سید علاءالدین شاهرخی

سید علاءالدین شاهرخی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۱ مورد.
۱.

موالی در خلافت امام علی(ع) مبانی رفتارشناسی امام علی(ع) درباره موالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید تابستان ۱۳۹۱ شماره ۱۴ (پیاپی ۱۰۱)

کلید واژه ها: اسلام خلافت موالی رفتارشناسی علی ابن ابی طالب غیرعرب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۸۹ تعداد دانلود : ۱۳۱۸
گسترش فتوحات مسلمانان در سرزمین های خارج از عربستان پس از رحلت پیامبر(ص) مسئله جدیدی به نام نومسلمانان غیرعرب در جامعه اسلامی پدید آورد.عصبیت خونی و قبیله ای که برآمده از بن مایه های جامعه عربی بود، با آموزه های پیامبر(ص) تضعیف شد؛ اما پس از رحلت ایشان، با برپایی خلافت قبیله ای برمبنای «الائمه من قریش» و تقسیم بیت المال بر اساس نسب و قبیله، دوباره احیا شد و با حمایت اولیای امور و تمایل اعراب و ظهور اشرافیت جدید تشدید شد.این عصبیت باعث بروز تفاخرات قومی در جامعه با تکیه بر عربیت و تحقیر ملل مفتوحه با عنوان عجم و موالی و عبید شد و به اهمال در رعایت حقوق انسانی- اسلامی انجامید.با خلافت علی ابن طالب و اتخاذ رفتارهای اجتماعی- سیاسی برمبنای سنت های نبوی و در رأس آن اهتمام در جهت عدالت اجتماعی و تحقق حقوق انسانی و اسلامی و تکیه بر توازن و اهتمام به رفع مظالم، گفتمان دیگری در عرصه رفتار اجتماعی – سیاسی حکومت اسلامی نسبت به موالی گشوده شد.این پژوهش با اتخاذ رویکرد تحلیلی- تاریخی بر مبنای شناخت علل و عوامل و مبانی در پیش گرفتن چنین رفتاری از سوی علی (ع)، درصدد است به تغییر وضعیت موالی در مقایسه با عصر خلفای پیشین بپردازد و نشان دهد که علی(ع) در دوره کوتاه خلافتش برای دگرگونی سنت های ناصواب درباره غیرعرب و موالی چه اقداماتی انجام داد.این پژوهش علاوه بر آگاهی بخشی تاریخی در تبیین رفتار اجتماعی و سیاسی امام با غیرعرب و موالی، در تغییر نگرش ما نسبت به رعایت حقوق انسانی و اجتماعی انسان ها و اقلیت ها نیز مؤثر است.
۲.

بررسی روابط برمکیان با امام کاظم (علیه السلام) و خاندانش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال هشتم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۲ 59 - 83

کلید واژه ها: امام کاظم (ع) آل برمک عباسیان هارون الرشید سادات علوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۳۲ تعداد دانلود : ۳۶۶
خاندان برمک از ابتدای به قدرت رسیدن عباسیان، عملاً اداره سرزمین های پهناور خلافت اسلامی را در دست گرفتند. یحیی برمکی و پسرانش در 17 سال نخست خلافت هارون الرشید، از نفوذ و قدرت نامحدودی برخوردار شدند. مصادف شدن این دوران با امامت حضرت موسی کاظم(ع) رهبر شیعیان امامیه، موجب شد تا دستگاه خلافت بارها با بهانه های مختلف، آن حضرت و بسیاری از خاندان و بستگان ایشان را اذیت و آزار کند و حتی به شهادت برساند. چگونگی ارتباط ایشان و رفتار این خاندان ایرانی با امام و خاندانش در منابع نقل شده است؛ اما در این خصوص ابهام و گاه تردید و تناقض هایی وجود دارد که نیازمند بررسی جامع و دقیق است. این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی و با نقل و بررسی این گزارش ها تلاش دارد برخی حقایق مربوط را آشکار سازد. ارادت دیرینه ایرانیان به خاندان پیامبر(ص)، همچنین ایرانی بودن برمکیان اهمیت این مطالعه را در کنار ضرورت آشکارسازی حقایق تاریخی دوچندان می کند. یافته های این پژوهش بیانگر این واقعیت است که خاندان برمکی به رغم وابستگی کامل به خلافت عباسی و به کارگیری توان مدیریتی خود برای بقای آن در مواجهه با امام کاظم(ع) روش یکسانی نداشتند. برخی از آنان تحت هیچ شرایطی مایل نبودند در ریختن خون آن حضرت مشارکت کنند در حالی که برخی دیگر برای رضایت خلیفه به این کار نیز اقدام کردند؛ همچنین بر خلاف تعدادی از گزارش ها مبنی بر گرایش آن ها به تشیع و امام هیچ گونه گزارش تایید شده ای در تایید این فرضیه موجود نیست.
۳.

راهبرد پیامبر اعظم در فرهنگ سازی وحدت اسلامی

نویسنده:
منبع: اندیشه تقریب سال هشتم زمستان ۱۳۹۰ شماره ۲۹

کلید واژه ها: سنت قرآن فرهنگ راهبرد جهان اسلام اتحاد اسلامی پیامبر اعظم (ص)

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی حکومت وسیاست در روایات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام
تعداد بازدید : ۱۸۸۴ تعداد دانلود : ۶۸۹
پیامبر اعظم… که مسئولیت بسیار مهم ختم نبوت و ابلاغ دین اسلام را عهده دار بود تعالیم جامع و انسان ساز اسلام، از جمله موضوع وحدت امت اسلامی، را به گونه ای ملموس و با استفاده از ظرفیت های فکری و اجتماعی جوامع بشری بر آنان ابلاغ نمود. در نتیجه، برخی از این راهبردها در مدتی نه چندان طولانی در قالب فرهنگ اسلامی نمایان گشت. قابلیت ها و خصوصیات فرهنگ اسلامی سبب شد تا در محدودیت مکانی و زمانی خاص قرار نگیرد، از این رو انتظار می رفت با گسترش فرهنگ اسلامی، وحدت امت نیز به عنوان یکی از ارکان این فرهنگ توسعه و استحکام یابد، حال آن­که به محض رحلت پیامبر… این بخش از فرهنگ اسلامی هم­چون اجزای دیگر مورد غفلت قرار گرفت. این مقاله با استفاده از روش تحلیلی ـ تاریخی ضمن بررسی موضوع وحدت اسلامی در سیره نبوی… به بیان محورهای مهم اقدامات آن حضرت در بسترسازی زمینه های اعتقادی، اخلاقی و رفتاری اتحاد در فرهنگ اسلامی می پردازد. آگاهی­بخشی به جامعه، مبارزه با تعصبات غیرمنطقی جاهلانه، طرد قومیت­گرایی افراطی، ارایة اعتقاد به توحید به عنوان محور وحدت، طرح حقوق مشترک انسانی و به کارگیری اخلاق اسلامی مهم­ترین محورهای راهبرد پیامبر اعظم… در فرهنگ­سازی وحدت اسلامی بود.
۴.

مرداویج و اندیشه احیای شاهنشاهی ساسانی

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دانشگاه اصفهان بهار ۱۳۹۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۳)

کلید واژه ها: خلافت دیلمیان آل زیار مرداویج احیای شاهنشاهی ساسانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴۸ تعداد دانلود : ۷۵۷
مرداویج زیاری به عنوان چهره ای شاخص که در قرن چهارم هجری ایده احیای شاهنشاهی ساسانی را طرح کرد، شهرت دارد. بسیاری از محققان، به تبع منابع تاریخی وابسته به دربار خلافت عباسی، او را به تلاش برای بازگشت به دین و حکومت ایرانِ عهد ساسانی متهم کرده اند. اما به رغم اظهار نظرهای فراوان و متناقض، هنوز علل و انگیزه هایی که مرداویج را به این اقدام واداشت معلوم نیست. این مقاله درصدد است تا با روش توصیفی- تحلیلی و از طریق به پرسش کشیدن اندک اطلاعات موجود تاریخی، تا حدّ امکان اهداف مرداویج را در این قضیه تبیین و روشن کند. این پژوهش نشان می دهد که مرداویج در آغاز حکومت خود، رابطه بسیار نزدیکی با خلافت عباسی داشت و با دیگر امیران استیلاء تفاوتی نداشت اما در پنج ماهه آخر حکومت خود، با توجه به سیاست خاص دربار خلیفه نسبت به او، مبارزه با خلیفه را در پیش گرفت و برای جبران خلأ مشروعیت قدرت خود، ایده احیای شاهنشاهی ساسانی را به عنوان راهی برای کسب مشروعیت مطرح کرد.
۵.

هرمنوتیک فلسفی و بنیادهای معرفتی تاریخ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه دین زمستان ۱۳۸۹ شماره ۸

کلید واژه ها: هرمنوتیک تاریخ علم تاریخ تاریخیت تاریخ گرایی.

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷۱ تعداد دانلود : ۸۲۸
چنانچه فهم مؤثر و کارآمد درباره گذشته، فهمی که معطوف به زمان حال و برای شرایط موجود جامعه مفید باشد به دغدغه اصلی مورخین تبدیل شود، تاریخ را به علمی پویا تبدیل میکند که در بهتر شدن شرایط اجتماعی و معرفتی جامعه مؤثر است. علم تاریخ حاصل بینش و نگرش مورخین است و هرمنوتیک فلسفی با تأکید بر هستیشناسی فهم و مهم تر از آن مفسرمحوری در تحقق فهم، با برداشت های سوبجکتیویستی در تاریخ همخوانی زیادی دارد. در پرتو نظریه پردازیهای خاص اندیشمندان این رهیافت هرمنوتیکی، میتوان شئون معرفتی تاریخ را بالا برد و در تبیین هستیشناسی و روش شناسی تاریخی از آن بهره برد. ازاین روی، هرمنوتیک فلسفی میتواند به منزله دانش معین تاریخ، موجب غنیتر شدن جنبه های معرفتی تاریخ شود. مقاله حاضر با توجه به سیر تحول هرمنوتیک فلسفی میکوشد به بررسی تأثیر این رهیافت بر چگونگی تحقق معرفت تاریخی بپردازد.
۷.

نقش کوفیان در حکومت امام علی(ع)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال اول بهار و تابستان ۱۳۸۹ شماره ۱

کلید واژه ها: خلافت ولایت اهل کوفه خاندان پیامبر(ص) اشراف القبائل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۸ تعداد دانلود : ۷۱۲
مردم کوفه در طول خلافت امیرالمؤمنین علی(ع) نقش مهمی در تاریخ خلافت اسلامی ایفا نمودند. مسئلة اساسی که در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته است شناخت دلایل حمایت اهل کوفه از امام(ع) در برهه هایی از خلافت وی و بررسی عوامل تداوم نیافتن آن توسّط گروه هایی از مردم این شهر است. سؤالات پژوهش عبارتند از: 1- تداوم نیافتن حمایت از امام(ع)، ریشه در چه عواملی داشت؟ 2- آیا عدالت امام با مناسبات اجتماعی – اقتصادی موجود، هماهنگی داشت؟ 3- نقش رهبران شیعه و متقابلاً اشراف کوفه در روابط اهل کوفه با امام چه بود؟ مدّعای اساسی مقاله در این نکته است که تداوم نظام اجتماعی جاهلی قبایل، تکیه بر رهبری اشراف، بی توجهی به ولایت و رهبری امام و نبود انسجام لازم در شهر کوفه، در نهایت موجب شد تا تلاش های امیرالمؤمنین و یارانش در کوفه با مشکلات متعدّدی مواجه شود و این روند، منتهی به شهادت امام شود.
۱۰.

جایگاه اهل البیت (ع) در میان امت اسلامی از دیدگاه امام علی (ع)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۰ شماره ۱ (پیاپی ۳)

کلید واژه ها: سنت قرآن امام علی (ع) مسلمانان اهل البیت (ع) پیامبر اکرم (ص)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۱ تعداد دانلود : ۴۸۹
در قرآن و سنت جایگاه ویژه و منحصربه فردی به اهل بیت (ع) داده شده است. توجه به این جایگاه اقتضا می کرد که این خاندان پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) سکاندار دستگاه حکومتی مسلمانان شوند و در عرصه های گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی جامعة اسلامی رهبری بلا منازع را برعهده گیرند. پس از گذشت نیم قرن از واقعة سقیفة بنی ساعده، ماجرای خونین کربلا به وقوع پیوست و بر عترت پیامبر آن رفت که رفت و حتی طرح فضائل آنان ممنوع و خطرآفرین شد. امیر المؤمنین علی (ع) با شناخت عمیق از مقولة چگونگی گفتمان با اهل بیت (ع) در عصر خود و آینده به طرح مبانی نظری مربوط به عترت پیامبر (ص) و آثار گستردة آنان در حیات بشری و به خصوص جامعة اسلامی پرداخت. در این مقاله با رویکردی تاریخی ـ تحلیلی شیوة پرداختن امام به این مسئله مورد بررسی قرار می گیرد و تلاش آن حضرت برای بیدار کردن وجدان های خفته در قبال وظیفه ای که در برابر این هدایتگران الهی داشت، بررسی می شود و سرانجام، اثر گذاری ارشادات امام در بخشی از جامعه با وجود موانع بسیار، و صفات محبان اهل بیت (ع) در کنار صفات مخالفان آنان طرح می گردد.
۱۱.

بررسی روند ساخت راه تهران به خوزستان و تأثیر آن براوضاع اجتماعی لرستان در دو دهه پس از1300(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۶)

کلید واژه ها: راه سراسری اوضاع اجتماعی لرستان ایلات وعشایر قوای نظامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۶ تعداد دانلود : ۴۱۴
راه ها همواره به مانند شریان های حیاتی تأثیرات فراوانی بر ابعاد مختلف حیات بشر از جمله اوضاع اجتماعی، سیاسی و دوام و رونق حکومت ها و مملکت داشته اند. دولت ها در گذشته با احداث راه، سعی در کنترل اهالی مختلف کشور و رونق اقتصادی داشته اند. در اواخر دوره قاجار باتوجه به کشف نفت در خوزستان و اوضاع آشفته کشور ایجاد راه اهمیت بسزائی یافت؛ در این میان لرستان به سبب قرارگرفتن در مسیر پایتخت به خوزستان و کشف نفت در جنوب از اهمیت ویژه ای برخوردار گردید. یکی از مهمترین اقدامات برای دسترسی به این مناطق، احداث راه ازتهران به خوزستان بود. احداث این راه از همان ورود قوای نظامی به لرستان در سال 1302ش، تا 1307ش. به طول انجامید. با ایجاد این راه و امنیت نسبی ایجاد شده در لرستان وتسهیل امکان تردد بومیان و دیگران در داخل و خارج این ناحیه و بخصوص مهاجرت برخی نظامیان و کادر اداری به این منطقه اوضاع اجتماعی دچار تغییراتی گردید. شیوه گردآوری این مقاله با رجوع به منابع کتابخانه ای ومبتنی بر تاریخ توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است و یافته های پژوهشی این مقاله نشانگر آثار قابل توجه پیامدهای اجتماعی ساخت جاده و واکنش اهالی به این طرح است. همچنین تأثیر این راه بر اوضاع اجتماعی لرستان با توجه به متغیرهایی چون: اوضاع امنیتی، مهاجرت افراد نظامی و اداری به لرستان، اسکان عشایر، تغییرسبک زندگی، معیشت اهالی، رواج کشاورزی ،رشد شهرنشینی و ایجاد ادارات دولتی مختلف مورد بررسی قرار می گیرد.
۱۲.

سبل الوصول إلی الوحده الإسلامیة من وجهة نظر السید جمال الدین أسدآبادی

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره السلامیه سال سیزدهم ربیع الثانی ۱۴۳۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵)

کلید واژه ها: سید جمال الدین اسدآبادی الوحدة الإسلامیة الأسس المشترکة المسلمون الاستعمار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۳ تعداد دانلود : ۴۲۸
لمفهوم الوحدة الاِسلامیة مکانةٌ متمیزةٌ فی المستویین الداخلی و الخارجی، فی فکرة الإسلام السیاسیّ. یکشف الوضعُ الحالی للعالم الإسلامی و الموامرات الشیطانیة المتعددة لخلق الخلافات و العداوة بین المسلمین عن هذه الضرورة. لاشکّ فی أنّ الدّراسة الدقیقة للتجارب القیمة لدی زعماء الوحدة الإسلامیة فی العالم المعاصر خاصة دراسة آراء و افکار السید جمال الدین اسد آبادی، ضروریة جدّاً. کان ینظر السید جمال الدین اسدآبادی کقائد إسلامی إلی قضیة الوحدة الإسلامیة کهَدفٍ قیّم لا کوسیلة سیاسیة بحتة؛ لهذا قام بتخطیط سبل دقیقة و موثرة للوصول إلیها، نورد الأهمّ منها فیما یلی: أ- التعرف علی الأسباب المثیرة للخلاف فی المجتمع الإسلامیة و اماطة اللثامّ عنها. ب- الاستفادة من بعض امکانیات الغرب من أجل الکشف عن دورهم فی الخلافات. ج- تشجیع الزعماء و الروّاد المسلمین لمسألة الوحدة الخطیرة و الاستفادة من هذا السبب المهم. د- التأکید علی أصل الوحدة الإسلامیة و الهویة الدینیة فی إقرار الأخوة الإسلامیة.
۱۳.

مؤلفه های هویّت شیعی اسماعیلیان و فاطمیان در کتاب افتتاح الدعوه قاضی نعمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال نهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۴ 51-72

کلید واژه ها: اسماعیلیان افتتاح الدعوه فاطمیان مغرب قاضی نعمان هویت شیعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۷ تعداد دانلود : ۵۴۹
اسماعیلیان نخستین، پس از مرگ اسماعیل بن جعفرصادق ، امامت را بر فرزندش محمد نهادند و از امامیه جدا شدند. این جماعت در سال 297 موفق شدند، خلافتی شیعی به نام فاطمیان در مغرب تأسیس کنند. فاطمیان در سال 358 مصر را تصرف کردند و موفق شدند دامنه نفوذ دولت شیعی اسماعیلی را تا مغرب، یمن، شام، ایران، عراق و حتی هند بگسترانند و هویت شیعی را ترویج کنند. یکی از راه های، پی بردن به میزان توجه به مؤلفه های هویّت شیعی در دولت فاطمی، بررسی محتوایی منابعی است که در آن زمان، توسط نویسندگان یا داعیان اسماعیلی به نگارش درآمده است. در این میان، کتاب افتتاح الدعوه قاضی نعمان که از منابع اصلی اسماعیلیان است اهمیت زیادی دارد . این کتاب در سال 346 تألیف شده و به آغاز دعوت اسماعیلیان در یمن و زمینه های استقرار خلافت فاطمی در مغرب پرداخته است. مسئله اصلی پژوهش این است که کتاب افتتاح الدعوه قاضی نعمان، به چه میزان بر مؤلفه های هویّت شیعی اسماعیلیان و فاطمیان مغرب توجه کرده است؟ با استفاده از روش تحلیل محتوا، روشن شد که در این کتاب مؤلفه هایی مانند امام علی، اهل بیت، امام حسن، امام حسین دارای بیشترین تکرار و مؤلفه هایی مانند وصایت، رجعت، اربعین، غدیرخم، فاطمه الزهرا ، وکلای شیعی، مساجد شیعی و دانشمندان شیعی دارای کمترین تکرار و توجه اند.
۱۴.

بازتاب مؤلفه های هویّت شیعی دولت فاطمیان تا سال 363 ق در محتوای کتاب«شرح الاخبار فی فضائل الائمه الاطهار» قاضی نعمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۲ ۵۳-۸۲

کلید واژه ها: فاطمیان مؤلفه های هویّت هویت شیعه شرح الاخبار قاضی نعمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۶ تعداد دانلود : ۳۴۵
حکومت شیعی فاطمیان در فاصله سال های 567- 297ه در دو نقطه شمال آفریقا، ابتدا در افریقیه 362 – 297ه و سپس در مصر 567- 358ه بر سرکار آمد. این دولت در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی، تعالیم شیعی، آشکارکردن مظاهر و مؤلفه های هویّت شیعه، نقش غیرقابل انکاری ایفا کرد. درمیان منابع روایی فاطمیان ، کتاب «شرح الاخبار فی فضائل الائمه الاطهار» ازتألیفات قاضی نعمان(د363ه) دارای اهمّیّت زیادی است. مسئله اصلی پژوهش پاسخ توصیفی به این سؤال بوده است: در محتوای کتاب شرح الاخبار قاضی نعمان به چه میزان به مؤلفه های هویّت شیعه توجه و تأکید شده است و قاضی نعمان این مؤلفه ها را در کتاب خود به چه میزان و چگونه انعکاس داده است؟ بدین منظور با استفاده از روش تحلیل محتوا، داده های کتاب مورد نظر استخراج، و نتایج تحقیق با رویکرد تفسیری مورد تحلیل و ارزیابی قرارگرفته است. بر اساس یافته پژوهش، مؤلفه های هویّت شیعه در کتاب انعکاس قابل توجهی داشته، بگونه ای که بیشترین میزان بازتاب، مربوط به مؤلفه های مانند: امام علی(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، فاطمه الزهرا(س)، اهل بیت(ع) و کمترین میزان تکرار و انعکاس به مؤلفه های مانند: اربعین، نیمه شعبان و ...، معطوف بوده است.
۱۵.

انعکاس و مقایسه مؤلفه های هویّت شیعی در محتوای سیره ها و رساله های تاریخی -اسماعیلی دوران فاطمیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۰ 7 - 30

کلید واژه ها: فاطمیان هویت شیعه سیره ها رساله ها مؤلفه های هویّت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۹ تعداد دانلود : ۳۴۴
فاطمیان، ازدولت های بزرگ شیعی است که در اواخر قرن سوم هجری در شمال آفریقا شکل گرفت، این دولت در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی، تعالیم شیعی، آشکارکردن مظاهر و مؤلفه های هویّت شیعه در مغرب ومصر، نقش غیرقابل انکاری ایفا کرد. یکی از راه های، پی بردن به میزان توجه به مؤلفه های هویّت شیعی این دولت، بررسی محتوایی منابع اصلی تاریخی است که در آن زمان به نگارش درآمده است. درمیان منابع تاریخی اسماعیلی فاطمیان ، سیره ها و رساله ها دارای اهمّیّت زیادی است و از منابع اصلی به شمار می روند.مسئله اصلی پژوهش پاسخ به این سؤال بوده است: در محتوای سیره هاورساله های نگاشته شده در دولت فاطمیان به چه میزان مؤلفه های هویّت شیعه انعکاس داشته است؟پژوهش حاضر با هدف توصیف انعکاس مؤلفه ها و نمادهای مرتبط با هویّت شیعی در محتوای سیره ها و رساله های دوران فاطمیان انجام شده است. بدین منظور با استفاده از روش تحلیل محتوا،(سه سیره و دو رساله)، مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. بر اساس یافته پژوهش، مؤلفه های هویّت شیعی فاطمیان در محتوای همه سیره ها و رساله های بررسی شده بطور یکسان و به میزان زیادی مورد توجه و تکرار قرار نگرفته اند و فقط در برخی از این کتب مانند؛ مجموع رسایل کرمانی و سیره ابن جوذر، این مؤلفه ها انعکاس بیشتری داشته اند. بیشترین میزان تکرار و بازتاب، مربوط به مؤلفه های مانند: امام علی(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، فاطمه الزهرا(س)، اهل بیت(ع) و کمترین میزان تکرار و انعکاس به مؤلفه های مانند: اربعین، نیمه شعبان، مدارس شیعی، مساجد شیعی، شاعران شیعی، رجال شیعی، وکلای شیعی، سکه های شیعی، کتب اربعه، صحیفه سجادیه، مکاتب شیعی و ...، معطوف بوده است.
۱۶.

بررسی میزان توجه به مؤلفه های هویّت شیعیِ امامیهِ دورانِ آل بویه در محتوای تجارب الامم مسکویه رازی(جلد پنجم و ششم)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۱)

کلید واژه ها: هویت شیعه امامیه آل بویه تجارب الامم مسکویه رازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۱ تعداد دانلود : ۳۵۱
آل بویه از خاندان اصیل ایرانی و شیعی مذهب ساکن منطقه دیلمان ایران بودند که در دوره ضعف خلافت عباسی ادعای استقلال کرده و با حفظ اقتدار ظاهری، خلافت عباسی بغداد را تصرف کرده و به حکومت دست یافتند. این خاندان شیعیِ ایرانی نقش مهمی در حفظ و گسترش میراث حدیثی، فقهی و کلامی شیعه در ایران و عراق ایفا کردند و به تحکیم پایه ها و مبانی تشیع امامیه و ترویج آن پرداختند. یکی از راه های، پی بردنِ میزانِ توجه به مؤلفه های هویّت شیعیِ این دولت، بررسی محتوایی منابع اصلی تاریخی است که در آن زمان به نگارش درآمده است. درمیان منابع تاریخیِ آل بویه،کتاب«تجارب الامم»ازتألیفات ابوعلی مسکویه رازی، دارای اهمّیّت زیادی است و از منابع اصلی به شمار می رود. این مقاله قصد دارد به این سؤال پاسخ دهد که: انعکاس مؤلفه های هویّت شیعیِ امامیِ آل بویه درکتاب تجارب الامم(جلد پنجم و ششم) مسکویه رازی چگونه بوده است؟ کدام یک از مؤلفه های هویّت شیعه امامیه بیشترین و کمترین انعکاس را در کتاب او داشته اند؟ جلد پنجم و ششم، ازکتاب مورد نظر که مربوط به حوادث دوران آل بویه و روزگار خود مولف بود، انتخاب شد.بدین منظور با استفاده از روش تحلیل محتوا، داده ها در هر دو جلد موردنظر استخراج، ونتایج تحقیق با رویکرد تفسیری مورد تحلیل و ارزیابی قرارگرفت. براساس یافتهپژوهش، درمحتوای کتاب موردنظر به مؤلفه های هویّت شیعه امامیه به میزان زیادی توجه شده است ومؤلفه های مانند: امام علی(ع)، شهرهای شیعی، امام مهدی(عج)، فرق شیعه، سادات علوی، امام زاده ها، محرم، محله های شیعه نشین، نهج البلاغه، بیشترین و مؤلفه های مانند: وصایت، رجعت، امربه معروف و نهی ازمنکر، اربعین، مدارس شیعی، مساجد شیعی، شاعران شیعی، رجال شیعی، وکلای شیعی، سکه های شیعی، کتب اربعه، صحیفه سجادیه، مکاتب شیعی، مهرشیعی، وقف و نذور شیعی، نواب اربعه، محدثان شیعی، پرچم شیعی، اذان شیعی ... کمترین میزان تکرار و بازتاب را داشته اند.
۱۷.

بررسی سیاست های علمی خلیفه المعز فاطمی (با تکیه برکتاب المجالس و المسایرات قاضی نعمان)

نویسنده:
منبع: تاریخ نو سال نهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۲۶

کلید واژه ها: خلیفه المعز فاطمی قاضی نعمان مجالس المسایرات مصر رشد علمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۴۰۵
یادگیری علوم همواره برای انسان امری حیاتی بوده؛ و در طول تاریخ بشریت هیچگاه زمانی وجود نداشته است که انسان خود را از یادگیری بی نیاز دانسته؛ و یا آن را عملی غیر ضروری به حساب آورد. اما روند کشف و یادگیری علوم در زمانها و مکان های مختلف رشد متفاوتی داشته است، گاه در یک برهه از زمان آنچنان سرعت گرفته است که آن عصر، به عصر شکوفای علمی ، عصر طلایی و... نامبردار گشته؛ گاهی اوقات نیز آن قدر کند بوده که آن را دوران انحطاط علمی نام نهاده اند. از آنجاکه پیشرفت علمی در هر جامعه و سرزمینی تابع عوامل گسترده فرهنگی،اجتماعی،اقتصادی و...می باشد. حاکمان به دلیل در دست گرفتن نبض قدرت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی در یک جامعه و تاثیرگذاری بسیار بر این عوامل در پیشرفت یا عدم پیشرفت علمی جامعه از نقش بسیاری برخوردار هستند. یکی از زمانهای که فراگیری علم در آن روند مطلوبی داشته است دوران خلافت خلفای نخست فاطمی در مصر است. در این زمان ، مصر به پیشرفت علمی قابل توجهی می رسد و به عنوان یکی از مراکز علمی مهم دنیا مطرح شده مهد پرورش علوم مختلف می گردد .در این تحقیق که با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر کتاب المجالس و المسایرات قاضی نعمان جمع آوری شده است. سعی بر این است که سیاست گذارهای خلیفه المعز فاطمی در راه پیشرفت علمی و تلاش های او در این راه شناسایی و معرفی گردد.
۱۸.

تأثیر خطبه های معاویه بر ایجاد انسجام لشگر شام در جریان نبرد صفین بر اساس رویکرد گفتمانی نورمن فرکلاف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۵۰ 90-65

کلید واژه ها: نبرد صفین امام علی (ع) معاویه تحلیل گفتمان سنت دین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۷ تعداد دانلود : ۳۳۶
نبرد صفین در صفر سال ۳۷ق. در سرزمین صفین که در ناحیه غرب عراق بین رقه و بالس قرار دارد، میان امام علی(ع) در رأس سپاه کوفه و معاو یه بن ابوسفیان به همراهی مردم شام به وقوع پیوست. یکی از نکات جالب توجه در این نبرد که تاکنون به لحاظ علمی چندان مورد بررسی قرار نگرفته، بحث یکدستی و هماهنگی سپاه شام در این نبرد است؛ امری که امام(ع) در خطبه 25 نهج البلاغه ، هنگام وصف سپاهیان شام به آن اشاره کرده و بیشتر منابع تاریخی نیز به آن اذعان کرده اند. نگارندگان پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی، به عنوان رویکردی بین رشته ای علوم اجتماعی که رابطه بین زبان، قدرت، ایدئولوژی و گفتمان را مورد بررسی قرار می دهد، درصدد بررسی تأثیر سخنان معاویه بر این اتحاد و هماهنگی بوده اند. بر همین اساس، با استفاده از رویکرد نورمن فرکلاف با روش تحلیل گفتمان انتقادی به بررسی سخنرانی های معاویه در خلال نبرد صفین و در میان شامیان پرداخته و آنها را در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین مورد بررسی قرار داده اند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان دهنده بهره برداری توأمان معاویه از سنت و دین برای تولید عوامل انگیزشی و وحدت آفرین در میان مردم شام طی نبرد صفین است.
۱۹.

Examining the Duties of the Islamic State to Enforce Social Justice From Imam Khomeini's Perspective(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Contemporary Research on the Islamic Revolution, Volume ۲, Issue ۶, Autumn ۲۰۲۰ 61 - 84

کلید واژه ها: Islam Imam Khomeini social justice people Islamic state Discrimination

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۸ تعداد دانلود : ۱۳۹
Justice is a concept that has always been of interest to scientists and thinkers. In the Holy Quran, one of the primary purposes of sending prophets is to establish justice among the people. Achieving this great goal is the duty of governments, but it has always faced many obstacles and problems. Imam Khomeini, as a scholar of Islam and justice Seeker, with a deep understanding of the importance of justice in the Qur'an and Sunnah and the fact that many of the problems and difficulties of the society are rooted in the disbelief or confrontation of the rulers with justice has been commented on many times. This research has been done descriptively and analytically, and its findings indicate that, according to Imam Khomeini, the Islamic government is responsible for eliminating oppression, discrimination, and justice in society and should prioritize this issue and Work through practical solutions to achieve this. He points to some of the essential topics and tasks of the Islamic State in this regard, such as self-sufficiency and independence by eliminating colonial domination, emphasizing internal forces and facilities with public participation, fair distribution of wealth for the benefit of the deprived. In the face of the income and class gap, while considering the criterion of valuing science and piety, establishing equality in all dimensions, including against the law, in elections, in having cultural, political, and economic opportunities, abandoning hereditary, racial, aristocratic and similar privileges.
۲۰.

بررسی جایگاه اجتماعی نگارگران عصر صفوی از منظر متون تاریخی (907- 1148ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی تاریخی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 346-301

کلید واژه ها: جایگاه اجتماعی متون تاریخی هنر نگارگری صفویان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۱۶۷
جایگاه اجتماعی نشان دهنده موقعیت فرد در ساختار اجتماعی است و در متون تاریخی عصر صفوی، اطلاعات مهمی درمورد جایگاه اجتماعی هنرمندان و ازجمله نگارگران ارائه شده است. علی رغم وابستگی کلی و عمومی مقوله هنر به دربار، نگارگران در این عصر به لحاظ مقام و جایگاه اجتماعی، یکسان نبودند، بلکه مؤلفه های متعددی فراز و فرود جایگاه آن ها را مشخص می کرد. هدف این مقاله تبیین نقش و جایگاه اجتماعی نگارگران عصر صفوی در متون تاریخی با تأکید بر تاریخ نگاری سیاسی، تاریخ نگاری هنر، تذکره ها و سفرنامه هاست. این مقاله از نوع تاریخی و با عطف به مباحث جامعه شناسی تاریخی و تحلیل محتوا و روش پژوهش کتابخانه ای و به شیوه توصیفی تحلیلی انجام گرفته است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که در متون تاریخی این عصر، جایگاه، مقام و موقعیت نگارگران از مواردی چون: سیاست های مذهبی، هنردوستی شاهان صفوی، رقابت های سیاسی، استمرار خاندان های هنری و تحرک اجتماعی به جانب همسایگان صفویان تأثیر پذیرفته است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان