الهام ناظمی

این مقاله زمینه های تحقیقاتی در حال ظهور را در ارتباط بین طراحی نور روز و حوزه های اساسی تر مربوط به تعاملات انسانی با محیط خود و در نتیجه ارتباطات بین رشته های مختلف که در اطراف دیدگاه انسان محور متمرکز شده است، مورد بحث قرار می دهد. مسیرهای مختلف پژوهشی، مانند اثرات بصری و غیر بصری نور و همچنین ویژگی های ادراکی نور روز، مورد بررسی قرار می گیرد. نور روز به عنوان یک موضوع پژوهشی، خود را در ارتباط بین عوامل روان شناختی و فیزیکی و محیطی قرار می دهد و مسائل مربوط به طراحی معماری و مهندسی ساختمان، و نیز فیزیولوژی و رفتار انسان را در بر می گیرد. در حالی که نور روز تأثیر زیادی بر سلامت و رفاه انسان دارد با کیفیت درک شده یک فضا، که طبیعتی بسیار پویا و متغیر دارد و براساس ترکیبی از پیش بینی (دوره خورشید) و الگوهای تصادفی (تغییرات اقلیمی) است، مرتبط می باشد و این باعث می شود که به جنبه های چالش برانگیز و ضروری از چگونگی ادراک یک فضا، توجه بیشتری شود. در این پژوهش تلاش شد تا درکی عینی از عوامل موثر بر مفهوم ادراک بصری نور و تاثیرات مطلوب و نامطلوب ناشی از آن، تابش، میزان توزیع، انعکاس نور، چگونگی اثرات متفاوت سطوح روشنایی و همچنین مناظر مختلف خارج از پنجره که بر ادراک و آسایش بصری انسان دخیل هستند، مورد ارزیابی قرار گیرد. نتایج پژوهش نشان داد که می توان اساس طراحی در مقوله رسیدن به آسایش بصری را در سه حیطه آسایش روانی، سلامت فتوبیولوژیکی و لذت ادارکی به هم پیوند داد.

با شروع انقلاب صنعتی،اختراع اتومبیل و گسترش شهرها، به تدریج اولویت دادن به نقش عابر پیاده و فضاهای پیاده محور در شهرها و فضاهای شهری کمرنگ شده و از کیفیت فضایی عرصه های عمومی شهر ، فضاهای باز شهری و پیاده راه ها کاسته شده است؛ عرصه هایی که خود به عنوان بستر و خاستگاه، نقش محوری در ارتقای سطح تماس ها،ارتباطات و تعاملات اجتماعی بین شهروندان ایفا می کنند. امروزه اغلب فضاهای عمومی شهری و خیابان ها به دلیل افزایش بی رویه وسایل نقلیه و وابستگی الگوی زندگی شهری به آ نها، به شدّت تحت سلطه ماشین درآمده است. در این راستا عدم توجه به مقیاس انسانی و نادیده گرفته شدن نیازهای عابرین پیاده از معضلات پیش رو می باشد، به طوری که کمبود و نبود کیفیت در پیاده راه ها منجر به تضعیف حضور و تعاملات اجتماعی شهروندان شده است.شکل گیری و توسعه اغلب فضاهای شهری، خیابان ها حتی کوچه ها، در شهرهای جدید ایران، بر مبنای مقیاس سواره و مسائل مربوط به ترافیک است. محورهای باریکی که در حاشیه محورهای سواره در خیابان های شهری به عنوان »پیاده رو « وجود دارد، گویی پس مانده هایی از فضای اصلی سواره است که فقط برای تردّدهای ضروری شهروند پیاده باقی مانده است. خیابان فردوسی مهم ترین خیابان شاهین شهر است به دلیل وجود کاربری های تجاری ،تفریحی، درمانی، خدماتی، اداری که در این خیابان وجود دارد. خیابان فردوسی شریان درجه 2 است و به دلیل نقش اجتماعی این خیابان نقش ترافیکی هم پیدا کرده است.به دلیل شلوغی و ترافیک ، تعاملات اجتماعی در این خیابان به شدت کاهش پیدا کرده است. در ساعات مختلف دارای اختلال ترافیکی ما بین اتومبیل ها و عابرین پیاده، امکان وقوع تصادفات، اتلاف وقت و زمان برای عبور، ایجاد تنش های فردی بین اجتماع در حال عبور و رانندگان، نا بسامانی رعایت قوانین مدنی و اجتماعی، صرف هزینه های مادی و معنوی برای کنترل ترافیکی و همچنین برای عبور عابران پیاده از خیابان هم مشکلاتی به وجود آورده است. هدف از این پژوهش تبیین معیار های خیابان پیاده مدار در راستای ایجاد مکان سوم در خیابان فردوسی شاهین شهر است. این تحقیق یک پژوهش توصیفی- تحلیلی و فرآیند آن ترکیبی ( کمی و کیفی) می باشد.

بیان مسأله: انسان موجودی اجتماعی و دارای نیاز به تعامل و برقراری ارتباط با دیگران است و بدین سان نیازمند فضاهایی برای حضور است. کیفیت این حضور وابسته به معنایابی فضا و به تبع آن آفرینش مکان می باشد. مکان ها بر پایه وقایعی که در آنها روی می دهد معنا می یابند. آفرینش مکان به مردم این حس را القا می کند تا فصاهای عمومی را به عنوان قلب هر جامعه ای دوباره متصور شوند یا دوباره بسازند. هدف: پژوهش حاضر در پی آن بوده تا بتوان از طریق فعالیت ها و رویدادهای اجتماعی، فضاهای عمومی شهر رشت را معنادارتر نمود تا اینگونه فضاها به مکان ارتقا یابند. روش:روش این پژوهش از نوع کیفی با رویکرد پدیدارشناسانه بوده و پدیده مورد نظر یعنی رویدادهای برپا شده در بافت پیاده مرکزی شهر رشت در بازه زمانی بهار 1396 تا بهار 1398، بر اساس تجربه حضور و مواجهه مردم با مکان از طریق مصاحبه های عمیق، مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها: نتایج حاصله، الگوی سلسله مراتبی معناپذیری رویدادها برای آفرینش مکان را در دو طیف مخاطبان و مدیریت فضای شهری ارائه نموده است. «بهانه حضور» حداقل زمینه معناپذیری برای آفرینش مکان از سوی شهروندان است که در مقابل به منظور بسترسازی این عامل، مدیریت فضای شهری بیشترین نقش را ایفا می نماید. «میزان لذت بردن از حضور» درجه بالاتر معناپذیری است. اگرچه نقش مدیریت فضایی در این مرتبه کم رنگ تر می شود، اما کیفیت، نوع اجرا و میزان همراه سازی، همچنان از وظایف آن به حساب می آید. در این روند سلسله مراتبی، «میزان مشارکت مؤثر در رویداد» درجه معنادارتر و بالاتری از آفرینش مکان را ایجاد می نماید. نتیجه گیری: معناپذیرترین مرتبه آفرینش مکان در یک رویداد، «میزان پیش بری فضای رویداد» است. در این مرحله مخاطبان با نمایش میزان خلاقیت و توانایی های خود در پیشگاه دیدگان عموم، به خودشناسی عمیق تری دست می یابند.

با شروع انقلاب صنعتی،اختراع اتومبیل و گسترش شهرها، به تدریج اولویت دادن به نقش عابر پیاده و فضاهای پیاده محور در شهرها و فضاهای شهری کمرنگ شده و از کیفیت فضایی عرصه های عمومی شهر ، فضاهای باز شهری و پیاده راه ها کاسته شده است؛ عرصه هایی که خود به عنوان بستر و خاستگاه، نقش محوری در ارتقای سطح تماس ها،ارتباطات و تعاملات اجتماعی بین شهروندان ایفا می کنند. امروزه اغلب فضاهای عمومی شهری و خیابان ها به دلیل افزایش بی رویه وسایل نقلیه و وابستگی الگوی زندگی شهری به آ نها، به شدّت تحت سلطه ماشین درآمده است. در این راستا عدم توجه به مقیاس انسانی و نادیده گرفته شدن نیازهای عابرین پیاده از معضلات پیش رو می باشد، به طوری که شکل گیری و توسعه اغلب فضاهای شهری، خیابان ها حتی کوچه ها، در شهرهای جدید ایران، بر مبنای مقیاس سواره و مسائل مربوط به ترافیک است. محورهای باریکی که در حاشیه محورهای سواره در خیابان های شهری به عنوان »پیاده رو « وجود دارد، گویی پس مانده هایی از فضای اصلی سواره است که فقط برای تردّدهای ضروری شهروند پیاده باقی مانده است. خیابان فردوسی مهم ترین خیابان شاهین شهر است به دلیل وجود کاربری های تجاری ،تفریحی، درمانی، خدماتی، اداری که در این خیابان وجود دارد. خیابان فردوسی شریان درجه 2 است و به دلیل نقش اجتماعی این خیابان نقش ترافیکی هم پیدا کرده است. هدف از این پژوهش ضرورت توسعه پیاده محوری درهسته مرکزی شهر شاهین شهر، نمونه موردی خیابان فردوسی است. این تحقیق یک پژوهش توصیفی- تحلیلی و فرآیند آن ترکیبی ( کمی و کیفی) می باشد.

مفهوم مکان همواره در حوزه های روانشناسی، جامعه شناسی، شهرسازی و جغرافیای انسانی مورد توجه قرارگرفته است. در واقع مکان بعنوان بخشی از فضای جغرافیایی است که از سوی فردی یا چیزی اشغال شده و در آن ارزش های حس شده تجلی می یابند. بطور قطع جوامع انسانی، بدون برنامه ریزی و در اختیار نهادن امکانات غنی و تعریف شده ی متناسب با نیازها، ارزش ها و مقتضیات زمان، نمی توانند در تعیین هویت انسان ها کارکردی مناسب ایفا نمایند. لذا با توجه به تحولات عظیم و همه جانبه ی عصر اطلاعات و ضرورت هماهنگی با این حرکت جهانی ، تحقیقات در زمینه بررسی و شناخت اثرات فضای مجازی بر نحوه ادراک، دلبستگی و تعلق مردم به مکان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پژوهش حاضر بر این اعتقاد است که کاربران فضای مجازی براساس میزان استفاده، با اثرات مختلفی در ارتباط با درک فضا، مکان و ابعاد مختلف آن مواجه می شوند. در نتیجه با حضور در فضای شهری، معنای آن را به صورت متفاوت درک می کنند. هدف پژوهش، ارزیابی تأثیر میزان استفاده از فضای مجازی بر مؤلفه های تدوین شده معنای مکان شامل مؤلفه کالبدی، فردی، اجتماعی و عملکردی و شاخص های تعریف کننده آن ها در فضاهای شهری می باشد. بدین منظور دو فضای شهری سنتی (میدان امام) و مدرن (سیتی سنتر) شهر اصفهان با جامعه آماری مراجعین به آن ها مورد مطالعه قرار گرفته ا ند. برای برآورد نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران تعداد 379  پرسشنامه با روش نمونه گیری تصادفی ساده تکمیل گردید. روش پژوهش همبستگی بوده و از آزمون های آماری کولموگراف اسمیرنف، رگرسیون و همبستگی پیرسون برای تعیین رابطه، شدت و جهت رابطه میان متغیرهای مستقل و وابسته استفاده شده است. نتایج نشان می دهد، در اثر میزان استفاده افراد از فضای مجازی، درک آن ها از معنای مکان با حضور در فضای شهری افزایش می یابد که دراین رابطه ضمن بررسی اثر افزایشی بر مؤلفه های چهارگانه، میزان همبستگی و تأثیرپذیری شاخص های مؤلفه های معنای مکان از میزان استفاده فضای مجازی در دو فضای شهری استخراج و مورد تحلیل قرار گرفته اند.

امروزه برند سازی شهری به عنوان یکی از مهم ترین و متنوع ترین صنایع درآمدزا در شهر و مدیریت درآمدی شهرهای دنیا مطرح است. نبود تصویر مناسب از شهرها در اذهان بازدیدکنندگان برای بسیاری از نقاط ایران منجر به محدود شدن سفر به این مناطق شده است. ازاین رو لزوم توجه به عوامل مؤثر بر تبیین برند مقاصد سفر اهمیت چشمگیری دارد. هدف اصلی پژوهش، ارزیابی مؤلفه های برند سازی شهری برای شهر زنجان است. این پژوهش کاربردی و از دسته پژوهش های توصیفی تحلیل بر مبنای داده های کیفی است. ابزار گردآوری اطلاعات در پژوهش، مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسش نامه است که برای روایی و پایایی آن از ضریب روایی محتوا و بازمون استفاده شده است. نمونه آماری پژوهش شامل 20 پرسش نامه برای متخصصین و 20 پرسش نامه برای مدیران شهری در زنجان است که با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شده اند. پژوهش حاضر به منظور برند سازی و طرح اصلی تحقیق از مدل پنج فازی برندینگ مورگان و پریچارد استفاده می کند که دارای سه مرحله است: شناسایی هویت بارز شهر زنجان برای برند سازی با استفاده از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی؛ برند سازی با استفاده از مدل پنج فازی و تحلیل نیروهای پنج گانه پورتر؛ و معرفی هویت، عنوان و نشان برند شهر زنجان. به علاوه، نتایج نشان می دهد جاذبه های فرهنگی و تاریخی، منجر به القای مجموعه ای منحصربه فرد از تداعی هایی از فرهنگ و تاریخ شهر زنجان در ذهن همه ذی نفعان است. نمره به دست آمده از ارزیابی عوامل داخلی و عوامل خارجی مؤثر بر تبیین برند شهری در شهر زنجان نشان دهنده غلبه نقاط قوت بر نقاط ضعف موجود در محیط داخلی و غلبه فرصت ها بر تهدیدهای موجود در محیط خارجی می باشد.

با توجه به گسترش ابعاد گوناگون ارتباطات انسانی و تاثیرات آن بر اهداف توسعه شهری نقش پل ها به عنوان بخشی از کالبد شهر امروزی شکلی فراتر از ارتباط کالبدی صرف به خود گرفته و با توجه به نیاز پیوندهای اجتماعی، خلق خاطره ذهنی، هویت معنوی و کارکرد پویا برای پایداری شهرها، لزوم تعریف مفهوم و چارچوبی مناسب جهت دست یابی به اهداف ونیازهای ذکر شده اهمیت یافته است. بنابراین مفهوم پل- فضا که در گذشته جایگاه واجد ارزشی داشته می تواند در این رابطه مورد باز تعریف و تدقیق بیشتر قرار گیرد. لذا در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و مقایسه ای، و با بهره مندی از مطالعات اسنادی و متون موجود، به بررسی سیر شکل گیری و تغییرات مفهومی و کالبدی پل از زمان آغازین ایجاد آن تا تکامل امروزی آن پرداخته شده، و به روش تفسیری تاریخی اقدام به بازیابی ویژگی های برجسته و قابل سرمایه-گذاری پل نظیر ویژگی های با ارزش کالبدی، اجتماعی، نمادی، کارکردی و هویتی نموده است. هم چنین در راستای دست یابی به ارتباطات مطلوب انسانی با توجه به مفاهیم مشترک پل با فضای شهری پویا؛ مفهوم پل- فضا معرفی گردیده است.

تحولات عظیم عصراطلاعات، نوع جدیدی از فضا تحت عنوان فضای مجازی را وارد عرصه شهرسازی نموده. نظر به ضرورت هماهنگی با این حرکت جهانی و اهمیت معنای مکان به عنوان یکی از مهمترین متغیرهای کیفی محیط، تحقیقات در زمینه بررسی و شناخت اثرات فضای مجازی بر نحوه ادراک، دلبستگی و تعلق مردم به مکان از اهمیت ویژه ای برخوردار میباشد. از آنجاییکه معنا یافتن هر مکان به گونه ای جدایی ناپذیر در ادراک انسانی از آن فضا تنیده شده، برای ارتقاء کیفیت مطلوب فضاهای شهری، بررسی عوامل تاثیرگذار بر ادارک فردی قابل توجه می-باشد. پژوهش اعتقاد دارد افراد بر اساس میزان استفاده از فضای مجازی با اثرات مختلفی در ارتباط با درک مکان و ابعاد مختلف آن با حضور در فضای واقعی مواجه اند. هدف پژوهش، ارزیابی تاثیر میزان استفاده افراد از فضای مجازی بر ادراک معنای مکان آنها در فضای واقعی است. بدین منظور دو فضای شهری سنتی و مدرن اصفهان با جامعه آماری مراجعین مورد مطالعه قرار گرفته اند. تحقیق از لحاظ ماهیت، کاربردی و هدف، توصیفی تحلیلی میباشد. روش پژوهش همبستگی و آزمونهای کولموگراف اسمیرنف، رگرسیون و همبستگی پیرسون برای تعیین رابطه، شدت و جهت رابطه میان متغیرهای مستقل و وابسته استفاده شده. بر این اساس مولفه های چهارگانه ادراک تدوین و در نمونه های مطالعاتی مورد آزمون قرار گرفته اند.نتایج نشان میدهد، ادراک معنای مکان افراد از فضای واقعی متاثر میزان استفاده آنها از فضای مجازی بوده که در این رابطه، مولفه کالبدی ادراک بیشترین و مولفه فردی ادراک کمترین میزان همبستگی با آن را داراست.

فضای شهری در یک بستر تاریخی، علاوه بر دارا بودن همه عملکردهای متعارف خود که در سایر محیط های شهری نیز عهده دار است، باید نقش خود را در ترازی بالاتر و چند وجهی منطبق با ویژگی های یک بافت تاریخیِ هویت مند ایفا نماید. بر این مبنا هدف اصلی پژوهش حاضر،کشف چگونگی ارتباط و نحوه برهمکنش مؤلفه های فضای شهری با  اجزا و ارکان متشکله جریان زندگی در بافت تاریخی است؛ به نحوی که بتوان با مدیریت و استفاده شایسته از ظرفیت های فضای شهری در بستر بافت تاریخی، کیفیت زندگی ساکنان و کاربران آن را ارتقا بخشید. این مهم به نوبه خود حفظ ساکنین بومی در محدوده بافت تاریخی، بازگشت مهاجران از محدوده و پایداری اقتصادی، اجتماعی و محیطی را موجب خواهد شد. روش تحقیق پژوهش حاضر "توصیفی_ تحلیلی"، "استدلال منطقی" و در نهایت "دلفی سازی و نظرسنجی از خبرگان" است. بدین ترتیب که ابتدا به مؤلفه های فضای شهری و کیفیات ناظر بر آن پرداخته شده، سپس ابعاد و سنجه های کیفیت زندگی شهری بررسی و شاخص هایی از آن که به فضای شهری و کیفیت محیطی اشاره دارد و موضوع کار طراحی، برنامه ریزی و مدیریت شهری است، بر اساس دیدگاه های نظری و تحقیقات انجام شده گذشته مشخص شده است. در گام بعدی شاخص های استحصال شده با ویژگی های خاص بافت تاریخی مورد پایش و بازبینی قرار گرفته است. شاخص های به دست آمده از دلفی (با تعداد 91 شاخص) با اظهارنظر حدود 40 نفر از خبرگان رشته و حرفه به 64 شاخص تقلیل یافتند. در نهایت نتایج آن در قالب مدل مفهومی نقش فضای شهری در ارتقای کیفیت زندگی در بافت های تاریخی شهری ارائه شده است. این مدل مفهومی از شش مؤلفه تشکیل شده؛ شامل مؤلفه زیست محیطی با معیارهای «کیفیت زیست خرد فضاها»، «پایداری زیست محیطی»، مؤلفه تجربی_زیبایی شناختی با معیارهای «هم پیوندی بافت جدید و قدیم»، «کیفیت منظر شهری و ارتباط فضایی»، مؤلفه عملکردی با معیارهای «تنوع استفاده از محیط»، «سرزندگی وکیفیت محیطی»، «ایمنی و امنیت» و «حمل ونقل و دسترسی»، مؤلفه اجتماعی_فرهنگی با معیارهای «سرزندگی و انسجام اجتماعی»، «حفظ تعادل جمعیت»، مؤلفه ی اقتصادی با معیارهای «سرزندگی و ثبات اقتصادی»، «انعطاف پذیری برنامه های توسعه» و مؤلفه ی زمان با معیارهای «مدیریت زمان در فضاهای همگانی»، «تداوم مکان» که شاخص ها را تعریف کرده اند.  

گرچه امروزه مدل سازی اطلاعات ساختمان و آموزش آن از موضوعات مهم و رو به رشدی در عناوین پژوهش های اخیر در جهان به شمار می رود، اما این جریان نوین بخصوص آموزش آن درکشور ایران نادیده گرفته شده است. پژوهش حاضر با هدف پیشنهاد چارچوب مفهومی جهت شناخت بکارگیری سیستم مدل سازی اطلاعات ساختمان درآموزش معماری ایران انجام یافته است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی بوده و رویکردی آمیخته؛ شامل نمونه موردی ثانویه، پیمایش و گروه کانونی دارد. انتخاب جامعه آماری به روش هدفمند بوده و حجم نمونه تعداد 200 نفر دانش آموخته معماری است. خطای اندازه گیری 05/0 و سطح اطمینان 95 درصد، بوده است. پرسشنامه ها بصورت آنلاین پخش و با استفاده از نرم افزار آماری (اس.پی.اس.اس) تحلیل شده اند. روایی پرسشنامه ها ارزیابی و پایایی متغیرها از طریق آزمون آلفای کرونباخ با ضریب 876/0محاسبه و تایید شده است. ابتدا با استفاده از نمونه های موردی چارچوب نظری پژوهش ترسیم وسپس نظرات مشارکت کنندگان اخذ و تحلیل گردیده و در انتها چارچوب نهایی توسط گروه کانونی از اساتید و خبرگان اعتبار سنجی گشته است. سطح  و اهداف دوره با توجه به نتایج آزمون کای اسکوئر چنین بدست آمد که سیستم مدل سازی اطلاعات ساختمان می تواند در مقاطع مختلف و به همراه سایر کلاس های آموزشی بکار رود. همچنین از آزمون های t یک نمونه ای و رتبه بندی فریدمن جهت انتخاب محتوا و اهمیت دوره ها استفاده شده که بیشترین میزان اهمیت کاربرد سیستم مدل سازی اطلاعات ساختمان در مدیریت پروژه، مباحث پایداری و کارگاه طراحی معماری و کمترین میزان اهمیت کاربرد آن در حوزه مفاهیم و تصورات ذهنی بدست آمده است. براساس یافته ها، سه حوزه نرم افزار و مدل سازی؛ مفاهیم و تئوری؛ و مدیریت اطلاعات؛ در چارچوب آموزشی سیستم مدل سازی اطلاعات ساختمان موثر شناخته شده و به عنوان نمونه برنامه درسی دوره کارشناسی معماری مورد بررسی قرار گرفته است و الگوی آموزشی نهایی به صورت تلفیقی در مقاطع مختلف تحصیلی پیشنهاد شده است.

این مقاله که با هدف اصلی تبیین مفهوم پل به مثابه یک فضای شهری نگارش یافته است در پی پاسخ به این سوال است که چه گونه-هایی از پل های شهری می توانند به عنوان یک فضای شهری مطرح شوند؟ برای حصول به این منظور با استفاده از روش های پژوهش توصیفی-تحلیلی و از طریق جمع آوری اطلاعات به صورت اسنادی و پیمایشی و تحلیل اطلاعات با روش های فراتحلیل، خلاصه سازی و فرآیند تحلیل شبکه ای(ANP) از یک سو به گونه شناسی پل ها و معرفی گونه هایی که قابلیت فضای شهری شدن را دارا هستند و از سوی دیگر به تعریف فضای شهری و مولفه ها و معیارهای موثر بر کیفیت آن پرداخته شده است. یافته ها نشان می دهد برخی گونه های پل را می توان به عنوان فضای شهری به حساب آورد و برای تقویت نقش پل به عنوان فضایی شهری، افزودن مولفه عملکردی به پل و ارتقا معیارهای مرتبط با آن در مقایسه با سایر مولفه ها دارای اهمیت بیشتری است.

حرکت هوا در ساختمان ها توسط دیوارها، کف و سقف ها محدود می گردد و امکان دارد به صورت ناخوشایندی کند گردد؛ کند شدن علاوه بر تحمیل بار انرژی، می تواند در مواقع کمبود انرژی، اثرات منفی بر سلامت ساکنین داشته باشد. تهویه طبیعی به معماران کمک می کند تا با روشهای صحیح، هزینه انرژی مورد نیاز برای ایجاد شرایط آسایش در ساختمان را به حداقل برسانند. در ساختمان های حیاط مرکزی، شکل و تناسبات حیاط بر الگوی حرکت و سرعت باد تاثیر گذار است و اندازه بازشوها نیز بر حجم و سرعت باد ورودی به ساختمان تاثیر می گذارد. از این رو پژوهش حاضر با این فرض که می توان در خانه های مسکونی بومی، رابطه معناداری بین تناسبات بازشوها و حیاط یافت، انجام شده و اقلیم گرم و خشک به عنوان یکی از وابسته ترین اقلیم ها به تهویه و شیراز به عنوان نمونه ای از شهرهای مستقر در این اقلیم انتخاب شده است. بنابراین در جستجوی وجود نسبت های تکرار شده در بناهای موجود، نمونه های موردی در یک دوره تاریخی، با ویژگی های مشابه و حداقل عوامل مداخله گر انتخاب گردیده است. روش تحقیق تحلیلی-توصیفی است، که به کمک منابع اسنادی، عکس برداری، برداشت میدانی و آنالیز نرم افزاری انجام شده است. در نهایت این رابطه در قالب محاسبه جریان حجمی هوا و تناسب حیاط و بازشوها، حیاط و نمای جبهه رو به باد، تناسب حیاط و زیربنا و غیره از نمونه های با گونه چهارطرف محدود و دارای حیاط مرکزی استخراج گردیده است. تناسبات بدست آمده دارای الگوی مشخصی در بناهای مورد بررسی بوده و نسبت ها با توجه به ویژگی های بنا ها در بازه عددی محدودی قرار گرفته اند.

نور روز در طول موج های کوتاه، غنی است و در زمان های روشنایی روز، به نظر می رسد مهم ترین نقش را برتنظیمات بیولوژیکی انسان دارد. پیشرفت علم درطول چند سال اخیر با بررسی های اساسی در مورد جایگاه معماری و اثرات سلامت نور روز و پنجره ها، باعث شده است که تحقیقات در زمینه نور روز، به سرعت در حال تغییر باشد. با این رویکرد نوشتار حاضر می کوشد عوامل موثر بر ادراک، آسایش بصری و سلامت درفضاهای مسکونی در ارتباط با نور روز را در شهر تبریز مورد وارسی قرار دهد. پژوهش حاضر به لحاظ حاضر هدف کاربردی، و به لحظ روش توصیفی- تحلیلی است. برای دستیابی به این هدف، پارامترهای محیطی ، با هر دو روش ذهنی و عینی، برای تجزیه و تحلیل عاملی مؤلفه های اصلی ارائه شدند. تجزیه و تحلیل با استفاده از آمار توصیفیSPSS انجام شد. نتایج پژوهش نشان می دهد میزان درخشش نور روز می تواند بر کیفیت ادراک ما اثر بگذارد. علاوه بر آن، دسترسی روزانه به نور روز، جز آسمان، شکل، اندازه و موقعیت پنجره نیز می تواند تاثیر گذار باشد. نور روز به عنوان یک موضوع پژوهشی، خود را رابط بین عوامل روانشناختی و عوامل محیطی قرار می دهد.

امروزه پیچیدگی های صنعت ساخت وساز و پیشرفت های پدید آمده در حوزه فناوری، این صنعت را وادار به بکارگیری سیستم مدل سازی اطلاعات ساختمان در بسیاری از کشورها نموده است. هدف این پژوهش تعیین استراتژی ها، اولویت دهی و برنامه ریزی توسعه سیستم مدل سازی اطلاعات ساختمان با ارائه مدل پارادایمی برآمده از پژوهش مبتنی بر ره نگاشت سازی می باشد. پژوهش از نوع کاربردی به صورت کیفی و با شیوه نظریه داده بنیاد اجرا شده است. این مطالعه ابتدا جهت تدوین چارچوب نظری پژوهش از مرور هدفمند تجارب کشورهای پیشرو به عنوان داده های ثانویه بهره می برد. داده های اولیه از مصاحبه نیمه ساختاریافته با ده نفر از خبرگان گردآوری و با استفاده از نرم افزار تحلیل کیفی "مکس کیو دا " طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفته است. هشت مقوله اصلی: همکاری دولت، انگیزش و تشویق، تحویل و تبادل داده ها، قانون گذاری، ایجاد پایگاه داده و کتابخانه دیجیتال، آموزش، استانداردها چارچوب های نظارتی و ارزیابی و تحقیق و توسعه حاصل کدگذاری داده ها بوده که جهت تدوین ره نگاشت مدل سازی اطلاعات ساختمان توسعه یافته اند. براساس یافته های حاصل، استراتژی مؤثری که در ابتدای امر باید به آنها توجه نمود همکاری و مساعدت دولت با شروع این حرکت و آگاه سازی جامعه است. طبق نتایج نشان داده شده، دولت به عنوان اصلی ترین نهاد در پیاده سازی مدل سازی اطلاعات ساختمان مورد تاکید قرار گرفته است. ترویج این سیستم و حمایت دولت با بکارگیری در پروژه های بالادست می-تواند سبب ترغیب مالکان و ذینفعان صنعت باشد. همچنین آموزش بهتر دانشجویان به تدریج صنعت ساخت و ساز را برای پذیرش مدل سازی اطلاعات ساختمان ترغیب می کند.

کیفیت آکوستیکی در فضاهای عمومی به ویژه خدماتی معمولاً بر اساس دریافت اصوات گفتاری یا وضوح گفتار به همراه آسایش صوتی تعیین می شود. ایستگاه های مترو به لحاظ عملکردی جزء فضاهای شلوغ و پر رفت و آمد و از نظر ساختاری و کالبدی دارای هندسه نامتناسب (طول زیاد) و مصالح با ضریب جذب صوتی پایین بوده لذا محیطی پر سر و صدا و دارای اختلالات صوتی هستند. سر و صدای نسبتاً زیاد که علاوه بر نویز زمینه (صدای تجهیزات و سیستم های تهویه و غیره) در اثر منابع صوتی دیگر (قطار، ترمز، موتور، گفتگوی افراد و غیره) سبب ایجاد نویز در ایستگاه های مترو می شود از مسائل مهم آزار دهنده ای است که در مواجهه طولانی مدت می تواند سبب سلب آسایش و آسیب های جسمانی شود. صداهای مزاحم و بازتاب های پی در پی، شنیدن پیام های ایمنی و ارتباطات کلامی مخاطبان را مختل نموده و باعث خستگی، آشفتگی، عدم تمرکز و خوانایی در محیط می شود. بنابراین در این پژوهش به منظور بررسی و مقایسه متغیرهای آکوستیکی با استانداردهای بین المللی اقدام به شبیه سازی شده تا در جهت رضایتمندی شنیداری در ایستگاه های مترو راهکارهایی اندیشیده شود. نمونه های مورد بررسی از شهرهای تهران، تبریز و اصفهان انتخاب و در دو نوع و سه حجم متفاوت دسته بندی شده اند. با وارد کردن سه بعدی نمونه های موردی در نرم افزار اودئون و تعیین متریال سطوح، منبع صوتی و نویز زمینه بر اساس داده های بدست آمده از اندازه گیری های میدانی، مشخص کردن نقاط گیرنده و تنظیمات مربوط به طول پاسخ ضربه ای، شبیه سازی صورت گرفته و متغیرهای آکوستیکی تأثیرگذار استخراج شده است. متغیرهایی همچون تراز فشار صوتی، زمان واخنش، زمان افت اولیه، شاخص انتقال گفتار، درصد اشتباهات گفتاری، وضوح صدا و شفافیت گفتار در رابطه با موضوع نویز در محیط و وضوح گفتار ضروری است. نتایج حاصل از شبیه سازی ها نشان می دهد حداکثر تراز فشار صوتی در تمام ایستگاه ها بالاتر از 85 دسی بل و حداکثر زمان واخنش در تمام ایستگاه ها بالاتر از 2 ثانیه بوده که با استانداردهای بین المللی فاصله دارد. این امر آسایش صوتی و نیز درک گفتار را که مهمترین عامل در ایجاد ایمنی و عملکرد فضاست و ارتباط مستقیمی با رضایتمندی شنیداری کاربران دارد، تحت تأثیر قرار می دهد. سنجش و ارزیابی متغیرهای آکوستیکی بصورت کمی نیز دلیلی بر اثبات این ادعا بود. همچنین با بررسی ظرفیت جذب صوتی در فرکانس های مختلف نیز به منظور بهینه سازی شرایط آکوستیکی در راستای تأمین رضایتمندی شنیداری پیشنهاداتی ارائه شده است تا ظرفیت های جذب در فرکانس های پایین و فرکانس های محدوده گفتاری و شنیداری انسان از طریق ایجاد تنگ بری ها، گوشه سازی ها و فضاهای عملکردی حفره مانند افزایش یابد.