ریحانه صالح آبادی

ریحانه صالح آبادی

مدرک تحصیلی: دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۴ مورد.
۱.

مفهوم سازی و شناخت مرزها، حریم ها و محدوده ها در شهرها

کلید واژه ها: مرزها فضای شهر محدوده ها حریم ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷۳ تعداد دانلود : ۵۸۲
شهرها پدیده های جغرافیایی هستند که نشان دهنده واقعیت های پایه ای و اساسی زندگی اجتماعی بشر عصر حاضر می باشند. به نحوی که زندگی در فضای شهرها و حرکت به سمت شهرنشینی بخشی از حرکت تکاملی انسان ها را شامل می شود. این حرکت و سکونت انسان ها در فضاهای شهرها، زمینه ایجاد تراکم جمعیت، تداخل فضاها، مسائل و مشکلات و .... را به ویژه در فضاهایی که شهرنشینی بدون برنامه را تجربه کرده اند، به ارمغان آورده است که این خود زندگی همراه با امنیت و آرامش را در شهرها دچار مشکل کرده است. در میان راهکارهای پیش رو جهت کاهش مشکلات ناشی از این روند رو به رشد و سایر آسیب ها در گام نخست ایجاد شناخت شهروندان از مفاهیم مرزها، حریم ها و محدوده های موجود در فضای شهری می تواند کمک قابل توجهی داشته باشد. بر این اساس، مقاله حاضر با روشی توصیفی و تحلیلی به مفهوم سازی و شناخت مفاهیم مرز، محدوده ها و حریم ها در فضای شهر پرداخته و انواع آنها را بیان می کند. نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر آن است که فضای شهرها شامل انواع مرزها (مرزهای فردی؛ مرزهای اتاق در آپارتمان؛ مرزهای آپارتمان در ساختمان؛ ساختمان در فضای شهر؛ مرزهای مالیات و عوارض شهری؛ مرزهای شهر و ...)، حریم ها (حریم افراد؛ حریم خصوصی؛ حریم فضایی؛ حریم منازل؛ حریم ها در معماری؛ حریم محله ها؛ حریم شهر و .....) و محدوده ها (محدوده های شهر؛ محدوده های محلی؛ محدوده های منطقه ای؛ محدوده های نفوذ شهر و ...) می شود که تاکنون متأسفانه به آنها توجه نشده است. با وجود اینکه، مرزها، حریم ها و محدوده ها در فضای شهرها در میزان حاکمیت، مالکیت و صلاحیت با یکدیگر تفاوت دارند و با ایجاد شناخت و درک درست از مرزها، حریم ها و محدوده های موجود در فضای شهرها می-توان زندگی معاصر در شهرها را که بسیار پیچیده و غیر نظام مند شده است تا حد قابل توجهی نظام مند، آسایش بخش و امن کرد.
۲.

تبیین و تحلیل اختلافات هیدروپلیتیک در منطقه آسیای مرکزی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آسیای مرکزی هیدروپلیتیک آمودریا سیردریا رودهای مرزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۱ تعداد دانلود : ۱۳۸
مرزهای بسیاری از کشورهای جهان را آبراه ها و رودها تشکیل می دهند. برخلاف مرزهای خشکی، مرزهای آبی و به ویژه مرزهای رودخانه ای، به دلیل قابلیت ها و تنگناهای خاص خود، بیشتر زمینه تنش و بحران آفرینی دارند. از همین روست که بسیاری از صاحبنظران، قرن حاضر را به دلیل چشم انداز تاریک آن در زمینه بروز درگیری و جنگ ها بر سر منابع آبی مشترک، سده هیدروپلیتیک نامیده اند. تغییرات اقلیمی و بروز دوره های طولانی خشکسالی، ایجاد طرح های توسعه؛ به ویژه در بخش های کشاورزی و صنعت در مناطق مرزی، رشد جمعیت شهری و ... مهم ترین عواملی هستند که در ایجاد و تشدید درگیری ها بر سر رودهای مشترک مرزی نقش دارند. در منطقه آسیای مرکزی، دو رود اصلی آمودریا و سیر دریا همراه با شعبات خود جریان دارند که مسائل و چالش های آنها، پنج کشور این منطقه را درگیر خود ساخته است. درواقع، پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، همانند برخی دیگر از حوزه ها، کشورهای منطقه میراث دار مدیریت نامنسجم و نادرست منابع مشترک آبی توسط اتحاد جماهیر شوروی شدند. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی اختلافات هیدروپلیتیک کشورهای حوزه رودهای آمودریا و سیردریا می پردازد و می کوشد مهم ترین زمینه ها و دلایل بروز و تشدید اختلافات کشورهای منطقه بر سر رودهای مشترک مرزی را مطالعه و تحلیل کند. یافته های پژوهش نشان می دهد، منافع متفاوت کشورهای بالادست و پایین دست، عدم مدیریت صحیح، سدسازی های گسترده، تغییرات آب و هوایی، دخالت قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای و ...، مهم ترین دلائل بروز اختلاف بر سر منابع آب مشترک مرزی هستند.
۳.

شبکه حسگر بی سیم؛ راهبرد جدید کنترل و مدیریت مرزهای کشور جهت برقراری نظم و امنیت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مرز کنترل مرز مدیریت مرز نظم و امنیت شبکه حسگر بی سیم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۴ تعداد دانلود : ۵۲۵
اهداف: هدف از این مقاله، بررسی ارائه راه حلی اساسی و جدید برای کنترل مرزهای جمهوری اسلامی ایران در قالب شبکه حسگر بی سیم است. درواقع هدف از پژوهش، بررسی و تبیین کارکردهای شبکه حسگر بی سیم در کنترل مرزهای کشور با استفاده از سه فاکتور ارتعاش، سرعت و میزان فلز در شئی متحرّک اعمّ از انسان یا وسیله نقلیه است. روش: پژوهش حاضر از حیث هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی تحلیلی است. گردآوری اطّلاعات به روش کتابخانه ای و با مراجعه به منابع معتبر صورت گرفته است. جهت شبیه سازی شبکه حسگر بی سیم از نرم افزار متلب استفاده شده است. درواقع تمام داده ها در متلب به شکل یک ماتریس ذخیره می شوند. این نرم افزار دارای طیف کاربردی گسترده ای شامل سیگنال و پردازش تصویر، طراحی کنترلر، تست و اندازه گیری، شبیه سازی و... است و به عنوان شیوه ای نوین در علم و فنّاوری، جهت کنترل مطلوب مرزها قابل طرح است. یافته ها/نتایج: یافته های پژوهش نشان می دهد با توجّه به ناامنی محیط پیرامونی ایران و لزوم کنترل و مدیریت دقیق مرزهای کشور، استفاده از روش ها، سیاست ها و ابزارهای کنترل کننده، چون احداث دیوار، خاک ریز و سیم خاردار، نصب دوربین ها و ابزارهای اپتیکی و الکترونیکی ضمن دربرداشتن هزینه های فراوان، تأثیر قاطعی نداشته است. درحالی که استفاده از شبکه حسگر بی سیم، ضمن اینکه هزینه های بسیار کمتری نسبت به روش های دیگر دارد، از دقّت بالایی برخوردار است و در همه محیط های جغرافیایی، به-ویژه مناطق سخت و صعب العبور، کارایی مناسبی جهت مدیریت مرز و کنترل تردّد دارد. نتیجه گیری: مرزهای متعدّد و متنوّع ایران و همسایگان و ویژگی های خاصّ منطقه ازجمله فضای استراتژیک ناامن، ضعف حاکمیت در کشورهای منطقه و بی ثباتی سیاسی و اقتصادی، ناامنی و هجوم پناهندگان و آوارگان و تروریسمِ گسترش یافته درمجموع شرایطی را فراهم آورده است که چاره ای جز مدیریت و کنترل دقیق مرزهای کشور به-خصوص در مرزهای شرقی نیست. مدیریت بهینه مرز مشتمل بر مجموعه اقدامات و طرح های سخت افزاری و نرم افزاری است. استفاده از شبکه حسگر بی سیم در بخش سخت افزاری یکی از روش هایی است که در ضمن هزینه پایین تر نسبت به سایر اقدامات و طرح ها، از دقّت بالاتری برخوردار است و می توان از آن برای کاهش هزینه ها و به-خصوص تلفات انسانی در بیشتر مرزهای کشور سود جست.
۴.

مزیت رقابتی قدرت اقتصادی فرانسه در اروپا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رقابت پذیری قدرت اقتصادی اروپا فرانسه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۰ تعداد دانلود : ۲۱۸
سنجش سطح قدرت کشورها و مقایسه آن ها با یکدیگر یکی از موضوعات مورد بررسی در دانش ژئوپلیتیک است. دانش ژئوپلیتیک به معنای استفاده بهینه از منابع جغرافیایی قدرت در مناسبات بین بازیگران است. براین اساس سؤال اصلی تحقیق بدین صورت مطرح می گردد که وضعیت قدرت اقتصادی کشور فرانسه در مقایسه با رقبای منطقه ای خود چگونه است؟ برای پاسخگویی به این سؤال از روش تحقیق به صورت توصیفی – تحلیلی و هدف آن نیز کاربردی استفاده شده است. تحقیق حاضر در دو بعد صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می-دهد که باتوجه به مزیت ها و قابلیت های فرانسه در مقایسه با کشورهای موردنظر نوعی رقابت پذیری وجود دارد که می تواند میزان قدرت اقتصادی فرانسه را باتوجه به منابع و قابلیت های سایر کشورها در منطقه ترسیم نماید. نتایج به دست آمده نشان می دهد که مهم ترین مزیت های قدرت فرانسه در برابر رقبا (نروژ، بلژیک، کرواسی،و ... ) شامل ظرفیت نوآوری، صادرات تکنولوژی سطح بالا، سطح تکنولوژی علمی، جذب سرمایه گذاری خارجی و اقتصاد دانش محور به ترتیب استراتژیک ترین منابع و قابلیت های اقتصادی برای تبدیل شدن به قدرت اقتصادی بوده اند. و متغیرهایی مانند تردیدها و عدم اطمینانی که مردم نسبت به وضعیت اجتماعی و اقتصادی، با دوام ترین مشکل و مسئله فراروی قدرت اقتصادی فرانسه محسوب می شوند. میزان تسلط بر بازارهای جهانی، سهم در تجارت جهانی با امتیاز 4، شاخص جینی با امتیاز 3.9، تولید ناخالص داخلی و سرمایه گذاری خارج از مرز با امتیاز 3.7، پیچیدگی اقتصادی با امتیاز 3.6، صادرات سطح تکنولوژی بالا با امتیاز 3.5 به ترتیب استراتژیک ترین منابع و قابلیت های اقتصادی کشور فرانسه برای تبدیل شدن به قدرت اقتصادی بوده اند.
۵.

تدوین سناریوهای مؤثر بر تأثیرات ژئواکونومیکی شیوع کرونا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ژئواکونومی آینده پژوهی سناریو نگاری ویروس کرونا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۲ تعداد دانلود : ۴۰۱
ژئواکونومی، دانش طراحی و بازآفرینی استراتژی های بازیگران با استفاده از منابع جغرافیای قدرت با ماهیت اقتصادی در مناسبات فروملی، ملی، منطقه ای و جهانی هستند. شیوع ویروس کرونا تأثیرات مختلفی را بر وضعیت ژئواکونومیکی جهان بر جای گذاشته است. در این تحقیق تلاش شده تا تأثیرات ژئواکونومیکی شیوع ویروس کرونا بر ساختار جهان را بر اساس روش آینده نگاری بررسی و تحلیل نماید. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و نوع روش پژوهش توصیفی تحلیلی است. ماهیت داده ها کمی و کیفی بوده و روش گردآوری داده ها و اطلاعات به صورت کتابخانه ای، اسنادی و پیمایشی است. تجزیه وتحلیل داده ها مبتنی بر تکنیک های آینده پژوهی از جمله تحلیل تأثیرات متقابل است. در این تحقیق برای 7 عامل کلیدی در مجموع 35 حالت(عدم قطعیت) در نظر گرفته شده است، نتایج تحقیق نشان می دهد از بین سناریوهای تدوین شده، 7 سناریوی قوی و محتمل، 4706 سناریوی با سازگاری ضعیف پیش روی آینده وضعیت ژئواکونومیکی ناشی از شیوع ویروس کرونا وجود دارد. از 7 سناریوی قوی و محتمل، 4 سناریو وضعیت نامطلوب، 2 سناریو وضعیت مطلوب، 1 سناریو نیز دارای وضعیت ایستا و بینابینی است. از بین سناریوهای مطلوب سناریوی 7 بهترین و از بین سناریوهای نا مطلوب نیز سناریوی 4 بدترین و محتمل ترین سناریوی آینده وضعیت ژئواکونومیکی ناشی از شیوع ویروس کرونا است. از
۶.

گردشگری فرهنگی راهبردی جهت تقویت هویت ملی جمهوری اسلامی ایران

کلید واژه ها: گردشگری گردشگری فرهنگی هویت ملی جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۱ تعداد دانلود : ۶۱۵
هویت مجموعهای از خصوصیات و مشخصات اساسی اجتماعی، فرهنگی، روانی، زیستی و تاریخی همسان و به معنای همانندی اعضا با یکدیگر است. میتوان بیان نمود، هویت قومی و ملی نمونههایی از هویت جمعی هستند. افراد میتوانند با عضویت در گروههای مختلف، هر یک از سطوح هویت را داشته باشند. در این بین رابطه بین گردشگری و هویت ملی مورد توجه اندیشمندان بسیاری بوده است؛ زیرا توسعه گردشگری فرهنگی خود به تقویت هویت ملی در جوامع چند قومیتی منجر میگردد. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از روش طیف لیکرت به بررسی نقش گردشگری فرهنگی به عنوان راهبردی برای تقویت هویت ملی میپردازد. یافتههای تحقیق بیان میکند که عواملی مانند آداب و رسوم، پیشینه تاریخی، عامل سرزمین، مذهب، هنر، ادبیات و ... میتواند نقش بسزایی در گردشگری فرهنگی و تقویت هویت ملی ایفا نماید. در این بین میتوان براساس یافتههای میدانی بیان نمود که مهمترین عواملی که سبب تقویت هویت ملی در ایران میگردد بدین صورت است: آثار باستانی با وزن 200، پیشینه تاریخی 193، آثار ادبی 192 و هنر 190.5 است و کمترین عوامل تقویت کننده هویت ملی شامل نژاد 88 و مذهب شیعه 98.5میباشد. می توان نتیجه گرفت، توسعه گردشگری و ارتباط میان اقوام و فرهنگهای مختلف خود میتواند منجر به آشنایی اقوام و فرهنگها با یکدیگر و در نهایت تقویت همبستگی ملی گردد.
۷.

کنترل تروریسم سایبری با مدیریت مرزهای فضای سایبر راهبردی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت مرز فضای سایبر تروریسم مجازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۴ تعداد دانلود : ۵۶۷
امروزه گسترش فضای سایبر سبب پیدایش مرزهای مجازی شده و از این جهت درک واقع بینانه از تهدیدهای امنیتی در گروی توجه به عوامل نرم افزاری است که حلقه واسط محیط امنیتی کشورها و سخت افزارها به شمار می روند. یکی از محورهای اصلی تهدید امنیتی در عصر ارتباطات و جهانی شدن، حوزه سایبری و تروریسم سایبری است. مقاله حاضر درصدد بررسی تأثیر تروریسم سایبری بر مرزهای کشور است و از نظر هدف، کاربردی محسوب می شود. این مقاله به روش اسنادی و با استفاده از منابع کتابخانه ای با ابزار فیش برداری نوشته شده است. جمهوری اسلامی ایران با توجه به داشتنِ کاربران گسترده در فضای سایبر از یک سو و دارا بودنِ بدخواهان و دشمنان در فراسوی مرزهای کشور برای اینکه بتواند مسائل ناشی از بهره وری گروه های تروریستی در داخل را تا حد قابل توجهی کنترل کرده و کاهش دهد، نیازمند مدیریت مرزهای موجود و شناساندن این فضا به افراد و مسئولان، تقویت زیرساخت های بومی فضای سایبر و از همه مهم تر ایجاد فرهنگ لازم برای حضور در آن است.
۸.

اولویت بندی راهبردهای توسعه گردشگری در مناطق مرزی (نمونه موردی: شهرستان پاوه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مناطق مرزی گردشگری مزیت رقابتی پاوه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۸ تعداد دانلود : ۲۹۰
مناطق مرزی از جمله فضاهای جغرافیایی هستند که با وجود ظرفیت های بالایی که دارا می باشند گاهی متناسب با شرایط خاصی که دارند این ظرفیت ها نادیده گرفته شده اند. در طی سال های اخیر، گردشگری مناطق مرزی از جمله این ظرفیت ها است که تا حدی به آن توجه شده است و به همراه خود مزیت رقابت گردشگری این مناطق را نیز شکل داده است. گردشگری ازلحاظ اقتصادی، بدون شک یکی از مهم ترین شکل های نیروی در جهان است که اهمیت بسیاری برای کشورهای در حال رشد دارد. ازاین رو هدف این پژوهش بررسی سطح رقابت پذیری گردشگری شهرستان پاوه است. روش توصیفی – تحلیلی و هدف کاربردی است. تحقیق حاضر در دو بعد صورت گرفته است. در مرحله اول داده ها و اطلاعات موردنیاز از طریق مطالعه اسنادی و کتابخانه ای ازجمله اسناد مرتبط با گردشگری مطالعه گردید. سپس، اهداف، استراتژی های مهم رسیدن به اهداف و قابلیت های گردشگری شهرستان پاوه وارد نرم افزار Meta-SWOT گردید، نتایج به دست آمده نشان می دهد که مهم ترین مزیت های گردشگری شهرستان داشتن تنوع آب وهوایی، بافت و معماری خاص و منحصربه فرد و نیروی انسانی تحصیل کرده است، و ضعف دپیلماسی کشور، درگیری بین کشورهای منطقه، مدیریت کلان کشور، کمبود زیرساخت های مناسب به عنوان بزرگ ترین موانع توسعه گردشگری در شهرستان پاوه بر اساس نظرات کارشناسان بوده اند.
۹.

تبیین الگوی تحولات و پیامدهای ناشی از انقلاب سایبر با روش گراندد تئوری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انقلاب کشاورزی انقلاب صنعتی عصر اطلاعات انقلاب سایبر گرندد تئوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۶ تعداد دانلود : ۳۵۳
انقلاب سایبر فضایی متفاوت تر از آنچه در گذشته وجود داشته را پدید آورده است و سبب شده تا روابط بین الملل و ارتباطات بین کشورها در عرصه های گوناگون به شکل متفاوتی مطرح گردد. بنابراین این فضا سبب تحولات قابل توجهی در عرصه نظری و عملی شده است که مطالعه آن را حائز اهمیت نموده است. این پژوهش با رویکرد کیفی و استفاده از روش گرندد تئوری انجام شده است. به این منظور پس از بررسی متون تخصصی مرتبط با موضوع پژوهش از مصاحبه نیمه ساختمند با 16 نفر از صاحب نظران حوزه سایبر (اساتید دانشگاهی و مدیران سایبری) تا اشباع داده ها که به روش نمونه گیری هدفمند بود استفاده شد. یافته های تحقیق که از طریق کدگذاری باز و محوری انجام شد نشان می دهد که داده ها متشکل از 355 کد باز، 100کد محوری و 17مقوله است و در نهایت مدلی در قالب هسته مرکزی پژوهش با 5 عامل زمینه ای، 4 عامل راهبردی، 2 عامل علی و 6 پیامد تدوین شد. در نهایت می توان گفت این فضا ایجاد کننده فرصت های بسیار مهم و قابل توجهی می باشد که بازیگران سیاسی در صورت درک مناسب شرایط جدید، در عرصه بین المللی نسبت به افزایش قدرت ملی و برقراری پیوندهای شبکه ای اقدام نمایند.
۱۰.

محاسبه شاخص های اصلی و فرعی قدرت اجتماعی تاثیرگذار بر قدرت ملی کشورها و مقایسه وضعیت ایران با سایر کشورها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قدرت اجتماعی قدرت ملی روش حداکثر نمایی فیشر دیمتل تاپسیس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۲ تعداد دانلود : ۴۸۰
قدرت اجتماعی با توجه به اهمیتی که در عرصه زندگی فردی و عمومی افراد دارد از اهمیت بسزایی بین صاحب نظران علوم مختلف برخودار است. از سویی دیگر این نوع قدرت را می توان یکی از ابعاد قدرت نرم و تاثیرگذار بر قدرت ملی سازه های سیاسی-فضایی دانست. بنابراین هدف از این تحقیق بررسی عوامل موثر بر قدرت اجتماعی و تعیین ضریب اهمیت هریک از متغیرها و در نهایت رتبه بندی کشورها بر این اساس است. روش تحقیق دارای سه مرحله اصلی می باشد. در مرحله اول مطالعات کتابخانه ای با مراجعه به مقالات، کتب ها و ... مبانی نظری تحقیق نوشته شد. در مرحله دوم در بخش یافته های میدانی برای سنجش ضریب اهمیت متغیرهای اجتماعی موثر بر قدرت ملی به 77متخصص داخلی و خارجی مراجعه شد. سپس برای سنجش متغیر کیفی روحیه ملی 30متخصص خارجی در زمینه علوم اجتماعی، جامعه شناسی سیاسی و ... از کشورها هند، فرانسه، چین، کانادا و ... پرسشنامه ای را که به صورت آن لاین طراحی شده بود را پر نمودند. برای تبدیل متغیرهای کیفی به کمی از روش حداکثر درست نمایی فیشر بهره گرفته شد. و سپس با توجه به دارا بودن رویکرد سیستمی و یکپارچه قدرت از تکنیک دیمتل نیز جهت تعیین روابط علت و معلولی متغیرهای استفاده شد. و در نهایت 69کشور براساس روش تاپسیس براساس داده های کتابخانه ای و آماری رتبه بندی شدند. نتایج تحقیق نشان داد کشور ایالات متحده آمریکا با میانگین (0.575)، سوئیس (0.570)، نروژ (0.566)، سوئد (0.526)، هلند (0.522)، نیوزیلند (0.487)، انگلیس (0.482)، قطر (0.477)، چین (0.475) و هند (0.468) در رتبه اول تا دهم قرار دارند. کشورهای ویتنام (0.33)، نیجریه (0.340)، آفریقای جنوبی (0.347)، ونزوئلا (0.353)، غنا (0.371)، اکراین (0.3718)، پاکستان (0.376) دارای کمترین اهمیت بودند. کشور ایران نیز با میانگین (0.394) در رتبه چهل و نه بین شصت و نه کشور قرار گرفت.
۱۱.

تحلیل عوامل مؤثر بر پایداری همکاری های مرزی نمونه موردی (ایران و اقلیم کردستان عراق)

کلید واژه ها: همکاری مرزی ایران اقلیم کردستان عراق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۵ تعداد دانلود : ۳۰۰
همکاری های مرزی سبب گرد هم آمدن جوامع دو طرف مرز می گردد و این عامل می تواند به صورت بالقوه برای تبدیل نمودن آنها به جوامعی توسعه یافته یاری رساند. هدف از تحقیق بررسی عوامل مؤثر بر تداوم همکاری مرزی بین ایران و اقلیم کردستان می باشد. روش شناسی حاکم بر تحقیق حاضر بر اساس پارادایم اثباتی و بر اساس روش کمی بوده و به دنبال شناخت مهم ترین عوامل و متغیرهای مؤثر بر تداوم همکاری های مرزی بین اقلیم کردستان عراق و ایران است. بدین منظور مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر تداوم همکاری های مرزی در 6 بعد (سرزمینی، ژئوپلیتیکی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی و دفاعی - نظامی) انتخاب شدند. یافته های میدانی تحقیق حاضر که برگرفته از نظرات نخبگان و کارشناسان مرتبط با مسائل مرزی بود نشان داد که 6 متغیر پیوستگی طبیعی مرز بین دو کشور، ایدئولوژی ها و راهبردهای دو کشور هم مرز، منابع مشترک مرزی، زبان مشترک بین ساکنین دو سوی رز، تروریسم بین المللی و ... از جمله مهم ترین متغیرهای تأثیرگذار بر پایداری همکاری های مرزی بین منطقه خودمختار کردستان عراق و ایران محسوب می شوند. در نهایت می توان گفت که به منظور بهبود وضعیت همکاری بین این دو منطقه ابتدا باید راهبردها و سیاست هایی متناسب با شرایط هر دو منطقه تدوین نمود تا بتوان در نهایت به پایداری در همکاری های مرزی و بهبود وضعیت منطقه دست پیدا کرد.
۱۲.

تبیین جایگاه قدرت نرم در افزایش نفوذ سیاسی ایران در افغانستان مورد: همکاری های علمی ایران – افغانستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: همکاری های آموزشی دانشگاه قدرت نرم ایران افغانستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۱ تعداد دانلود : ۴۱۰
قدرت نرم به معنای توانایی جذب دیگران می باشد و این توانایی جذب دیگران، منجر به نفوذ در آنان می شود. استفاده از قدرت نرم درحال حاضر نزد دولت های جهان رواج زیادی پیدا کرده است. قدرت نرم دارای منابع متعددی می باشد. یکی از عواملی که مدنظر این مقاله قرار دارد، بهره گیری از قدرت نرم با استفاده از روابط و همکاری ها ی آموزش عالی در جهت نفوذ سیاسی بیشتر است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی نقش نفوذ سیاسی با توجه به همکاری های علمی بین الملل دانشگاهی با نگاهی به تجربه دانشگاه فردوسی مشهد با دانشگاه های افغانستان می باشد. برای دستیابی به این هدف از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بهره گرفته شده است. یافته ها ی تحقیق نشان می دهد که در عصر انفجار اطلاعات دیگر نمی توان تنها به عنصر قدرت سخت توجه کرد و علاوه بر عناصر قدرت در حوزه ها ی نظامی، اقتصادی و سیاسی، نباید از عناصر نرم افزاری فرهنگ و آموزش عالی در افزایش توان یک کشور غافل ماند. تلاش ایران جهت نفوذ سیاسی بر افغانستان در عرصه ی سیاست داخلی و خارجی اتخاذ گسترش همکاری ها ی آموزشی به عنوان یک پادایم بی بدیل قدرت نرم در جهت افزایش و ارتقاء جایگاه و پرستیژ ایران در نظام بین الملل و ایفای نقش برتر در منطقه است. نتایج حاصل از تحلیل مصاحبه ها و اسناد مربوط به توافقنامه های بین دانشگاهی دانشگاه فردوسی مشهد با دانشگاه های کابل، قندهار، هرات، موسسه عالی اشراق و دانشگاه بلخ حاکی از قابلیت های اساسی دانشگاه فردوسی مشهد در عرضه خدمات آموزش عالی فراملی از تبادل استاد و دانشجو گرفته تا راه اندازی دوره کارشناسی ارشد و تاسیس یک شعبه دانشگاهی می باشد. در نهایت، این مقاله نمایانگر این موضوع است که ایران می تواند از همکاری ها ی آموزشی برای نفوذ سیاسی بیشتر در کشور افغانستان بهره برداری کند.
۱۳.

تبیین مخاطرات محیطی ناشی از احداث دیوارهای مرزی (مرزهای ایران در استان سیستان و بلوچستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۸ تعداد دانلود : ۳۴۷
برای کشورها فضای مرزی به طور فزاینده ای به حفاظت و دفاع نیاز دارد. همچنین فضای مرزی به صورت فزاینده ای مرکز ایدئولوژی و عملکرد کشورها، مکانی برای سیاست های سرمایه گذاری مهم و منابع معدنی است و دورترین منطقه حاکمیتی است. در جهان امروز که مرزها در انواع مختلف و با ویژگی های بسیار متنوعی وجود دارند، رویکردها نسبت به مدیریت مرز نیز به صورت مشابه بسیار متنوع است. یکی از این رویکردها ایجاد دیوار مرزی است که توسط بسیاری از کشورها ازجمله جمهوری اسلامی ایران در حال پیگیری است. باید توجه نمود که دیوار مرزی یکی از راهبردهای کنترل مرز به صورت سلبی است که ورود و خروج افراد، کالا و ... را تحت کنترل شدید قرار می دهد. باید بیان نمود که این دیوار مرزی که به نوعی دیوار امنیتی برای کشور محسوب می گردد خود زمینه ساز بروز مخاطرات محیطی است. مخاطرات محیطی خود به دو دسته بلای طبیعی (سیل، طوفان، زمین لرزه و ...) و بلایای انسانی (نابودی زیست محیطی، گرم شدن کره زمین و ...) تقسیم می شوند. مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی درصدد بررسی این نوع مخاطرات ناشی از احداث دیوار مرزی در منطقه سیستان و بلوچستان است و سپس با استفاده از روش توان رتبه ای به طبقه بندی این مخاطرات می پردازد تا مهم ترین مخاطره ای که منطقه را تهدید می کند به دست آید. نتایج تحقیق نشان می دهد مخاطرات ناشی از احداث دیوار مرزی در منطقه در 9 مورد مخاطرات طبیعی (نابودی گیاهان، انقراض جانوران، بین رفتن صنعت اکوتوریسم؛ افزایش فرسایش بادی منطقه) و مخاطرات انسانی (تفکیک فرهنگی- قومی دو سوی مرز؛ هدایت افراد به فضاهای ناشناخته؛ افزایش گرایش به قاچاق مواد مخدر و اسلحه؛ کاهش اعتماد به حکومت مرکزی؛ هزینه های بالای اقتصادی) تقسیم می گردند. در آخر با استفاده از روش توان رتبه ای مهم ترین مخاطره ای که منطقه را تهدید می کند کاهش اعتماد به دولت مرکزی با وزن 81 به دست آمد که خود می تواند زمینه ساز بسیاری از مشکلات آتی برای در سطح منطقه ای و ملی باشد.
۱۴.

تبیین عوامل تاثیرگذاربر امنیت کلان شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امنیت کلانشهر مشهد دیمتل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۲۳۳
در هزاره سوم توجه به مقوله امنیت شهری در کلان شهرها از اهمیت بسزایی برخوردار شده است. شهر مشهد با توجه به دارابودن موقعیت مذهبی در کشور، دارای نقش و کارکردی ویژه می باشد. ازاین رو پژوهش حاضر با توجه به اهمیت و جایگاه امنیت در زندگی اجتماعی به عنوان مؤلفه ای اصلی و بنیادین به مطالعه ابعاد امنیتی در کلان شهر مشهد در دو بعد طبیعی و انسانی پرداخته است. روش پژوهش به صورت توصیفی-تحلیل و با بهره گیری از تکنینک دیمتل انجام شده است. یافته های آن نشان می دهد که امنیت در این کلان شهر در دو بعد طبیعی (فرونشست زمین، خشکسالی، زلزله، بحران آب) و انسانی (رابطه مرکز-پیرامون، نابرابری اجتماعی، کودکان کار، حاشیه نشینی، آلودگی صوتی، مرزی بودن و تنوع مذهبی) قابل بررسی است. دراین بین متغیرهایی مانند حاشیه نشینی (۵٫۹۸۶۸)، نابرابری اجتماعی (۴٫۶۳۸)، رابطه مرکز-پیرامون (۴٫۶۲۹۵) و خشکسالی (۴٫۵۹۲۱) دارای تعامل بالا و ارتباط سیستمی قوی با سایر متغیرها هستند. متغیر مرکز-پیرامون، خشکسالی، زلزله، مرزی بودن و کاهش سطح آب زیرزمینی علت این مدل سیستمی محسوب می شوند؛ و عواملی مانند حاشیه نشینی، نابرابری اجتماعی، کودکان کار، تنوع مذهبی و فرونشست زمین به عنوان معلول نمایش داده شده است؛ بنابراین می توان بیان کرد که امنیت در این کلان شهر تحت تأثیر بعد طبیعی است و می تواند بعد انسانی را تحت تأثیر خود قرار دهد.
۱۵.

محاسبه شاخص های اصلی و فرعی قدرت اجتماعی تاثیرگذار بر قدرت ملی کشورها و مقایسه وضعیت ایران با سایر کشورها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قدرت اجتماعی قدرت ملی روش حداکثر نمایی فیشر دیمتل تاپسیس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۹ تعداد دانلود : ۴۹۴
قدرت اجتماعی با توجه به اهمیتی که در عرصه زندگی فردی و عمومی افراد دارد از اهمیت بسزایی بین صاحب نظران علوم مختلف برخودار است. از سویی دیگر این نوع قدرت را می توان یکی از ابعاد قدرت نرم و تاثیرگذار بر قدرت ملی سازه های سیاسی-فضایی دانست. بنابراین هدف از این تحقیق بررسی عوامل موثر بر قدرت اجتماعی و تعیین ضریب اهمیت هریک از متغیرها و در نهایت رتبه بندی کشورها بر این اساس است. روش تحقیق دارای سه مرحله اصلی می باشد. در مرحله اول مطالعات کتابخانه ای با مراجعه به مقالات، کتب ها و ... مبانی نظری تحقیق نوشته شد. در مرحله دوم در بخش یافته های میدانی برای سنجش ضریب اهمیت متغیرهای اجتماعی موثر بر قدرت ملی به 77متخصص داخلی و خارجی مراجعه شد. سپس برای سنجش متغیر کیفی روحیه ملی 30متخصص خارجی در زمینه علوم اجتماعی، جامعه شناسی سیاسی و ... از کشورها هند، فرانسه، چین، کانادا و ... پرسشنامه ای را که به صورت آن لاین طراحی شده بود را پر نمودند. برای تبدیل متغیرهای کیفی به کمی از روش حداکثر درست نمایی فیشر بهره گرفته شد. و سپس با توجه به دارا بودن رویکرد سیستمی و یکپارچه قدرت از تکنیک دیمتل نیز جهت تعیین روابط علت و معلولی متغیرهای استفاده شد. و در نهایت 69کشور براساس روش تاپسیس براساس داده های کتابخانه ای و آماری رتبه بندی شدند. نتایج تحقیق نشان داد کشور ایالات متحده آمریکا با میانگین (0.575)، سوئیس (0.570)، نروژ (0.566)، سوئد (0.526)، هلند (0.522)، نیوزیلند (0.487)، انگلیس (0.482)، قطر (0.477)، چین (0.475) و هند (0.468) در رتبه اول تا دهم قرار دارند. کشورهای ویتنام (0.33)، نیجریه (0.340)، آفریقای جنوبی (0.347)، ونزوئلا (0.353)، غنا (0.371)، اکراین (0.3718)، پاکستان (0.376) دارای کمترین اهمیت بودند. کشور ایران نیز با میانگین (0.394) در رتبه چهل و نه بین شصت و نه کشور قرار گرفت.
۱۶.

تاثیرات ژئوپلیتیکی شیوع کرونا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ژئوپلیتیک کرونا تهدیدات پاندومیک آینده پژوهی سناریو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۰ تعداد دانلود : ۳۲۸
شیوع ویروس کرونا تاثیرات مختلفی را بر وضعیت ژئوپلیتیکی جهان بر جای گذاشته است. از این رو با توجه به تاثیرات منفی ویروس کرونا، جهت هرگونه برنامه ریزی برای روبه رو شدن با مسائل آن ضروری است که حالات مختلف پیش روی ساختار ژئوپلیتیکی جهان بررسی و استراتژی های مرتبط با حالات مختلف در دستور کار واقع شود. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و روش آن توصیفی – تحلیلی است. تجزیه و تحلیل داده ها مبتنی بر تکنیک های آینده پژوهی از جمله تحلیل تاثیرات متقابل است. در این تحقیق برای 8 عامل کلیدی مجموعا 40 حالت(عدم قطعیت) در نظر گرفته شده است، یافته های تحقیق نشان می دهد از بین سناریوهای تدوین شده، 11 سناریوی قوی و محتمل، پیش روی آینده وضعیت ژئوپلیتیکی ناشی از شیوع ویروس کرونا وجود دارد. از 11 سناریوی قوی و محتمل، 4 سناریو وضعیت نامطلوب، 2 سناریو وضعیت مطلوب، 5 سناریو نیز دارای وضعیت ایستا و بینابینی است. نتایج نشان می دهد که احتمال وقوع حالت های منفی ساختار ژئوپلیتیکی جهان در مواجهه با ویروس کرونا دو برابر احتمال رخ دادن حالت های مطلوب است. بنابراین باتوجه به هدف اصلی دانش ژئوپلیتیک که طراحی بهترین استراتژی در مناسبات بین بازیگران است، باید مناسب ترین استراتژی ها در ارتباط با پیامدهای منفی این ویروس در نظر گرفته شود.
۱۷.

تبیین مدل پارادایمی هیدروپلیتیک بر بنیاد روش گرند تئوری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدل گرند تئوری منابع آبی هیدروپلتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۱ تعداد دانلود : ۱۹۵
محدودیت منابع مشترک آبی به طیفی از الگوهای متفاوت از همکاری تا درگیری انجامیده، که در قالب دانش هیدروپلیتیک واکاوی می شوند. با این حال، ابعاد مختلف هیدروپلیتیک در کانون توجه اندیشمندان علوم مختلف از جمله جغرافیای سیاسی بوده است. تا جایی که بسیاری از این صاحب نظران به بررسی هیدروپلیتیک و ابعاد تشکیل دهنده آن به صورت های مختلف پرداخته اند. هدف مقاله حاضر که ماهیت بنیادی دارد، ارائه الگویی پاردایمی از هیدروپلیتیک بر پایه روش گرند تئوری است. روش شناسی حاکم بر متن، ماهیت توصیفی-تحلیلی دارد و روش تحقیق به صورت کیفی، با مراجعه به 14 کارشناس، منابع داخلی و خارجی و بهره گیری از روش کتابخانه ای بوده است. نمونه ها از طریق نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. اطلاعات به دست آمده با استفاده از روش گرند تئوری کدگذاری و تجزیه تحلیل شدند. نتیجه پژوهش نشان می دهد که در علم هیدروپلتیک، عوامل زمینه ای در پنجاه مقوله محوری و پنج مقوله  اصلی تحت عنوان: ژئوپلیتیک، ژئوکالچر، ژئواکونومیک، تکنوپلیتیک، پلیتیکال، جای می گیرند. عوامل علی در هیدروپلتیک در 27 مقوله محوری و سه مقوله اصلی، به شرح 1-فرهنگ جامعه 2- موقعیت و وضعیت جغرافیایی 3-عوامل زیرساختی و بنیادی شناسایی شدند.عوامل راهبردی در 57 مقوله محوری و سه مقوله اصلی تحت عنوان: تدوین راهبردهای آموزشی و پژوهشی، بینش استراتژیک و تدوین رسالت و اهداف کلان قرار گرفتند و پیامدهای علم هیدروپلتیک در 58 مقوله محوری و شش مقوله اصلی به شرح: عوامل سیاسی-حقوقی، اجتماعی-فرهنگی، نظامی-امنیتی، اقتصادی و زیست محیطی، مورد توجه قرار دارند.
۱۸.

تأثیر بازارچه های مرزی در توسعه و رفاه مناطق مرزنشین (نمونه موردی: بازارچه مرزی شوشمی نوسود)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مرز بازارچه مرزی توسعه و رفاه شوشمی - نوسود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۹ تعداد دانلود : ۲۵۶
مناطق مرزی از جمله فضاهای جغرافیایی هستند که با وجود ظرفیت های بالایی که دارا می باشند گاهاً متناسب با شرایط خاصی که دارند این ظرفیت ها نادیده گرفته شده اند. این مناطق به دلایل دوری از مرکز، انزوای جغرافیایی، و ... تفاوت های فاحشی ازنظر برخورداری از رفاه و توسعه با مراکز مرکزی دارند و ایجاد و فعالیت بازارچه مرزی می تواند باعث تعدیل رابطه یک سویه مرکز - پیرامون و بهبود رفاه منطقه ای گردد. این پژوهش به بررسی تأثیر بازارچه مرزی شوشمی بر توسعه و رفاه شهر نوسود در استان کرمانشاه با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی پرداخته است. جامعه آماری این تحقیق مشتمل بر کلیه پیله وران، بازرگان و سایر متصدیان و همچنین شهروندان نوسود بوده است حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 320 نفر انتخاب گردید و پرسش نامه بین آن ها توزیع شد. جهت تجزیه وتحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS(کرونباخ، رگرسیون، همبستگی) و LISREL استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که به صورت کلی احداث بازارچه در ارتقای سطح رفاه شهر نوسود موثر بوده است، هر چند ککه در چند سال گذشته این سطح رفاه با افت مواجه بوده است. بر اساس نتایج به دست آمده از رگرسیون خطی، متغیر اقتصادی بیشترین ارتباط را با توسعه و رفاه مرزنشینان داشته، بر اساس برآورد ضرایب استانداردشده مدل ساختاری بر اساس تحلیل عاملی تأییدی تحقیق و سطح معنی داری (α =0.076) به دست آمده و بعد کالبدی بیشترین اثرگذاری را در میان ابعاد دیگر داشته است؛ و نیز نتایج آزمون همبستگی نشان داد که مؤلفه اجتماعی بیشترین میزان همبستگی را با مؤلفه های تحقیق داشت است.
۱۹.

بررسی تأثیرات کرونا بر امنیت شهرهای مرزی: نمونه موردی، شهر پاوه

کلید واژه ها: امنیت شهر مرزی کرونا پاوه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۳ تعداد دانلود : ۳۲۵
شیوع ویروس کرونا در اواخر سال 2019 و اوایل سال 2020 میلادی در شهر ووهان چین و پخش گسترده آن در سطح جهان تبعات مختلفی را برای مناطق گوناگون جهان داشته است. همه گیری اخیر موضوع آسیب پذیری شهرهای مرزی در برابر بیماری های همه گیر را مطرح کرده است. زیرا شهرهای مرزی از جمله مناطق آسیب پذیر و شکننده از بعد اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و ... هستند که می توانند به شدت از کرونا ویروس آسیب بپذیرند. پژوهش حاضر از نوع نظری - کاربردی و ازلحاظ روش مطالعه، توصیفی - تحلیلی است. داده ها و اطلاعات موردنیاز به دو روش کتابخانه ای و پیمایشی جمع آوری گردید. جامعه آماری تحقیق شامل 78 نفر از اساتید، دانشجویان دکتری و ارشد رشته های جغرافیای سیاسی، جغرافیای شهری و آمایش سرزمین بوده اند که از آشنایی لازم با منطقه مورد مطالعه (شهر پاوه) برخوردار بوده اند. برای کمی سازی اطلاعات کیفی و دست یابی به برخی از تحلیل های داده ها از طریق SPSS (آزمون فریدمن) استفاده گردیده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که از لحاظ امنیت اقتصادی کاهش سطح پس انداز خانوراها با امتیاز 17.49 بوده است. در بعد امنیت سیاسی کاهش سطح تامین امنیت غذایی با امتیاز 7.22، در بعد امنیت اجتماعی متغیر کاهش تعاملات اجتماعی با امتیاز 8.25 و از لحاظ امنیت زیست محیطی متغیر کاهش تخریب منابع طبیعی با امتیاز 3.55 بیشترین تأثیر را از شیوع ویروس کرونا در شهر مرزی پاوه داشته اند . ویروس کرونا توانسته است تاثیرات قابل توجهی بر امنیت شهرهای مرزی داشته باشد.
۲۰.

تبیین بازتاب های هیدورپلتیک ساخت سد ایلسو در کشورهای پایین دست (عراق، سوریه و ج.ا. ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سد ایسلو کشورهای پایین دست Super Decision

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۶ تعداد دانلود : ۱۳۶
اهداف: حوزه های آبریز مشترک در ایجاد تنش های هیدروپلیتیکی در مناطق مختلف دارای اهمیت روزافزونی هستند بنابراین توجه به این موضوع و بررسی آن از ابعاد مختلف دارای اهمیت است. زیرا در طی یک دهه آینده براساس تغییرات زیست محیطی گسترده ما شاهد گسترش روزافزون سدها جهت بهره برداری های مختلف از سوی کشورها در مناطق مختلف جهان خواهیم بود. در این مقاله هدف بررسی سد ایسلو و تاثیرات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی ساخت سد توسط ترکیه بر کشورهای پایین دست رود دجله (عراق، سوریه و ایران) می باشد. باتوجه به اینکه در منطقه خاورمیانه معاهدات منطقه ای جهت بهره برداری مناسب از منابع آبی مشترک وجود ندارد اینگونه اقدامات از سوی کشور ترکیه به عنوان کشور بالادست رود دجله می تواند زمینه ساز بحران های زیست محیطی و ... برای کشورهای پایین دست و در نتیجه بروز تنش ها و حتی جنگ آب در منطقه را تشدید نماید. روش: با روش توصیفی- تحلیلی و سپس با استفاده از نرم افزار Super Decision درصدد بررسی تاثیرات سد بر کشورهای پایین دست رود دجله است. یافته ها/نتایج: نشان می دهد که بروز درگیری های سیاسی با وزن 0.11026، نابودی امنیت غذایی با وزن0.13774، جابجایی جمعیت با وزن 0.09788، خشک شدن تالاب هورالهویزه-هورالعظیم با وزن 0.09843، دارای بیشترین تاثیر پذیری از احداث سد هستند و همچنین این عوامل بیشترین تاثیر را بر افزایش تنش بین کشورهای بالادست و پایین دست در کوتاه مدت سبب خواهد شد. نتیجه گیری: جهت حل مشکلات و معضلات ناشی از احداث سدها بر روی رودها فرامرزی نیاز به تصویب و تدوین معاهدات منطقه ای بین کشورهای حوزه های مشترک هستیم.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان