محمدرضا متقی نیا

ردیابی چشم، فناوری اندازه گیری حرکات چشم، هنگام نگاه کردن به نقطه موردنظر است. در فرآیند ردیابی چشم، مدت زمان نگاه به یک موقعیت خاص، توالی مشاهدات و نیز نقاط مورد توجه، پردازش می شوند و حرکات چشم با عناوینی مانند؛ تثبیت، پرش و ... مشخص می گردند. اطلاعات مربوط به چگونگی حرکات چشم در یک لحظه ی خاص، کاربردهای بالقوه ی بسیاری در زمینه ی آموزش و پرورش کودکان با نیازهای ویژه دارد. پژوهش حاضر با مرور مقالات مربوط به حوزه ی ردیابی چشم، به این کاربردها پرداخته است. نتایج، گویای آن است که از فناوری ردیابی چشم می توان برای غربالگری به هنگام نارساخوانی و اختلال طیف اُتیسم و نیز تشخیص دقیق اختلال نارسایی توجه همراه با بیش فعالی استفاده کرد. همچنین نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که شناخت توانمندی های دیداری کودکان با نیازهای ویژه ی ذهنی، بهبود گفتارخوانی کودکان آسیب دیده ی شنوایی، تقویت توانایی های ارتباطی کودکان چند معلولیتی و بهبود بازداری شناختی کودکان با اختلال نارسایی توجه همراه با بیش فعالی به کمک این فناوری امکان پذیر است. یافته های پژوهش حاضر نشان دهنده ی آن است که فناوری ردیابی چشم، نه تنها برای تشخیص به هنگام بعضی از اختلالات شناختی مناسب است بلکه از این فناوری می توان برای توان بخشی دانش آموزان آسیب دیده نیز استفاده کرد.

«خودکارآمدی»، باوری درونی است که معلمان را در مواجهه با مشکلات روانی و امراض جسمانی ناشی از تنیدگی های تدریس، مصون می نماید. شناخت ناکافی محققان ایرانی از مباحث نظری سازه خودکارآمدی معلم و وجود ابهام در برخی از این مبانی و نیز غفلت از جنبه کاربردی این سازه در توسعه حرفه ای معلمان کشورمان، محقق را بر آن داشته است تا اولاً با بر طرف نمودن برخی از چالش های نظری مربوط به خودکارآمدی معلم، درک درست و عمیقی از چیستی این سازه را فراهم نماید؛ ثانیاً کاربردهای عینی خودکارآمدی معلم در آموزش و پرورش را تشریح نماید. نوشتار حاضر با مرور تحقیقات مختلف و استفاده از روش تحلیلی-توصیفی نشان داده است که طراحی و اجرای برنامه های آماده سازی مبتنی بر خودکارآمدی در دانشگاه فرهنگیان می تواند تضمین کننده ی شایستگی های حرفه ای آتی دانشجومعلمان باشد. همچنین اجرای برنامه های توسعه حرفه ای مبتنی بر خودکارآمدی برای معلمان شاغل، از طریق دوره های ضمن خدمت، سبب توانمندی و جلوگیری از فرسودگی شغلی آنان خواهد شد.

پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل خودکارآمدی شخصی معلمان از روی اعتماد سازمانی و خودکارآمدی جمعی آنان انجام شد. در این پژوهش، 255 معلم از مدارس ابتدایی شهر بجستان، به روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای استفاده شده در این پژوهش، فرم کوتاه مقیاس احساس کارآمدی معلمان طراحی شده از سوی شان-موران و ولفلک هوی (2001)، مقیاس اعتماد کارکنان طراحی شده از سوی هوی و شان-موران (2003) و مقیاس باور کارآمدی جمعی معلم طراحی شده از سوی شان-موران و بار (2004) بود. یافته ها نشان داد بین مؤلفه های اعتماد معلمان و خودکارآمدی شخصی آنان، همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد (01/0 p

داستان های مثنوی معنویبه صورت چندبعدی بیان شده است؛ به گونه ای که یک داستان آن را از چندین بعد می توان تحلیل کرد. یکی از این داستان ها، حکایت مشهور پادشاه و کنیزک است. این داستان تاکنون از جوانب مختلفی مانند اخلاق پزشکی و عشق بررسی شده؛ اما به بعد مهم درمان روان شناسانة داستان کمتر توجه شده است. به همین سبب در این پژوهش، نگارندگان با بررسی داستان پادشاه و کنیزک، سعی کرده اند تا روش های درمان کنیزک را با رویکردهای روان درمانی معاصر، تطبیق دهند. تحلیل روان شناسانة داستان پادشاه و کنیزک نشان می دهد این داستان آمیزه ای از رویکردهای روان شناسی مشاوره ای، شرطی سازی، تداعی گرایی، روان تحلیلی و نظریه های عشق است و در آن روش های درمانی حساسیت زدایی منظم، سطح آستانه و عشق درمانی به طور هدفمند در هم آمیخته است. یافته های پژوهش گویای نبوغ مولوی در تلفیق رویکردهای مختلف روان درمانی و ایجاد روشی یکپارچه برای درمان است که می تواند برای استفادة متخصصان روان درمان سودمند باشد.

پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل خودکارآمدی شخصی معلم از روی متغیرهای اجتماعی جو مدرسه و خودکارآمدی جمعی معلمان انجام شد. در این پژوهش، 255 معلم از مدارس ابتدایی شهرستان بجستان، به روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش، مقیاس احساس کارآمدی معلمان (فرم کوتاه)، شاخص جو مدرسه و مقیاس باور کارآمدی جمعی معلم بود. یافته های پژوهش نشان داد مدل پیشنهادی برازش مناسبی با داده ها داشت. مطابق با این مدل، مسیر غیر مستقیم جو مدرسه به خودکارآمدی شخصی معلم از طریق خودکارآمدی جمعی معلم، مثبت و معنی دار بود. همچنین مسیرهای مستقیم خودکارآمدی جمعی معلم به خودکارآمدی شخصی معلم و جو مدرسه به خودکارآمدی جمعی معلم، مثبت و معنی دار بود. یافته های پژوهش حاضر نشان دهنده ی اهمیت نقش میانجی خودکارآمدی جمعی معلمان در رابطه بین جو مدرسه و کارآمدی شخصی آنان است و لزوم توجه به فعالیت های گروهی معلمان مدرسه را نمایان می سازد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی ثبات درونی و روایی عاملی مقیاس باور کارآمدی جمعی معلم شان- موران وبار (2004) در بین معلمان گناباد انجام شد. در این پژوهش، 290 معلم از مدارس ابتدایی شهر گناباد و حومه با روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند. ثبات درونی مقیاس به کمک آلفای کرونباخ و ساختار عاملی آن با تحلیل عاملی اکتشافی به روش مؤلفه های اصلی مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان داد که آلفای کرونباخ برای مقیاس مذکور، 0/92 است و گویه ها همبستگی بالایی با کل مقیاس دارند. همچنین تحلیل عاملی اکتشافی به روش مؤلفه های اصلی، یک عامل را نمایان ساخت که 54/95 درصد واریانس را تبیین می کند. نتایج گویای آن است که مقیاس باور کارآمدی جمعی معلم در کشورمان، مشابه با کشورهای توسعه یافته، از ثبات بالایی برخوردار است، لیکن برخلاف ساختار دو عاملی مشخص شده در این کشورها، در ایران احتمالاً ساختاری تک عاملی دارد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که مقیاس مذکور ابزاری مناسب جهت اندازه گیری خودکارآمدی جمعی معلمان ایرانی در پژوهش های مختلف است.

زمینه: آموزش مبتنی بر وب، یکی از فن آوری های نوین آموزشی است که با کاربرد رویکردهای اکتساب دانش مبتنی بر سازنده گرایی و عینیت گرایی و با بهره گیری از رایانه و اینترنت، می تواند محیطی مناسب را برای آموزش ایجاد کند. از آنجایی که کودکان بانیازهای ویژه عموماً نسبت به کودکان عادی، دارای محدودیت هایی در یادگیری می باشند به نظر می رسد آموزش مبتنی بر وب بتواند نقش مهمی در جبران محدودیت های یادگیری این کودکان ایفا نماید. مقاله حاضر با مرور پژوهش های مربوط به حوزه ی آموزش مبتنی بر وب، سعی نموده است تا مبانی نظری و مفروضه ها، دستورالعمل ها و گام های طراحی و ارزیابی، نمونه ای از مدل های آموزشی، اثربخشی، مزایا و معایب آموزش مبتنی بر وب برای دانش آموزان بانیازهای ویژه را معرفی نماید. نتیجه گیری: نتایج گویای آن است که آموزش مبتنی بر وب با ارائه ی محتوای جذاب، درگیرنمودن یادگیرنده در فرایند یاددهی- یادگیری و نیز فراهم نمودن آموزش از راه دور، امکان یادگیری را در هر زمینه، در هر زمان و در هر مکان برای دانش آموزان با نیازهای ویژه فراهم می آورد. البته با توجه به مشکلاتی که درباره ی آموزش از راه دور وجود دارد نیاز است تا عناصر برنامه های آموزشی مبتنی بر وب برای دانش آموزان با نیازهای ویژه با در نظر گرفتن این مشکلات، طراحی یا بهبود یابند.

دوران رویانی، مراحلی اساسی در رشد انسان هستند که در آن رویان نسبت به محیط رحم بسیار حساس است؛ به طوری که آسیب به رویان در این مراحل میتواند اثرات جبران ناپذیری داشته باشد. «تراتوژن» نامی است که به عوامل آسیب زای رشد رویان یا جنین در دوره ی بارداری، گفته میشود. به طور کلی تراتوژن ها شامل عوامل محیطی و عوامل مربوط به مادر هستند. هر چند بررسی دقیق مواد مختلف موجود و کنکاش پیرامون تراتوژن بودن آن ها خارج از حوصله ی این نوشتار و منوط به انجام تحقیقات بیشتر در آینده است، لیکن در این مقاله سعی شده است تا مهم ترین تراتوژن های شناخته شده در رشد رویان و برخی از صدمات شناسایی شده ی آن ها، مطرح شود. داروهای مجاز (تالیدومید، لیتیوم، ضد صرع ها و..) و غیرمجاز (هروئین، متادون، حشیش و..)، سیگار، الکل، تشعشع، آلودگی محیطی (جیوه و مشتقات آن، سرب، کلرید مس و ..) نمونه هایی از تراتوژن های محیطی و بیماریها (سرخجه، ویروس تبخال، ویروس HIV و..)، سوء تغذیه، تنیدگی، عدم سازگاری Rh خون و سن مادر از جمله تراتوژن های مادرزادی مورد بحث در این مقاله هستند. آگاهی از تراتوژن ها، پی بردن به اثرات زیان بخش آنان و نیز پیشگیری از آن ها، می تواند منجر به کاهش تولد کودکان استثنایی، گردد .