محمدجواد عنایتی راد

محمدجواد عنایتی راد

مدرک تحصیلی: استادیار دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۵ مورد.
۱.

دفاع از عصمت امام علی(ع) در مواجهه با الزامات سیف الدین آمدی در کتاب أبکار الأفکار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال ۱۹ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۷۵ 89 - 108

کلید واژه ها: حکمیّت أبکارالأفکار عصمت امام علی (ع) الزام سیف الدین آمدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱ تعداد دانلود : ۳۷
در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، و استفاده از منابع کتابخانه ای، مسأله نقد سیف الدین آمدی (۵۵۱ ۶۳۱ ق) -متکلم برجسته اشعری در نفی و رد عصمت امام علی× بررسی شده است. در کتاب ابکار الافکار فی اصول الدین هفت فعل و ترک فعل با عنوان «الزام» به امام× نسبت داده و نتیجه گرفته اند که لازمه آن الزامات، فقدان عصمت است. یافته های پژوهش نشان می دهد هر هفت الزام آمدی هیچ خدشه ای به عصمت امام× وارد نمی کند. آمدی اهل جدل و مغالطه است، تسلطی به تاریخ و حدیث ندارد و از روایات ضعیف بهره برده، او در پژوهش بی طرف نیست و متعصبانه به دنبال اثبات پیش فرضهای خود می باشد. اشکالاتی مانند پذیرش حکمیت، بیعت، همکاری با خلفا و برخورد با قاتل زبیر و .... دارای پاسخ و توجیه هستند و هیچ منافاتی با عصمت ندارند.
۲.

واکاوی نظام اخلاقی قرآن با تکیه بر مفاهیم «اسلام» و «ایمان» در تفسیر المیزان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق پژوهی سال ۶ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۹) 69-94

کلید واژه ها: نظریه های اخلاقی ارزش های اخلاقی بازخوانی اخلاق اسلام ایمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹ تعداد دانلود : ۱۳
شناسایی نظام اخلاقی قرآن به  مثابه راهنمای نگرش و کُنش، پیوسته مورد توجه اندیشوران مسلمان بوده است. تلاش های فراوانی برای شناسایی نظام اخلاقی قرآن به صورت تک نگاشته به رشته تحریر درآمده است، اما به نظر می رسد نگاه تک بُعدی به آیات و بسنده کردن به یک نظریهٔ اخلاقی در اخلاق هنجاری - برای تبیین نظام اخلاقی قرآن - نادرست است. مطالعه پیش رو، در صدد بازخوانی نظام اخلاقی قرآن با روش توصیف و تحلیل نقادانه است و می کوشد تبیین روشن و دقیق تری از نظام اخلاقی قرآن بدست دهد. در این راستا، ضمن توصیف نظریه های اخلاقی (غایت گروی، وظیفه گروی، فضیلت محوری) و تحلیل عقلانی هر کدام، به سنجش آنها با آیات قرآن کریم پرداخته است. مطابق نتایج حاصله، با توجه به مفاهیم تشکیکی و چهار گانه واژه های «اسلام» و «ایمان» در قرآن کریم، آدمی با سطوح مختلف معرفتی و انگیزشی در هر سطح، نیازمند تمسک به یکی از نظریه های اخلاقی است. افزون براین، قرآن کریم، ضمن بهره گیری از نظریه های اخلاقی، از مراتب والاتر از ارزش های اخلاقی ویژه خود بهره مند است.
۳.

شاخصه های شناخت روایات افتائی از تعلیمی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: جستارهای فقهی و اصولی سال ۹ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳۲ 35 - 68

کلید واژه ها: روایات افتائی روایات تعلیمی شواهد روایات تعلیمی اسلوب تعلیم فقاهت راوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۵۳
یکی از تقسیمات مطرح شده در ارتباط با روایات، تقسیم آن به روایات افتائی و تعلیمی است، روایات افتائی به روایاتی اطلاق می شود که صرفاً بیان کننده وظیفه فعلی فردِ سؤال کننده است در مقابلِ روایات تعلیمی که بیان کننده حکم کلی به منظور تربیت فقهاء و مجتهدین می باشد. از مهمترین امور در ارتباط با این تقسیم، ارائه شاخصه هایی است که با استفاده از آنها بتوان روایات تعلیمی و افتائی را از یکدیگر تفکیک نمود. در این مقاله سعی شده است با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و از رهگذر نمونه یابی در کتاب تهذیب شیخ طوسی مهمترین شاخصه های شناخت این دو دسته روایات ارائه شود و در نهایت چنین نتیجه گرفته شده است که چهار شاخص اصلیِ صفات راوی، شرائط زمان صدور روایت، مضمون روایت و بهره بردن از اسلوب تعلیم، مهمترین شاخصه جهت شناخت روایات تعلیمی است و لازم است فرد از این موارد اطمینان به دست آورد تا بتواند احکام روایات تعلیمی را جاری سازد.
۴.

بررسی (صدور جواب های گوناگون از ائمه اطهار علیه السلام به سوالات یکسان شیعیان)از اسباب اختلاف حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال ۵۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۱۰ 183 - 198

کلید واژه ها: اسباب اختلاف حدیث اختلاف افکنی میان شیعیان تعارض ادله تقیه آیت الله سیستانی میرزا مهدی اصفهانی جواب های مختلف امامان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۹۹
حدیث و سنت با آسیب های فراوانی مواجه شده است که یکی از مهمترین آن ها پدیده اختلاف و تعارض روایات است. یکی از اسباب مغفولِ اختلاف احادیث که کمتر بدان پرداخته شده است، رویکرد اهل بیت(ع) در اختلاف افکنی میان شیعیان است. صدور جواب های گوناگون از ائمهٔ اطهار(ع) به سؤالات یکسان شیعیان و حکمت اتخاذ چنین رویکردی توسط اهل بیت(ع) در دفع شبهات اعتقادی، مؤثر است و ما را با شئون معصوم در استفاده از ویژگی های کلام و سخن آشنا می سازد. صدور جواب های گوناگون از ائمهٔ اطهار(ع) در روایات متعددی اشاره شده و باور و پذیرش آن برای اصحاب ائمه سخت و دشوار جلوه کرده است. در این نوشتار به برخی از کاربست های این رویکرد در فقه و احکام شرعی اشاره و به مبانی و نوآوری های میرزا مهدی اصفهانی و آیت اللّه سیدعلی سیستانی توجه می شود. این دو فقیهِ حدیث شناس ضمن تبیین حکمت های متعدد این پدیده، آن را دارای ماهیتی متفاوت از تقیه (موافقت با عامه) دانسته و با نقد و تحلیل کلام دیگر اندیشمندان به شواهد روایی و مصادیق آن پرداخته اند.
۵.

نقد برداشت کلامی سیف الدین آمِدی از آیه تطهیر بر عصمت اهل بیت(ع) در «أبکار الأفکار»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۹ 31 - 52

کلید واژه ها: عصمت اراده تکوینی اهل البیت (ع) رجس آیه تطهیر سیف الدین آمدی أبکار الأفکار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۶۴
«عصمت» مهم ترین شرط امامت از نظر شیعه می باشد؛ تعدادی از آیات قرآن به عنوان ادله اثبات عصمت ارائه می شود که «آیه تطهیر» یک از این آیات است. اندیشمندان مختلف با رویکردهای گوناگون، تفاسیری از آیه ارائه کرده اند. «سیف الدین آمدی» از جمله عالمانی است که با رویکردی کلامی خوانشی از این آیه ارائه کرده است. وی در کتاب «ابکار الافکار» برای رد عصمت حضرت زهراK دلالت آیه بر عصمت را رد می کند. متکلمان اشعری پیش از او کسی از آیه تطهیر در رد و یا اثبات عصمت نپرداخته است. همچنین روشی که او استفاده کرده جدید بوده و پاسخی هم به آن داده نشده است. اهمیت مسئله امامت، جایگاه مهم عصمت در مسئله امامت، بی پاسخ بودن خوانش آمدی از آیه، روشِ او برای اثبات ادعای خود و نفی دلالت آیه بر مسئله عصمت ائمهD بررسی و نقد نظرات او در این زمینه را ضروری می نماید. ازاین رو این در این نوشتار سعی بر این بوده است که با رویکرد نقد متن به نقد خوانش «آمدی» از آیه پرداخته شود. در این راستا ابتدا اهتمام به خوانش دقیق «آمدی» از آیه تطهیر و نحوه استفاده او برای رد عصمت، بوده است و در گام بعد با تکیه بر مجموعه ای از ادله درون متنی و برون متنی به نقد نظر وی پرداخته شده است.
۶.

مهم ترین دیدگاه ها در تعیین مصداق «أنفُسَنَا» در آیه مباهله(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال ۲۸ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۷) 137 - 158

کلید واژه ها: مباهله انفسنا رسول خدا (ص) امیرمؤمنان (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸ تعداد دانلود : ۶
یکی از مسائلی که در آیه مباهله موجب ارائه دیدگاه های متفاوتی شده است، تعیین مصداق «انفسنا» در این آیه است؛ یعنی مراد و مقصود از «انفسنا» چه فرد یا افرادی است. مصداق یابی «انفسنا» در این آیه دارای اهمیت زیادی است؛ زیرا آن فردی که خداوند متعال او را نفس رسول خدا (ص) دانسته است، باید دارای فضایل و کمالاتی همسنگ رسول خدا (ص) باشد. پس بر افضلیت و امامت آن فرد بعد از رسول خدا (ص) دلالت می کند. از آنجایی که در این باره چهار دیدگاه مهم مطرح است که شامل 1- رسول خدا (ص)، 2- اقوام و عشیره، 3- رسول خدا و امیرمؤمنان، 4- فقط امیرمؤمنان می باشد، هدف این مقاله آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی، مصداق این آیه را مورد بررسی و کنکاش قرار دهد. پرسش اساسی این است که مصداق واقعی واژه «انفسنا» بر اساس آیه قرآن چه کسی است؟ با بررسی این دیدگاه ها به این نتیجه می رسیم که امیرمؤمنان (ع) مصداق «انفسنا» در این آیه است.  
۷.

تحلیل انتقادی شبهه تفسیری سها درباره مذمت شادی در سوره هود با روش انسجامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیایی ۲۷) 91-114

کلید واژه ها: شبهه پژوهی انسجام سیاق آیه سیاق سوره شادی در قرآن فرح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۹۶
نگاه منفی قرآن به شادی، باعث طرح شبهاتی شده که در کتاب نقد قرآن «دکتر سها» طرح شده است. سها از این نگاه منفی، عدم وحیانی بودن قرآن را نتیجه می گیرد زیرا با فرض وحیانی بودن، خداوند باید تمامی نیازهای اساسی و روانی انسان نظیر شادی را به رسمیت بشناسد اما آیاتی نظیر آیه 10 سوره هود که شادی انسان در وقت نعمت را مذمت کرده و آن را در کنار تفاخر آورده است نقیض این امر است. این جستار با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی و رویکرد کتابخانه ای، به این شبهه پاسخ داده است. دستاورد پژوهش حاضر گویای این است که سها بر اساس نگاه تجزیه گرایانه، نسبت صفت شادی همراه تفاخر به انسان را نقد کرده است؛ حال آنکه متن قرآن براساس نص صریح آیاتش، هماهنگ و رعایت وجه انسجامی آیات (عنایت به سیاق آیه و سیاق سوره) در تفسیر آن لازم است. براساس نگاه انسجامی، علت مذمت حالت فرح و ذکر نسبت «فخور»، ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﮐﺮﺩﻥ ﻣﻨشأ ﻧﻌﻤﺖ و غفلت از خداوند است که اغلب، انسان بی ایمان دچارش می شود. او چون همه چیز را از خودش می داند، خود را مستقل از قدرت خدا فرض می گیرد لذا مذمت می شود.
۸.

نقد دیدگاه نورمن گیسلر در باب سوء تعبیر آیات احتجاج(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال سیزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۹ ۲۵۰-۲۲۹

کلید واژه ها: آیات احتجاج نورمن گیسلر توحید تثلیثی بنوت الوهی یوسف علی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۵ تعداد دانلود : ۱۶۰
آیات احتجاج و استدلال با مدّعیان بنوّت الوهی و توحید تثلیثی در نگاه منتقدان اسلام با چالشی معرفتی روبرو است، از نظر آنان شورانگیزی ایمان قدّیسان به تثلیث چنان گنجینه ای است که کلید فهم آن حتّی از دسترس کتاب آسمانی قرآن نیز به دور مانده است. نورمن گیسلر نویسنده کتاب «پاسخ به اسلام، هلال در پرتو صلیب» با استناد به برخی آیات پیرامون نفی بنوّت الوهی و توحید تثلیثی، قرآن را متّهم به بدفهمی نموده است. برخی مفسّران و مترجمان نیز بدون توجّه به مقام تخاطب و ظرافت لغوی با وی هم نظر شده اند. یوسف علی و رادول از حلقه مترجمان و فخررازی از حلقه مفسّران از این دسته اند. در این مقاله دیدگاه گیسلر نقل و تحلیل شده است و با بررسی لغوی، تفسیری، شواهد قرآنی و نیز بررسی منابع مورد استناد وی به نقد دیدگاه وی پرداخته شده است و نتیجه آن رفع اتّهام بدفهمی قرآن کریم نسبت به بنوّت الوهی و توحید تثلیثی است.
۹.

روش شناسی کشف روایات مجعول در اندیشه های آیت اللّه سیستانی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال نهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱شماره ۱۷ 273 - 292
تعداد بازدید : ۱۷۴ تعداد دانلود : ۱۰۸
شناخت روایت صحیح از مجعول همواره دغدغه حدیث شناسان بوده است. یکی از راه های کشف روایات مجعول، تحلیل و بررسی انگیزه های جعل در راویان است. دغدغه اصلی این نوشتار، بیان آراء سید علی سیستانی در روش شناسی کشف روایات مجعول و تبیین قواعد آن بر اساس انگیزه های جعل است. اگرچه انگیزه های جعل در مقالات و کتب متعددی به صورت پراکنده اشاره شده اما کشف قواعد بر اساس فهرستی کامل از انگیزه های جعل تاکنون مورد تاکید قرار نگرفته است. سید علی سیستانی همچون یکی از فقیهان آشنا به مباحث علم حدیث و خصوصا حوزه اختلاف احادیث با ارائه فهرستی از انگیزه های جعل، مسیر را برای شناخت روایات مجعول به هدف حل اختلاف احادیث گشوده است. این پژوهش، ضمن بیان مبانی وی، با استناد به شواهدی از اندیشمندان علم حدیث و مثال هایی از روایات، به بررسی و توسعه عوامل و انگیزه های مورد اشاره وی و بیان قواعدی برای کشف روایات مجعول بر اساس انگیزه های جعل پرداخته است.
۱۰.

بررسی مدعای «اثبات بلاتشبیه» در کتاب التوحید ابن خزیمه و نقد دلایل آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۴ 49 - 70

کلید واژه ها: ابن خزیمه تشبیه اثبات بلاتشبیه صفات خبری کتاب التوحید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۷ تعداد دانلود : ۱۶۶
دانشمندان مسلمان درتبیین صفات خبری روش هایی از قبیل تشبیه، تأویل، توقف و اثبات بلا کیف را مطرح نموده اند. محمد بن اسحاق بن خزیمه محدث و فقیه نامدار اهل سنت(311-233ق.) در کتاب التوحید با ذکر انبوهی از آیات، روایات و استدلال ها به اثبات صفات خبری پرداخته است. سؤال این است که مدعای ابن خزیمه و استدلال های او چیست و با چه نقدهایی مواجه است؟ فرضیه ما این است که ابن خزیمه با طرح استدلال هایی از قبیل قوت و قدم صفات خداوند، ادعای «اثبات بلاتشبیه» کرده و به رد تأویل پرداخته است. با مطالعه و کاوش در کتاب ابن خزیمه و پردازش به شیوه توصیفی، تحلیلی، این نتایج حاصل شد: استدلال های ابن خزیمه با تعارضات و محذورات متعددی روبه رو بوده و ابن خزیمه نه تنها توفیقی در رفع تشبیه نداشته، بلکه به جسم انگاری دامن زده است. او در عین تخطئه اهل تأویل به استفاده مکرر از تأویل در تبیین آیات و روایات پرداخته است. کتاب التوحید ابن خزیمه، همواره مستمسک رهبران سلفی همچون ابن تیمیه و مورد توجه وهابیت قرار گرفته و روشن نمودن ناکارآمدی آن می تواند در دفاع از توحید ناب، تأثیرگزار و مفید باشد.
۱۱.

نقد دیدگاه گسست توحیدی قرآن از منظر حکمت صدرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه دین سال هجدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۶) 23 - 43

کلید واژه ها: تحلیل فلسفی صفات حکمت صدرایی مبنای قرآنی بساطت نفی ترکیب ذات نورمن گیسلر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷ تعداد دانلود : ۳۴۱
نورمن گیسلر اعتقاد دارد که دلیل گذار خدای ادیان ابراهیمی از هیأت تثلیثی به بلندای احدیت و صمدیت در قرآن، نفوذ اندیشه فلوطینی در آن بوده و همین امر سبب پیدایش گسست و ناپیوستگی توحیدی میان کتاب مقدس و قرآن شده است. وی از یک سو اندیشه بساطت مطلق ذات الهی را اندیشه ای فلوطینی و وارداتی در قالب واژگان احد و الصمد به قرآن می داند و از سوی دیگر رابطه صفات و ذات را ناگزیر از وقوع کثرت و نفی بساطت مطلق پنداشته است. در این مقاله ابعاد انتقادهای گیسلر از منظر حکمت صدرایی بررسی و به جای ادعای وارد کردن یا تحمیل بساطت بر آیات قرآن بر استنباط بساطت ذات الهی از طریق تحلیل فلسفی صفات الهی، همچون غنای مطلق، کمال مطلق، عدم محدودیت و زوال ناپذیری ذات الهی، به نفی همه انواع ترکیب من جمله ترکیب صفات و ذات و اثبات بساطت ذات الهی تأکید شده است.
۱۲.

بررسی انتقادی نتایج نظریه وحدت در فیزیک از نظر هاوکینگ بر اساس وحدت تشکیکی ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فلسفه اسلامی بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۸ 259 - 288

کلید واژه ها: نظریه وحدت بزرگ فیزیک کوانتوم هاوکینگ هستی شناسی متافیزیکی وحدت تشکیکی وجود ملاصدرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۳ تعداد دانلود : ۲۷۱
استفن هاوکینگ، فیزیک دان نظری معاصر، یافتن یک نظریه وحدت بخش در فیزیک را بسیار مٶثر می دانست. وی با بیان احتمالات سه گانه، مدعی وجود نظریه وحدت بزرگ است و آثار و فواید هستی شناسی همچون: امکان شناخت و توصیف قوانین حاکم بر کیهان، آگاهی از طرز کار جهان بی نهایت ریز در ابتدای آفرینش، پاسخ به پرسش ها درباره شروع، علت آفرینش و نقش خدا به   عنوان خالق هستی را بر نظریه وحدت مترتب می داند. در این مقاله، نتایج و برایندهای متافیزیکی نظریه وحدت استخراج شده و در روشی تطبیقی با نظریه وحدت تشکیکی وجود ملاصدرا بررسی می شود. وحدت تشکیکی وجود، تأثیر قابل توجهی در هستی شناسی و نیز معرفت شناسی فلسفی گذاشته و عاملی برای پیوند علوم با یکدیگر، تبیین ارتباط اجزای عالم با هم، تحلیل اختیار انسان بدون منافات با اراده الهی، تبیین آغاز جهان و پاسخ به ابهامات هستی شناسی دیگر است. در این پژوهش نشان داده می شود که با نظریه وحدت وجود ملاصدرا می توان به پرسش های فلسفی هاوکینگ پاسخ داد.
۱۳.

نقد نظریه ی تحول عام در معرفت دینی از منظر آیت الله جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه دینی دوره ۲۱ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۸۰ 1-26

کلید واژه ها: تکامل تحول عام نسبیت معرفت دینی سروش جوادی آملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۶ تعداد دانلود : ۱۵۹
نظریه تحول عام معرفت دینی که موجب شک گرایی و نسبیت گرای در معرفت دینی گشته مبتنی بر مبانی است از جمله 1. جدای دین از معرفت دینی 2. تحول عام در علوم  3. ترابط عمومی تمام معارف 3. تاثیری پذیری معارف دینی از معارف بشری 4. صامت بودن شریعت 5. تاثیر پیش فرض های مفسر بر متن. که بر اساس این مبانی نمی توان به هیچ فهم ثابت و ماندگاری از دین دست یافت، حال در این مقاله به روش عقلی و تحلیلی مبتنی بر نظریات آیت الله جوادی آملی به نقد این نظریه و مبانی آن پرداخته ایم، عدم تحول در برخی علوم همچون گزاره های یقینی، ضروریات عقلی و صدق و کذب گزاره های علوم، وجود تحول تنزلی در کنار تکاملی، عدم تاثیر بالجمله علوم بر معارف دینی، بی دلیل بودن ترابط و تحول عام معارف بشری و به تبع معارف دینی و تناقض درونی موجود در آن، و پذیرش قواعد حاکم بر روش شناختی زبان از عوامل مهم عدم پذیرش تحول عام در معرفت دینی از منظر آیت الله جوادی آملی می باشد و در واقع این نظریه به «تبدل معرفت» می انجامد. همچنین تمایز انگاره بین اصل دین و معرفت شناسی دین و عدم وصول به درک حقیقت دین از نشانه های دیگر مردود بودن این نظریه می باشد. 
۱۴.

امکان سنجی تطبیق روایات ناظر به استهلاک بر مواد افزودنی حرام(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: جستارهای فقهی و اصولی سال پنجم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۷ 141 - 162

کلید واژه ها: قاعده فقهی استهلاک غذای حرام غذای حلال افزودنی های حرام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۵ تعداد دانلود : ۶۲۷
امروز به جهت ازدیاد جمعیت و رشد تکنولوژی تولید مواد غذایی از حالت سنتی خارج و به صورت گسترده و صنعتی انجام می گیرد. شرکت های بزرگ مواد غذایی در کنار تولید محصول نهایی به تولید افزودنی های خوراکی به عنوان رنگ ها، چربی ها، نگه دارنده ها و... تحت عنوان (e-number) اقدام می کنند. برخی از این افزودنی ها از حیوانات حرامی چون خوک یا اجزای حیوان غیر تذکیه شده و ... تهیه می شود که امکان استفاده آن طبق فقه اسلامی مجاز نیست. در فقه گزاره هایی وجود دارد که قابلیت آن را دارد به سان یک قاعده در جهت حل بخشی از مشکلات در این زمینه استفاده گردد؛ از جمله این گزاره ها مسئله ای است با نام استهلاک. استهلاک به معنای انعدام عرفی یک افزودنی در شیء ممزوج است به گونه ای که دیگر اسم آن افزودنی بر آن فرآورده صادق نباشد. این مقاله برآن است تا با نشان دادن موارد متعدد استفاده از گزاره استهلاک در فقه آن را در زمره قواعد نوپای فقهی قرار دهد و با استناد فقهی به روایات متعدد آن را استحکام بخشد.  
۱۵.

تحلیل انتقادی دیدگاه نورمن گیسلر درباره معجزات نبی(ص) از منظر علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱ 231 - 254

کلید واژه ها: معجزات نبی (ص) امکان معجزات اعتبارسنجی معراج معیارپذیری شق القمر نورمن گیسلر علامه طباطبایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۵ تعداد دانلود : ۱۲۴
نقش الهیاتی معجزه در اثبات نبوّت سبب شده تا در کانون مناظرات بین الادیانی اسلام و مسیحیت قرار گیرد. نورمن گیسلر فیلسوف و مدافعه پرداز الهیات سیستماتیک مسیحی از جمله کسانی است که معجزات نبی (ص) را در سه حیطه امکان، وقوع و امتناع بررسی نموده است. وی آیات دال بر امکان و وقوع معجزات را مواجه با نقد علمی، عقلی، لغوی، تفسیری، روایی و تاریخی می داند. در این مقاله مستندات وی با تأکید بر آرای علامه طباطبایی مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس، مهم ترین اشکالات روشی نورمن گیسلر عبارت است از عدم توجه به دستاوردهای دانش نقد الحدیث و فهم قرآن از طریق تفسیر قرآن به قرآن و توجه به سیاق و دلالت منطقی آیات. از جمله کاربردهای اندیشه علامه طباطبایی در تحلیل انتقادی دیدگاه نورمن گیسلر عبارت است از توجه به بُعد هدایت اختیاری معجزات، جسمانی و روحانی بودن معجزاتی همچون معراج و قابلیت اعتبار سنجی آن، بُعد مثالی شقّ الصّدر، معیار پذیری معجزه شقّ القمر و توجیه پذیری امتناع معجزات اقتراحی.  
۱۶.

سیری بر اندیشه های اجتماعی امام خمینی ره(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و مطالعات اجتماعی سال هفتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۲۷) 24 - 47

کلید واژه ها: امام خمینی عدالت ارزش ها تفکرات اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱۹ تعداد دانلود : ۵۱۴
امام خمینی1 بی هیچ تردید، حقیقتی زنده است. پویایی، ماندگاری و مرزناپذیری این حقیقت نیز بی هیچ گمانی ریشه در هویت اسلامی آن دارد. هدف این مقاله پاسخ به این پرسش است که بر اساس تفکرات امام خمینی، اندیشه های اجتماعی ایشان در حاکمیت اسلام، عرصه های اجتماعی و اداره جامعه چگونه نمود داشته است؛ بنابراین با روش کتابخانه ای و با استناد به سخنان ایشان، ارزش ها، سمبل ها و نشانه های اجتماعی در ساختارها که مهم ترین آن ساختار نهاد حکومت است، استخراج و نتیجه نهایی حاصل خواهد شد. بر اساس یافته های پژوهش، انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی1 دین را وارد عرصه اجتماع و حکومت کرد و ارزش های دینی و انسانی را احیا نمود. ویژگی بارز اندیشه های امام خمینی هویت دینی آن است. انقلاب اسلامی با پشتوانه باورهایی که امام خمینی1آن عقاید و باورها را از متن منابع اسلامی به گستره جامعه کشانید و عملی کرد، به وقوع پیوست. درحقیقت احیاگر بزرگ معاصر توانست با ارائه مکتب اجتماعی اسلام، خط بطلانی بر همه تلاش های فرهنگی و سیاسی دشمنان اسلام در طول یک قرن و نیم گذشته کشید که سعی کرده بودند اسلام را به کلی از عرصه زندگی جامعه بیرون برانند.
۱۷.

جستاری درآیه «وَ لْیطَّوَّفُوا بِالْبَیتِ الْعَتِیقِ» در پیوند با طواف نساء بر پایه روایات تفسیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافت هایی در علوم قرآن و حدیث سال پنجاهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰۱
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۴ تعداد دانلود : ۵۷۱
جستار پیش رو، ریشه قرآنی طواف نساء در قرآن را بر اساس روایات تفسیری مورد کندوکاو قرار داده است. در ذیل تفسیر آیه «وَ لْیطَّوَّفُوا بِالْبَیتِ الْعَتِیقِ» از امامان معصوم (ع) روایاتی بر تفسیر و تطبیق آیه بر طواف نساء نقل شده است. ضمن بررسی این روایات و روایات دیگری در تفسیر آیه از فریقین رسیده می توان گفت که آیه اجمال دارد و از سویی دیگر با توجه به ضعف سندی روایاتی که آن را به طواف نساء تفسیر کرده اند، نمی توان به آن ها استناد نمود و در نهایت اینکه ظهور آیه و قوت روایات تفسیری که آن را به طواف زیارت تفسیر کرده اند و عدم گزارش طواف نساء در حج پیامبر (ص) و امامان پیش از صادقین (ع)، این تفسیر رجحان دارد و طواف نساء از طریق روایات قابل اثبات است.
۱۸.

بررسی کارآمدی نظریه طراحی هوشمند در چالش علم و دین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه دینی دوره هجدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۶۹ 1 - 28

کلید واژه ها: طراحی هوشمند علم و دین فرگشت برهان نظم طبیعت گرایی روشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۷ تعداد دانلود : ۳۹۷
تعارض و نزاع میان علم و دین و بررسی آرا و دیدگاه های گوناگون این حوزه، چالش همیشگی فلسفه دین بوده است. یکی از مهم ترین مباحث این حوزه، تعارض میان نظریه فرگشت و اعتقاد به آفرینش موجودات بر مبنای ظاهر کتاب مقدس است. این چالش نظریه های گوناگونی را از انکار تام فرگشت تا پذیرش کامل آن در نظام فکری دینی در بر داشته است. یکی از این نظریه ها، « طراحی هوشمند»است که بیان می کند نظام پیچیده خلقت، حاصل طراحی مدبرانه طرّاح خردمندی است که به قلم صنع خود، نظام آفرینش را بر این اساس بنانهاده است. این نظریه با تمسک به مقدمات علمی چون «پیچیدگی کاهش ناپذیر» و «پیچیدگی معین شده» بی هدف بودن فرایند خلقت و نیز تصادفی بودن روند آفرینش را زیر سؤال برده و سعی دارد روش شناسی علمی رایج را به چالش کشانده و فرگشت را نظریه ای ناتمام و جهت دار در رواج اندیشه مادی گرایی معرفی نماید. این پژوهش درصدد بررسی جایگاه نظریه طراحی هوشمند در چالش علم و دین است و در پایان این نتیجه حاصل می شود که خود این نظریه با چالش هایی روبرو است و نمی توان آن را پاسخی مناسب در رابطه علم و دین تلقی کرد.
۱۹.

بررسی روش معناشناسی صفات خبری در کتاب التوحید ابن خزیمه، استدلال ها، تحلیل ها و نقد آنها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۵۴ 61-86

کلید واژه ها: ابن خزیمه تشبیه معناشناسی صفات خبری کتاب التوحید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۱ تعداد دانلود : ۴۷۴
دانشمندان مسلمان، در معناشناسی صفات خبری روش هایی از قبیل؛ تاویل، تشبیه، توقف و اثبات بلا کیف را مطرح کرده اند. ابن خزیمه فقیه و محدث بزرگ اهل سنت در کتاب التوحید، با استنادبه آیات و روایات به معنا شناسی صفات خبری پرداخته است. سؤال این است که روش معناشناسی، استدلال و تحلیل های او چیست و با چه نقدهایی مواجه است؟ فرضیه ما این است که روش وی، بر پایه اصالت معنای ظاهری الفاظ بنا شده و استدلال های او ناسازگاری درونی دارد. با مطالعه و کاوش در کتاب ابن خزیمه و پردازش به شیوه توصیفی تحلیلی، این نتایج حاصل شد. ابن خزیمه با تکیه بر ظواهر الفاظ خدایی، انسان گونه به تصویر کشیده است. شیوه او با آیات، روایات و دلیل عقلی متعارض بوده و استد لال و تحلیل او ناشی از انگاره هایی غیرقابل توجیه می باشد. روش ابن خزیمه، مستمسک رهبران سلفی همچون ابن تیمیه و مستند گروه های وهابی قرار گرفته و روشن نمودن ناکارآمدی آن، می تواند در دفاع از توحید ناب، تاثیرگذار و مفید باشد.
۲۰.

بررسی معناشناختی «جعل امامت» (با تکیه بر اصل اصالت تعبیرهای قرآنی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۶

کلید واژه ها: معناشناسی شناختی مؤلفه های معنایی جعل امامت اصل اصالت تعبیرهای قرآنی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن وعترت
تعداد بازدید : ۱۶۹۵ تعداد دانلود : ۱۳۲۱
بررسی معناشناختی واژگان و عبارات قرآن، یکی از راه های جدید مطالعات قرآنی است. هدف نگارندگان در مقاله حاضر، بررسی این مسئله است که چرا خداوند در قرآن برای نصب امام از واژه جعل بهره جسته و از واژگانی که در حوزه معنایی آن هستند، مانند «اجتباء، اصطفاء، اختیار، فَعَلَ، صَنَعَ، خَلَقَ، وَضَعَ» استفاده نکرده است؟ برای وصول به این هدف، کلیه آیات مربوط به «جعل» و 6 آیه مربوط به «جعل امامت» مورد بررسی قرار گرفت و روشن گردید که واژه «جعل» در قرآن، هم به خداوند و هم به انسان نسبت داده شده است، ولی عبارت «جعل امامت» فقط به خداوند نسبت داده شده که بیانگر اراده و امر اوست. همچنین از طریق تحلیل سیاق و استخراج مفاهیم جانشین و همنشین «جعل»، ویژگی ها و مؤلفه های معنایی «جعل امامت» مشخص شد و با استفاده از اصل معناشناسی شناختیِ «اصالت تعبیرهای قرآنی»، روشن گردید که هیچ یک از واژه های نام برده نمی توانند جانشین واژه «جعل» محسوب شده و رساننده سطوح و لایه های معنایی آن باشند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان