فرهاد برندک

در کشورهای درحال توسعه، سطوح توسعه به دلیل رشد سریع و نامتقارن و عدم توسعه متناسب مناطق و اختصاص غیراصولی منابع و امکانات به مناطق برخوردار و محرومیت سایر مناطق بخصوص مناطق روستایی دستخوش نابرابری های چشمگیر در سطح منطقه ای گردیده که در موارد بسیاری نیز در حال افزایش است و سبب عدم توسعه آن ها در تمام ابعاد شده است. در پژوهش توصیفی- تحلیلی حاضر، برای ارزیابی شهرستان های استان لرستان (در بازه زمانی سال ۱۳۹۰) به لحاظ شاخص های توسعه مندی زیرساخت های انرژی و ارتباطات، از مدل پرومته ۲ که به رتبهبندی گسسته گزینهها تأکید دارد، استفاده شده است. شاخص های مستخرج از منابع رسمی منتشر شده (نظیر فرهنگ آبادی های استان لرستان) به صورت نسبت تنظیم شدهاند و برای وزندهی به آن ها از روش تحلیل شبکهای استفاده گردیده است. در رویکرد پژوهش و با استفاده از ابزار VP ، ارزیابی و دید یکپارچه نسبت به شاخص های توسعه و شهرستان های استان (به مثابه گزینهها)، مطابق با تحلیلهای GAIA و GAIAWEB عملی می شود. لذا از نرم افزارهایVisual PROMETHEE و Super Decisions برای تحلیل دادهها استفاده شده است. مطابق با نتایج کلی دست آمده از مقایسه نسبی شهرستان ها، تنها ۴ شهرستان دارای ارزش خالص مثبت بوده اند که در این میان، شهرستان بروجرد با جریان خالص ۰.۰۸۹ ، بالاترین میزان برخورداری از امکانات زیرساختی را در نواحی روستایی خود دارد.

درپی تعالی و تکامل دانش بشر، مفهوم کارایی، توسعه یافته و اندازه گیری مفهوم کارآیی بر اساس نظریه های مختلف امکان پذیر شده است. خدمات شهری به عنوان ابزار مدیریت توسعه شهری و عامل اصلی تداوم حیات شهری است که بدون آن زندگی شهروندان از فعالیت باز می ماند و ضعف کارکردی آن به نداشتن رفاه شهروندان منجر می شود. به دنبال گسترش روزافزون شهرها و جمعیت شهری تقاضا برای استفاده از خدمات شهری نیز افزایش می یابد که رعایت تناسب بین مؤلفه های تأثیرگذار توسعه شهری و خدمات شهری را امری اجتناب ناپذیر می کند. هدف اصلی پژوهش حاضر سنجش تناسب بین مهم ترین مؤلفه های فضایی و اجتماعی- اقتصادی و خدمات شهری موجود در شهرهای استان اردبیل در قالب مفهوم کارآیی نسبی است. روش تجزیه و تحلیل داده ها نیز تکنیک تحلیل پوششی داده ها (کلاسیک) و براساس برنامه ریزی آرمانی (برای نگرش آرمان خواهانه و تفکیک بیشتر کارآیی) است. نتایج کلی نشان دهنده کارآیی (نسبی) 11 شهر براساس مدل CCR-O و 15 شهر در مدل BCC-O است. در ارزیابی کارایی مقیاس شهرها، از بین شهرهای استان اردبیل تنها شهر گرمی دچار ناکارآمدی مقیاس شدید است که بیانگر نداشتن فعالیت شهر در اندازه بهینه است. سرانجام می توان استنباط کرد که براساس تحلیل های صورت گرفته و همچنین نگرش آرمانی تحلیل پوششی داده ها، شهرهای سرعین و جعفرآباد دارای بالاترین کارآیی (نسبی) بین شهرهای استان اردبیل است.

فنون و روش های ریاضی برنامه ریزی و تصمیم گیری اگر-چه جوابی بهینه را ارایه می دهند؛ اما تحت شرایط و مفروضات خاصی از این توانایی برخوردار هستند. علی رغم دامنه وسیع کاربرد تصمیم گیری های چند معیاره در دنیای واقعی، این رویکرد نیز محدودیت ها و چالش های خاص خود را دارد. رویه هایی نیز برای انتخاب متدمناسب وجود دارد که البته بعضا این رویه ها ابزاری برای حذف تکنیک-ها تا انتخاب تکنیک مناسب می شوند. در روش شناسی پژوهش حاضر، تکنیک های چندشاخصه معمول که کاربرد متنوع و زیادی در تحقیقات داشته، با رویکرد بهینه DEA(CCR)-AP مورد مقایسه تطبیقی قرار گرفته است. برای استفاده از تکنیک DEA(CCR)/AP معرفی ورودی ها و خروجی ها ضروری است. در پژوهش حاضر، روش تحلیل پوششی داده ها در فضای پیوسته مدلسازی شده است. بدین ترتیب که تمامی شاخص های ماتریس تصمیم، به عنوان خروجی مدل تحلیل پوششی داده ها و هریک از گزینه های این ماتریس به عنوان یک واحد تصمیم گیرنده (DMU) در نظر گرفته شده است. نتایج کلی این آزمون نشان می دهد که مدلسازی تکنیک CCR-AP در فضای پیوسته داده ای با تکنیک های معمول چندشاخصه(تاپسیس، ویکور، پرومته و SAW) همبستگی معنادار مثبتی دارد. این همبستگی در بیشترین ارزش خود، در مقایسه با تکنیک تاپسیس ارزیابی شده است.

لازمه برنامه ریزی منطقه ای، شناسایی جایگاه توسعه یافتگی هر منطقه (یا شهرستان) نسبت به یکدیگر می باشد. بر این اساس با روش توصیفی- تحلیلی و کمی، وضعیت شهرستان های استان اردبیل به لحاظ شاخص های فرهنگی، اقتصادی، زیربنایی و بهداشتی و درمانی، با استفاده از سالنامه ی آماری 1391 استان، مورد مطالعه قرار گرفته است. باتوجه به روابط درونی معیارهای توسعه، از روش ANP، میزان اثرگذاری و ضریب اهمیت شاخص های موجود در توسعه یافتگی شهرستان های استان اردبیل، تعیین می شود و با استفاده از مدل ویکور، میزان توسعه یافتگی شهرستان های استان به لحاظ شاخص های یادشده، سطح بندی می شود. نتیجه ی حاصل از پژوهش نشان داد که؛ شهرستان نمین برخوردارترین و شهرستان های بیله سوار و پارس آباد (مناطق شمالی استان)، محروم ترین شهرستان های استان به لحاظ شاخص های یاد شده می باشند. از نظر دید راهکاری، منطبق شدن میزان محرومیت از نظر مکانی با مناطق شمالی استان، آمایش هرچه دقیق تر مناطق با اعطای امتیازات اقتصادی و احیای نقش بازرگانی(مثل منطقه ی آزاد) را می طلبد.

ارزش و بزرگی عدالت در سطح اجتماع از منظر قرآن به حدی است که به صورت اصلی بنیادین و بدل ناپذیر مطرح گشته و خداوند به طور قاطع به آن فرمان می دهد. اصلی ترین علت وجودی بحران های جوامع بشر، نبود عدالت است. مفهومی که در ابعاد برنامه ریزی فضایی؛ تئوری هایی مانند تمرکزگرایی را به چالش کشیده و در برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، یکی از مولفه های اساسی در توسعه پایدار شهری محسوب می شود. هدف از پژوهش توصیفی- تحلیلی حاضر، استفاده از رهیافت ترکیبی DEA-TOPSIS/GIS برای ارزیابی دسترسی و ضریب نفوذ خدمات شهری در هسته های شهری اردبیل می باشد. در این روش دو واحد مجازی ایده آل و ضدایده آل معرفی می شود و از این طریق کارآیی هر واحد نسبت به ایده آل و ضد ایده آل مورد بررسی قرار می گیرد؛ که با قرار گرفتن نتایج حاصل از دیدگاه ایده آل و ضداید ه آل هر واحد در RC ، میزان برخورداری نواحی شهری از خدمات موردمطالعه بدست می آید. بر این اساس حوزه ای با وسعت حدود 1000هکتار در قلمروی میانی شهر، دارای برخورداری کامل می باشند، در صورتی که این شاخص در نواحی حاشیه ای شهر بازگوکننده عدم نفوذ (یکسان) خدمات در شهر می باشد.

هدف : مسئله اساسی پیش روی انسان شهرنشین امروز، زندگی در دنیایی نامتعادل و بیگانه است؛ دنیایی که بسیاری از بخش های آن خارج از حوزه اختیار و عمل او شکل می گیرد. از آنجایی که دنیای اجتماعی تا حد زیادی ذهنی است و ادراکات فردی نقش مهمی در شکل دادن به چگونگی مشاهده مردم از جهان پیرامون خود دارد، در پژوهش حاضر مسئله سکونت شهری مدرن مورد بازنمایی قرار می گیرد. ما پنجره های شکسته را به عنوان نقطه اساسی در این فهم مشترک از سکونت شهری مدرن و فیلم ایثار آندری تارکوفسکی را نمونه موردی این مطالعه قرار می دهیم. لذا سوال پژوهش این گونه مطرح می شود که بازنمایی سکونت شهری مدرن متاثر از تئوری پنجره های شکسته چگونه است؟ روش پژوهش : پژوهش حاضر از نوع کیفی بوده که بر مبنای رویکرد استفهامی و با بهره گیری از نشانه شناسی سوسور به استخراج مفاهیم مربوط به موضوع بازنمایی (سکونت شهری مدرن) پرداخته و با استفاده از تئوری داده بنیاد در جهت نظریه پردازی برای سکونت شهری مدرن، پیرامون تئوری پنجره های شکسته اقدام می گردد. یافته ها : پنجره های شکسته، برداشتی از گسست، آنومی و زیست ناپذیری در سکونت شهر مدرن را بازنمایی می کند که به عنوان "پدیده محوری" در کدگذاری مورد نظر است. پنجره های شکسته ای که با مدرنیته حاصل شده و راهبرد پیشنهادی برای آن عینیت بخشی به حقیقت مطلق می باشد. خودآگاهی، شرایط زمینه ساز و معنویت، شرایط مداخله گر در نظریه پردازی پیشنهادی قلمداد می شوند. گفتنی ست سکونت انسان یکی از مهم ترین اشکال سازمان دهی اجتماعی فضا بوده که اینجا «وحدت مکان مند جسم، ذهن و روح» بازتعریف می شود. نتیجه گیری : آنچه به عنوان نقطه اشتراک بنیادین ایثار تارکوفسکی و پنجره های شکسته و سکونت شهری مدرن قابل طرح بوده این است که: عدم پیوند امر کلی (اینجا؛ جهان درونی/سوبژکتیو یا تاریخ مندی سکونت) با امر جزئی (جهان بیرونی/ ابژکتیو یا سکونت صوری) موجب جزم گرایی (تشدید شرایط سکونت ناپذیری) می گردد. منظور از سکونت صوری، تمام قواعد سفت و سخت منجرشونده به زیست پذیری یکسان شهروندان است.

فرهنگ به عنوان یکی از مهمترین ارکان توسعه جامعه، اگر با تضمین های اقتصادی همراه شود، زمینه ساز تحول های مثبت تاثیرگذار در جامعه خواهد شد.. هدف مطالعه حاضر مقایسه کارایی(بهره وری) نسبی شهرستان های استان گیلان و شناسایی واحدهای کارآ به لحاظ بهره وری شاخص های فرهنگی است. روش تحقیق حاضر از نوع تحلیلی-کاربردی بوده و جامعه آماری تحقیق حاضر را 16 شهرستان استان گیلان تشکیل می دهد. روش تحلیل داده ها نیز مبتنی بر تکنیک تحلیل پوششی داد ها بوده و برای تعیین ضریب کارایی واحدهای مورد بررسی و مشخص کردن واحدهای کارآ و ناکارآ از مدل CCR و BCC ورودی محور و برای رتبه بندی شهرستان هایی که با مدل CCR ورودی محور کارا شدند، از روش اندرسون-پیترسون(AP) استفاده شده است. جهت محاسبه مدل ها و تجزیه و تحلیل داده ها نیز از 2 بسته نرم افزاریDEAP و LINGO استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان داد که طبق مدل CCR-I، 8 شهرستان و در مدل BCC-I، 11 شهرستان کارآ هستند. در کارآیی برتر(AP) و رتبه بندی نهایی شهرستان ها، شهرستان های کارآ به صورت زیر رده بندی می شود:  رشت > لاهیجان > آستارا > املش > تالش > رضوانشهر> رودبار > بندرانزلی در نهایت، واحدهای مجازی به عنوان الگوهایی برای واحدهای ناکارآ معرفی و پیشنهاد شدند. واحدهای ناکارآ در صورت رسیدن به شرایط واحدهای مجازی متناظر با خود، کارآ می گردند.

با ظهور آنچه که انقلاب فلسفی خوانده شده است، روشن است که بدون رویه ها و مسائل اندیشه ای لازم، هر علمی صرفاً تداوم جهان پذیرفته شده در وضعیت فعلی است، و نقش اصلی خود به عنوان عمل انتقادی را در برابر عمل علمی انکار می کند. ما در این جا مسئله انسان (محوری) را در فلسفه مدرن و فلسفه شهر گرد هم می آوریم. ما در اینجا این اصطلاح را ابتدائاً در فلسفه مدرن بررسی و سپس برای تدقیق یا باز تفسیر آن در فلسفه شهر، به تحلیل آثار دست اول در جهت تعریف شهر انسان محور مدرن می پردازیم. لذا سوال اصلی پژوهش این گونه مطرح می گردد که شهر انسان محور در فلسفه مدرن چیست؟ مطابق نتایج، همانطور که کانت، طرح انسانی کردن علم را با جدا کردن انسان از ساحت غیرمادی شناخت انجام می دهد؛ شهرسازان مدرنیست نیز طرح انسانی کردن شهر یا همان شهر انسان محور را با جدا کردن آن از ساحت و جهان اصلی ا ش انجام می دهند. طرح استعلائی شهرسازان مدرنیست با شناخت پسینی، آنچه برای انسان در شهر مناسب بوده را دریافت و سپس به صورت یکسان در امر پیشینی یعنی جهانشمول و محض در یک امر کلی برای تمام انسان ها و تمام شهرها اعمال می کند. این در حالی ست که فهم انسان در شرایط یکسان، ما را به این نکته می رساند که انگار هیچ انسانی وجود ندارد؛ چرا که مشخصه های شخصیتی، فرهنگ و تجربه زیستی انسان قربانی ویژگی های انتزاعی و کلی می گردد و این همان انسانی کردن شهر مدرن با حذف انسان از شهر می باشد.

تدوین استراتژی های توسعه، شناسایی توانایی ها و کاستی ها و تعیین سطح توسعه بر اساس سنجه های مناسب، جهت برنامه ریزی منطقه ای مؤثر، لازم است. هدف پژوهش حاضر، بهره گیری از رویکرد کمی گرایانه در ارزیابی توسعه مندی شهرستان های استان اردبیل متناسب با ابعاد مختلف، می باشد. پژوهش حاضر، با استفاده از ۶۰ شاخص (در بخش های بهداشتی-درمانی، زیرساختی، فرهنگی و اقتصادی) به سنجش وضعیت توسعه یافتگی و مقایسه تطبیقی پارامترهای توسعه یافتگی در بخش های مختلف در شهرستان های استان اردبیل، می پردازد. روش تحقیق به صورت توصیفی – تحلیلی بوده که برای تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک چندشاخصه استفاده شده است. مطابق با نتایج کلی حاصل شده، وضعیت توسعه مندی شهرستان های استان اردبیل، نامتعادل است و این وضعیت در بخش های مختلف توسعه (بهداشتی- درمانی، زیرساختی، فرهنگی و اقتصادی) نیز، مشهود می باشد. مطابق با نتایج حاصل شده از بررسی پارامترهای توسعه یافتگی در بخش های مختلف بهداشتی- درمانی، زیرساختی، فرهنگی و اقتصادی توسعه، بیشترین میزان متوسط توسعه مندی شهرستان های استان اردبیل، در بخش مؤلفه های بهداشتی-درمانی می باشد که حاکی از پیشرو بودن این بخش از توسعه در استان اردبیل می باشد.

تحقق پایداری با بهره برداری مناسب از منابع و ایجاد توازن میان انسان، اجتماع و طبیعت امکان پذیر می باشد. از این رو، شرایط امروزی شهرها ایجاب می کند که برنامه ریزان، اقدام به بررسی، تجزیه و تحلیل و ارزیابی پایداری شهرها از جهات مختلف نمایند. هدف تحقیق حاضر، ارزیابی کارایی برخی از شاخص های عملکرد زیستی مناطق شهری اصفهان با تاکید بر مولفه های تاثیرگذاری چون؛ جمعیت، محدوده و مساحت، میزان تولید پسماند و همچنین میزان فضاهای سبز شهری، تعداد درختان موجود و میزان نهرها مناطق شهری اصفهان می باشد. روش تحقیق در این مقاله، روش توصیفی- تحلیلی است. در این راستا، از مدل تحلیل پوششی داده ها برای توصیف و تحلیل شرایط موجود استفاده شده است. جامعه آماری شامل مناطق چهارده گانه شهر اصفهان، براساس اسناد رسمی شهر می باشد. مطابق با نتایج کلی، در مدل CCR-O، تنها مناطق شهری 4 و 9 دارای کارایی کامل و منطقه 5 دارای کارایی قابل قبول است. هم چنین، در روش  BCC-O، مناطق 2، 12 و 13 شهری به مناطق کارآی موجود در مدل CCR-O اضافه شدند و مناطق 5 ، 6 ، 7 ، 8 ، 10، 11و 14، دارای کارایی قابل قبول می باشند.    

با افزایش اهمیت نقش ایمنی ترافیک در مباحث برنامه ریزی، برنامه های اجرایی و طرح های مطالعاتی مختلفی در جهت اجرای بهینه اقدامات ایمن سازی راه توصیه می شود. در این میان بهره گیری از اصول و معیارهای تصمیم گیری و همچنین تکنیک های کارآمد حل مسائل تصمیم گیری، راه را برای مواجهه هرچه دقیق تر با مسائل فضای جغرافیایی باز می کند. پژوهش حاضر با نوآوری در متدولوژی و با هدف ارزیابی وضعیت استان های ایران در شاخص های ایمنی جاده ای، به بسط کاربرد روش پرومته و تحلیل های گرافیکی نتایج حاصله پرداخته است. ابزار تشخیصی و ارزیابی گسترده تر طراحی شده، تصمیم گیران را در آشنایی جامع تر با وضع موجود و تلاش برای بهینه سازی ایمنی جاده ای یاری می رساند. بعد از جمع آوری داد ه های کمّی مرتبط با ایمنی جاده های استان های کشور، شاخص سازی انجام و اوزان دهی به آنها با استفاده از روش آنتروپی انجام شد. با استفاده از تکنیک پرومته و همگام با ابزارهای تحلیلی GAIA-WEB، PROMETHEE Network، صفحه GAIA و نمودارهای توصیفی، عملکرد استان های کشور مورد تحلیل قرار گرفتند. براساس نتایج به دست آمده، استان قم بهترین وضعیت را در برخورداری از شاخص های ایمنی جاده ای کشور به خود اختصاص داده و استان های سمنان، البرز و تهران در جایگاه های بعدی قرار داشتند. در این میان استان سیستان و بلوچستان نامناسب ترین وضعیت نسبی را در برخورداری از شاخص های ایمنی جاده ای در بین استان های کشور داراست. گفتنی است جایگاه برتر استان های قم، سمنان، البرز و تهران بیشتر به جنبه سیستمی / خدماتی ایمنی جاده ای متکی بوده و از لحاظ جنبه برآمدی (متوفیات و تخلفات جاده ای) در وضعیت نامناسبی است.

پژوهش حاضر مسئله بازیابی انسان (مشخصاً انسان محوری) را دارد. در اینجا تلاش می نماییم انسان محوری را در گذار از فلسفه مدرن به پدیدارشناسی فهم نماییم. سعی ما در اینجا این است که این کار را با بررسی و تحلیل کیفی آثار و متون دست اول متفکران فلسفی مدرن و پدیدارشناسی (موردنظر) به انجام رسانیم. طبق یافته های تحقیق، این گذار را می توان ذیل «بازشناسی آگاهی» دنبال کرد. کانت با تاسی از بیکن و دکارت از شک شروع و طرح انسانی کردن علم را با حذف انسان انجام داد و هگل این قطعیت را با پدیدارشناسی روح و طرح دیالکتیکی خود با پیوند انسان و روح در سیر تاریخی به انجام می رساند. هوسرل که نامش با پدیدارشناسی مانوس است، با شعارِ «به خود چیزها برگردید» و ابزار اپوخه سعی در قطعی سازی شناخت داشته اما طرح زیست جهان را برای نسبی گراها به ارمغان آورد و اواخر عمر خود رویای فلسفه مانند علمِ متقّن را پایان رسیده تلقی می کند. هایدگر به عنوان مشهورترین شاگرد وی انسان را به صورت استعلائی در مرکز جهان قرار می دهد. گفتنی ست که انسان همواره در جهان حضور دارد. باری، پژوهش حاضر رویکردهایی از انسان محوری را تقویت می نماید که در آن انسان همیشه محور بوده و خواهد بود.

توزیع عادلانه امکانات و تسهیلات بهداشتی درمانی یکی از اصلی ترین پیش نیازهای افزایش سطح بهره مندی جامعه از شاخص سلامت عمومی می باشد. لذا، دسترسی عادلانه به خدمات بهداشتی-درمانی برای همه مردم در یک جامعه، موجب ارتقاء سطح سلامت و ایجاد فرصت برابر در آن جامعه می شود. هدف از این مطالعه (با روش توصیفی و تحلیلی)، ارزیابی عدالت در سلامت با ارزیابی دسترسی مردم به مراکز بهداشتی-درمانی شهر اردبیل با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی ( GIS ) و تکنیک CCR است. تحلیل پوششی داده ها از جمله ابزارهای مفید در درک محیط تصمیم گیری با پردازش اطلاعات اولیه می باشد. از این رو، با استفاده از GIS ، شاخص های فضایی تهیه گردید. سپس، با بهره گیری از شاخص های فضایی در ساختار مدل خروجی مبنای CCR ، کیفیت دسترسی شهروندان به مراکز بهداشتی- درمانی ارزیابی شد. مطابق با نتایج بدست آمده، میانگین کارایی هسته های شهری اردبیل 0.45 می باشد. از میان هسته های شهری اردبیل، فقط 3 هسته شهری که شامل محدوده ای بین میدان شهدا، شریعتی و 15 خرداد، محلات استاد شهریار، آزادگان و باغ قره پاچه و همچنین محدوده ی اطراف دریاچه شورابیل می باشد، دارای کارایی کامل می باشند. در تقسیم بندی کارایی در 3 قالب کارا(1= µ )، قابل قبول(0.7 ≤µ ) و غیرقابل قبول(0.7 ≥µ )؛ از مجموع مساحت 6031 هکتاری و 421069 نفری هسته های شهری، مساحتی در حدود 1000هکتار با تحت پوشش داشتن 30 هزار ساکن در موقعیت کریدوری مرکزی- جنوبی با طول 6.5 کیلومتر، دارای کارایی کامل و قابل قبول می باشند.

مقدمه: از جمله نشانه های عدم توسعه، وجود نابرابری و جنبه های مختلف آن است که برای رصد آنها باید نحوه توزیع شاخص های توسعه در سطوح مختلف را در نظر بگیریم. مطابق با رهیافت پرومته؛ در کنار مفاهیم اولویت بندی، سطح بندی، پهنه بندی، رتبه و رده بندی گزینه ها؛ می توان از مفهوم "جریان بندی مکان-ها" بهره برد. هدف پژوهش: شناخت و تحلیل جریان های توسعه زیربنایی در نواحی روستایی شهرستان های استان خراسان شمالی است. روش تحقیق: در پژوهش توصیفی- تحلیلی حاضر، برای ارزیابی شهرستانهای استان خراسان شمالی به لحاظ شاخص های توسعه مندی زیرساخت های انرژی و ارتباطات نواحی، از تکنیک پرومته 2 استفاده شده است. شاخصهای مستخرج شده از منابع رسمی منتشر شده به صورت نسبت تنظیم شدهاند و برای وزندهی به آنها از روش تحلیل شبکهای استفاده شده است. در رویکرد پژوهش و با استفاده از ابزارVP، ارزیابی و دید یکپارچه نسبت به شاخص های توسعه و شهرستانهای استان (به مثابه گزینهها)، مطابق با تحلیلهای GAIA و GAIAWEB عملی می شود. لذا از نرم افزارهایVisual PROMETHEE وSuper Decisions برای تحلیل دادهها استفاده شده است. قلمرو تحقیق: منطقه مورد مطالعه نواحی روستایی خراسان شمالی است. یافته ها: در راستای متوازن نمودن توسعه فضایی، نظام برنامه ریزی اهمیت بسزایی در ایجاد تعادل در مناطق دارد، باید تلاش هایی درجهت رفع نارسائی های نظام برنامه ریزی و انطباق آن با برنامه ریزی مناطق صورت گیرد. نظام برنامه ریزی بخشی و تمرکزگرا بدون در نظر گرفتن توان ها، پتانسیل ها و نیازها و خواسته-های مناطق مختلف نمی تواند بصورت مفید و کارا عمل نماید. این نوع برنامه ریزی همواره باعث عدم موفقیت طرح های نواحی می گردد. نتایج: مطابق با نتایج کلی دست آمده از مقایسه نسبی شهرستان ها، تنها 2 شهرستان، دارای ارزش خالص مثبت بوده اند که در این میان، شهرستان جاجرم با جریان خالص 098/0، بالاترین میزان برخورداری از امکانات زیرساختی را در نواحی روستایی خود دارا می باشد. برای به تعادل رساندن شهرستان های استان، توجه به اولویت بندی مناطق، مطابق با نتایج پژوهش حاضر، مهم تلقی می شود.