اکبر ذوالفقاری

مقدمه و هدف: عملکرد تحصیلی مطلوب نقش مهمی در موفقیت های آموزشی و شغلی دارد. لذا این پژوهش با هدف پیش بینی عملکرد تحصیلی براساس اعتیاد به شبکه های اجتماعی مجازی و سبک های هویت در دانش آموزان انجام شد.روش شناسی پژوهش: پژوهش توصیفی-مقطعی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان مقطع متوسطه اول منطقه گله دار از شهرستان مهر (استان فارس) به تعداد 2016 نفر در سال 1402 بود. با روش نمونه گیری در دسترس و با توجه به فرمول تعیین حجم نمونه پلنت تعداد 200 نفر انتخاب شد. گردآوری داده ها با پرسشنامه عملکرد تحصیلی (فام و تیلور، 1999)، اعتیاد به شبکه های اجتماعی مجازی (صادق زاده و همکاران، 1397) و پرسشنامه سبک هویت (برزونسکی و همکاران، 2013) انجام شد. تحلیل داده ها با روش های آمار توصیفی، آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره با نرم افزار آماری SPSS-v26 انجام شد.یافته ها: یافته ها نشان داد بین اعتیاد به شبکه اجتماعی مجازی (438/0-=r و 022/0>P) و سبک هویت اجتنابی (392/0-=r و 012/0>P) با عملکرد تحصیلی دانش آموزان، همبستگی معکوس و معنادار بود. همچنین همبستگی بین سبک هویت هنجاری (332/0=r و 028/0>P)، اطلاعاتی (472/0=r و 017/0>P) و متعهد (445/0=r و 016/0>P) به ترتیب با عملکرد تحصیلی دانش آموزان مثبت و معنادار بود. تحلیل رگرسیون به روش ورود همزمان نیز نشان داد که متغیرهای پیش بین با هم توان تبیین 29 درصد از واریانس نمره عملکرد تحصیلی در دانش آموزان را داشته اند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج، ضرورت دارد شناسایی عوامل مؤثر در فرایندهای تحصیلی دانش آموزان به منظور ارتقاء عملکردهای آموزشی در دستور کار برنامه ریزان و محققان قرار گیرد.

رسانه های اجتماعی مجازی یکی از مهم ترین و اثرگذارترین رسانه های اجتماعی هستند که امروزه توانسته اند در قالب ابزار روزمره و کاربردی، بر روابط خصوصی شهروندان اثرگذارد. این فضا در کنار مزایای بی شمار، معایبی هم به همراه دارد و به کاربران ناآشنا با فضای مجازی آسیب های جدی وارد می کند. بنابراین اهمیت، شناسایی و بررسی آسیب های رسانه های اجتماعی مجازی مورد توجه قرار گرفته؛ به گونه ای که سالانه مقاله های پژوهشی زیادی در این خصوص نگارش و چاپ شده است. اما، با توجه به اینکه این مقاله ها با جامعه آماری متفاوت، و شرایط متفاوت جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی انجام شده، نتایج متفاوتی داشته است. بر این اساس، پژوهش حاضر تلاش کرد ابعاد این آسیب ها را با استفاده از شیوه فراترکیب شناسایی، طبقه بندی، و در نهایت مدل نهایی ابعاد آسیب های فضای مجازی را طراحی و ارائه کند. لذا، هدف پژوهش شناسایی و طبقه بندی آسیب های فضای مجازی، و طراحی مدلی جدید برای شناخت ابعاد آسیب های رسانه های اجتماعی مجازی است. به همین دلیل، با استفاده از روش فراترکیب نتایج پژوهش های پیشین، در سال های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰، مورد واکاوی قرار گرفت. با بررسی کیفیت مقاله ها در نهایت ۴۲ مقاله از بین ۵۴ مقاله برای تجزیه وتحلیل انتخاب شد. یافته های تحقیق نشان داد ابعاد فرهنگی، شبکه های اجتماعی، نهاد دین، شخصیت و واقعیت زدایی از مهم ترین ابعاد آسیب پذیر رسانه های اجتماعی مجازی به شمار می روند.