داوود آذر

جمهوری اسلامی ایران از موقعیت بسیار حساسی در منطقه ی خاورمیانه برخورداراست. اتخاذ مواضع مستقل و ضد استکباری و پافشاری ج.ا.ایران بر حقوق مسلم خویش موجب گردیده است با انواع تهدیدات و جنگ ها در منطقه روبرو گردد. از این رو دست یابی و حفظ توان رزمی جهت برترسازی در جنگ های نوینی همچون جنگ ترکیبی همواره ذهن بیشتر نخبگان نظامی و فرماندهان عالی رتبه در نیروهای مسلح ج.ا.ا. را به خود جلب نموده است. توان رزمی اجا نیز در جنگ ترکیبی یا هیبریدی در گرو اقدامات متعدد و راه کار مؤثر در حوزه های مختلف می باشد. از این رو تحقیق حاضر با هدف «شناخت و دست یابی به مهم ترین عوامل، مؤلفه ها و شاخص ها بر توان رزمی آجا در جنگ ترکیبی» است. برای دست یابی به این هدف، نوع تحقیق کاربردی و توسعه ای، روش تحقیق توصیفی- موردی و زمینه ای و رویکرد آن آمیخته انتخاب شد. پس از جمع آوری ادبیات تحقیق در حوزه های جنگ ترکیبی و توان رزمی حوزه های گوناگونی از منظر آمادگی نظامی احصاء گردید و برای شناسایی شاخص های مؤلفه های عوامل توان رزمی با استفاده از روش مصاحبه و پرسشنامه نظرخواهی شد. دو بعد: عوامل محسوس با مولفه های (مانور، عملیات جنگ الکترونیک، عملیات اطلاعات، هماهنگی و کنترل، پوشش و فریب و ...) و نامحسوس با مولفه های (ایمان، روحیه، آموزش، انضباط، هدایت و رهبری، سازماندهی) در شاخص های مربوط به خود استخراج گردید. نتایج تحقیق بیانگر این مسئله است که مولفه های مربوط به عوامل برترساز توان رزمی با در نظرگرفتن عوامل بالا  نقش به سزایی در مدیریت صحنه های نبرد جنگهای ترکیبی دارند و دستیابی به هدف در جنگ های ترکیبی سریعتر از هر اقدامی به محصول می رسد. 

جنگ های ترکیبی، جنگ های مربوط به کشورهای جهان سوم و گروه های مسلح است که به دلیل ضعف در بسیاری از حوزه ها سعی می کنند با ترکیب توانایی های ملی راهی را به سوی رویارویی با قدرت های برتر بگشایند. در چنین شرایطی جنگ اطلاعاتی، جنگ نامتقارن، جنگ شبکه ای، جنگ سایبری، جنگ کلاسیک، جنگ بی قاعده و. . . . ازجمله حربه های اثرگذار در جنگ های ترکیبی مورد بهره برداری قرار می گیرد.با توجه به اینکه آجا از فضای سایبری در فناوری داده و اطلاعات بهره برداری وسیع به عمل می آورد، شناسایی و احصاء شیوه های کار و تمهیدات لازم می تواند کمک شایانی به ساماندهی و مدیریت آن در تولید و تبادل اطلاعات در محیط امن بنماید. محقق در این پژوهش عملیات پایش فضای سایبری ارتش جمهوری اسلامی ایران در جنگ ترکیبی را به عنوان متغیر تابع و عواملی چون شیوه های کار و تمهیدات را به عنوان عامل تأثیرگذار بر تابع اصلی مورد بررسی و پژوهش قرار می دهد. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی و نوع کاربردی-توسعه ای اجرا و جامعه نمونه 103 نفر تعیین گردیده و به منظور جمع آوری اطلاعات از ابزارهایی مانند مصاحبه، پرسش نامه و مطالعه اسناد و مدارک استفاده به عمل آمده است. یافته های موجود با استفاده از تحلیل محتوا، تحلیل روند، آمار توصیفی و استنباطی و در انتها به صورت آمیخته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج فرضیه ها حاکی از تأثیر بسیار بالای عملیات پایش فضای سایبری آجا در جنگ ترکیبی است. همچنین پایش پورت های «تی.سی.پی» و «یو.دی.پی»، شناسایی آسیب پذیری های شبکه، استخدام افراد متخصص و متعهد، بومی سازی برنامه ها و نرم افزارهای کاربردی و ایمن سازی تجهیزات فعال و غیرفعال شبکه مواردی است که بیشترین تأثیر را در عملیات پایش آجا در جنگ ترکیبی دارند.

پیشینه عملیات روانی با توجه به آیات قرآن به پیش از هبوط انسان به زمین بازمی گردد. در قرآن کریم آیات زیادی وجود دارد، که تلاش دارد روحیه مسلمانان را درصحنه نبرد بالا ببرد. با توجه به اینکه اکثر آیات قرآن در خصوص عملیات روانی ناظر به جنگ های صدر اسلام در عصر پیامبر اسلام (ص) می باشد، محقیق به تحلیل هرمنوتیک این سؤال که عملیات روانی در عصر نبوت پیامبر اسلام (ص) از دیدگاه آیات قرآن چه می باشد، پرداخته است. می توان گفت که بخشی از این آیات در مقام پاسخگویی به عملیات روانی دشمن بوده، درصدد است آن ها را خنثی نماید، بخش دیگری از آیات که جنبه تعرضی دارد می خواهد روحیه طرف مقابل را مورد تأثیر قرار داده و وادار به تسلیم نماید. هدف این مقاله تبیین عملیات روانی از دیدگاه قرآن در عصر نبوت پیامبر اسلام (ص) می باشد. رهیافت تاریخی تحقیق در مقوله عملیات روانی، توجه به ابعاد عملیات روانی را از منظر دینی برجسته می سازد. ازاین رو نتایج تحقیق بیانگر این است که چنانچه آیات قرآن کریم به درستی بررسی و تبیین شود روش و فرهنگ استواری جهت اصلاح سبک عملیات روانی توسط مسلمانان در ابعاد انتشار شایعه، استفاده از اشعار رزمی، تظاهر به قوی بودن، پایبندی به مقدسات خود و حمله به مقدسات طرف مقابل خواهد بود.

هدف پژوهش امکان سنجی نحوه ی به کارگیری هواپیمای سی 130 جهت انجام مأموریت جنگ الکترونیک دورایستای هواپایه است. محقق با تشریح چگونگی تأثیر پذیری متغیرهای تابع از متغیر مستقل مستتر(یعنی تهدیدات ناشی از جنگ های آینده) و کسب نتایج منطقی، پیشنهادهای کاربردی ارائه نموده است. جامعه آماری تحقیق 120 نفر و جامعه نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 48 ، و ابزارهای جمع آوری منابع آن(مصاحبه، پرسش نامه و مطالعه اسناد و مدارک) می باشد. یافته های پژوهش  با رویکرد آمیخته و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی، تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد جنگ الکترونیک دورایستای هواپایه با تمام مولفه ها و شاخص های آن یعنی پشتیبانی الکترونیکی، حمله الکترونیکی و حفاظتی الکترونیکی تاکتیکی هواپیمای حامل قابل اجراء بوده و به کارگیری آن جهت تقویت و توسعه توان رزم، به عنوان نیاز عملیاتی نهاجا و سایر بخش های آجا یک ضرورت است.

این مطالعه جهت ارزیابی و تعیین رابطه مهارت های ارتباطی(کلامی, شنودی و بازخوردی) مدیران و فرماندهان بر تعهد سازمانی کارکنان در آجا انجام شده است. ابتدا با استفاده از آزمون کای مربع وجود ارتباط بین متغیرهای مستقل و وابسته مورد آزمون قرار گرفته، و سپس با استفاده از محاسبه ضریب توافقی شدت این ارتباط مورد ارزیابی قرار گرفت. در محیط کاری، ضعف مدیران(مدیران، معاونان، فرماندهان و کلیه تصمیم گیران را شامل می شود) سازمانی در مهارت های ارتباطی منشاء بسیاری از مشکلات سازمانی بوده و ناتوانی آن ها در برقراری ارتباطات مؤثر، کاهش کارآیی، افزایش نارضایتی و عدم تعهد سازمانی در کل سازمان را در پی خواهد داشت و  به همین  دلیل  برخی از  صاحب نظران، ارتباطات را کلید موفقیت در مدیریت می دانند. بنابراین مدیریت مؤثر و توازن در برقراری ارتباطات با کارکنان مهم ترین مقوله ای است که باید برای رشد و تعالی هر سازمانی مورد توجه قرار گیرد.  نتایج نشان می دهد بین مهارت های ارتباطی مدیران شامل مهارت های کلامی, شنودی و بازخوردی و تعهد سازمانی کارکنان در آجا ارتباط وجود دارد و شدت این ارتباط بسیار بالا می باشد. اولویت های ارتباطی به صورت 1- بازخوردی 2- کلامی 3- شنودی می باشد.

در ادبیات نظامی ایالاتمتحده امریکا، فضای سایبر بهعنوان حوزه پنجم عملیات نظامی معرفی و در اسناد راهبردی، بر ایجاد تواناییهایی برای عملیات سایبری مؤثر، اشاره گردیده است. ازاینرو، این پژوهش درصدد تبیین راههای ارتقای توان دفاع ارتش جمهوری اسلامی ایران در برابر عملیات سایبری ارتش امریکا، از طریق مطالعه اسناد و مدارک و نیز مصاحبه با صاحبنظران است. در این راستا، کارکنان پایور ارتش جمهوری اسلامی ایران دارای مدارک تحصیلی کارشناسی به بالا در رشتههای مرتبط با فعالیتهای سایبری و در محدوده درجات افسر ارشدی به بالا، بهعنوان جامعه آماری، (با در نظر گرفتن ضریبی) به تعداد 100 نفر در نظر گرفته شد و تمامی افراد جامعه (بهصورت تمام شمار)، مورد مطالعه قرار گرفتند. در تجزیهوتحلیل دادهها، در ابتدا اطلاعات بهدستآمده بر پایه روش داده بنیاد، کدگذاری گردیده و بیشترین تکرارها مشخص گردید و در ادامه، تعداد 26 سؤال در قالب پرسشنامه طراحی و در اختیار جامعه آماری قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیهوتحلیل اطلاعات جمعآوریشده، بیانگر آن است که با سطح اطمینان بسیار بالا میتوان گفت که با انجام اقدامات بسترساز، توانمندساز و پشتیبانی اطلاعاتی، میتوان توان مقابله ارتش جمهوری اسلامی ایران را در برابر عملیات سایبری ارتش امریکا ارتقا داد.

گسترش تهدیدات نوظهور و فناورپایه از طرف دشمنان و بهره گیری از فضای سایبر برای انجام عملیات های مختلف علیه کشور و به خصوص نیروهای مسلح به گونه ای است که عدم توجه به آن می تواند موجب غافلگیری راهبردی شود. همچنین با توجه به وجود اطلاعات با ارزش در شبکه های ارتش جمهوری اسلامی ایران و امکان دستیابی، خرابکاری، افشاء و سرقت این اطلاعات ضرورت امنیت سایبری جهت مقابله با این گونه فعالیت ها بیش از پیش روشن گردیده است. سرمایه گذاری گسترده دشمنان برای بهره گیری از فرصت های فضای سایبر به حدی است که انجام پژوهش های مختلف در این زمینه را طلب می کند. هدف پژوهش "شناسایی عوامل موثر بر امنیت سایبری ستاد ارتش جمهوری اسلامی ایران" و جامعه مورد مطالعه کلیه افراد و اسناد و مدارک، کتب، آئین نامه ها با موضوعات مرتبط با امنیت سایبری است. جامعه آماری، کارکنان ستاد ارتش ج.ا.ایران با مدرک تحصیلی مرتبط با حوزه سایبری بوده که تعداد آنها با احتساب ضریبی به علت طبقه بندی آماری برابر 34 نفر است. روش جمع آوری اطلاعات، میدانی و کتابخانه ای بوده و گردآوری آن ها، به وسیله مصاحبه، پرسش نامه، اسناد و مدارک و سایت های اینترنتی بوده و برای تجزیه و تحلیل داده ها، از روش آمیخته استفاده شده است. نتایج حاصل بیانگر آن است که عوامل درون سازمانی شامل امن سازی تجهیزات، شبکه ها، نرم افزارها، رصد و پایش رخدادهای سایبری و واکنش به موقع به آن ها و ارتقاء دانش سایبری کارکنان و عوامل برون سازمانی شامل تهدیدات سایبری انسان ساز و طبیعی، عوامل موثر بر امنیت سایبری ارتش جمهوری اسلامی ایران را تشکیل می دهند.

هدف: این تحقیق با هدف ارائه الگوی  ارزیابی قدرت آفند سایبری ارتش جمهوری اسلامی ایران انجام شده است.روش: روش اجرای پژوهش توصیفی است، نوع این تحقیق کاربردی است که با رویکرد آمیخته انجام شده است. جامعه آماری برای مصاحبه، شامل 7 نفر از خبرگان در حوزه سایبری آجا بوده است که به روش هدفمند انتخاب و مصاحبه با ایشان تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. جامعه آماری برای پرسش نامه، شامل کارکنان ارتش جمهوری اسلامی ایران در طیف درجات افسر ارشد و بالاتر هستند که دارای مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر در رشته های مرتبط با علوم سایبری بوده و دارای حداقل ۱۰ سال سابقه خدمت در مشاغل مرتبط با فضای سایبر بوده اند. تعداد جامعه آماری 79 نفر است و از روش سرشماری برای توزیع پرسش نامه استفاده گردید. ابتدا با استفاده از ابزار مطالعه اسناد و مدارک و مصاحبه داده ها جمع آوری شد، سپس از ابزار پرسشنامه استفاده شد که پایایی آن با محاسبه آلفای کرونباخ تأیید گردید. داده های کیفی با روش تحلیل محتوا تجزیه وتحلیل شدند و از نرم افزار SPSS برای تجزیه وتحلیل داده های کمی استفاده گردید.یافته ها: نیروی انسانی، پیچیدگی سایبری، تسلیحات سایبری و آگاهی وضعیتی سایبری مهم ترین مؤلفه ها در آفند سایبری هستند که  یافته های این پژوهش، احصا ۱۲ شاخص برای ارزیابی قدرت آفند سایبری و ارائه الگوی ارزیابی قدرت آفند سایبری ارتش جمهوری اسلامی ایران است.نتیجه گیری: الگوی ارائه شده نشان می دهد که خودمختاری سلاح سایبری در طراحی و ساخت تسلیحات سایبری (با بدنه و بدون بدنه) باید مدنظر سازندگان قرارگیرد. از طرفی نیروی انسانی کیفی با طیف گسترده ای از مهارت های فنی، خلاقیت که با آموزش مناسب دارای آگاهی وضعیتی بالایی باشند، برای استفاده از این تسلیحات و غلبه بر پیچیدگی های سایبری لازم است.

ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺎﻣی، ﻗﺪرت ﺳﺎیﺒﺮی، ﺷﺎیﺪ مهم ترین قدرت ﻧﻮﻇﻬﻮر ﭼﻨﺪ دﻫﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷد. در ﺣ ﺎل ﺣﺎﺿﺮ اﻏﻠﺐ نیروهای مسلح کﺸﻮرﻫﺎ ﺑﺮای ایمن سازی ﻣﺮزﻫﺎی ﺳﺎیﺒﺮ و فراسایبری ﺧ ﻮد در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﭼﻨ یﻦ ﺗﺤﻮل ﺟﺪیﺪی آﻣﺎده می شوند. رهنامه های ﺟﺪیﺪ ﻧﻈﺎﻣی ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﻓﻀ ﺎی ﺳ ﺎیﺒﺮ ﺗ ﺪویﻦ می شوند. در ﺗﻤﺎم ﺳﻄﻮح ﻣﻨﺎزﻋﻪ، از شورش های داﺧﻠی ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺗ ﺎ ﺟﻨ ﮓ ﻣﺘﻌ ﺎرف، ﻗ ﺪرت ﺳﺎیﺒﺮی، ﻋﺎﻣﻞ ﺣﺘﻤ ی و ﮔﺮیﺰﻧﺎﭘ ﺬیﺮ توانمندی های ﻧﻈ ﺎﻣی اﺳ ﺖ، ای ﻦ ﺗﻮاﻧﻤﻨ ﺪی ﺑ ﺮ ﭘﺎی ﻪ فناوری های ﻣﺪرن شکل گرفته اﺳت. مراکز سایبری در ساختار نظامی ارتش جمهوری اسلامی ایران یک سازمان مهم به حساب می آیند و نتایج عملکرد آن ها نقش حیاتی در عملکرد و کارآمدی ارتش خواهد داشت. ازاین رو تعیین عملکرد آن ها بر اساس راهبردهای نوین، یکی از وظایف مهم فرماندهان عالی ارتش جمهوری اسلامی ایران به حساب می آید. این تحقیق با هدف ارائه راهبردهای قدرت سایبری ارتش جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. در این پژوهش بر اساس روشی تحلیلی- توصیفی و بهره گیری از منابع موجود در زمینه قدرت سایبری و نیز بررسی همه جانبه با استفاده از روش تحلیل SWOT نسبت به تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها اقدام شده و در ادامه بر اساس نظر کارشناسان و مصاحبه شوندگان، وزن هر گزینه تعیین و پانزده راهبرد به عنوان مهم ترین راهبردهای قدرت سایبری ارتش جمهوری اسلامی ایران تعیین گردید.

هدف: این تحقیق با هدف تبیین کاربردهای فناوری اینترنت اشیاء در جنگ سایبر و الکترونیک انجام شده است.روش: روش اجرای پژوهش توصیفی، از نوع کاربردی و با رویکرد آمیخته انجام شده است. جامعه آماری برای مصاحبه، شامل 7 نفر از خبرگان در حوزه الکترونیک، سایبر، مخابرات و جنگال آجا و آشنا به فناوری اینترنت اشیاء بوده است که به روش هدفمند انتخاب و مصاحبه با ایشان تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. جامعه آماری برای پرسش نامه، شامل کارکنان ارتش جمهوری اسلامی ایران در طیف درجات افسر ارشد و بالاتر هستند که دارای مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر در رشته های ذکر شده بوده است. تعداد جامعه آماری 100 نفر (با اعمال ضریبی) است و از روش سرشماری برای توزیع پرسش نامه استفاده گردید. ابتدا با استفاده از ابزار مطالعه اسناد و مدارک و مصاحبه داده ها جمع آوری شد، سپس از ابزار پرسشنامه استفاده شد که پایایی آن با محاسبه آلفای کرونباخ تأیید گردید. داده های کیفی با روش تحلیل محتوا تجزیه وتحلیل شدند و از نرم افزار SPSS برای تجزیه وتحلیل داده های کمی استفاده گردید.یافته ها: درمجموع نتایج تحقیق منتهی به احصاء چهار بعد آگاهی وضعیتی، سامانه های خودمختار،  جنگ افزارها  و کارکنان و 10 مؤلفه سی4 آی اس آر، سامانه موقعیت یاب جهانی، نقشه های رقمی، سامانه های تشخیص و جلوگیری، ربات های انبوه، هدف گیری دقیق، سامانه های کنترل آتش، سامانه های هدایت پذیر بدون سرنشین، رزمندگان، فرماندهان و 27 شاخص گردید.نتیجه گیری: در مجموع نتایج تحقیق نشان داد که با سطح اطمینان بالا می توان اذعان داشت که کاربردهای فناوری اینترنت اشیاء در جنگ سایبر و الکترونیک، به ترتیب اولویت در بعدهای جنگ افزارها، کارکنان، آگاهی موقعیتی و سامانه های خودمختار خواهد بود.

برای داشتن افرادی توانمند که بتوانند هوشمندانه از فناوری های روز استفاده نمایند باید جامعه از سطح سواد بالایی در تمامی زمینه ها برخوردار باشند.سواد در دنیای کنونی صرفاً داشتن سواد خواندن و نوشتن نیست بلکه یک جامعه فعال و هوشمند باید به انواع سوادها مسلط باشند. یکی از انواع سوادهایی که جامعه باید به آن آشنا باشند، سواد رسانه می باشد. از اقشاری که همواره در معرض هجوم پیام های رسانه و جنگ شناختی دشمن بوده، سازمان های نظامی و کارکنان وابسته به آن می باشد. هدف این پژوهش شناسایی و راهکارهای ارتقاء سواد رسانه ای دانشجویان دانشگاه های افسری آجا در مواجهه با جنگ شناختی بوده به نحوی که با تقویت سواد رسانه ای بتوانند از ایمنی ذهنی بالایی برخوردار بوده و آسیب پذیر کمتری داشته باشند. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی می باشد. جامعه آماری در این تحقیق اسناد و مدارک کتابخانه و رساله ها و پایان نامه و همچنین مصاحبه با 11 نفر از صاحب نظران حوزه جنگ شناختی و سواد رسانه ای می باشد. در این تحقیق داده های حاصل از مصاحبه با صاحب نظران و اسناد و مدارک و مطالعات پیشین جمع آوری و با استفاده از نرم افزار MAXQDA تلخیص، کدبندی و تجزیه وتحلیل گردید. نتیجه ای که از این تحقیق به دست آمد نشان دهنده این است که با در نظر گرفتن ابعاد ساختارهای دانش، مهارت های رسانه ای و مرکز تصمیم گیری شخصی تحت 13 مؤلفه و 63 راه کار اجرایی می توان در دانشگاه های افسری ارتش جمهوری اسلامی ایران سواد رسانه ای دانشجویان را ارتقا بخشید به نحوی که در مواجهه با جنگ شناختی بتوانند عملکرد مناسبی داشته باشند.