ندا خداکرمیان گیلان

تجدید حیات شهرها نیز مانند موجودات زنده از طریق نوسازی سلول ها و بافت هایی است که همواره فرسوده می شوند. گاهی روند فرسودگی سریع تر از روند نوسازی حرکت می کند، که در این صورت انباشت فرسودگی، بحرانی شده و تسریع در نوسازی بافت های فرسوده را ضروری می سازد. آنچه در این زمینه اهمیت دارد، میزان مشارکت مردم در امر بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده است. این پژوهش از نوع کیفی بوده و روش انجام آن، مرور نظام مند ادبیات با استفاده از رویکرد فراترکیب برای تحلیل داده های مستخرج از منابع منتخب است. در نهایت، در فرایند مرور نظام مند، 28 منبع برای تحلیل کیفی و کدگذاری انتخاب و استفاده شدند. برای این منظور، با مراجعه به اسناد و مدارک معتبر قابل دسترس در سامانه های جستجو همچون گوگل، نورمگز، مگیران علم نت و اس آی دی در دوره زمانی سال های 1390 تا 1400 انجام شده است. در نتیجه تجمیع و دسته بندی کدهای احصا شده، تعداد 15 بعد و  67 شاخص استخراج شد. کدها شامل ابعاد کالبدی، اجتماعی، زیست محیطی، مدیریتی، روانشناختی، خدماتی، زیرساختی، مشارکت جزئی، چگونگی دخالت مردم، سطح فراگیری سطوح اجرایی و عملکردی، انگیزه ایجادکننده آن، کیفیت همکاری مردم، قلمرو اجرایی و موضوع هستند. نتایج پژوهش نشان می دهند پایین بودن ارزش زمین و مسکن با فراوانی (27) و ساختمان های غیر استاندارد با فراوانی (23) شاخص هایی هستند که اهمیت زیادی را در پژوهش های مختلف ایفا کرده اند. از سوی دیگر، اطلاع رسانی، انگیزه درون زا و برون زا، کیفیت همکاری تحمیلی و اجباری و..... از شاخص های کم اهمیت در این زمینه هستند. مهم ترین جنبه های نوآوری این پژوهش نگاه چندسطحی و نظام وار به مشارکت مردمی در بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری است و همچنین شناسایی عناصر اصلی این موضوع است.

فارغ التحصیلان رشته های علوم انسانی، دغدغه هایی در مورد وضعیت اشتغال خود در جامعه دارند. افزایش شمار فارغ التحصیلان این حوزه، با توجه به توسعه مراکز آموزش عالی در سطح کشور ضرورت اتخاذ تدابیری منطقی و عملی را برای این گروه از فارغ التحصیلان، بیش از پیش نمایان می سازد. این مقاله یک پژوهش کیفی و با هدف آینده پژوهی در صدد است تصویری از وضعیت اشتغال فارغ التحصیلان حوزه علوم انسانی ترسیم کند. جامعه آماری پژوهش اساتید و متخصصان حوزه علوم انسانی است و با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. اطلاعات از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته جمع آوری شد و بعد از پیاده سازی مصاحبه ها به روش تحلیل تماتیک و با کاربست روش لایه ای علی، مؤلفه های آن در سطح لیتانی، علل اجتماعی، گفتمان / جهان بینی و اسطوره/ استعاره شناسایی شدند. در سطح لیتانی، مؤلفه های «بحران بیکاری»، «علوم انسانی مهجور و در حاشیه مانده»، «علوم انسانی ناکارامد / نابلد» و «فقدان هویت مستقل» برساخته شدند. در سطح علل سیستماتیک مجموعه عوامل فرهنگی- اجتماعی و اقتصادی از علل بنیادین مضامین سطح اول هستند. در سطح گفتمان/ جهان بینی از گفتمان های محصول گرایانه، پست مدرن، علوم انسانی اسلامی و گفتمان مسئله محوری استفاده شد. در سطح استعاره/اسطوره از تعابیر استعاری بچه مهندس، پروفسور بالتازار، پاشنه آشیل/چشم اسفندیار توسعه ملی و علوم پیشرو (جنس اول)/ پسرو (جنس دوم) استفاده شد. در نهایت با مرور ادبیات و مراجعه به مصاحبه ها و رفت و برگشت در آنها و نظرخواهی از خبرگان و متخصصان، دو پیشران نگاه مهندسی وار و از بالا به پایین در مقابل تأمین فضای باز فکری، دانشگاهی، و سیاست یکسان سازی علوم در مقابل توسعه رویکرد مطالعات میان رشته ای شناسایی، و سناریوهای چهارگانه تدوین شدند.

امروزه اثرات مدرنیته بر فضای شهری باعث گرایش بیشتر افراد به مصرف شده است. اهمیت این موضوع از این رو قابل طرح است که فضای شهر کرمانشاه دارای پیامدهایی برای مصرف شهروندان این شهر است. امروزه تمام شهرها در تکاپوی ایجاد امکانات برای مصرف هستند و شهرها به واسطه ی امکاناتی که برای مصرف فراهم می کنند، تعریف می شوند. شهرنشینی معاصر به طور فزاینده ای با مصرف شهروندان در ارتباط است. این پژوهش سعی دارد پیامدهای فضای شهری بر مصرف شهروندان شهر کرمانشاه را با دیدی انتقادی از طریق دیدگاه اندیشمندانی چون مارکس، زیمل، وبلن، بوردیو، بودریار، دوسرتو، لوفور، زوکین و ورث مورد بررسی قرار دهد. روش این پژوهش مردم نگارانه و فنون گردآوری داده ها مشاهده، مصاحبه و تجربه ی زیسته بوده است. مشاهدات در دو بخش کالبد و رفتار انجام شد و از 56 نفر، اعم از مدیران و اعضای هیأت مدیره، فروشندگان و خریداران، در پنج مجتمع تجاری با نام های ارگ، پارسیان، پلازا، گل و مروارید مصاحبه به عمل آمد. شیوه ی تجزیه و تحلیل در سه مرحله ی کدگذاری، تفسیر و گزارش نویسی انجام شد. نتایج پژوهش نشان می دهند که: تغییر مکان های سنتی به مدرن سبب وفور و انباشتگی کالاها، تبلیغات و طراحی مراکز تجاری شده است؛ فضاهای مصرف سبب اعتیاد به خرید، مصرف گرایی، خودنمایی، چشم و هم چشمی، تغییر و دگرگونی هویت، تمایز و تفکیک طبقاتی شده اند؛ پرسه زنان، مصرف کنندگان فضای شهری هستند، اما به مصرف کالا نمی پردازند؛ سرانجام این که زنان به نسبت دیگر گروه های اجتماعی بیشترین مصرف کنندگان فضاهای مصرف هستند.

امروزه تمامی شهرها در تکاپوی ایجاد امکانات برای مصرف هستند. درواقع شهرها به واسطه امکاناتی که برای مصرف فراهم می کنند تعریف می شوند. مصرف انبوه از یک سو باعث تغییر شهری ازجمله رشد قارچ گونه مراکز خرید، فروشگاه ها، مراکز فراغتی و ... شده است و از سوی دیگر، شهر نیز با طراحی فضاهای مصرفی خاص، شیوه های گوناگون مصرف را برای شهروندان به وجود آورده است. شهرنشینی در شهر کرمانشاه نیز به طور فزاینده به سوی مصرفی شدن پیش رفته است. با این وجود، بیشتر مطالعاتی که به بررسی شهر و کلان شهرها پرداختند مسائلی مانند تغییرات جمعیت، مهاجرت، بیکاری، ناامنی، حاشیه نشینی، انباشت ثروت، اقتصاد و خدمات اجتماعی را در بر می گیرند؛ با توجه به این موضوع، انجام دادن پژوهش های مختلف در این زمینه حکم زیربنا برای مطالعات بین رشته ای در زمینه شهرها و مصرف دارد. البته رشد تغییرات و دگرگونی هایی که در مصرف شهرها به وجود آمده؛ باعث توجه بیشتر به این موضوع شده است. این پژوهش، فرایند مصرف در شهرهای مدرن را بررسی کرده و نقش آن در زندگی شهروندان مورد بحث قرار داده است. در این پژوهش از روش تحقیق مردم نگاری استفاده شده و تکنیک گردآوری داده ها شامل: مشاهده مشارکتی و مصاحبه عمیق است. یافته های پژوهش نشان می دهند که فضاهای تجاری، طراحی خاصی را در معماری شهر به وجود آوردند. معیارهایی در طراحی شهر وجود دارد که منجر به خلق فضایی دلنشین و تحریک کننده ای برای مصرف می شود، رنگ هایی که در فضاهای تجاری به کار گرفته می شوند در درخشندگی فضاها نقش حیاتی دارند و کمک به سزایی در خلق زیبایی کالاها دارند. ورودی های متعدد، راه روهای عریض، نورگیرهای فراوان و چشم اندازها مرکزی زیبا در مراکز خرید امکان تشویق بیشتر افراد به داخل پاساژ را فراهم می آورند. پرسه زنان با قدم زدن در شهر هویت خود را تغییر می دهند. همچنین مراکز خرید خود شامل: فضای خرده فروشی، هتل ها، رستوران ها، تسهیلات تفریحی هستند که با امکانات متفاوتی که در اختیار افراد می گذارند باعث خرید هر چه بیشتر افراد و مصرف گرایی می شوند. از سوی دیگر، مراکز خرید به عنوان یکی از اشکال جدید خرید، نقش مؤثری در اعتیاد افراد به خرید دارند. اعتیاد به خرید گاهی افراد را وسوسه به خرید بیش از اندازه می کند در پی آن اضطراب و نگرانی برای افراد به وجود می آید. بر این اساس، افراد در هنگام مصرف و خرید کالاها هویت خود را از دست داده و یا آن را بازنمایی می کنند و هویت جدیدی را به وجود می آورند.

این پژوهش به بررسی گفتمان انتقادی فیلم پرواز بر فراز آشیانه فاخته پرداخته است. پژوهش حاضر مطالعه توصیفی و تحلیلی بوده و از رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف برای تجزیه و تحلیل استفاده شده؛ همچنین در این پژوهش از نظریه های فرکلاف، فوکو، گافمن استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهند؛ چهار گفتمان در فیلم پرواز بر فراز آشیانه فاخته وجود دارد؛ اولین گفتمان انضباط است؛ انضباط از طریق اعضای بیمارستان روانی بر بیماران روانی اعمال می شود؛ گفتمان دوم، گفتمان ساختارشکنی است که بیماران روانی در درون بیمارستان با ساختارهایی که در بیمارستان روانی وجود دارد، مخالفت می کنند. گفتمان سوم، گفتمان انگ زنی است. همچنین در فیلم نشان داده شده است که بیماران روانی توسط بیمارستان روانی، خانواده و در نهایت افراد جامعه انگ خورده اند و در نهایت گفتمان قدرت نیز در فیلم به چشم می خورد، قدرت از سوی اعضای بیمارستان بر بیماران روانی تحمیل می شود. از برجسته ترین شخصیت های این فیلم پرستار راچد و مک مورفی است که پرستار راچد نماد قدرت است و مورفی نماد آزادی و رهایی و در واقع قهرمان اصلی فیلم است که قصد دارد، بیماران روانی و به قول فوکو دیوانگان را از زیر سلطه نهادهای انضباطی برهاند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اعتیاد به موبایل بر اساس ویژگی های شخصیتی و سبک های هویتی در جوانان شهر یاسوج انجام گرفته است. روش تحقیق در این مطالعه، کمی از نوع پیمایش است و جامعه آماری آن را کلیه جوانان ساکن در شهر یاسوج تشکیل داده اند. افزون بر این حجم نمونه در این مطالعه 384 نفر بوده که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده است. به منظور تحلیل داده ها از آزمون های آماری مقایسه میانگین (آزمون های T ,F)، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون آماری به شیوه گام به گام استفاده شده است. یافته ها نشان داده اند که بین ویژگی های شخصیتی و سبک های هویت با اعتیاد به موبایل در جوانان رابطه معنادار وجود دارد و ویژگی های شخصیتی برون گرایی، سازگاری و سبک هویت اجتنابی توانایی پیش بینی اعتیاد به موبایل در بین جوانان را دارند. به عبارت دیگر این سه شاخص در مجموع 7/16درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین کرده اند. جوانان دارای اعتیاد به موبایل در حد بسیار بالایی است. همچنین نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که بین ویژگی های شخصیتی با اعتیاد به موبایل و همچنین سبک های هویتی به اعتیاد به موبایل رابطه وجود دارد. در نهایت به منظور پیشگیری از اعتیاد به موبایل، جوانان باید مسئولیت و تعهداتی برای استفاده از تلفن همراه داشته باشند. هنگامی که جوانان اعتیاد به تلفن پیدا کرده اند. در این رابطه باید محدودیت های عقلانی برای خود به وجود آورند تا از بروز رفتارهای آسیب زا و اعتیادی جلوگیری شود.

پژوهش های مختلفی در مورد رابطه دین داری و سلامت اجتماعی به انجام رسیده که نتایج متفاوتی در پی داشته است، به گونه ای که دامنه تغییر اندازه اثرهای به دست آمده از این مطالعات بسیار زیاد است. ازاین رو هدف پژوهش حاضر ترکیب کمی نتایج این پژوهش ها با استفاده از تکنیک فراتحلیل می باشد. برمبنای نمونه گیری هدفمند نوزده پژوهش واجد شرایط که طی سال های 1389 تا 1399 انجام شده بود گزینش شدند و به منظور تجزیه وتحلیل اطلاعات از نرم افزار جامع فراتحلیل CMA2 استفاده شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که اندازه اثر ترکیبی تصادفی دین داری بر سلامت اجتماعی برابر با 331/0 است که بر اساس نظام تفسیر کوهن در محدوده اطمینان در سطح متوسط رو به بالا می باشد، با توجه به ناهمگونی مطالعات دو متغیر «جنس» و «محدوده جغرافیایی» به عنوان متغیر تعدیل گر موردبررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان دادند که سلامت اجتماعی در بین مردان بیشتر از زنان متأثر از دین داری است. همچنین نتایج حاصل از نقش تعدیل کنندگی محدوده جغرافیایی نشان داد که سلامت اجتماعی در بین شهروندان ساکن در شمال کشور بیش از سایر محدوده جغرافیایی متأثر از دین داری است.

ارزیابی کتاب های درسی یکی از مؤلفه های بسیار اساسی در بهسازی و بهبود برنامه درسی است که به هنگام تکوین برنامه دانش آموزان صورت می گیرد و می تواند برنامه ریزان و تهیه کنندگان یک برنامه را به شکل عملی و منطقی یاری رساند. در این مقاله نیز به نقد و بررسی کتاب مطالعات اجتماعی سال اول دبیرستان (1399) پرداخته می شود. مؤلفان کتاب احمد رجب زاده، حسن ملکی و محمدمهدی ناصری هستند. پنج فصل کتاب شامل: شکل گیری زندگی اجتماعی، نظام اجتماعی، نظام خانواده، نظام اقتصادی و نظام سیاسی هستند. در تمام فصل ها اهداف، پرسش ها، مروری بر فصل و فعالیت ها دیده می شوند. بررسی هایی که در این مقاله انجام شده است نشان می دهند، کتاب از نظر شکل و محتوا دارای مشکل است که باعث می شود، دانش آموزان در خوانش آن دچار مشکل شوند. درنتیجه به لحاظ شکلی کتاب، طرح جلد کتاب، حروف نگاری و صفحه آرایی، کیفیت چاپ، صحافی و قطع اثر و منابع موردبررسی قرار گرفتند. همچنین به لحاظ محتوای کتاب، یکدست بودن متن، انسجام منطقی مطالب، رویکرد انتقادی و کاستی های مورد نقد و بررسی قرار گرفتند.

در دهه های اخیر طرد اجتماعی افراد کم توان تبدیل به مبحثی به روز برای تحلیل مسائل و مشکلات در سطوح و ابعاد مختلف شده است. در واقع، بارزترین مشخصه وضعیت اجتماعی افراد کم توان مسئله طرد اجتماعی آنان می باشد. بر این اساس هدف اصلی این تحقیق بررسی میزان طرد اجتماعی افراد کم توان و میزان تفاوت آن بر مبنای نوع کم توانی ، شدت و علت کم توانی در بین آنان می باشد. این تحقیق بر اساس روش پیمایش اجتماعی انجام شده است. حجم نمونه متشکل از 528 نفر از افراد کم توان می باشد که با توجه به مشکلات دسترسی به آنان به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج تحقیق بیانگر این امر است که میزان طرد اجتماعی در اکثریت افراد مورد بررسی در حد متوسط به بالا می باشد. یافته های آزمون تحلیل واریانس یک طرفه بیانگر عدم تفاوت معنادار میانگین طرد اجتماعی افراد کم توان بر مبنای نوع و علت کم توانی آنان می باشد. اما نتایج آزمون فیشر در ارتباط با تفاوت میانگین طرد اجتماعی در بین کم توانان بر مبنای شدت کم توانی با مقدار (0.05=sig و 2.942=F) در سطح خطای کوچک تر از 0.05 و با اطمینان 95 درصد معنی دار می باشد. بر این اساس، شدت کم توانی افراد کم توان باعث کاهش مشارکت در زندگی اجتماعی، حاشیه ای شدن و طرد اجتماعی آنان گردیده است. در این خصوص لازم است جامعه با اتخاذ رویکردهای زمینه حضور و مشارکت کم توانان را در جامعه فراهم کند تا آنان به واسطه کم توانی از عرصه های اجتماعی طرد نشوند.

بازی های کامپیوتری را می توان به عنوان نخستین گام در راه آشنایی کودکان و نوجوانان با دنیای پیچیده ی تکنولوژی اطلاعات قلمداد کرد. جذابیت بازی های کامپیوتری برای کودکان و نوجوانان اثرات گوناگونی را به همراه دارد. صاحب نظران علوم اجتماعی و روان شناسی در مطالعات خود، اثرات بازی های کامپیوتری بر خشونت و همچنین اثراتی مانند انزواطلبی، افسردگی، ازخودبیگانگی و اعتیاد به این بازی ها را مورد مطالعه قرار داده اند. در این پژوهش سعی شده است دنیای بازی های کامپیوتری مخصوص کودکان و نوجوانان و تأثیر این بازی ها بر این قشر مورد بررسی قرار گیرد. روش مطالعه ی حاضر از نوع کتابخانه ای و اسنادی بوده و نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که کودکان و نوجوانانی که بیشتر وقت خود را به بازی های کامپیوتری می پردازند، رفتارهای آنان همراه با خشونت است و افرادی که بازی های کامپیوتری خشونت آمیز انجام می دهند، بیش از سایرین رفتارشان خشونت آمیز است. در بازی های کامپیوتری بیشتر پسران هستند که تحت تأثیر خشونت این بازی ها قرار می گیرند. پژوهش های مورد بررسی در این نوشتار غالباً رویکردی منفی و انتقادی نسبت به بازی های کامپیوتری داشته اند و در آن ها کمتر نگاهی مثبت به این مقوله وجود داشته است. بنا به چنین دلایلی، باید بافت اجتماعی و فرهنگی بازی های کامپیوتری مورد توجه قرار گرفته و کنترل شود تا این بازی ها آسیب کمتری به کودکان و نوجوانان برسانند.

این پژوهش با هدف شناسایی ابعاد و شاخص اصلی مؤثر بر سبک زندگی نشاط محور و ارائه مدل ساختاری- تفسیری آن انجام گرفته است. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و گردآوری داده ها توصیفی از پیمایش بوده و ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه است. ابتدا مؤلفه های سبک زندگی نشاط محور مشخص شده و مصاحبه با خبرگان و متخصصان انجام گرفته، سپس با استفاده از متدلوژی تحلیلی نوین مدل سازی ساختاری- تفسیری روابط بین این مؤلفه ها تعیین و تحلیل شده است؛ در نهایت با استفاده از تحلیل MICMAC نوع مؤلفه ها با توجه به اثرگذاری و اثرپذیری بر سایر مؤلفه ها مشخص شده است. در این راستا نتایج پژوهش نشان می دهد عوامل سرمایه اقتصادی، سرمایه اجتماعی، دین داری، مصرف فرهنگی، فعالیت های اوقات فراغت، حقوق شهروندی، هویت فردی، هویت جمعی و مدیریت بدن از ابعاد و شاخص های سبک زندگی نشاط محور به شمار می آیند. همچنین دو عامل سرمایه اجتماعی و سرمایه اقتصادی به ترتیب مجموع با میزان قدرت نفوذ 9 بیشترین تأثیر و اوقات فراغت، حقوق شهروندی و مدیریت بدن به ترتیب مجموع میزان قدرت نفوذ 3 کمترین تأثیر را دارند.