تبیین بازتاب های هیدورپلتیک ساخت سد ایلسو در کشورهای پایین دست (عراق، سوریه و ج.ا. ایران) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

اهداف: حوزه های آبریز مشترک در ایجاد تنش های هیدروپلیتیکی در مناطق مختلف دارای اهمیت روزافزونی هستند بنابراین توجه به این موضوع و بررسی آن از ابعاد مختلف دارای اهمیت است. زیرا در طی یک دهه آینده براساس تغییرات زیست محیطی گسترده ما شاهد گسترش روزافزون سدها جهت بهره برداری های مختلف از سوی کشورها در مناطق مختلف جهان خواهیم بود. در این مقاله هدف بررسی سد ایسلو و تاثیرات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی ساخت سد توسط ترکیه بر کشورهای پایین دست رود دجله (عراق، سوریه و ایران) می باشد. باتوجه به اینکه در منطقه خاورمیانه معاهدات منطقه ای جهت بهره برداری مناسب از منابع آبی مشترک وجود ندارد اینگونه اقدامات از سوی کشور ترکیه به عنوان کشور بالادست رود دجله می تواند زمینه ساز بحران های زیست محیطی و ... برای کشورهای پایین دست و در نتیجه بروز تنش ها و حتی جنگ آب در منطقه را تشدید نماید. روش: با روش توصیفی- تحلیلی و سپس با استفاده از نرم افزار Super Decision درصدد بررسی تاثیرات سد بر کشورهای پایین دست رود دجله است. یافته ها/نتایج: نشان می دهد که بروز درگیری های سیاسی با وزن 0.11026، نابودی امنیت غذایی با وزن0.13774، جابجایی جمعیت با وزن 0.09788، خشک شدن تالاب هورالهویزه-هورالعظیم با وزن 0.09843، دارای بیشترین تاثیر پذیری از احداث سد هستند و همچنین این عوامل بیشترین تاثیر را بر افزایش تنش بین کشورهای بالادست و پایین دست در کوتاه مدت سبب خواهد شد. نتیجه گیری: جهت حل مشکلات و معضلات ناشی از احداث سدها بر روی رودها فرامرزی نیاز به تصویب و تدوین معاهدات منطقه ای بین کشورهای حوزه های مشترک هستیم.