جواد شهولی کوه شوری

تغییرات یا رویدادهایی در آینده وجود دارد که احتمال وقوعِ شان نسبتاً کم، اما تأثیر بالقوه آنها بر پیشبرد امور، فوق العاده زیاد است. در این پژوهش با استفاده از تکنیکِ دلفی به شناسایی شگفتی سازها و پیشران های مؤثر بر آینده ورزش تربیتی ایران پرداخته شده است. این پژوهش از نظر شیوه از نوع تحقیقات آمیخته و بر اساس پارادایم نظریه پیچیدگی و دارای رویکرد اکتشافی است. مشارکت کنندگان در این پژوهش 14 خبره متخصص در حوزه های آینده پژوهی و ورزش تعلیم و تربیتی و آشنا به آینده پژوهی بودند که ابتدا به صورت هدفمند و سپس با روش گلوله برفی انتخاب گردیدند و در سه دور اجرای تکنیک دلفی درباره 4 شگفتی ساز و 17 پیشران شناسایی شده، به اجماع رسیدند. این پیشران ها در 5 دسته اجتماعی، فناوری، زیست محیطی، اقتصادی و سیاسی دسته بندی شدند. به نظر می رسد برای عدم غافلگیری توسط شگفتی سازها و پیشران ها، از "زمان واکنش" که فاصله ای بین سیگنال های ضعیف زمان حال و زمان وقوع شگفتی سازهای آینده است، لازم است متولیان ورزش تربیتی، برنامه ریزی جامع و عملیاتی جهت رصد آینده و پیشنگری آینده برای توسعه ورزش تربیتی تدوین نمایند. از این رو شناسایی شگفتی سازها و پیشران های موثر بر آینده ورزش تربیتی ایران تا حدودی می توانند آینده های گوناگون را با احتمالات مختلف شناسایی نمایند.

علوم ورزشی و آینده پژوهی هردو به عنوان حوزه ای میان رشته ای در جهان مطرح شده اند. یکی از حوزه هایی که به موازات این دو رشد کرده است و اثر محسوس و بنیادینی بر آن ها گذاشته و نیز از آن ها تأثیر پذیرفته است، مطالعات بین رشته ای یا فرارشته ای است. تحقیقات میان رشته ای، به ویژه در زمینه ورزش، که در کنار ماهیت سلامت محوری اش اهداف بلندپروازانه ای نیز دارد، بسیار مهم اند. ازاین رو، در این مقاله با به کارگیری ابزار سناریو به عنوان یکی از روش های آینده پژوهی، یک راهروی استراتژی برای توسعه ورزش دانشگاهی ایران در افق 1414 پدید آمده است. ورزش در دانشگاه ها شکل نهادی فرایند تربیت بدنی برای زندگی سالم و فعال است. مشارکت کنندگان مقاله تحلیلی و اکتشافی حاضر شامل 34 نفر از ذی نفعان داخلی و خارجی ورزش دانشگاهی ایران بودند که براساس نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. گردآوری داده ها با مصاحبه و پرسش نامه باز صورت گرفت. براساس یافته ها، تحلیل 30 عامل اصلی به دست آمده درنهایت منجر به دو عدم قطعیت کلیدی «پیوستن به جنبش جهانی ورزش» و «نظام مندی فعالیت جسمانی پایدار» شد که اساس توسعه چهار سناریو با اسامی دماوند، تفاخر، روز از نو و فیزیک، قرار گرفتند. به منظور توسعه ورزش دانشگاهی ایران، باید سیاست های مجزا در قسمت های مختلف ورزش دانشگاهی بر مبنای نظام مندی فعالیت های جسمانی پایدار، تدوین شود.

مقدمه: همه گیری جهانی ویروس جدید کرونا (کووید-19) و شیوع آن، در قالب یک شگفتی ساز، یکی از بحرانی ترین شرایط را پیش روی متولیان ورزش در دنیا قرار داده است. روش پژوهش: از آنجا که ورزش دانشگاهی، دارای متولیان، بازیگران کلیدی و ذی نفعان متعددی است، در این پژوهش با استفاده از نرم افزار آینده پژوهی مک تور، میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری بازیگران کلیدی بر یکدیگر و همچنین شناسایی موضع هریک از بازیگران نسبت به اهداف، در مسئله همه گیری کووید-19 بررسی و سناریوها و راهبرد های مناسب ارائه شد. 12 نفر از خبرگان مدیریت ورزشی که کاملاً هدفمند انتخاب شده بودند، ماتریس های بازیگر – بازیگر و بازیگر – اهداف را تکمیل کردند. یافته ها: شخص شد که در این مسئله، بیشترین همگرایی نسبت به اهداف تعیین شده، بین فدراسیون بین المللی ورزش های دانشگاهی، وزارت علوم و فناوری و وزارت ورزش و جوانان وجود دارد. نتیجه گیری: ایجاد پلتفرم های مجازی رفتارهای عادت ساز حرکتی و همچنین بهره گرفتن از فناوری نسبتاً جدید پادکست ها برای فعالیت بدنی پایدار و توسعه از طریق آموزش ورزش، در دوران پاندمی کووید-19 برای دانشجویان به عنوان راهبرد های کاربردی، پیشنهاد شد

ورزش تنها در ظاهر، غیرسیاسی معرفی می گردد؛ اما این امر اجتماعی از دیرباز پهنه و میدانِ ی برای رقابت بر سر قدرت در میدانِ سیاست بوده است. میدانِ اغواکننده ورزش در ایران، از نخستین روزهای ساختارمند شدن، به غیر از مقاطعی کوتاه، همواره شاهد حضور حکمرانانی از جنس دیگر میدانِ ها، بوده است. حال آنکه توسعه ورزش یک فرآیند نظام مند، درهم تنیده و کاملا تخصصی است که روزر به روز به پیچیدگی های آن اضافه می گردد؛ در چنین بستری، بی تردید سرمایه های انسانی میدانِ ورزش که دارای شناخت عمیق و تجربه مناسب از میدانِ ورزش اند، بهترین گزینه ها برای قرارگرفتن در رأس مدیریت کلان ورزش اند. از این رو، هدف از پژوهش حاضر تحلیل گزینه هایی از میان متخصصان مدیریت ورزشی برای پست وزارت ورزش و جوانان است. بدین منظور با استفاده از تکنیک تحلیل بازیگران و ابزار شبیه سازی برنامه ریزی استراتژیک به نام مک تور، میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری بازیگران کلیدی میدانِ ورزش بر یکدیگر و همچنین شناسایی موضع هر یک از بازیگران نسبت به اهداف، مورد بررسی قرار گرفت. 17 نفر از خبرگان مدیریت ورزشی که بصورت کاملاً هدفمند انتخاب شده بودند، ماتریس های بازیگر–بازیگر و بازیگر–اهداف را تکمیل نمودند. پیامدهای بازیگران نسبت به اهداف، مقیاس رقابت پذیری بازیگران، همگرایی و واگرایی بازیگران و اهداف، همچنین فاصله خالص بین بازیگران کلیدی و اهداف، مورد بررسی دقیق، با نرم افزار قرار گرفت. هدف توسعه رفتار سیاسی، مورد توجه خاص همه بازیگران میدانِ ورزش قرار دارد. ساماندهی امور مربوط به جوانان و توسعه ورزش بانوان، نیاز به تغییرات اساسی در ساختار و نگاه بازیگران دارد.

در دنیای بی ثبات، غیر قطعی؛ پیچیده و مبهم امروزی و با وجود شگفتی سازهایی با احتمال وقوع کم و تأثیر بسیار زیاد که به تغییرات غیرقابل پیش بینی منجر می گردند، ورزش ایران نیازمند مدیرانی است که با استفاده از رفتارهای ذاتی و اکتسابی از پسِ تحلیل محیطِ پر از نوسان برآیند و در زمان مناسب، رفتار مناسب بروز دهند و استراتژی های درستی را اتخاذ نمایند. هدف این مقاله، تجزیه و تحلیل رفتار مدیران ارشد ورزش ایران و پرکردن شکاف در درک ما از شناخت انواع رفتار در بین مدیران ارشد در سازمان های منتخبِ ورزش تربیتی، همگانی، قهرمانی و حرفه ای، بصورت مجزّا است . این امر توسط یک آزمایش رفتاری با تکنیک تحلیل بازیگران و بوسیله ابزار شبیه سازی برنامه ریزی استراتژیک به نام مک تور انجام گردید. داده ها از طریق مشاهده مشارکتی، جمع آوری شدند؛ با انتخاب هدفمند، 11 نفر از خبرگان مدیریت ورزشی و 24 نفر از افراد شاغل یا آشنا به 12 سازمان مورد بررسی در این پژوهش، در این آزمایش رفتاری مشارکت نموده و ماتریس های بازیگر–بازیگر و بازیگر–اهداف را تکمیل نمودند. همگرایی و واگرایی بازیگران و اهداف، با نرم افزار مک تور مورد بررسی دقیق قرار گرفت. نتایج نشان داد که رفتارهای سیاسی، مرشدانه و حمایتی، رفتارهای قالب مدیران ارشد ورزش ایران می باشند. به نظر می رسد مدیران سازمان های ورزشی می توانند بر اساس تجربیات گذشته، تغییرات مثبتی در رفتار آینده خود ایجاد نمایند ولی تغییرات پی در پی در این سازمان ها، باعث از دست دادن این فرصت می گردد.

پژوهش حاضر با هدف آینده نگاری در ورزش تربیتی ایران به کشف آینده های پیش روی ورزش تربیتی و تدوین سناریوهای آن برای سال 1414 و ارائه استراتژی پرداخته است. آینده نگاری با رویکرد سناریونگاری بر اساس روش منطق شهودی به کار گرفته شده است و برای طراحی سناریوها از روش تحلیل روندها و عدم قطعیت ها و الگوی شش مرحله ای سناریونگاری تلفیقی استفاده گردید. ابتدا، محدوده پروژه مشخص، سپس عوامل اصلی توسعه و نقاط کور با یک بازخورد 360 درجه شناسایی گردید. پس از آن، دو عدم قطعیت کلیدی به عنوان پایه و اساس طراحی سناریوها تدوین شد. در گام بعد تعریف تفصیلی و کامل چهار سناریوهای ممکن صورت پذیرفت. در مرحله پنجم یک استراتژی کلی بر اساس سناریوها ارائه گردید و گام آخر شامل پایش و کنترل استراتژی هاست. مشارکت کنندگان پژوهش حاضر شامل 44 نفر از ذینفعان داخلی و خارجی ورزش تربیتی ایران بودند که بر اساس نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. گردآوری داده ها با مصاحبه و پرسش نامه های باز صورت گرفت. بر اساس یافته ها، تحلیل 30 عامل اصلی بدست آمده در نهایت منجر به تولید دو عدم قطعیت کلیدی "شبکه سازی در بین بازیگران کلیدی" و "هم افزایی خانواده و اجتماع" شد که پایه و اساس چهار سناریوی اصلی ورزش تربیتی ایران گردیدند. در نتیجه پیشنهاد می گردد به منظور توسعه ورزش تربیتی ایران، شبکه سازی و هم افزایی نهادهای متولّی با محوریت وزارت ورزش و جوانان، صورت پذیرد.