علیرضا حسن زاده

علیرضا حسن زاده

سمت: رئیس پژوهشکده مردم شناسی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری
رتبه علمی: دانشیار، پژوهشکده مردم شناسی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری
پست الکترونیکی: parishriver@gmail.com

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۵ مورد.
۱.

آیین گذار انقلابی براندازی متنی: از روایت شورش نمادین تا انقلاب(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۱۰۲
این مقاله به بررسی طغیان نمادین در دو افق متن و آیین و پیوند آن با کارکرد تولید وارونگی موقت و نمادین نظم در پهلوی دوم می پردازد. افق های انتقادی با یکدیگر ترکیب شده و با توجه به عدم شکل گیری فضای دیالوجیکال و گفت وگویی میان نمایندگان قدرت و گروه های خاموش، آنچه ماکس گلوکمن آن را کنش شورش (وارونگی موقت و نمادین نظم) می نامد، به ظهور کنش انقلابی به مثابه مطالبه وارونگی واقعی و دائمی نظم مستقر و تغییر پایدار روابط قدرت موجود می انجامد. این مقاله بر پایه درک رابطه میان متنی و بیناآیینی میان متن و آیین و تحلیل گفتمانی و محتوایی آن دو شکل گرفته است. تفاسیر انقلابی از قصه های کودکان، آیین های موجود در جامعه و شعر پریان انقلابی در نزد نمایندگان اصلی دو گروه روشنفکری (چپ و اسلامی انقلابی) مورد توجه بوده و آثار روشنفکران تأثیرگذاری چون صمد بهرنگی، احمد شاملو، علی شریعتی، جلال آل احمد و نویسندگانی کمتر شناخته اما با آثار تأثیرگذار، چون محمد پرنیان و داریوش عباداللهی مورد بررسی بوده است. در این تحقیق مشخص شد که ظهور گفتمان انقلابی به مثابه یک مطالبه عمومی با تبدیل و ظهور قصه و آیین به صورت یک کلان روایت از بازتعریف و باززایی هویت مقارن است. بر این مبنا دو افق متن و آیین در شکلی که بیانگر قطب هیجانی هستند، با یکدیگر پیوند می یابند. آیین گذار انقلابی، با تأکید بر ارزش هایی چون برابری، آزادی، عدالت و غیره جامعه آرمانی را به مقصد اصلی جامعه تبدیل می سازد و نهایت رشد کودک/قهرمان را در نجات جامعه و مرگ مقدس یا مرگ نمادین تعریف می کند.
۲.

درک انسان شناختی سرعت به مثابه یک تجربه فرهنگی: بررسی مقایسه ای میان ایران و آلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انسان شناسی مکان مقصد زمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۰ تعداد دانلود : ۴۰۰
الگوی فرهنگی درک سرعت نقشی عمده در شکل گیری فرهنگ رانندگی در جهان دارد. این مقاله سعی دارد تا از طریق یک رویکرد و نگرش تطبیقی میان دو کشور ایران و آلمان، تفاوت موجود بر نظام های ادراکی و تفسیری سرعت در میان مردم را مورد مطالعه قرار داده و نقش آن ها را در وقوع تصادفات جاده ای نشان دهد. با توجه به اهمیت مطالعه «تجربه» به عنوان منبع بازنمایی نظام تفسیری و ادراکی سرعت، در این مقاله روش مطالعه میدانی و کیفی مورد استفاده قرار گرفته است. مشاهده مشارکتی، گفت گو با مطلعان کلیدی و گفت و گو با گروه اسمی از روش های عمده در این تحقیق بوده اند. این پژوهش نشان می دهد پویایی تاریخی الگوهای فرهنگی رانندگی در ایران دو دوره کاملا متقاوت پیش و بعد از نوسازی (مدرنیزیشین) را در برداشته است. دوره دوم با گسست از الگوهای فرهنگی نخست همراه بوده و در آن با تفسیری جدید از عناصری چون سرعت، حرکت، مکان، زمان، مقصد و راه به عنوان تجربه ای فرهنگی روبه رو هستیم.
۳.

آستانگی ایرانی و بازنمایی نمادین مفهوم آلودگی: مطالعه انسان شناختی نظام و رویکرد گفتمانی نمایش «شهر قصه» اثر بیژن مفید(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهر قصه آلودگی نوسازی مسخ گذار آستانگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۶ تعداد دانلود : ۳۰۲
یکی از رویکردهای گفتمانی موجود در آثار هنری و ادبی عصر پهلوی، نقد شهر مدرن شده و فرهنگ برآمده از آن به مثابه منبع آلودگی و مسخ است. این رویکرد گفتمانی که طیفی وسیع از گفتارها و نظام های معنایی آثار هنری و ادبی دوره یاد شده را دربر دارد، خلوص و پاکی روستا و جامعه ماقبل مدرن را در تقابل با تهدیدی جدی می یابد که فرهنگ بیگانه و آلوده شهری است. یکی از آثار تأثیرگذاری که گستره حضور آن تا زمان حال نیز ادامه یافته و به یکی از آثار زنده در حافظه جمعی و معاصر ایرانیان تبدیل شده، نمایش «شهر قصه» اثر بیژن مفید است. این اثر را می توان یک اثر میان/چند نسلی دانست که دامنه تأثیر آن از زمان تولید اثر نیز فراتر می رود. این مقاله ضمن بررسی نظام و رویکرد گفتمانی موجود در این نمایش به مقایسه تطبیقی آن با سایر آثار دوره مذکور می پردازد و زمینه و بستر گفتمانی تألیف، تولید و تاثیر اثر یاد شده را مورد بررسی قرار می دهد. به نظر می رسد در یک رابطه میان متنی و تعاملی، می توان به معنای گفتمانی همانندی در آثار ادبی-هنری و روشنفکرانه و فلسفی به دلیل دلیل بافت و زمینه اجتماعی مشترک رسید.
۴.

Iranian Women, Inside or Outside of the Stadium? An Anthropological Study on Female Representation of National Identity in Iran(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ritual pollution Iranian soccer Iranian women ritual equality public sphere bodily representation

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۴ تعداد دانلود : ۴۰۴
A controversial and comprehensive debate that has resulted in numerous discursive clashes in Iran pertains to the presence of women at stadiums during male soccer matches. Different discourse systems have expressed their own contradictory and opposite stances in terms of whether Iranian women have the right to attend such events inside or outside the stadium, ranging from different notions of ritual pollution and moral threats to gender equality and women rights in public spheres and spaces. When the debate is considered more in depth, a question arises about the female representation of national identity in Iran: What is the status and role of the female body in symbolic demonstration of the national body of Iranian society as a kind of social body? It seems that there is a discursive debate about the symbolic representation of female body in public sphere in Iran. To provide further insight into this question, ethnographic methods, participant observations and different models of interviews (focus and nominal interviews) were employed in the fields and cultural areas under study. The purpose of this article is to examine the systems of discourses about the allowance or prohibition of the presence of women at soccer stadiums and the cultural foundations and backgrounds that have given shape to these discourses over recent decades.
۵.

تاملی بر فضا و جرم: جهت گیری فضای عمومی، خصوصی و مجازی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حوزه عمومی فضای مجازی فضای داخلی نوجوانان ایرانی جرم

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی مسایل اجتماعی و انحرافات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات مطالعات فضای مجازی، جهانی شدن و تکنولوژی های نوین ارتباطاتی مطالعات فضای مجازی
تعداد بازدید : ۷۲۳ تعداد دانلود : ۴۲۰
تضعیف فضای عمومی  و راندن شهروندان به فضاهای غیر تعاملی می تواند در جهت گیری رفتاری شهروندان به سوی جرم و خشونت، شکستن قانون و زیرپا نهادن ارزش های اخلاق تعاملی و شهروندی، نقشی  منفی بازی کند. پرسش آن است که تقلیل جایگاه حوزه عمومی چه تاثیری بر حوزه درونی (خانه/خانواده) و تمایل نوجوانان به فضای مجازی دارد  و این امر در قالب  فضای مجازی غیر تعاملی، به نوبه خود چه تاثیری بر ظهور و افزایش جرم و خشونت در میان نوجوانان و جامعه خواهد داشت. اگرچه ساختاری شدن مضاعف با ظهور آنچه اندیشمندانی چون ترنر فضاهای سوم یا آستانه ای می  نامند، همراه است، اما بر پایه  مطالعات کلاسیک،  دستیابی به استقلال برآمده از بلوغ برای نوجوانان پسر در فضای نمادینی رخ می دهد، که بعدی آیینی و  آستانه ای دارد. ؛ کنش خشونتبار و مجرمانه می تواند حاصل واگرایی در برابر حس یکپارچگی و فقدان رابطه دیالوجیک (گفت و گویی)، بین الذهانی، و میان متنی فرد با فضاهای اجتماعی خود باشد. این مقاله سعی دارد، تاثیر تقلیل یا آسیب فضای عمومی و خصوصی را در تمایل به فضای مجازی و ظهور جرم وخشونت، و نزول اخلاق فردی و شهروندی مورد بحث قرار دهد.
۱۹.

فوتبال و فردیت فرهنگ ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فوتبال خرده فرهنگ کارناوالی عملگران اجتماعی فرهنگ رسمی و غیر رسمی گفتمان رسمی و غیررسمی تداخل فرهنگی ضد فرهنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲۷ تعداد دانلود : ۱۲۶۶
این مقاله فوتبال را از منظر دانش انسان شناسی به عنوان یک واقعه تام اجتماعی مورد مطالعه قرار می‌دهد و می کوشد تا رفتارهای جمعی و کارناوالی مرتبط با فوتبال را به عنوان یک خرده فرهنگ مورد بررسی و مطالعه قرار داده و پیوند آن را با سایر پدیده های اجتماعی و فرهنگی جامعه پدیدار سازد. مطالعات میدانی، در این تحقیق جلوه های خرده فرهنگ کارناوالی در ایران را این گونه نشان می‌دهد: رقص و پایکوبی، کاربرد مواد منفجره، شکستن و خرد کردن اشیاء، دگرگونی مدل پوشش زنان، از میان رفتن فاصله های اجتماعی، بهره گیری از سمبولیسم ممنوع، استفاده از زبان طنز آلود و غیر جدّی و گاه رکیک. این جلوه ها سعی در ساختار زدایی از وضعیت های رسمی در فرهنگ جامعه دارند. خرده فرهنگ کارناوالی فوتبال در ایران، خود را در قالب پرچم، لباس، آرایش، آرایه، بوق و صدا، رقص، پایکوبی و صدا و گاه آشوبگری موقت در نظم اجتماعی نشان می‌دهد. مطالعات انسان شناسی نشان می‌دهد که بکارناوال فوتبال نمی توان از منظر یک ضد فرهنگ نگریست بلکه کارناوال های فوتبال در واقع گونه های یک خرده فرهنگ منتقد هستند که تنها در نتیجة بسته بودن مفهوم فرهنگ تبدیل به یک ضد فرهنگ می شوند و با خشونت می آمیزند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان