سید ابراهیم مرتضوی

سید ابراهیم مرتضوی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۴ مورد از کل ۱۴ مورد.
۱.

اعتبارسنجی نظریه اعجاز روان شناختی قرآن با تأکید بر آراء امین خولی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن اعجاز روان شناختی اعجاز ادبی امین خولی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۵ تعداد دانلود : ۳۲۹
«اعجاز قرآن» از مباحث مورد اعتنای اساطین علوم قرآن بوده و یکی از نظریاتی که در این باره مطرح کرده اند، نظریه «اعجاز روان شناختی» است. جستار پیش رو که از نوع تحقیقات کتابخانه ای است، اعجاز روان شناختی قرآن را با روشی توصیفی تحلیلی، از منظر «امین خولی» محقق معاصر مصری، بررسی کرده است. نتیجه آنکه از نگاه خولی، اعجاز روان شناختی، یکی از وجوه اعجاز ادبی  بیانی قرآن محسوب می شود و مراد از آن، این است که قرآن با هدفِ پرورش انسان و اصلاح جامعه، در دعوت خویش زوایای پنهان نفس آدمی را مدّنظر داشته و شناخت عمیق قرآن از این زوایا که گزاره های علمی روز از روان انسان نیز آن را تأیید می کنند نشان از الهی بودن قرآن و اعجاز آن دارد. با این حال، نظریه خولی با چند اشکال و ابهام مواجه است: نخست آنکه مقدماتی که برای نظریه خود پی ریزی کرده است، در برخی ابعاد و اجزاء با یکدیگر سازگاری ندارند؛ دوم آنکه مبانی دیدگاه وی با برخی از ضروریات دین منافات دارد؛ سوم آنکه وی برخی از مفاهیم کلیدی نظریه خود را تبیین نکرده است؛ و چهارم آنکه شواهد نظریه اش از بُعد کمّی و کیفی ناتمام است.
۲.

تحلیل واژگان کاوی در تفسیرهای ادبی قرآن (با تأکید بر مکتب تفسیر ادبی معاصر)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: تفسیر ادبی امین الخولی واژگان کاوی مفردات قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۱۷۹
تفسیر ادبی قرآن، تفسیری مبتنی بر علوم ادبی است که در دوران معاصر به وسیله امین الخولی، به شکل یک مکتب درآمد. این مکتب، یکی از رکن های خود را «واژگان کاوی» قرار داده است از آن روی که کشف معنای درست مفردات قرآن، نخستین گام برای فهم آن است. پژوهش حاضر، با روشی توصیفی- تحلیلی، واژگان کاوی را در تفسیرهای ادبی معاصر و گذشته بررسی کرده، نتیجه آنکه مکتب معاصر، واژگان کاوی را بر مبانیِ «دگرسانی معنایی واژگان» و «تطابق زبان قرآن با زبان عربی» استوار ساخته و بر این پایه، کشف معنای دقیق کلمه را منوط به کشف معنای عصر نزولی آن نموده است، و کشف این معنا را در گرو استمداد از مولفه هایِ «تشخیص معرّب از عربی»، «تکیه به معنای حسّی»، «بهره گیری از ذوق عربی» دانسته است. از نگاه این مکتب، بعد از کشف معنای عصر نزولی، باید کاربردهای واژه را در قرآن کاوید تا معنای قرآنی آن به دست آید، و در گام پایانی- با تکیه بر مبنای عدم ترادف- معنایی ویژه بیان گردد. بررسی تطبیقی این مؤلفه ها نشان می دهد که بیشتر آنها در تفاسیر ادبی کهن نیز استفاده شده و تفاوت آن با مکتب معاصر، از ابعادِ «عدم پایبندی به مؤلفه ها»، «عدم پیوند میان مؤلفه ها» و «عمیق تر نبودن تحلیل ها» در تفسیرهای گذشته است.  
۳.

تحلیل روان شناختی آیات قرآن به مَثابه یکی از مؤلفه های مکتب ادبی (معاصر)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: قرآن پژوهی مکتب ادبی امین الخولی تحلیل روان شناختی روان شناسی قرآنی تفسیر روان شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۲ تعداد دانلود : ۲۹۵
امین الخولی با تأثیرپذیری از محمدعبده و طه حسین «مکتب ادبی در تفسیر قرآن» را در مصر بنیاد نهاد. این مکتب بر مؤلفه هایی تکیه دارد که یکی از آنها «تفسیر روان شناختی» است که مُلهَم از ادبای متقدم چون جاحظ و مبتنی بر رابطه ای می باشد که میان تفسیر ادبی و روان شناسی وجود دارد. هدف این پژوهش عبارت از تعیینِ «گونه»، «کمیت» و «کیفیتِ» آن مؤلفه است. پژوهش حاضر با استفاده از تحلیل محتوا به این نتیجه رسید که: 1. امروزه مؤلفه روان شناختیِ حاضر در تفسیر قرآن، بسیار گسترده تر از دیدگاه امین الخولی است؛ 2. دیدگاه ایشان ناظر به گونه استخدامیِ دوراندیشانه تفسیر علمی است؛ 3. تفسیر علمی (روان شناختی) در فضای علمیِ کنونی دارای هفت سطح است؛ 4. دیدگاه امین الخولی ناظر به سطح اول است و به فضای نزول، تجزیه و ترکیب آیات روان شناختی اشاره دارد و به بقیه سطوح اشاره ای نمی کند؛ 5. این سطح با توجه به شأن نزول، زمینه پیوند میان علم النفس و علم الاجتماع را در این مکتب هموار می سازد؛ 6. این نظریه با وجود اینکه محدود به سطح اول از سطوح هفت گانه است، ولی امتیازهای تربیتی و آسیب های روشی خود را دارد.
۴.

مطالعه تطبیقی محل زایمان مریم(س) از منظر قرآن و اناجیل (با تأکید بر تحلیل زایمان ایشان در کنار درخت نخل)

کلید واژه ها: مطالعه تطبیقی زایمان مریم نخل خرما قرآن اناجیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱۹ تعداد دانلود : ۲۰۶
مطالعه تطبیقی، عملی برای مقایسه میان مشابهت ها و تفاوت هایِ طرفین یا طرف های تطبیق است و یکی از فوائد آن، گره گشایی از نقاط مبهم و دست یابی به مطالبی نو است. محل زایمان مریم(س)، یکی از این مسائل است که بررسی تطبیقی آن، از فایده مزبور مستثنی نیست. بر این پایه، پِژوهش حاضر با بهره-گیری از روش تطبیقی و تحلیل داده های بدست آمده، به مقایسه میان دو روایتِ قرآنی و انجیلی از محل زایمان مریم پرداخته و از گذرگاه این مقایسه، نقطه اشتراکی را، در «تولد مسیح در روستای بیت لحم» عنوان می کند. اما درباره نقاط افتراقی بیان می دارد که از نگاه اناجیل، این زایمان در آخور یا یک غار، و با همراهی یوسف نجار اتفاق افتاده اما از نگاه قرآن، مریم(ع) در هنگام زایمان تنها بوده و دقیقا در زیر یا کنار خرمابُنی، مسیح(ع) را به دنیا آورده است. با این حال، -در رابطه با نقاط اشتراکی-می توان«زایمان در یک غار و کنار نخلِ خرمایی» را نیز از اناجیل و تفاسیر قرآن برداشت کرد. و در تحلیل پیوند میان این زایمان با درخت نخل می توان به نکات ذیل رسید: 1- خرما دادنِ نخلِ خشک، باردار شدن خارق العاده مریم را تأیید می کند. 2- خرمابُن، درختی پاک است و زایمان مریم در زیر آن، افتراءزدائی از اوست. 3- این زایمان، عروج عیسی(ع) را نشان می دهد چرا که نخل، نماد عروج است. 4- خرما برای نفساء، غذایی مفید و انرژی بخش است.
۵.

بررسی ابعاد تربیت نرم در آموزه های اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تربیت نرم ناهشیار و نیمه هشیار ذهن هنر و زبان هنری آموزه های اسلامی جنگ نرم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۳ تعداد دانلود : ۲۶۶
تربیت نرم، نوعی از تربیت است که تأکید آن، بر انتقال ناهشیار یا نیمه هشیارِ مفاهیم به ذهن متربی با هدف ایجاد تغییر نرم و مانا در اوست. این روش تربیتی که مهم ترین مزیت آن، مقابله با تهاجم فرهنگی و جنگ نرم است بر دو مبنای بسیار مهم تکیه دارد که عبارتند از: وجود بخش هشیار یا نیمه هشیار در ذهن آدمی و تطورپذیری و چندپایانی بودن تربیت. جستار پیش رو که از نوع تحقیقات کتابخانه ای است، روش تربیتی نرم را باتأکیدبر منابع روایی شیعی با روشی توصیفی تحلیلی بررسی کرده است و نتیجه ای که از این بررسی به دست آمده چنین است: پیشوایان اسلام در انتقال مفاهیم موردنظر خود به مخاطبان خویش، از هر سه قسمِ "تربیتِ آمرانه"، "تربیت نرم" و روش تلفیقیِ "آمرانه نرم" استفاده می کردند و بهره گیری از روش نرم در سیره آنان، به حوزه خاصی اختصاص نداشته است، بلکه چه در موضوعات اخلاقی، چه عقائدی و چه احکامی از این شیوه استفاده می کردند؛ گرچه فراوانی استفاده از این روش در گزاره های احکامی بیش از دو گزاره دیگر است. آنان برای تحقق این روش، از هنر و زبان هنری بهره می بردند که روش های مختلفی چون: تمثیل، انصراف ذهنی، حرکات نمایشی، تصویرسازی، هدیه دادن، عمل گرایی، اشکال هندسی و... را در خود جای می دهد.
۶.

واکاوی رهاوردهای غائی مناظرات رضوی و کاربست آنها در عصر حاضر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام رضا (ع) مناظرات رضوی رهاوردهای غایی کاربست مناظرات تبیین معارف دین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۵ تعداد دانلود : ۳۴۳
مناظرات امام رضا (علیه السلام) با گروه های مختلف در موضوعات گوناگون، گنجینه ای از معارف رضوی است که از عالم آل محمد (صلی الله علیه وآله) به یادگار مانده است. در این مناظرات، مباحث مختلف از معارف دین اسلام بیان گردیده که پاس خ به شبهات و سؤالات و روشنگری در مسائل دینی از مباحث مهمّ مورد بحث در این گفتمان ها بوده است. توجه به اهداف امام (علیه السلام) از این مناظرات و نتایج این گفتگوها حایز اهمیت است زیرا علاوه بر تبیین و تشریح معارف رضوی، چیدمان مناظره مطلوب و خداپسندانه در هر عصری را نیز ترسیم می نماید. بر همین اساس، پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با رویکردی غایت شناسانه، مناظرات رضوی را بررسی و در ابعاد دینی، اجتماعی و سیاسی به رهاوردها و نتایج این مناظرات اشاره کرده است. نتیجه آنکه، امام(علیه السلام) در این مناظرات اهدافی را دنبال می کردند که مهم ترین آنها عبارتند از: هدایتِ افراد مناظره کننده، تبیین معارف دین، شبهه زدایی از معارف دین، تبیین جایگاه و مقام اهل بیت (علیهم السلام) و فرهنگ سازی مناظره مطلوب در جامعه. کاربست این اهداف و رهاوردها در عصر حاضر دو نتیجه مهم به دنبال خواهد داشت: نخست، به ترویج و تبلیغ معارف دین و پاسخگویی به شبهات در قالب مناظره کمک می کند. دوم، توجه به این اهداف و رویکردها و به کارگیری آنها، فرهنگ سازی مناظره مطلوب و نتیجه بخش در سطوح مختلف جامعه از ابعاد دینی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را به دنبال خواهد داشت.
۷.

واکاوی پیوند تفسیر و تحلیل های اجتماعی در مکتب ادبی معاصر(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: تفسیر ادبی−فرهنگی امین الخولی تحلیل اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۰ تعداد دانلود : ۲۵۴
مکتب ادبی−فرهنگی در تفسیر قرآن، که از سوی امین الخولی در دوران معاصر در مصر بنیاد نهاده شد و از بُعد کمّی و کیفی دارای گستره ای فراتر از تفسیرهای ادبی کهن است، بر بایسته هایی تکیه دارد که یکی از آنها ارائه تحلیل های اجتماعی و داشتن نگاه اجتماعی به آیات قرآن است. پژوهش حاضر با بهره گیری از شیوه متن پژوهی، پیوند میان تفسیر و تحلیل های اجتماعی از آیات را در نگاشته های پیروان مکتب ادبی−فرهنگی واکاوی کرده و بدین نتیجه رسیده است که: پیوند مزبور در تفسیرهای ادبی معاصر، به دو گونه بازتاب یافته است که یکی از آنها با توجه به نقش فضای اجتماعی عصر نزول در فهم قرآن، در گونه پژوهش های «حول  القرآن» قرار می گیرد و دیگری، با مدّنظر قرار دادن بیان کلیات مسائل و راه حل های اجتماعی در قرآن، از رسته مطالعه «درون متنی قرآنی» به شمار می آید، که گونه نخست را می توان از مسائل هم راستا و نزدیک به «جامعه شناسی معرفت» و مشترک با «نقد جامعه شناختی ادبی» به شمار آورد، و گونه دوم را می توان تفسیری عصری با لونی غالباً اجتماعی دانست. این جستار با دقت در نگره خولی، با اینکه از امتیازهای این نظریه، چون «کمک به فهم ملموس تر قرآن» سخن می گوید؛ اما به آسیب های آن، مانند «امکان ملازمه با تفسیر به رأی» از بُعد روشی و «تمثیلِ غیرواقعی دانستنِ قصه های قرآن» از بُعد غایی نیز توجه دارد.
۸.

اعتبارسنجی نظریه نسخ معکوس با تکیه بر آرای محمود محمد طه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: محمد طه نسخ معکوس نسخ تمهیدی رسالت دوگانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۷ تعداد دانلود : ۴۳۹
در پیِ تعارضِ سنت و مدرنیته، نظریات نویی از سوی دگراندیشان دینی مطرح شد که یکی از این نظریات در حوزه علوم قرآن، نظریه «نسخ آیات الفروع و بعث آیات الاصول» محمود محمد طه - صوفی و اندیشمند سودانی- است که به خاطر پیوند وثیقش با کارآمدی یا ناکارآمدی احکام قرآن نیازمند بررسی است. سخنان طه نشان می دهد که وی علاوه بر نظریه خود، به نسخ مصطلح نیز باور داشته است. نظریه طه را «نسخ معکوس» نام نهاده اند اما این نامگذاری دقت لازم را ندارد و بهتر آن است که این نظریه را جزء نسخ تمهیدی- با بسطِ دامنه مصداقی آن- بدانیم زیرا طه از نسخ مدنی بوسیله مکی سخنی نگفته است و عنوان نظریه او نیز ناظر به این نسخِ وارونه نیست. بنابراین مراد او این است که آیات مکی اصل و آیات مدنی فرعند و با توجه به مانایی اصل و ناپایداری فرع، باید آیات الفروع را با قوانین نو روزآمد کرد. نویسندگان مقاله، با بررسی نظریه مزبور به روش توصیفی- تحلیلی، اشکالات ذیل را در این نظریه قابل توجه می دانند: عدم اعلام تغییر پیام ابدیِ آیات مکّی بر اساس مقتضیات سیاسی مدینه از سوی پیامبر(ص)، عدم اعتراضِ مسلمانان به تغییر بنیادین پیام ابدی آیات مکّی، تقدّم زمانی ناسخ بر منسوخ در نظریه طه درحالی که شرط تحقق نسخ، تأخّر ناسخ نسبت به منسوخ است، عدم ارائه دلیل برای اصل دانستن همه آیات مکّی و فرع دانستن همه آیات مدنی و وجود تناقض در مبنا و فروع این نظریه.
۹.

بررسی اعتبارسنجی نظریه ی استمرار نسخ آیات قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیات الاحکام استمرار نسخ عقل سیره عقلاء مصالح و مفاسد احکام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۹ تعداد دانلود : ۶۹۶
مقوله نسخ از دیرباز تاکنون مورد توجه اندیشمندان بوده است. نسخ دو رکن دارد؛ یکی ناسخ است و دیگری منسوخ. بر اساس دیدگاهِ مشهور، نسخ آیات مختصّ عصر نزول بوده و ناسخیت نیز در انحصار آیات قرار دارد. علاوه بر دیدگاه رایج، نظریه متفاوتی به نام استمرار نسخ وجود دارد که معقتد است آیات الاحکام بر مبنای سیره عقلاء تشریع شده و عقل با تشخیص مصالح و مفاسدِ زمانی- مکانی، قدرت نسخ این آیات را دارد. مقاله ی فرارو با روش کتابخانه ای و با رویکردی تحلیلی- تبیینی- انتقادی نظریه ی استمرار نسخ را مورد بررسی قرار داده و با استناد به ادله ای این نظریه را نقد نموده است. نتیجه آنکه: نظریه استمرار نسخ با اشکالات عدیده ای روبروست که عبارتند از: تصریح ادله نقلی فراوان بر عدم قدرت عقل در درک جزئیات احکام، تعریف سطحی مفاهیم کلیدی بحث نسخ، عدم اتفاق نظر و وحدت رویّه در سیره ی عقلای اعصار و امصار، که سبب عدم ترسیم سیره واحدی بنام سیره عقلاء می گردد و تشریع احکام بر این مبنا را زیر سوال می برد؛ تعارض میان مسئله ارسال رُسُل و استمرار تشریع احکام بر مبنای سیره عقلاء؛ تناقض میان مسئله ختم نبوت و نسخ آیات بوسیله عقل؛ مبهم بودن تعریف عقل و عدم قدرت ناسخیت آن با توجه به اختلاف عقول بشر؛ عدم ثبات، و بروز آشفتگی در شریعت و در نتیجه مخدوش شدن فایده تشریع قوانین است.
۱۰.

نگاهی تحلیلی به مفهوم قرآنی «فتنه» با تأکید بر آیه هفتم سوره آل عمران

کلید واژه ها: فتنه مصادیق فتنه آیه هفت سوره آل عمران واژگان قریب المعنی با فتنه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹۶ تعداد دانلود : ۱۴۵۷
واژه «فتنه» در آیات زیادی به کار رفته و معانی مختلفی به خود گرفته است. آیه هفت آل عمران نیز یکی از این آیات محسوب می شود که تعبیر «فتنه جویی» را در خود جای داده و آن را یکی از دلایل پیروی از متشابهات عنوان کرده است. «فتنه» در اصلِ لغت به معنای قرار دادن طلا یا نقره در آتش است تا خالصی و ناخالصی آن بدست آید. معانی لغوی متعددی برای این واژه ذکر گردیده که همه آنها از مصادیق آن به شمار می آید اما «اختلال اضطراب آور» مفهومی است که در تمامی این معانی نهفته است. پژوهش فرارو با روشی توصیفی- تحلیلی به تحلیل مفهوم قرآنی فتنه با تأکید بر آیه هفت سوره آل عمران پرداخته است، نتیجه آنکه: مفسران معانی متعددی برای این واژه ذکر کرده اند که بیشتر این معانی، در واقع از مصادیق واژه مزبور محسوب می شوند که عبارت اند از: کفر و شرک؛ مال و ثروت، گمراهی، تکذیب کردن، إفساد ذات البین. معانی دیگری که برای آن ذکر شده مکمّل یکدیگرند؛ شبهه افکنی، تشکیک و تلبیس، روش های فتنه جویی را ذکر و اضلال و دور کردن مردم از دین، نیز مفهوم آن را بیان می کند.
۱۱.

ارتباط اسماء الهی با محتوای آیات در سوره آل عمران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اسماء الهی سوره آل عمران آیات مختوم به دو اسم ارتباط درونی آیات

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفهوم شناسی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن توحید و اوصاف الهی در قرآن
تعداد بازدید : ۱۶۰۶ تعداد دانلود : ۷۰۳
مقاله حاضر به بررسی ارتباط اسماء الهی با محتوای آیات در سوره آل عمران در ذیل آیات مختوم به دو اسم «رحمن و رحیم»، «حی و قیوم»، «عزیز و حکیم»، «غفور و رحیم»، «سمیع و علیم»، «عزیز و ذوانتقام» و «واسع و علیم» پرداخته است. با نظرداشتِ توقیفی بودن ترتیب و نظم کلمات در قالب آیات قرآن و نیز تنظیم آیات در درون سوره ها، ارتباط و همخوانی اسماء الهی با مضامین آیات امری انکارناپذیر است. این ارتباط به چند صورت نمود یافته است که عبارتند از: «ارتباط با خود آیه»، «پیوند با آیه قبل یا آیه بعد»، «ارتباط با دو آیه قبل و بعد» و «ارتباط با محتوای کلی چند آیه». در سه مورد نخست، ممکن است ارتباط با صدر، میانه و ذیل آیات برقرار باشد و در مورد «ارتباط با محتوای کلی چند آیه»، نفی الوهیت از غیر خداوند که مهم ترین مسئله دینی است، در سوره آل عمران مطرح شده است و اسماء حیّ، قیوم، عزیز و حکیم با آن پیوند خورده است.
۱۲.

بررسی چرائی مرجعیت خداوند در ضمایر «متکلم مع الغیر» قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن ضمایر متکلم تعظیم الهی علل و اسباب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴ تعداد دانلود : ۱۱۲
در قرآن کریم خداوند متعال در استناددهی به خود گاه با لفظ مفرد متکلم وحده و گاه با لفظ جمع متکلم مع الغیر یاد می کند؛ درباره متکلم وحده جای هیچ شک و تردیدی نیست؛ اما در استناددهی ضمایر متکلم مع الغیر به خداوند پرسش اساسی درباره چگونگی انطباق لفظ جمع با وحدانیت باری تعالی است. در این باره دانشمندان بلاغت و تفسیر اقوال متعددی را بیان داشته اند. جستار پیش رو با رویکردی ادبی- تفسیری، با تکیه بر اقوال علمای بلاغت و تفسیر این مهم را مورد بررسی قرار داده است؛ نتیجه آنکه استناد لفظ جمع متکلم مع الغیر درباره خداوند متعال متأثر از عوامل مهمی از جمله: بیان عظمت و قدرت خداوند، بزرگداشت فعل الهی، تکریم کسانی که فعل الهی درباره آنان انجام شده است، نقش آفرینی فرشتگان و وسائط دیگر در تحقق فعل، اشاره به ذات و اسماء و صفات خداوند و تسبیب و تشریک علل و اسباب است.
۱۳.

بررسی نقش نماز در جهت دهی به سبک زندگی اسلامی در سیره رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام رضا (ع) نماز سبک زندگی زندگی فردی زندگی اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۴ تعداد دانلود : ۸۷۱
فرهنگ رضوی مجموعه ای از باورها و ارزش ها و بایدها و نبایدهایی است که از سیره علمی و عملی امام رضا(ع) و آموزه های دینی سرچشمه می گیرد. از منظر فرهنگ رضوی نماز یکی از فرمان هایی است که به زندگی معنای اسلامی بودن را می دهد؛ از یک نظر می توان نماز را یک مؤلفه عملی در سبک زندگی محسوب کرد و از طرف دیگر خود نماز شاخصه ای است که به تمامی جوانب زندگی جهت می دهد و در تمامی حیطه های زندگی معنای اسلامی بودن را متجلی می کند. از یک سو اعتقادات نمازگزار را نهادینه می کند و در هر شبانه روز نمازگزار شهادتی بر اعتقادات مهم خود می کند؛ از سویی دیگر با نقش ارتباطی بین خالق و مخلوق با ارائه رویکردهای رفتاری سبک زندگی نمازگزار را در مقابل مشکلات مقاوم و در سخت ترین شرایط زندگی به فریاد می رسد. علاوه بر این نماز نقش بی بدیلی در ارائه رویکردهای عملی و اجتماعی در زندگی دارد که درمجموع می توان گفت کلیت و فرع زندگی اسلامی در پرتو نماز به معنای واقعی شکل می گیرد. جستار پیش رو مبانی نماز مطلوب و تأثیرگذار در زندگی از منظر فرهنگ رضوی را در سه محور: اهتمام به نماز اول وقت، حضور قلب و نماز جماعت مورد بررسی قرار داده است همچنان که شاخص های نماز در سبک زندگی اسلامی را در ابعاد فردی و اجتماعی بیان داشته است؛ نتیجه آن که در فرهنگ رضوی نماز با داشتن مؤلفه های خاص، به عنوان رکن دین به تمام جوانب زندگی فردی و اجتماعی سمت وسو می دهد و با ارائه شاخص های فردی و اجتماعی کمال و سعادت فرد و جامعه را فراهم می کند.
۱۴.

پیوند اسماء الهی با مضامین آیات در سوره آل عمران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اسماء الهی سورة آل عمران ارتباط اسماء و آیات

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام خداشناسی صفات و اسماء خدا
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن توحید و اوصاف الهی در قرآن
تعداد بازدید : ۱۸۷۳ تعداد دانلود : ۵۹۴
بحث اسماء و صفات الهی از دیرباز تاکنون مورد توجّه متکلّمان و مفسّران بوده است. در قرآن، این اسماء بسیار فراوان دیده می شود و بسیاری از آیات آن، به یک یا دو اسم خداوند ختم شده اند. این مقاله درصدد است تا با روش کتابخانه ای و با نگرشی توصیفی تحلیلی و با تکیه بر منابع تفسیری فریقین، ارتباط میان اسماء مذکور در پایان آیات را، با محتوای آیات در سورة آل عمران مورد ارزیابی قرار دهد. از این رو، اسماء مزبور با استناد به کتاب «رسائل توحیدی علاّمه طباطبائی» پیکربندی شده است و با تقسیم بندی آنها به دو دستة اصلی و فرعی، آیات مربوط به هر یک، ذیل آن ذکر و بررسی شده است. رهیافت اساسی این پژوهش آن است که با توجّه به اتّفاق اساطین علوم قرآن، مبنی بر توقیفی بودن چینش کلمات در قالب آیات، ارتباط وثیقی میان این اسماء با محتوای آیات وجود دارد و انحاء ارتباطی میان آنها به چند صورت نمود یافته است که عبارتند از: ارتباط با آیة خود، پیوند با دو آیه قبل و بعد، و ارتباط با محتوای کلّی چند آیه و یا معنای کلیدی سوره. در پیوند اسماء با آیه خود و با دو آیه قبل و بعد، سه وجه ارتباطی پیوند با صدر، میانه و ذیل آیات برقرار است و در 2 مورد اخیر، یعنی پیوند با محتوای کلّی چند آیه، یا معنای کلیدی سوره، مهم ترین مسئلة دینی، یعنی نفی الوهیّت از غیر خداوند در سورة آل عمران مطرح شده است و پیوند این مسئله با اسماءِ فردِ مذکور در پایان آیات، در اسم علیم منحصر می شود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان