علیرضا پرویزیان

در سال های اخیر، سیستم های زیرساختی به دلیل افزایش بلایای طبیعی یا انسان ساز و به دلیل وابستگی های داخلی و خارجی بین اجزای سیستم، غالباً دچار اختلال شده اند. ازآنجاکه چنین وابستگی های متقابل ممکن است آسیب پذیری بیشتری ایجاد کند و باعث خرابی های آبشاری شود، درک وابستگی های متقابل و ارزیابی تأثیر آن ها برای کاهش پیامدهای نامطلوب و افزایش تاب آوری در برابر بلایا در بلندمدت ضروری است. هدف کلی پژوهش حاضر سنجش اندرکنش مکانی ناشی از الگوی همجواری زیرساختی بر اساس فاکتورهای حداقل فاصله و سازگاری در همجواری زیرساخت ها در کلانشهر اهواز است. این پژوهش به لحاظ هدف توسعه-ای-کاربردی و از لحاظ روش شناسی توصیفی تحلیلی مبتنی بر مطالعات و بررسی های میدانی-اسنادی است. بدین منظور پس از مطالعات تطبیقی، زیرساخت های هدف پژوهش در قالب 30 شاخص، شناسایی و دسته بندی شدند. پس از آن به منظور نمایش پراکنش مکانی زیرساخت ها، لایه های مکانی زیرساخت ها تهیه شد. در این پژوهش، به منظور تعیین اندرکنش مکانی، از ماتریس حداقل فاصله استفاده شده است. همچنین پس از تعیین اندرکنش مکانی، جهت برآورد شدت وابستگی های عملکردی زیرساخت ها، از روش تأثیرات متقابل در ماتریس متقاطع بر اساس نظرسنجی از 20 کارشناس خبره در حوزه مدیریت زیرساخت های شهری استفاده شده است. در این تحقیق به این نتیجه دست یافتیم که اندرکنش مکانی زیرساخت های انرژی، خدمات اضطراری و سیاسی-مدیریتی در بروز و تشدید سوانح شهری اثرات شدیدتری دارند و شبکه راه های ارتباطی، مراکز آتشنشانی، خطوط برق و شبکه فاضلاب هیچ گونه تاثیری در بروز سوانح شهری یا تشدید خسارات و تلفات ندارند.

بلایای اتفاق افتاده در سالیان اخیر بیانگر این موضوع است که جوامع و افراد به صورت فزاینده ای آسیب پذیرتر شده و ریسک ها نیز افزایش یافته اند. با این حال، کاهش ریسک و آسیب پذیری اغلب تا بعد از وقوع سوانح نادیده انگاشته می شوند. در پژوهش حاضر، که به شیوه توصیفی تحلیلی به انجام رسیده، سعی شده نمای آسیب پذیری نواحی منطقه 6 کلان شهر اهواز، در زمان وقوع زلزله احتمالی، پیش بینی و بر اساس هدف اصلی این پژوهش بررسی شود. داده های نظری پژوهش به روش کتابخانه ای جمع آوری شده و پس از استخراج شاخص ها تحلیل مکانی هر شاخص با استفاده از مدل دلفی فازی و مدل آسیب پذیری IHWP و تحلیل های نرم افزار GIS به دست آمد. تحلیل یافته ها نشان داد با احتساب اولویت های اول و دوم مدیریت بحران 03/15 درصد از کل کاربری های منطقه مورد مطالعه به شدت آسیب پذیر است؛ بدین معنی که در صورت وقوع زلزله ای شدید در منطقه آسیب پذیر خواهد بود. در این تحقیق به این نتیجه دست یافتیم که ویژگی های کالبدی ساختمان به اندازه عواملی مانند کاربری زمین، تراکم جمعیت، و زمان وقوع زلزله اهمیت دارد که در میزان آسیب پذیری و فعالیت های امداد و نجات نقش مؤثری دارد.

در سال های اخیر، سیستم های زیرساختی، به دلیل افزایش بلایای طبیعی یا انسان ساز و به دلیل وابستگی های داخلی و خارجی بین اجزای سیستم، غالباً دچار اختلال شده اند. وابستگی های متقابل زیرساختی ممکن است آسیب پذیری بیشتری ایجاد کند و باعث خرابی های آبشاری شود. هدف کلی پژوهش حاضر تدوین سناریوهای اندرکنش جغرافیایی زیرساخت های حیاتی حین مخاطرات شهری در اهواز بود. این پژوهش به لحاظ هدف توسعه ای کاربردی و از نظر روش شناسی توصیفی تحلیلی مبتنی بر مطالعات و بررسی های میدانی اسنادی است. شاخص های پژوهش بر اساس تلفیق نتایج آرای خبرگان و سوابق موجود استخراج و ارتباط سنجی شد. برای سناریونگاری بعد از شناسایی متغیرها، ابتدا عوامل کلیدی مؤثر بر موضوع مشخص و سپس برای هر یک از متغیرها وضعیت های مختلفی تعریف شد. شناسایی نیروهای پیشران و مؤثر در اندرکنش زیرساخت های شهر اهواز با استفاده از مدل هایی نظیر «تحلیل اثرهای متقاطع» و نرم افزار «میک مک» انجام شد. جهت شناسایی و تحلیل و گزینش سناریوهای منتخب از تحلیل بالانس اثرهای متقابل در نرم افزار سناریوویزارد استفاده شد. بررسی صفحه سناریو در نرم افزار سناریوویزارد نیز نشان می دهد از مجموع 80 وضعیت موجود پیشران های اندرکنش مکانی زیرساخت های حیاتی تعداد 26 حالت (5/32 درصد) وضعیت مطلوب، تعداد 29 حالت (25/36 درصد) وضعیت ایستا، تعداد 25 حالت (25/31 درصد) وضعیت بحرانی دارند.

یکی از حوادث طبیعی و غیرمترقبه ای که انسان های گذشته و امروز با آن مواجه بوده و همیشه سعی کرده اند به طرق مختلف آن را مدیریت کنند، زلزله است. هنگام وقوع بلایای طبیعی، سکونتگاه های انسانی به ویژه در شهرها با خطرهای بیشتری مواجه هستند. تاب آوری توانایی بازیابی پس از شرایط یا رویدادهای غیر منتظره و شدت اختلالی است که سیستم می تواند آن را جذب کند قبل از اینکه ساختار سیستم از طریق تغییر متغیرها و فرایندهایی که رفتار آن را کنترل می کنند، به ساختار متفاوتی تبدیل شود. این تحقیق با هدف سنجش تاب آوری دهستان های استان ایلام در برابر زلزله انجام شد. سؤال اصلی تحقیق نیز عبارت بود از: وضعیت سنجش تاب آوری در برابر زلزله در دهستان های استان ایلام چگونه است؟ این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی بود و اطلاعات مورد نیاز در دو مرحله، از طریق مطالعه منابع موجود و در دسترس و آراء خبرگان گردآوری شد و با استفاده از روش دلفی ادغام گردید. پس از استخراج شاخص ها، وزن شاخص ها با استفاده از مدل چندمتغیره AHP- FUSSY به دست آمد؛ سپس به وسیله نرم افزار GIS مدل CoKriging، تجزیه و تحلیل شد. تحلیل یافته ها نشان داد که سنجه گسل اصلی با وزن 507/0 بیشترین ارزش وزنی را در بین سنجه های تحقیق دارد. سنجه های گسل فرعی و کانون زلزله نیز به ترتیب با اوزان 252/0 و 241/0 اولویت های بعدی را به خود اختصاص داده اند. تحلیل یافته ها با استفاده از مدل کوکرجینگ نشان داد که مورموری، آب انبار، بیجنوند، شباب، سراب باغ و هندمینی، آسیب پذیرترین و هجدان دشت، زردلان، ابو غویر، زرنه و سید نصرالله ایمن ترین دهستان ها هستند و از آسیب پذیری کمتری برخوردارند. برنامه ریزی اصولی و منطقی با توجه به ویژگی ها و امکانات منطقه که به کاهش آسیب پذیری و تلفات جانی و مالی منجر شود، امری ضروری و حائز اهمیت به نظر می رسد، همچنین با برنامه ریزی صحیح بر روی کاربری زمین و توجه به ضوابط تفکیک زمین، تعیین کاربری ها با توجه به مشخصات زمین ساختی ناحیه، جلوگیری از ساخت و ساز در حریم گسل و ... می توان از شدت آسیب ها و تلفات کاست.

آسایش صوتی عدم وجود صداهای مزاحم و نابهنجار در محیط کار و زندگی افراد است. عدم آسایش صوتی در محیط می تواند موجب آزار صوتی و برهم خوردن تعادل روحی و روانی افراد گردد؛ این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی است. داده های نظری پژوهش به روش کتابخانه ای و میدانی گردآوری شد و به منظور بررسی توزیع مکانی همجواری در کاربری اراضی جهت استخراج نقشه آسایش صوتی از بانک داده مکانی بهره گرفته شد. در پژوهش حاضر عامل فاصله بعنوان متغیر اصلی پژوهش مطرح است که مبنای سنجش سازگاری و ناسازگاری استقرار کاربری ها از منظر همجواری و مجاوت می باشد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای (Excel  و GIS) استفاده شده است. مدل به کار رفته نیز تحلیل سلسله مراتب فازی (FAHP) با نظرخواهی از 5 نفر از کارشناسان بوده است. تحلیل یافته ها نشان می دهد که در بین نواحی چهارگانه، ناحیه دو بیشترین آلودگی و ناحیه چهار کمترین آلودگی را در بین نواحی شهر یاسوج دارد.

آس یب پ ذیری سکونتگاه های ﺷﻬﺮی یکی ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺗﻬﺪیﺪکﻨﻨﺪه ﺍﻣﻨیﺖ ﺷﻬﺮی و پناهگاه یکی از مؤلفه های مهم افزایش ضریب ایمنی در سطح شهرها در مواجهه با مخاطرات است. در پژوهش حاضر، که به شیوه «توصیفی تحلیلی» انجام شده، سعی شده مناسب ترین مکان جهت احداث پناهگاه شهری در منطقه 1 کلان شهر اهواز پیش بینی و هم سو با هدف اصلی این پژوهش تعیین شود. داده های نظری پژوهش به روش کتابخانه ای جمع آوری شد و پس از استخراج شاخص ها تحلیل مکانی هر شاخص با استفاده از مدل تحلیل های نرم افزار GIS به دست آمد. تحلیل یافته ها نشان داد بهترین مکان ها برای ساخت پناهگاه شهری با توجه به الگوهای مشخص فازی مکان هایی نظیر نزدیک موزه هنرهای معاصر، در هم جواری کانون فرهنگی تربیتی لاله ها، در امتداد سازمان جهاد کشاورزی خوزستان و بیمارستان پارس و بیمارستان شهید رجایی، نزدیک دبیرستان حضرت خدیجه و هنرستان هاجر، و ... است.

موقعیت ژئواستراتژیک، استقرار در پهنه خطرپذیری زلزله با ریسک متوسط و خطرپذیری بالای سیل و همچنین موقعیت استراتژیک به عنوان شهر دفاعی در غرب کشور، ضرورت پرداختن به مسئله مکانیابی پناهگاه شهری کوهدشت را اجتناب ناپذیر کرده است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش شناسی توصیفی تحلیلی مبتنی بر رویکرد مطالعات مکانی- مدلی است. به منظور مکانیابی پناهگاه شهری کوهدشت، شاخص های (کاربری ها)هفت گانه آموزشی، بهداشتی، پایانه ها، تجاری، راه شریانی درجه یک، مسکونی، نظامی، با روش دلفی و آرای خبرگان استخراج شده است. با توجه به اثرگذاری متفاوت شاخص های یاد شده، از مدل ترکیبی GIS-AHP-FUZZY برای ارزش گذاری و تهیه مدل مکانی شاخص ها استفاده شده است و در نهایت با استفاده از ابزار  Geostatistical Analyst تحلیلگرهای زمین آماری، از طریق مدل سمی واریوگرام، نقشه حد نهایی مجاز برای ساخت پناهگاه تهیه گردید. نتایج دو سطحی نشان می دهد که در بخش تحلیل FAHP در ارتباط با وزن دهی؛ شاخص های بهداشتی درمانی و راه شریانی هرکدام با وزن 232/0به عنوان مهم ترین شاخص ها شناخته شدند. نتایج  تحلیل ترکیبی-GIS FAHP و مدل Semi Variogram نشان داده است که ناحیه دو شهر کوهدشت بیشترین مناسب ترین مکان برای ساخت پناهگاه می باشد.

فضای آموزشی از جمله کاربری های استراتژیک شهری می باشند که بعضاً به دلیل عدم توجه به شرایط مکانی به صورت ناموزون، به عنوان کاربری های غیرسازگار با کاربری آموزشی همجوار شده اند؛ هدف اصلی این تحقیق سنجش آسیب پذیری مراکز آموزشی از منظر پدافند غیرعامل مطالعه موردی: مدارس ابتدائی کلان شهر اهواز می باشد. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی است. داده-های نظری پژوهش به روش کتابخانه ای و میدانی گردآوری شد و به منظور سنجش آسیب پذیری مراکز ابتدائی با توجه به دو اصل مکانیابی و مقاوم سازی پدافند غیرعامل از بانک داده مکانی بهره گرفته شد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای(Excel GIS, Geoda, Spss,) استفاده شده است. مدل به کار رفته نیز تحلیل سلسله مراتب فازی (FAHP) با نظرخواهی از 7 نفر از کارشناسان بوده است. تحلیل یافته ها نشان می دهد که از لحاظ ماتریس سازگاری مدارس در مناطق مختلف کلانشهر اهواز، مناطق دو، سه و شش آسیب پذیرترین مناطق می باشد و مناطق هفت و چهار ایمن ترین مناطق شناخته شده است. میزان تأثیر طیف های طبقه بندی پژوهش در سنجش آسیب شناسی مدارس ابتدائی با استفاده از مدل برازش رگرسیونی حکایت از آن دارد که تمامی طیف های پنج گانه با سطح اطمینان 100% معنی دار بوده، جهت سنجش آسیب پذیری مدارس ابتدائی از منظر اصل مقاوم سازی از شش شاخص با استفاده از روش های خودهمبستگی فضایی و Anselin local Morans استفاده شد، نتایج نشان می دهد که 28/41 درصد مدارس ابتدائی در شهر اهواز در وضعیت کاملا ایمن و 35/18 درصد نیز در وضعیت کاملا ناایمن قرار گرفته اند.

کاربری صنعتی از جمله کاربری های استراتژیک است که بعضاً به دلیلِ بی توجهی به شرایط مکانی، به صورتِ ناموزون با کاربری های غیرسازگار همجوار شده اند. رعایت اصول پدافند غیرعامل در مکان یابی این فعالیت ها به لحاظِ تأثیر مستقیم آن در آسایش و امنیت خانوارها در زمان بحران از حساسیت زیادی برخوردار است. هدف اصلی این تحقیق ارزیابی الزامات پدافند غیرعامل در همجواری صنایع در کلان شهر اهواز است. این تحقیق ازنظرِ هدف کاربردی و ازنظرِ ماهیت توصیفی-تحلیلی است. داده های نظری پژوهش به روش کتابخانه ای و طرح های تحقیقاتی، آمارنامه ها، کتب موجود و مقالات و طرح های شهری جمع آوری شد. همچنین اطلاعات میدانی به روش مشاهده گردآوری شد. به منظورِ تجزیه و تحلیل داده ها، ابتدا با بهره گیری از آراء خبرگان از مدل چند متغیّره ( FAHP ) برای وزن بخشی به شاخص ها استفاده می شود ، سپس اصول و معیارهای همجوار مدنظر استخراج و شناسایی می شود و با استفاده از نرم افزار GIS ابزار Euclidean Distance از مجموع ابزارهای Distance نقشه های همجواری طراحی خواهند شد. پس از ارزش گذاری و تعیین وزن ها، نتایج به دست آمده را در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی با گزینه Raster Calculator در لایه ها تأثیر داده و با اعمال گزینه Overlay با استفاده از ابزار Fuzzy overly با گامای 9/0 از مجموع ابزارهای   Spatial Analyst Tools نقشه های لایه های موردنظر تلفیق و تحلیل مکانی انجام خواهند شد. تحلیل یافته ها نشان می دهد که در پهنه های خیلی کم و کم در مجموع 73/51 درصد از کاربری ها قرار دارد و در پهنه های متوسط تا خیلی زیاد در مجموع 27/48 درصد تعیین شده است. نتایج نشان داد که بخش عمده ای از کلان شهر اهواز در مجموع 13801 کاربری از لحاظِ همجواری با صنایع سنگین و نیمه سنگین آسیب پذیر بوده و در شعاع تخریب این صنایع قرار گرفته اند. ناامن ترین منطقه صرف نظر از کاربری مسکونی، منطقه 7 است که 10 کاربری حیاتی، 24 کاربری حساس و 13 کاربری مهم آن آسیب پذیر بوده و به عبارتی در شعاع تخریب صنایع موجود قرار گرفته است.

هدف مطالعه حاضر آسیب شناسی پراکنش فضایی مدارس ابتدائی با استفاده از نرم افزار GIS، در منطقه3 اهواز می باشد. تحقیق از نوع کاربردی با ماهیت توصیفی-تحلیلی و بوده است. اطلاعات مورد نیاز از منابع در دسترس گردآوری گردید و  پس از استخراج شاخص ها، وزن شاخص ها با استفاده از مدل چند متغیره (FAHP) به دست آمدند. تحلیل داده های تحقیق با استفاده از نرم افزار GIS صورت پذیرفت. نتایج به دست آمده، نشان داد، مدارس مقطع ابتدایی منطقه 3 شهر اهواز از نظر توزیع فضایی در وضعیت نسبتا مناسبی قرار دارند. از بین دبستان های منطقه سه؛ از مجموع مدارس 2 مدرسه با 25/6 درصد در طیف نامناسب،  16 مدرسه با 50 درصد در وضعیت متوسط، 13 مدرسه با 62/40 درصد در شرایط مناسب و فقط یک مدرسه با 13/3 درصد در وضعیت کاملا مناسب از نظر فضایی - مکانی قرار داشتند.  بنابراین نتیجه گیری می شود که مدارس مقطع ابتدایی منطقه سه شهر اهواز از نظر توزیع فضایی در وضعیت نسبتا مناسبی قرار دارند.

انسان ها از آغاز آفرینش تاکنون همواره با انواع آسیب ها، جنگها و تهاجم ها و بلایا روبرو بوده و از این رو آسیب های جانی و مالی زیادی به آنها وارد شده است، امروزه هدف قرار گرفتن شهرها به خصوص بیمارستان ها و مراکز به منظور تضعیف روحیه و وارد آوردن صدمات اقتص ادی و از همگسیختگی نظام اجتماعی انجام می گیرد و ضرورت توجه به پدافند غیرعامل شهری برای کاهش حجم خسارات بیشتر مورد توجه است. باتوجه به اینکه شهر اهواز در طول هشت سال جنگ تحمیلی مورد حملات زیادی قرار گرفته و در حال حاضر از مسئله ریزگرد ها رنج می برد بنابراین هدف از این پژوهش، مکانیابی بیمارستان های شهر اهواز با تاکید بر پدافند غیرعامل است نوع تحقیق توسعه ای کاربردی و روش شناسی آن توصیفی تحلیلی است تجزیه و تحلیل داده ها، ابتدا با مطالعه مبانی نظری و ادبیات تحقیق، اصول و معیارهای مدنظر طراحی گردیده و سپس با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و تحلیلهای کیفی، فرایند کار تداوم یافته است.نتایج حاصل از پژوهش انجام شده حاکی از آن است که در برنامه ریزی و مکانیابی بیمارستان ها، نقشه های همپوشانی حاصل از مدل عملگرهای اشتراک و گامای فازی 1.6 =γ، مناسب بودند؛ نتایج حاصل از آنها مؤید این مطلب بود که در وضع موجود، از بین 27 بیمارستان شهر اهواز فقط بیمارستان های بقایی، بوستان، شفا،گلستان، فاطمه زهرا،تامین اجتماعی و امیرالمومنین از نظر پدافند غیرعامل در وضعیت مطلوب به سر می برند، بیمارستان های بهشتی ، ابوذر و شرکت نفت از نظر پدافند غیرعامل در وضعیت نامناسب به سر می برند.در پایان کار هم پیشنهاداتی برای این مسئله ارائه داده شده است.

برخورداری از استاندارد سلامتی یکی از حقوق بنیادی انسان ها در سرتاسر کره خاکی است. با این حال همزمان با رشد جمعیت و تراکم ناشی از آن، ماشینی شدن زندگی و دست اندازی به طبیعت پیامدی جز تنزل کیفیت زندگی و به خطر افتادن سلامتی را به همراه نداشته است. در پژوهش حاضر که به شیوة «توصیفی-تحلیلی» به انجام رسیده، سعی شده نمای شهر سالم با ارزیابی 18 شاخص فرعی در قالب3 مولفة اجتماعی، زیست محیطی و سلامتی در مناطق مختلف کلانشهر اهواز بر مبنای آمار سال 1390 و در راستای هدف اصلی این پژوهش بررسی شود. داده های نظری پژوهش به روش کتابخانه ای جمع آوری و پس از استخراج شاخص ها، اوزان هر شاخص از مدل TOPSIS بدست آمد. سپس اوزان حاصل از آنتروپی شانن و مدل تاپسیس در نقشه های فواصل اعمال و با بهره گیری از برنامه جانبیKriging ، درونیابی شد. در نهایت خروجی نهایی با ابزارFuzzy overly و گامای 9/0 استخراج شد. تحلیل یافته ها نشان می دهد که مناطق یک، سه و هفت از لحاظ برخورداری از نظر شاخص های شهر سالم در حال توسعه می باشند. مناطق چهار، دو و شش در وضعیت نیمه برخوردار و هشت و پنج در وضعیت محروم قرار گرفته اند؛ که این امر نشان از وضعیت نامناسب و دور از استانداردهای مطلوب شهر سالم در سطح جهانی و ملی در محدوده مورد مطالعه  است

بدون شک، مقوله گردشگری، موضوعی جدید برای ذهن بشر محسوب نمی شود. در ابتدا هدف انسان جستجوگر از گردش روی زمین، دست یافتن به نقاط دیده نشده و بکر بود؛ ولی امروزه، تفریح، تفرج، سیاحت، زیارت، گذراندن اوقات فراغت و ... به انگیزه های او افزوده شده است. هدف اصلی این پژوهش، سنجش کارایی و رتبه بندی شاخص های طبیعی و زیرساخت های گردشگری در شهرستان های استان ایلام می باشد. روش تحقیق، کاربردی و ماهیت آن، توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی است. برای گردآوری اطلاعات و داده های مربوط به شاخص های پژوهش، از نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1392، جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات در بخش رتبه بندی شهرستان های مورد پژوهش، از مدل تحلیل سلسله مراتبی تاپسیس، برای شناسایی تأثیر شاخص های منتخب در گردشگری استان، از مدل تحلیل برازش رگرسیونی در محیط نرم افزار spss و جهت نمایش توزیع فضایی- مکانی از نرم افزار GISاستفاده شده است. تحلیل یافته ها با مدل تاپسیس، نشان می دهد که در بین گزینه های تحقیق، شهرستان ایلام، بالاترین رتبه را از نظر شاخص های منتخب تحقیق داراست و شهرستان های آبدانان، ایوان، مهران، چرداول، دهلران، دره شهر، ملکشاهی، سیروان و بدره نیز به ترتیب، رده های بعدی را به خود اختصاص داده اند.

برخورداری از استاندارد سلامتی یکی از حقوق بنیادی هر انسان بدون توجه به تفاوت های نژادی، مذهبی، اعتقاد سیاسی و وضعیت اقتصادی یا اجتماعی ذکر شده است. یکی از مهم ترین مشکلاتی که شهرستان های استان ایلام را تهدید می نماید، عدم دسترسی به استانداردهای جهانی و حتی ملی در زمینه سلامتی می-باشد. در پژوهش حاضر که به شیوه «توصیفی-تحلیلی» به انجام رسیده، سعی شده نمای سلامتی با ارزیابی 30 شاخص فرعی در قالب3 شاخص های کلی؛ اجتماعی، زیست محیطی و درمانی در شهرستان های استان ایلام و در راستای هدف اصلی این پژوهش بررسی و نشان داده شود. داده های نظری پژوهش به روش کتابخانه ای، آمارنامه ها، کتب موجود و مقالات و شبکه بهداشت استان ایلام جمع آوری شدند. جهت تجزیه تحلیل داده ها ابتدا به وسیله مدل تاپسیس شاخص ها وزن بخشی شدند و رتبه بندی نهایی بدست آمده است، سپس با استفاده از نرم افزار GIS تحلیل مکانی انجام شد. تحلیل یافته ها نشان می دهد که شهرستان های ایلام و شیروان و چرداول از لحاظ برخورداری از شاخص های سلامتی در حال توسعه می باشند. شهرستان های دهلران، دره شهر و آبدانان در وضعیت نیمه برخوردار و شهرستان های ایوان، مهران و ملکشاهی در وضعیت محروم قرار گرفته اند؛ که این امر نشان از وضعیت نامناسب و دور از استانداردهای مطلوب سلامتی در سطح جهانی و ملی در محدوده مورد مطالعه می باشد.

در قرن 21 دلایل زیاد و قانع کننده ای برای تشویق به دوچرخه سواری وجود دارد. دوچرخه وسیله نقش غیرقابل انکاری در توسعه فعالیت های گردشگری، افزایش ارزش زمین، اشغال کمتر فضای شهری، جذب صنایع، افزایش اشتغال و تجارت محلی ایفا می کند. حمل ونقل به وسیله دوچرخه سواری به طور فزاینده ای باعث کاهش مشکلات مربوط به ترافیک، آلودگی هوا، زیرساخت های جاده ای گران قیمت، تراکم حوادث، در مقایسه با خودرو های شخصی می شود. اهواز با توجه به جمعیت بالای خود و پتانسیل های طبیعی و زیر ساختی که دارد نیاز به طراحی مسیر دوچرخه سواری دارد و از اولویت پیوستن به آن دسته از شهر هایی است که در سطح جهان از لحاظ فناوری دوچرخه در سطوح بالا قرار دارند. به منظور مکان گزینی و طراحی مسیر های دوچرخه در سطح شهر اهواز ، شاخص-های شیب، ایمنی، زیبایی، راحتی، پیوستگی و وضوح با مطالعه پژوهش های پیشین داخلی و خارجی، روش دلفی، و آرای خبرگان و با لحاظ کردن بانک داده های مکانی شهر اهواز استخراج شده است. با توجه به اثر گذاری متفاوت شاخص های یاد شده، از مدل ترکیبی GIS-AHP-FUSSY و ابزار Network Analyst Tools برای ارزش گذاری و تهیه مدل مکانی شاخص ها استفاده شده است. علاوه بر تعیین مهم ترین مولفه های اثر گذار در مکان گزینی و طراحی مسیر های دوچرخه در سطح شهر اهواز تعین بهترین مسیر از بین مسیر های پیشنهادی را می توان یافته اساسی این پژوهش دانست.

در برنامه ریزی های توسعه در سطح منطقه ای، شناخت و درک تفاوت های موجود میان مناطق از حیث برخورداری آنها از امکانات و زیرساخت های اجتماعی و اقتصادی، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. یکی از روش های ارزیابی، مدل های تصمیم گیری چند شاخصه است که برای سنجش، ارزیابی و اولویت گذاری چند گزینه به کار گرفته می شود. هدف اصلی این پژوهش، سنجش شاخص های توسعه انسانی در سطح شهرستان های استان ایلام است. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی است. شاخص های منتخب در دو مرحله: مطالعه سوابق (طرح های تحقیقاتی، آمارنامه ها و کتب) و بهره گیری از آرای خبرگان (بهره گیری از تکنیک دلفی و استخراج نظر نظریه پردازان دانشگاهی و مدیران سازمان های مرتبط)، گردآوری و با استفاده از روش دلفی ادغام شدند. شاخص ها پس از استخراج، با استفاده از چهار مدل تاپسیس، ویکور، وزن دهی ساده، تاکسونومی و AHP - FUZZY، وزن بخشی شدند؛ سپس با استفاده از استراتژی های اولویت بندی، ادغام گردیدند؛ در انتها به وسیله نرم افزارGIS و استفاده از تحلیل کوواریانس تجزیه و تحلیل شدند. نتایج تحقیق نشان می دهد که شهرستان ایلام، نسبت به سایر شهرستان ها از امتیاز بیشتری برخوردار است و شهرستان های دهلران، چرداول و ... در رده های بعدی قرار دارند.