سلطانعلی شهریاری

تحلیل پوششی داده ها یکی از رویکردهای علمی است که با به کارگیری مبنای ریاضی قوی به محاسبه کارایی می پردازد. تحلیل پوششی داده ها‘ تکنیکی ناپارامتریک برای سنجش و ارزیابی کارایی نسبی مجموعه ای از واحدهای تصمیم گیرنده با ورودی ها و خروجی های چندگانه است. از آن جا که در مدل های اولیه تحلیل پوششی داده ها اولاً معیار سنجش کارایی‘ معیاری شعاعی است ثانیاً رتبه بندی کاملی از واحدها ارایه نمی شود و این مدل ها واحدها را فقط به دو دسته کارا و ناکارا طبقه بندی می نماید و ثالثاً این مدل ها توانایی تفکیک و تشخیص کافی میان نتایج ارایه نمی کنند‘ مقاله حاضر سعی شده است تا این مشکلات به طور همزمان رفع شود. به عبارت دیگر‘ این مقاله سعی در استفاده از مفهوم تحلیل پوششی داده ها به منظور بهبود قدرت تشخیص‘ با به کارگیری مدل پروفایل کارایی هر ورودی و تلفیق این مدل با تحلیل سلسله مراتبی جهت ارایه یک رتبه بندی کامل از واحدهای تصمیم گیرنده دارد. لذا در این مقاله ابتداء مدل پروفایل کارایی هر ورودی و سپس تکنیک پیشنهادی مزبور جهت انجام رتبه بندی کاملی از واحدهای تصمیم گیرنده مطرح می شود.

کارآفرینی سازمانی به عنوان مقوله ای که می تواند به سازمان ها کمک کند تا با محیط سازگار بوده و از فرصتهای آن استفاده کرده و از تهدیدات آن دوری کنند، پا به عرصه گذاشت؛ اما اینکه چه عواملی در روند کارآفرین شدن سازمان مؤثر هستند و همچنین کدام یک از این عوامل از اهمیت بالایی برخوردار هستند، مواردی است که در این تحقیق به آن پرداخته شده است. مدل سه شاخگی راهی بود که به وسیله آن، عوامل استخراج شده طبقه بندی شدند و سه معیار اصلی و بیست زیرمعیار برای این پژوهش انتخاب شدند. در این پژوهش، روش به کارگیری شده برحسب هدف، کاربردی و بر اساس نحوه گردآوری، توصیفی و پیمایشی می باشد. پرسشنامه مقایسات زوجی با نظر اساتید طراحی شد و خبرگان متخصص در این زمینه و همچنین مدیران ارشد شرکت مورد مطالعه معیار و زیرمعیارها را مورد مقایسات زوجی قرار دادند. در رابطه با معیار ها، عوامل زمینه ای با 153/0 بیشترین وزن نهایی را دارا شدند. در زیر معیار های عامل ساختاری، راهبرد (073/0)، ساختار سازمانی (07/0) و فرآیند ها (068/0) سه زیر-معیاری بودند که در رتبه بندی بیشترین وزن ها را داشتند. زیر معیار های عامل رفتاری نیز مورد مقایسات زوجی قرار گرفت و در نهایت زیر معیار های آموزش با وزن 097/0، انگیزش با وزن 094/0 و فرهنگ سازمانی با وزن 085/0 در رتبه های برتر قرار گرفتند. در مورد زیر معیار ها عامل زمینه ای نیز نتایج به این صورت بود: بستر قانونی با وزن 09/0، زیر ساخت ها با وزن 084/0 و بازار با وزن 082/0 زیر معیار هایی بودند که سه وزن بیشتر رتبه بندی را به خود اختصاص دادند.

 مهم ترین هدف این پژوهش بررسی عوامل موثر بر پیاده سازی استراتژی و تأثیر آن بر عملکرد کسب وکارهای الکترونیکی درقالب مدل مفهومی و آزمون آن است. این پژوهش با ارائه ی مدل مفهومی سعی در آزمون نقش میانجی پیاده سازی استراتژی بین متغیرهای فرایند عملیاتی، محتوا و زمینه استراتژی با عملکرد سازمانی دارد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها از نوع همبستگی به طور مشخص مدل معادلات ساختاری است. جامعه آماری پژوهش کسب وکار الکترونیکی فناوری اطلاعات، فناوری ارتباطات و جامعه اطلاعاتی است و ابزار اندازه گیری پرسشنامه ای استاندارد با 33 سؤال بوده که 46 شرکت به آن پاسخ داده و برای بررسی روایی آن از روایی همگرا و واگرا و برای پایایی آن از آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی استفاده شده است. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارSmartPLS3 انجام شده است. نتایج نشان می دهد پیاده سازی استراتژی بر عملکرد سازمان اثرگذار و نقش میانجی گری میان محتوا، فرآیند عملیاتی استراتژی و عملکرد سازمانی دارد. اما اثر عوامل زمینه ای استراتژی بر پیاده سازی آن تأیید نشد.

هدف این پژوهش مفهومپردازی دلبستگی شغلی کارکنان بر مبنای بازیوارسازی است . در "بازیوارسازی"، بهمنظور بسط دادن دلبستگی شغلی کارکنان از مدل چوی (2015) بر اساس نگاشت شناختی بهره گرفته شد . همچنین مدل بهطور کامل مورد اعتبارسنجی قرار گرفت. در این پژوهش، از مولفههای "سرزندگی"، "فدایی شدن"، "مجذوب شدن" و "شناخته شدن/مطرح شدن" بهعنوان دلبستگی شغلی کارکنان استفاده شد. در ادامه نیز به کمک 8 رانه "معنای حماسی و ندای درون"، "پیشرفت و دستاورد"، "توانایی بروز خلاقیت و بازخورد"، "مالکیت و تصاحب"، "نفوذ اجتماعی و وابستگی"، "کمیابی و بیصبری"، "پیشبینیناپذیری و کنجکاوی" و "ضرر و پیشگیری" که در قالب 4 وجه طراحی "زﯾﺒﺎییشناسی"، "زﻣﯿﻨه داﺳﺘﺎﻧﻰ"، "فناوری" و "ﻋﻨﺎﺻﺮ" ایجاد شده بود، به پیادهسازی دلبستگی شغلی کارکنان بر مبنای بازیوارسازی پرداخته شد و مشخص شد که برای هر مولفه از دلبستگی شغلی کارکنان میتوان شرایطی را از بازی به وجود آورد که بتوان آن را افزایش داد، همچنین بر اساس یافتههای پژوهش روند بازی را میتوان با توجه به موقعیتهای کاری کارکنان بهروزرسانی کرد. نتایج نشان میدهد، رویکرد انگیزشی بازیوارسازی میتواند، کارکنان را در شرایطی قرار دهد که انگیزه (درونی و بیرونی) آنان را افزایش دهد.

در سال های اخیر، اجرای مسئولیت اجتماعی به چالشی برای بسیاری از کسب وکارها تبدیل شده است. یکی از مهم ترین سوالات درباره مسئولیت پذیری اجتماعی، تاثیر آن بر عملکرد شرکت است. اگرچه برخی پژوهش ها به بررسی این رابطه پرداخته اند، تاکنون توافقی بر سر نحوه و نوع اثرگذاری آن به دست نیامده است. هدف این پژوهش بررسی تأثیر مسئولیت پذیری اجتماعی بر عملکرد از طریق متغیرهای میانجی نوآوری و سرمایه اجتماعی است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش از نوع همبستگی و به طور مشخص مدل معادلات ساختاری است. جامعه آماری، تمامی شرکت های تأمین سرمایه عضو «کانون نهادهای سرمایه گذاری» در تهران است. ابزار اندازه گیری پرسشنامه ای استاندارد با 44 پرسش است که 62 شرکت به آن پاسخ داده اند و برای بررسی روایی آن از روایی همگرا و واگرا و برای بررسی پایایی آن از آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی استفاده شده است. تحلیل داده ها با نرم افزار اسمارت پی ال اس 3 انجام شده است. اگرچه تاثیر مسئولیت پذیری اجتماعی بر نوآوری پذیرفته نشده اما نتایج نشان می دهد مسئولیت پذیری اجتماعی هم به صورت مستقیم و هم از طریق متغیر میانجی سرمایه اجتماعی بر عملکرد شرکت اثرگذار است. بنابراین پیشنهاد می شود این شرکت ها جهت ارتقای عملکرد، علاوه بر تدوین و پیاده سازی برنامه های تقویت کننده مسئولیت اجتماعی به تقویت سرمایه اجتماعی خود هم بپردازند.  

هدف این پژوهش تبیین تأثیر سرمایه فکری و توسعه دانش بازار بر عملکرد سازمانی با تأکید بر نقش میانجی بازاریابی دوسوتوان است. این پژوهش ازنظر هدفْ کاربردی و ازنظر روش از نوع توصیفی همبستگی، به طور مشخص مدل معادلات ساختاری است. جامعه آماری پژوهش شامل شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک های علم و فناوری دانشگاه های تهران است و ابزار اندازه گیری پرسشنامه ای استاندارد با 47 سؤال است که 93 شرکت به آن پاسخ دادند و برای بررسی روایی آن از روایی همگرا و واگرا و برای پایایی آن از آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی استفاده شده است. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارSmartPLS3 انجام شده است. نتایج نشان می دهد سرمایه فکری بر بازاریابی دوسوتوان اثرگذار نیست؛ اما بازاریابی دوسوتوان تأثیر توسعه دانش بازار بر عملکرد را میانجی می کند؛ بنابراین، پیشنهاد می شود این شرکت ها با تقویت اقدامات خود درزمینه کسب و انتشار اطلاعات بازار و نیز تحلیل و ایجاد درک مشترک از این اطلاعات که خود به افزایش توان بهره برداری از شایستگی های بازاریابی موجود و اکتشاف مهارت ها و روش های جدید بازاریابی منجر خواهد شد، عملکرد خود را بهبود دهند. باتوجه به نقش فرهنگ نوآورانه در شکل گیری بازاریابی دوسوتوان پیشنهاد می شود متغیر فرهنگ نوآورانه به عنوان متغیر تعدیل گر در این زمینه بررسی شود.

  ارزیابی عملکرد و اندازه گیری کارایی شرکت های تولیدکننده نرم افزار به عنوان مجموعه ای از شرکت های دانش بنیان و مقایسه آن ها با توجه به نامشخص بودن فرایندهای درونی و مراحل مشترک بین آن ها و نادیده انگاشتن این فرایندها به وسیله مدل های مرسوم تحلیل پوششی داده ها و نیز چگونگی در نظر گرفتن این فرایندها در محاسبه کارایی از مسائلی هستند که این مقاله در پی بررسی آن هاست. هدف تعیین مراحل و فرایندهای درونی مشترک اجرای فعالیت های نوآورانه در این شرکت ها و سنجش کارایی مراحل و کارایی کل هر شرکت در یک دوره چهارساله است. از بررسی ادبیات و مصاحبه با خبرگان مشخص شد که همه شرکت ها دارای دو مرحله متوالی تولید دانش و بهره برداری از آن هستند. برای تعیین کارایی کل و مراحل، از تحلیل پوششی داده های شبکه ای-رویکرد نظریه بازی استفاده شده است. مدل سازی با روش رهبر- پیرو (بازی استاکل برگ) انجام گرفت. پس از حل نتایج نشان می دهد کارایی کل همه شرکت ها کمتر از یک است و در مرحله اول فقط دو شرکت از سی وهشت شرکت بررسی شده و در مرحله دوم فقط سه شرکت کاملاً کارا هستند.

مدل های شعاعی تحلیل پوششی داده ها برای سنجش کارایی فرض می کنند، یک واحد ناکارا جهت کارا شدن باید تمام ورودی ها (خروجی هایش) را به یک نسبت کاهش (افزایش) دهد. عدم ضرورت، نادرستی و نیز غیرواقعی بودن این فرض کاملاً واضح است؛ بنابراین، برای رفع این نقیصه و افزایش آگاهی از چگونگی استفاده از منابع، انتظار این که ورودی های مختلف دارای کارایی های متفاوتی هستند، واقعی تر است. همچنین به علت عدم اطمینان موجود در قضاوت و تفکر انسانی، مدل های DEA فازی می توانند نقش مهم تری برای ارزیابی کارایی در مسائل واقعی ایفا کنند. در این پژوهش برای ارزیابی کارایی دانشکده های علوم انسانی دانشگاه تهران با دو ورودی و دو خروجی فازی از مدل غیرشعاعی پروفایل فازی استفاده شد. از حل 180 مدل در سطوح برش مختلف کارایی ورودی اول و دوم به صورت اعدادی فازی به دست آمده که این اعداد فازی را با روش چن و کلین رتبه بندی کرده سپس برای رتبه بندی کامل دانشکده ها از تکنیک پیشنهادیFIEP/AHP استفاده کرده که براساس آن دانشکده ادبیات و علوم انسانی رتبه اول و دانشکده حقوق و علوم سیاسی رتبه آخر را به دست آورده است.

امروزه توجه به رشد و رونق اقتصادی مبتنی بر سیاست گذاری های علم و فناوری در سطح ملی، نه تنها یکی از مهم ترین دغدغه های مدیران عالی سازمان ها و نهادهای سیاست گذار است، بلکه به عنوان یکی از موضوعات کلیدی تحقیقات حوزه های اقتصادی و مدیریت کلان از اهمیتی اساسی برخوردار است. ضرورت ارزیابی نظام ملی نوآوری برای کمک به سیاست گذاری و تعیین میزان تحقق اهداف کلان مسئله ای حیاتی است. در این تحقیق از مدل های تحلیل پوششی داده های شبکه ای تن و تسوت سوی برای ارزیابی کارایی نظام ملی نوآوری ایران و 73 کشور دیگر در قالب فرایند دو مرحله ای تولید و تجاری سازی دانش استفاده شده است. نتایج نشان می دهد نظام ملی نوآوری ایران ناکارا است. مقدار کارایی کل و مراحل اول و دوم آن در حالت فعالیت ارتباطی آزاد برابر با 59/0، 79/0 و 18/0 و در حالت ثابت برابر با 74/0، 87/0 و 63/0 بوده و براساس مدل مبتنی بر متغیرهای کمکی 88/0 است. برای بهبود عملکرد، کاهش ورودی های مراحل به مقدار تعیین شده، موجب افزایش مقادیر کارایی آنها و در نتیجه کارایی کل سیستم تا رسیدن به مرز کارا خواهد شد.

زمینه و هدف: دلبسته شدن کارکنان به نقشی که در سازمان ایفا می کنند، در ارتقای عملکرد شغلی و بهره وری منابع انسانی نقش چشمگیری دارد، از این رو، هدف پژوهش حاضر، طراحی الگوی فرایندی دلبستگی شغلی کارکنان صنعت و اعتبارسنجی آن است. روش: این پژوهش کاربردی با رویکرد آمیخته متوالی (کیفی کمّی) اجرا شده است. مشارکت کنندگان مرحله کیفی پژوهش، 10 نفر از مدیران صنعت بانکداری کرمانشاه بودند که با روش نمونه گیری گلوله برفی و به صورت هدفمند انتخاب شدند. داده های این مرحله به کمک مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری و با استفاده از روش نظریه پردازی داده بنیاد تحلیل شدند. در مرحله کمّی نیز، 384 نفر از کارکنان صنعت بانکداری، به صورت تصادفی ساده، برای نمونه آماری انتخاب شدند. داده های این مرحله با پرسش نامه محقق ساخته گردآوری و با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری تحلیل شدند. یافته ها: دلبستگی شغلی کارکنان، به عنوان مقوله محوری در نظر گرفته شد و مقوله های مرتبط با عوامل علّی، بستر محیطی (زمینه ای و مداخله گر)، راهبردها و پیامدها نیز شناسایی شدند و روابط میان آنها نشان داده شد. آزمون تحلیل مسیر انجام شده نیز روابط میان این عوامل را تأیید کرد. نتیجه گیری: مدیران منابع انسانی می توانند با تقویت انگیزه های کارکنان برای افزایش دلبستگی شغلی خود، ایجاد بستر و زمینه مناسب برای تسهیلگری آن و استفاده از راهبردهای تقویت کننده، از نتایج و پیامدهای فردی و سازمانی ارزشمند دلبستگی شغلی کارکنان سازمان خود بهره مند شوند.