرد. رابطه تفسیر و تأویل با بطن این است که تفسیر و تأویل، معنایی است که از ظاهر آیه درک می شود ولی بطن، معنای لایه های زیرین و پنهان آیات است. بطن نافی ظهر نیست بلکه در طول آن است و قسیم ظهر است یعنی معنای قرآن یا ظهر است یا بطن.
۴.

معناشناسی فرح در قرآن کریم، پاسخی بر شبهه ی نکوهش شادی در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن فرح معناشناسی ساختگرا فخر شادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۲۹ تعداد دانلود : ۵۱۷
قرآن کریم نظامی معنایی میان واژگان بنیان نهاده که در آن مفاهیم را بر اساس جهان بینی خود تبیین و ارزش گذاری می کند. روش معناشناسی ساختگرا راهی برای شناخت واژگان قرآنی در این نظام و بدون پیش فرض های دیگر است. «فرح» از مفاهیم قرآنی است که اگرچه در بعضی کاربردها ارزش مثبت دارد، اما در بیشتر موارد به نوعی مورد نکوهش قرار گرفته است. ازاین رو معنا کردن فرح به شادی، شبهه منکران قرآن را مبنی بر مخالفت او با شادی، با وجود مثبت بودن این مفهوم در علم روانشناسی، تقویت می کند. بر این اساس این جستار درصدد برآمد با روش توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از معناشناسی ساختگرا، معنای فرح در قرآن و در پی آن سبب نکوهش غالبی آن را بیاید. این بررسی نشان می دهد که در قرآن مؤلفه های معنایی فرح، شامل فخر و سرور هستند و این واژه بر اساس برتری یا عدم برتری حقیقی عامل فخر در آن، و به عبارتی وجود یا عدم وجود مؤلفه حقیقی بودن به دو نوع پسندیده و ناپسند تقسیم می شود. قرآن کریم برای فرح ناپسند عوامل مختلفی از جمله نعمت های دنیا، فرار از جهاد و گرفتاری مؤمنان را برشمرده است. در مقابل، فضل و رحمت الهی که در قرآن تنها به نعمت های معنوی اطلاق می شود، تنها عامل فرح پسندیده بیان شده است.
۵.

بهره گیری از سیاق متنی در معناشناسی ساختگرای قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روابط معنایی سیاق متنی قرآن معناشناسی ساختگرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۳ تعداد دانلود : ۸۷۶
معناشناسی ساختگرای قرآن، معنای واژگان را با استفاده از متن قرآن و از طریق روابط هم نشینی و جانشینی واژگان تعیین می کند. در این روش، توجه به واحدهای زبانیِ «واژه» و «جمله»، بدون درنظر گرفتن «گفتمان» صورت می گیرد. بنابراین بخشی از سیاق متنی آیات در شناخت معنا لحاظ نمی شود. پژوهش حاضر با هدف افزایش دقت در معناشناسی ساختگرای قرآن، درصدد است با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، چگونگی به کارگیری روابط معنایی میان جملات و نیز جانشینان مفهومی را در جهت بهره گیری از سیاق متنی، بررسی نماید. بنابراین با تعریف روابط معنایی مکمّلی، تقابلی و اشتدادی میان جملات، روابط متناظر میان واژگان، بیش از آنچه از طریق تک جمله تعیین می شد، به دست می آید. نیز توجه به جانشینان مفهومی واژه، که توصیف یا مصادیقی از یک مفهوم اند، ویژگی های بیشتری از واژه را نمایان می کند. با این ملاحظات، علاوه بر افزایش تعداد هم نشینان و جانشینان، نوع رابطه واژگان دقیق تر تعیین می شود.
۶.

بررسی مبانی و اندیشه های قرآنی و تفسیری محمدامین استرآبادی و نقد آن ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: محمدامین استرآبادی مبانی قرآنی مبانی تفسیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۷ تعداد دانلود : ۴۵۵
محمدامین استرآبادی یکی از علمای مشهور امامیه در قرن یازدهم هجری است. محمدامین تعالیم خود را در کتابی با عنوان الفوائد المدنیه تدوین کرده که در میان آثار او، اثری شاخص است. او مبانی و اندیشه های قرآنی و تفسیری خاصی دارد که این مقاله آن ها را با روش توصیفی تحلیلی، مورد شناسایی و نقد و بررسی قرار داد و به نتایج زیر رسید: استرآبادی تمسک به روایات معصومان را تنها راه رسیدن به صلاح می داند. او مخاطب اصلی قرآن را معصومان دانسته و هر گونه تفسیری را از غیر آنان، تفسیر به رأی می شمارد و حجیت ظواهر قرآن در احکام نظری را منکر است. وی همچنین معتقد است که اجماع و عقل، شایسته احتجاج و استناد نیستند و قرآن را جامع همه علوم دانسته و تحریف قرآن را نیز محتمل می شمارد. بر این عقاید، نقدهای جدی وارد است که عبارت اند از: راه رسیدن به فلاح و رستگاری، تمسک به قرآن و عترت (ثقلین) در کنار یکدیگر است. اختصاص فهم و درک قرآن به امامان هم با معجزه بودن و تحدی قرآن منافات دارد. گرچه درک عمیق و دقیق قرآن، اختصاص به ائمه دارد، ولی دلیلی بر امتناع مطلق فهم آن توسط غیر معصوم نیست. ظهور نداشتنِ ظواهر قرآن، در تضاد با آیات دعوت کننده به تدبر و تعقل است. تفسیر قرآن بر اساس ضوابط و شرایط، امری ممکن و ضروری است و تفسیر به رأی محسوب نمی شود. جامعیت قرآن به معنای جامعیت تامّ نیست؛ بلکه جامعیت در دین و هدایت است. قرآن به دلیل آیه حفظ و عدم سرایت باطل به آن، هرگز تحریف لفظی نشده است.
۷.

بررسی واژگان اشتقاق کبیر در قرآن و تأثیر آن بر تفسیر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفسیر ادبی واژه شناسی قرآن اشتقاق کبیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۳۷ تعداد دانلود : ۷۲۱
اشتقاق از مباحث واژه شناسی و راهی برای درک دقیق مفاهیم کلمات، شناخت و تولید گونه های مختلف واژگان است، اشتقاق کبیر یکی از انواع اشتقاق بوده و در واژگانی یافت می شود که تعداد و نوع حروف اصلی شان یکسان اما در ترتیب آن متفاوتند. ازآنجا که واژه شناسی قرآن مقدمه ای برای فهم آیات است و اشتقاق کبیر نیز یکی از مباحث واژه شناسی است، از این رو، مقاله حاضر در صدد آن است تا وجود یا عدم وجود این نوع واژگان را بررسی کند و در صورت وجود، ارتباط معنایی میان آنها را مورد تحقیق قرار دهد و در صورت وجود رابطه معنایی بین آنها، دامنه تأثیر آن را بر تفسیر و فهم کلام الهی بررسی نماید. از بررسی آمار و تحقیق انجام یافته نتایج زیر به دست آمده است: واژگان اشتقاق کبیر در قرآن 348 ماده است که از این تعداد 234 ماده دارای دو مشتق، 82 ماده دارای سه مشتق، 23 ماده دارای چهار مشتق، 7 ماده دارای پنج مشتق و 2 ماده دارای مشتقات ششگانه است. در بیشتر موارد وجود رابطه معنایی میان واژگان مشهود بوده و در تعدادی از واژگان ارتباط معنایی مشهودی در قرآن یافت نگردید. کشف ارتباط معنایی، به یافتن گوهر معنایی واژه در آیه کمک نموده و در موارد اختلافی میان مفسران، راهی در جهت گزینش نظر صحیح تر ارائه می نماید.
۸.

نظام توحید افعالی در آیات و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اسباب مباشر فعل اسماء الله اهل بیت (ع) توحید افعالی ملائکه مدبر نظام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴۰ تعداد دانلود : ۶۶۹
نظام به مجموعه ای دارای ارکان و اجزاء مرتبط با یکدیگر اطلاق می شود که به دنبال هدف واحدی هستند. توحید افعالی نیز مانند دیگر نظام ها، دارای ارکان مرتبط با یکدیگر است و یک هدف کلی دارد. خدا در رأس این نظام، در جایگاه مبدئیت صدور فعل قرار دارد. اسماء الله، ملائکه مدبر و اسباب مباشر فعل نیز به ترتیب، ارکان بعدی نظام توحید افعالی به شمار می روند و در جایگاه وساطت صدور فعل قرار دارند. اهل بیت(ع) نیز رکن دیگر این نظام و در جایگاه سبب غایی خلقت هستند. این ارکان در صدور هر فعلی از جانب خدا، نقش واسطه تحقق فعل یا غایت فعل را دارند و همگی یک هدف کلی را دنبال می کنند. بر اساس آیات قرآن و روایات اهل بیت(ع)، هدف کلی خلقت و نظام توحید افعالی، رساندن انسان به مقام عبودیت است.
۹.

نقش علوم تجربی در ترجمه قرآن کریم در حوزه آیات آفرینش انسان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ترجمه قرآن نقد آیات علمی علوم تجربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷۳ تعداد دانلود : ۵۰۱
هدف از نزول قرآن کریم، هدایت، تعالی و تکامل انسان است و از آن جا که قرآن، خود را کتاب هدایت نامیده، تمام آیاتی که به طور مستقیم یا ضمنی به مباحث علمی پرداخته اند، در راستای رسیدن به همین هدف است؛ از این رو لازم است در ترجمه آیات، این نکات علمی در حد امکان به مخاطبان منتقل شود. از سوی دیگر تعارض علم و دین بیشتر در پی مخالفت ظهور ابتدایی با عقل تجربی رخ می دهد؛ بنابراین، ترجمه دقیق آیات علمی افزون بر نقشی که در فهم قرآن دارد، سبب برداشته شدن گامی موثر در رفع شبهه تعارض دین و علم و نیز کشف رازگویی های علمی قرآن می شود. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی درصدد ارائه روشی برای ترجمه صحیح آیات علمی قرآن در حوزه آفرینش انسان و بررسی پنج ترجمه منتخب برآمده است. از مهم ترین نتایج این تحقیق می توان به تبیین خطاهای ترجمه این دسته از آیات، نظیر لغزش در ذکر معادل و تعیین مصداق اشاره نمود ونیز از جمله دلایل لغزش و اختلاف در ترجمه ها، می توان عدم باور به وجود مطالب علمی در قرآن، عدم مراجعه به تفسیر آیات علمی و عدم مراجعه به منابع علوم تجربی و یافته های قطعی علمی را برشمرد.
۱۰.

مؤلفه های معنایی واژه «عربی» در قرآن کریم (از طریق واکاوی معنایی و نحوه چینش همنشین های آن در آیات)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفسیر روابط همنشینی قرآن معناشناسی واژه «عربی»

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶ تعداد دانلود : ۳۵۵
از جمله اوصاف قرآن کریم، وصف آن به عربی بودن است، تعبیری که یازده مرتبه در قرآن به کار رفته است. این موارد استعمال، بیانگر تأکید خداوند بر این صفت است که قابل تأمل و تحقیق است. این پژوهش با استفاده از معناشناسی ساخت گرا و روابط همنشینی میان واژگان، قیود معنایی واژه «عربی» را از آغاز تا انعقاد کلام و تأثیر بر مخاطب، ارائه می کند. بنابراین، مهم ترین قیود واژه «عربی» در قرآن عبارتند از: قیدهای «اتصال و انسجام»، «به لفظ درآوردن»، «صیرورت» و «القاء علم در باطن دیگری» در مرتبه فرستنده، قیدهای «توسعه و جدایش»، «تنوع و گوناگونی»، «صداقت و راستی در بیان»، «خوانش پذیری»، «استحکام درونی»، «بیان پذیری»، «نشانه داری» و «روشن بودن» در مرتبه پیام و قیدهای «ایجاد قوه تشخیص»، «متمایز شدن»، «خود نگه داری»، «ایجاد انگیزه»، «یادآوری»، «هدایت پذیری» و «اشراف و تسلط» در مرتبه گیرنده این پیام قرار گرفته اند و عربیّت، مفهومی است که در همه این مراتب جریان دارد.
۱۱.

نقد و بررسی شبهات مخالفان درباره اِعراب کلماتی از قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اعراب قرآن قرائت علم نحو مستشرقان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۵ تعداد دانلود : ۳۷۴
برخی از آیات قرآنی با قواعد مشهور علم نحو همخوانی ندارد. از این رو، نحوی ها در توجیه آن ها آرای گوناگونی اظهار کرده اند و همین امر سبب شده است که دشمنان اسلام اِعراب این کلمات را دستاویز قرار دهند و اعلام کنند این کتاب، آسمانی نیست و ساخته دست بشر است و ایرادهای نحوی فراوانی دارد. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی درصدد آن شد که توجیه صحیح اِعراب این کلمات را بیان نماید. از این رو، به نقد و بررسی آرای دشمنان و نیز نحوی های بزرگ و قرائت های قرآن پرداخت و به این نتایج دست یافت که هیچ یک از ایرادهای گرفته شده به وسیله مخالفان وارد نیست و همه آن ها طبق قواعد و فرهنگ زبانی عرب جاهلی است و توجیهات زبان شناختی دارند. هیج گزارش تاریخی از صدر اسلام، به ویژه قبل از هجرت نداریم که بلیغی از بلغای جاهلی، خاصه آنان که در صف دشمنان بودند (مثل مغیره) از این اِعراب ها ایراد گرفته باشد و کسانی که از اِعراب قرآن ایراد گرفته اند، از منکران، نصاری و مستشرقان هستند و زبان عربی را خوب نمی شناسند و از ظرایف آن آگاه نیستند که هدف آنان، ایجاد شبهه در بین مسلمانان نسبت به کتاب آسمانی ایشان است.
۱۲.

قرآن شناخت اخباریان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن فهم اخباریان جامعیت اعجاز حجیت ظواهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۸ تعداد دانلود : ۳۸۳
«اخباریان» نحله اى از محدثان شیعى در دوران متأخرند که اخبار اهل بیت علیهم السلام را مهم ترین مأخذ در عقاید، اخلاقیات و احکام شرعى مى دانند و به سایر مدارک، فقط در صورتى که با احادیث ائمه اطهار علیهم السلامتأیید شده باشد، استناد مى کنند و به روش هاى اجتهادى و رجالى متأخران، به ویژه آنچه مبنایى جز عقل نداشته باشد، به دیده انتقاد مى نگرند. با بررسى دیدگاه اخباریان در تألیفاتشان، مى توان گفت: گرچه اخباریان همانند دیگر عالمان اسلامى، قرآن کریم را یک کتاب آسمانى و معجزه جاودان پیامبر اسلام مى دانند، ولى طیف افراطى آنها معتقدند: آیات قرآن، تنها براى مخاطبانش، یعنى معصومان علیهم السلام، قابل فهم و تفسیر است. ازاین رو، مى گویند: علم قرآن منحصر در آنان است و عقل انسان هاى غیرمعصوم راهى به درک و فهم معارف قرآن ندارد و تنها راه فهم قرآن را توسط غیرمعصوم، مراجعه به روایات اهل بیت علیهم السلام مى دانند و جامعیت قرآن را به معناى وجود همه علوم، اعم از مادى و معنوى در قرآن مى دانند. این مقاله با رویکرد توصیفى و تحلیلى به شناخت قرآن از منظر اخباریان مى پردازد.
۱۳.

تحلیل ساختار «لا أقسم» در ترجمه های انگلیسی قرآن بر اساس روش تطبیقی مبتنی بر هم ارزی متنی هاوس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تأکید ساختار لاَ أقسم ترجمه های انگلیسی قرآن نظریة متن گرایی هاوس تعادل ساختاری و واژگانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸۴ تعداد دانلود : ۵۴۲
قرآن کریم مشتمل بر انواع روش های تأکید از جمله قَسَم است. قَسَم با شیوه های گوناگونی بیان می شود که در این بین، ساختار «لا أقسم» موردی است که به لحاظ ساختاری، محل تضارب آراء است. بررسی این ساختار به عنوان یک مقولة نحوی تأکیدی در ترجمه های انگلیسی قرآن می تواند اختلاف و نارسایی معادل های آن ها را بر اساس نظریات موجود در این علم نشان دهد. با توجه به موقعیت و کارکرد این ساختار در زبان مبدأ، نقد و ارزیابی معادل های آن بر اساس الگوی متن گرایی هاوس می تواند راهگشای ترجمه ای دقیق تر در این زمینه باشد. از بین شش وجه تفسیری ذکر شده برای این ساختار، احتمال اینکه اکثر مترجمان «لا» را زائد و «أقسم» را قَسَم، و یا کلّ ساختار «لا أقسم» را به عنوان یک صیغة قَسَم در نظر گرفته باشند، بیشتر از وجوه تفسیری دیگر است؛ زیرا نوع معادل یابی آن ها هماهنگ با نظرات مفسّران این دو نظریه است. اما به طور کلّی، علی رغم عملکرد بهتر در زمینة ایجاد تعادل واژگانی، نقص عمدة معادل های اکثر مترجمان با گرایش های مختلف تفسیری، نداشتن هم ارز گرایی ساختاری و معادل یابی تأکیدی خود جملة قَسَم (أقسم) است که در اکثر موارد، با ساختار تأکیدی دستور زبان مقصد مطابقت ندارد. گرچه اعجاز بیانی قرآن، تفاوت های دستوری دو زبان و نقش خود مترجم در ترجمة متعادل و یا نامتعادل این ساختار، تأثیر مشهودی دارد، اما با توجه به موقعیت زبانی این ساختار در متن مبدأ، می توان با استفاده از روش ترجمة آشکار هاوس و عبارت «I do swear by» برگردانی هم ارز با متن مبدأ ارائه نمود.
۱۴.

تحلیل انتقادی ادوات تأکیدی مفعول مطلق تأکیدی و عطف مترادف در ترجمه های انگلیسی قرآن براساس نظریه متن گرایی هاوس (مطالعه موردی ترجمه های شاکر، ایروینگ، هلالی– خان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ترجمه انگلیسی قرآن مفعول مطلق تأکیدی عطف مترادف نظریه متن گرایی هاوس تعادل واژگانی و ساختاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۹ تعداد دانلود : ۹۰۷
ادبیات خاص زبان قرآن، ترجمه آن به زبانی دیگر را با مشکل مواجه می کند. بررسی اسلوب تأکید، به عنوان یک مقوله نحوی در ترجمه های قرآن می تواند اختلاف و نارسایی معادل های آن ها را براساس نظریات موجود در این علم نشان دهد. با توجه به موقعیت این اسلوب در زبان مبدأ، نقد و ارزیابی معادل های دو وجه مفعول مطلق تأکیدی و عطف مترادف براساس الگوی متن گرایی هاوس می تواند راه گشای ترجمه دقیق تر در این زمینه باشد. بررسی دو وجه تأکیدی مزبور در ترجمه های انگلیسی شاکر، ایروینگ و هلالی – خان با این معیار که بر گزینش واژگان و ساختار هم ارز با متن مبدأ استوار است، پرده از برخورد ناهمگون آن ها در برقراری تعادل های مذکور بر می دارد. معادل یابی سطحی مفعول مطلق تأکیدی، عدم انعکاس ساختار تأکیدی معادل در زبان مقصد و کیفیت برخاسته از آن و نیز عدم برقراری تعادل ساختاری مناسب در آیات مزیّن به قاعده عطف به مترادف (توسط واو) از جمله مهم ترین نواقص این ترجمه هاست. اما مترجمان در برخی موارد، چون برقراری تعادل مناسب ساختار تأکیدی با استفاده از الگوی ساختار موازی در زبان مقصد در مورد قاعده عطف به مترادف (توسط واو به همراه لا) عملکرد مناسبی داشته اند. گرچه اعجاز بیانی قرآن، تفاوت های دستوری دو زبان و نقش خود مترجم در ترجمه متعادل و یا نامتعادل این ادوات تأثیر مشهودی دارد، اما با توجه به موقعیت زبانی تأکید در متن مبدأ، روش ترجمه آشکار هاوس می تواند روش برتر در این حوزه درنظر گرفته شود.
۱۵.

فر هنگ زبانی عرب و نقش آن در ترجمه قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرهنگ زبانی زبان مقصد نقد ترجمه ترجمه قرآن زبان مبدأ

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن، ادبیات و هنر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن ترجمه قرآن کلیات
تعداد بازدید : ۱۱۷۰ تعداد دانلود : ۸۷۴
فرهنگ زبانی نگرش ها، باورها، هنجارها و سرمایه های ادبی- علمی و ساختارهای دستوری- بلاغی هر زبان است که پیکره اصلی آن زبان را شکل می دهد. در ترجمه قرآن کریم نیز باید به فرهنگ زبانی عصر نزول توجه کرد تا بتوان مفهوم حقیقی کلمات و آیات قرآن کریم را به زبان مقصد انتقال داد. در این نوشته به بررسی مفاهیم فرهنگی شیطان، أخ، أخت، أب، ملک، فراش، أخو عاد، شعر، صدق، أخری، غلّ ید، کشف ساق، وراء ظهر، ردُ الید الی الفم، بکاءُ السماء و الارض و ... در زبان عربی عصر نزول پرداخته می شود و معادل فارسی آن در زبان مقصد جستجو می گردد تا از این رهگذر مفهوم حقیقی کلمات و آیات به زبان مقصد انتقال داده شود و نیز به نقد ترجمه هایی پرداخته می شود که در انتقال مفاهیم اصلی باز مانده اند.
۱۶.

تحلیل آیات مربوط به جامعیّت قرآن مجید(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن آیات جامعیت قرآن سعادت آدمی قانون اساسی دین

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر
تعداد بازدید : ۲۲۰۰ تعداد دانلود : ۵۷۹
برخی آیات قرآن بر جامعیّت معارف قرآن دلالت دارند، امّا برخی این آیات را بدین معنا می دانند که همه چیز در قرآن وجود دارد. اطلاق ظاهری این آیات از سویی، و درک نکردن این حقیقت برای عموم مردم از سویی دیگر سبب شده است تا برخی به توجیه منظور الهی در این آیات بپردازند. همین امر سبب شده است تا در نحوة اظهار نظر دانشمندان اسلامی دربارة قلمروی موضوعات قرآنی تعارضات مختلفی ایجاد شود. بعضی از این متفکّران اطلاق آیات جامعیّت را به تمام علوم گسترش داده اند و برخی نیز این اطلاق را به جنبة شرعی و امور دینی محدود نموده اند. ظاهر این آیات، نه تنها همة علوم را بیان نکرده است، بلکه بسیاری از مطالب مورد نیاز مردم در امور شرعی، مثل جزئیّات احکام و غیره را نیز بیان ننموده است. اصطلاح جامعیّت قرآن در آثار متقدّمان مسلمان موجود نیست، ولی موضوع «قلمروی موضوعی قرآن، همواره مورد توجّه اندیشمندان اسلامی بوده است. آیة 89 سورة نحل، آیة 111 سورة یوسف، آیة 38 سورة انعام و آیات مشابه بر جامعیّت قرآن در اموری دلالت دارند که به کمال و سعادت آدمی منجر می شوند. آموزش علوم و دانش های گوناگون، جزو رسالت قرآن نیست. مراد از اطلاق «کُلُّ شَیْءٍ» در برخی آیات مذکور، با توجّه به قرینة مقامیّه و سیاق آیات، اصول کلّی امور دینی است. از این رو، قرآن در حُکم قانون اساسی دین است که اصول کلّی دین را بیان کرده است و بیان مواد و تبصره ها را به عهدة پیامبر(ص) گذاشته شده است.
۱۷.

درآمدی بر سبک شناسی کلام نبوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سبک شناسی سبک دوره بسامد سبک فردی مختصات سطح معنا سطح لفظ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸۲ تعداد دانلود : ۸۳۷
دانش سبک شناسی با بررسی متون و مقاله ها و کشف مختصات سبکی، در فهم و ارزیابی اصالت آن ها کارایی زیادی دارد. این دانش، چه به صورت سنتی چه با روش های نوین، همواره مورد استفاده متن شناسان و ناقدان ادبی بوده است. این دانش با سبک شناسی متون احادیث می تواند ما را به سبک کلام معصومان و ارزیابی روایات منسوب به ایشان رهنمون شود. در این مقاله سعی شده است با استفاده از اصول و روش های سبک شناسی نوین و عنایت به آثار سبک شناسانه حدیث پژوهان، روایت های منسوب به پیامبر اکرم (ص) بررسی، و برخی از مختصات سبکی آن شناخته شود؛ زیرا تحقیق درباره صحت انتساب روایات براساس معیارهای متنی، از جمله مختصات سبکی در مطالعات حدیثی امری ضروری است. دانش سبک شناسی با استفاده از راهکارهای مکاتب سبک شناسی، به عنوان یک روش در ارزیابی متن محور، با هر روایت به مثابه یک «متن» مواجه می شود. نتیجه به دست آمده از آن در حکم یک قرینه درون متنی به اصالت داشتن یا نداشتن روایت های منسوب به پیامبر (ص) دلالت می کند. همچنین، کشف مختصات کلام نبوی مانند سادگی، بی پیرایگی و بی تکلف بودن و در عین حال فصیح، بلیغ و جامع بودن از نتایج این بررسی است. نیز بیان تعامل سبک فردی کلام آن حضرت با سبک دوره مربوط بر اساس مختصات سبکی، مانند تأثیر معارف وحیانی و سنت نبوی در فرهنگ دوره و استفاده پیامبر (ص) از فن خطابه و سایر اسلوب های رایج در عصر نزول از مباحث این مقاله است. کلیدواژه ها: سبک شناسی، سبک فردی، سبک دوره، مختصات، بسامد، سطح معنا، سطح لفظ.
۱۸.

بررسی فضای نزول سورة عادیات (با تأکید بر مکّی یا مدنی بودن سوره)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شأن نزول مکی و مدنی سورة عادیات اسب جنگی اسب جهادی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن نزول
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی انواع و اقسام آیات وسور مکی و مدنی
تعداد بازدید : ۱۷۳۴ تعداد دانلود : ۶۷۱
یکی از سُوَر اختلافی از نظر مکّی و مدنی بودن، سورة عادیات است که اگر مکان نزول سوره تعیین گردد، در تفسیر و شناخت بهتر آن نقش بسزایی دارد. برخی از مفسّران به دلیل سوگندهای ابتدایی در باب اسبان جنگی، آن را مربوط به جهاد دانسته اند که در مدینه واجب شده است. همچنین روایاتی که نزول سوره را بعد از غزوة ذات السّلاسل بیان کرده، آن را مدنی دانسته اند. امّا با دقّت در اسلوب سوره که به سبک سُوَر مکّی نازل شده است و روایات صحیح در باب مکّی بودن سوره، مشخّص می شود که این سوره مکّی است و آیات ابتدایی سوره که دربارة جنگ است و ربطی به جهاد ندارد که در مدینه نازل شده باشد. همچنین دلیل دیگر بر مکّی بودن سوره، بحث محتوایی آن است که در آن سخن از معاد و قیامت به میان آمده که خود از ویژگی های سُوَر مکّی است و در نقلی موثّق از امام علی(ع) آمده که عادیات وصفی برای شتران در حجّ است. حال اگر «عادیات» به معنای «اسب» باشد، باز به معنای «اسب جنگی» است که با اسب جهادی متفاوت است؛ زیرا اسب جنگی در فرهنگ جاهلیّت در میان اهل مکّه از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است.
۱۹.

مفهوم شناسی جری و انطباق و باطن قرآن بر اساس روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن تأویل روایات تفسیری بطن ظهر

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مفهوم شناسی
تعداد بازدید : ۸۶۸ تعداد دانلود : ۴۱۱
اهمیّت بحث باطن قرآن از آن جهت است که اوّلاً بخشی از معانی و معارف قرآن مربوط به باطن آیات است و ثانیاً جاودانگی قرآن ارتباط وثیقی با باطن قرآن دارد. موضوع باطن قرآن، از زوایای مختلفی قابل بررسی است، امّا اوّلین گام در این حیطه، شناخت چیستی باطن قرآن است که این امر، نه تنها در شناخت گستره و مراتب بطون قرآن مؤثّر است، بلکه در آگاه شدن به روش صحیح تفسیر قرآن و برخورد صحیح با روایات تفسیری، نقش مهمّی را ایفا می نماید. دانشمندان حوزه های مختلف علوم اسلامی در ادوار مختلف، تعاریف مختلفی از باطن قرآن ارائه داده اند، امّا از احادیث برمی آید که باطن قرآن، معانی و مصادیق پنهان و ناآشکار آیات است و نیز معارفی است که در بدو امر از آیات برداشت نمی شود. نوشتار حاضر بر آن است که مفهوم شناسی باطن قرآن بر اساس روایات را مورد کنکاش قرار دهد. از این تحقیق حاصل می گردد که باطن قرآن در روایات به سه گونه مطرح گردیده است: مصادیق آیات، معانی گوناگون غیر آشکار از الفاظ آیات و معانی ژرف قرآن.
۲۰.

معیارهای نقد علامه طباطبایی بر آرای دیگر مفسران در ایجاز حذف(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: تفسیر قرآن علامه طباطبایی مفسران تقدیر ایجاز حذف

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات روش های تفسیر و تأویل
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن، ادبیات و هنر
تعداد بازدید : ۱۴۵۴ تعداد دانلود : ۵۸۷
«ایجاز حذف» در قرآن فراوان به کار رفته و از شیوه های مهم بلاغی قرآن است که دانشمندان علوم قرآنی و مفسران به آن اهتمام ویژه ای داشته اند. ازآنجاکه مفسران گاه در برخی آیات برای حذف و تعیین محذوف هم عقیده نیستند، این پژوهش به بررسی معیارهای علامه طباطبایی در نقد آرای دیگر مفسران می پردازد. از رهگذر این جستار برمی آید علامه طباطبایی با معیارهای درون متنی همچون توجه نکردن به مراد صحیح آیه و نقش نحوی کلمه، معنای حروف معانی، سیاق، فن بلاغی و نیز معیارهای برون متنی چون اختلافات فقهی و استناد به روایات ناصحیح، آرای دیگر مفسران را نقد کرده و معتقد است که این موارد موجب بروز تقدیرهای مختلف یا تقدیرهای نابه جا می شود؛ به طوری که مراد صحیح آیات از آنها استخراج نمی گردد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان