سید محمدحسن صالح

سید محمدحسن صالح

مدرک تحصیلی: دانشجوی دکتری ادیان و عرفان مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره
پست الکترونیکی: m.hasansaleh2010@gmail.com

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۳ مورد از کل ۱۳ مورد.
۱.

واکاوی استشهاد به حدیث (اعرفوالله بالله) در برهان صدیقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۱ شماره ۲ (پیاپی ۹)

کلید واژه ها: برهان صدیقین استشهاد معرفة الله بالله حاجی سبزواری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی حکمت متعالیه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام خداشناسی براهین خداشناسی
تعداد بازدید : ۱۹۹۳ تعداد دانلود : ۸۳۰
برهان صدیقین از مهم ترین براهین مورد استناد حکمای مسلمان در اثبات خداوند بوده است. برخی از فلاسفه مانند حاجی سبزواری احادیثی را مانند «اعرفوا الله بالله» در راستای تأیید برهان صدیقین دانسته و بدان استشهاد کرده اند. در این مقاله کوشیده ایم با روش توصیفی تحلیلی و گردآوری کتابخانه ای، ضمن بررسی انتقادی اقوال و تفسیرهای مختلفی که دربارة حدیث مزبور ارائه شده است، وزانت استشهاد به حدیث «اعرفوا الله بالله» در راستای تأیید برهان صدیقین را در میان تفاسیر گوناگون روشن کنیم. به نظر می رسد، این استشهاد مطابق ظاهر حدیث است و با توجه به خانوادة حدیثی (معرفة الله بالله) پذیرفتنی است.
۲.

ارتباط مفهومِ علم الکتاب و ولایت تکوینی اهل بیت علیهم السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۳)

کلید واژه ها: ولایت اسم اعظم اهل بیت علیهم السلام ولایت تکوینی تصرف تکوینی علم الکتاب علم من الکتاب

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی
تعداد بازدید : ۱۶۳۵ تعداد دانلود : ۶۳۸
مفهوم علم الکتاب که در قرآن کریم از آن یاد شده است به منزلة یکی از فضایل اهل بیت علیهم السلام، نقشی اساسی در اثبات ولایت تکوینی اهل بیت علیهم السلام دارد؛ به گونه ای که در برخی روایات، اهل بیت به سبب دارا بودن این معرفت خاص قادر بر تصرف تکوینی معرفی شده اند. در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و گردآوری کتابخانه ای از یک سو فراتر از بحث مصداق شناسی، به ارتباط دو مفهوم «علم الکتاب» و «علم من الکتاب» و آثار تکوینی مترتب بر این ارتباط پرداخته ایم و از سوی دیگر بر عدم تفکیک این علم از اراده و قدرت تأکید ورزیده ایم. نتیجه اینکه توجه به این نکات نقشی اساسی در اثبات ولایت تکوینی اهل بیت از طریق آیة علم الکتاب خواهد داشت.
۳.

بررسی تطبیقی مکان ها و زمان های مقدس در قرآن و کتاب مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و هفتم تیر ۱۳۹۷ شماره ۲۴۷ «ویژه علوم قرآنی»

کلید واژه ها: تقدس مقدس قرآن کریم عهد جدید عهد عتیق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱۹ تعداد دانلود : ۱۸۵۹
تقسیم هستی به قدسی و غیرقدسی، از مهم ترین شاخصه های یک دین و آیین به شمار می رود. ادیان ابراهیمی، یعنی یهودیت، مسیحیت و اسلام، از این قاعده مستثنا نیستند و بر دو مفهوم مقدس و نامقدس تأکید می کنند. برخلاف ادیان اسطوره ای، کشف این مقدسات بر اساس خبر الهی و کتب مقدس (عهدین و قرآن کریم) انجام می شود. در این تحقیق با مراجعه به متون نقلی این سه دین، یعنی قرآن و عهدین، اماکن و ازمنة مقدس استخراج شده است. براساس یافته های این تحقیق، با توجه به محوری بودن اعتقاد به خداوند و ادعای توحید در هر سه دین، می توان راز تقدس این مکان ها و زمان ها را تجلی خداوند (یهوه، اقانیم سه گانة تثلیث و الله) در آنها دانست.
۴.

ولایت تکوینى اهل بیت علیهم السلام و قلمرو آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و پنجم شهریور ۱۳۹۵ شماره ۲۲۵ «ویژه کلام»

کلید واژه ها: ولایت غلو توحید افعالى تفویض ولایت تکوینى ولایت کلیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰۱ تعداد دانلود : ۷۶۰
ولایت تکوینى از مهم ترین شئون اهل بیت علیهم السلام به شمار مى رود. برخى از معاصران توانایى مخلوقات برتصرف در امور تکوینى را منکر شده و آن را مستلزم غلو و خروج از دایره توحید برشمرده اند. در مقابل،گروه قابل توجهى از اندیشمندان آن را پذیرفته و مستلزم محذور شرک و غلو نمى دانند. همچنین گروهى اینولایت را حداقلى و برخى آن را حداکثرى و به معناى تدبیر کل عالم تفسیر کرده اند. در این مقاله با روشتوصیفى تحلیلى و گردآورى کتابخانه اى، ضمن ذکر دلایل هر کدام از اقوال سه گانه مذکور، به بررسى و نقدآنها پرداخته شده است. مقاله معتقد است: شأن ولایت تکوینى به معناى تصرف فى الجمله در جهان هستى،واقعیتى است که در راستاى توحید افعالى قابل تفسیر و پذیرش مى باشد و از طرق متعدد نقلى به اثباترسیده است. با این حال، فراتر از مقام ثبوت و امکان، حداکثرى بودن این تصرف به این معنا که اهل بیتمتصدى خلق و رزق عالم هستى باشند به اثبات نرسیده است.
۵.

نقد و بررسی مدل های الهیات محیط زیست در مسیحیت نوین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادیان و عرفان سال ۵۰ بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ 103 - 127

کلید واژه ها: الهیات انجیلی الهیات محیط زیست طبیعت گناه ذاتی ملکوت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱۰ تعداد دانلود : ۳۸۹
الهیات محیط زیست یک معرفت میان رشته ای است که سعی دارد با استفاده از متون دینی راه حل های معرفتی و بنیادین را در زمینه بحران های زیست محیطی ارائه کند. در این مقاله سعی شده است تا با جریان شناسی الهیات بوم شناختی مسیحی، مدل های مختلف موجود در مورد نسبت خداوند و طبیعت نقد و بررسی شود. جریان های انجیلی بر این نکته تأکید دارند که با رصد دقیق کتاب مقدس می توان خداباوری مسیحی را نه عاملی برای تخریب محیط زیست بلکه حافظ آن معرفی نمود. بازخوانی آموزه آفرینش و مبرا دانستن طبیعت از شر ذاتی و هم چنین توجه به آموزه ملکوت و فرجام نیکوی عالم، مهم ترین مدل های مسیحی الهیات محیط زیست به شمار می روند که بر اساس آموزه های اساسی این دین ارائه شده اند.
۶.

درآمدی بر اخلاق یهودی (منابع، غایت و ویژگی ها)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۵)

کلید واژه ها: خداگونگی اخلاق یهودی عمل گرایی اخلاقی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه اخلاق
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی ادیان دیگر
تعداد بازدید : ۹۹۵ تعداد دانلود : ۶۴۳
بررسی اخلاق در ادیان ابراهیمی از موضوعاتی است که ما را در شناخت مشترکات فرهنگی ادیان، بسیار یاری می کند. در این میان، بررسی منابع و خصوصیات اخلاق یهودی به عنوان قدیمی ترین دین ابراهیمی، جایگاهی کلان و بایسته دارد. در این مقاله، ابتدا اصلی ترین غایت در اخلاق یهودی یعنی «خداگونگی» نقد و بررسی شده است. همچنین ویژگی های اخلاق یهودی مطرح شده است که ما را در مقایسه تطبیقی آن با مکاتب اخلاقی دیگر، یاری می رساند. مهم ترین این ویژگی ها عبارتند از گستردگی، عمل گرایی، قومی گرایی و عدم طرح منسجم مباحث. در پایان، مهم ترین منابع گزاره های اخلاقی دین یهود را بازخوانی می کنیم که منشأ تقسیم بندی ادوار تاریخی اخلاق یهود شده است. از میان این منابع، بر دو منبع «کتاب مقدس» و «تلمود» تکیه بیش تری شده است.
۷.

نقد و بررسی قلمرو ولایت بر اساس مفهوم قرآنی ملک عظیم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۲۰)

کلید واژه ها: ملک عظیم ولایت ولایت تکوینی امامت تکوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۱ تعداد دانلود : ۳۹۵
اثبات فضایل اهل بیت علیهم السلام در قرآن کریم، به عنوان متن مشترک و مقدس تمام مسلمانان همواره مد نظر علمای شیعه بوده است. از سوی دیگر، یکی از مهم ترین ابعاد و شئون امامت، شأن «ولایت تکوینی» است که خود دارای تقریرات و تقسیمات گوناگونی است. برخی از معاصران کوشیده اند با استدلال به آیه 54 سوره نساء، مفهوم قرآنی «ملک عظیم» را مربوط به قدرت تصرف تکوینی و اثبات کننده ولایت تکوینی اهل بیت علیهم السلام آن هم در بالاترین حد خود، یعنی تدبیر و ریاست بر کل عالم تفسیر کنند. نگارنده ضمن ردّ این استدلال، معتقد است: اگرچه این آیه از فضایل اهل بیت علیهم السلام به شمار می رود، اما نمی توان از آن چنین برداشتی نمود. علاوه بر این، روایات متعدد ذیل آیه، این فضیلت را خارج از قلمرو تکوین و در حوزه تشریع معرفی کرده اند.
۸.

کلیساى ارتدوکس قبطى و قرائت اولیه از مسیحیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و پنجم بهمن ۱۳۹۵ شماره ۲۳۰ «ویژه دین شناسی»

کلید واژه ها: رهبانیت قبطى مسیحیان مصر کلیساى قبطى مونوفیزیست

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی قرون وسطی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی
تعداد بازدید : ۷۶۵ تعداد دانلود : ۶۴۲
مسیحیان مصر از دیرباز در این کشور حضور داشته و در مقاطع مختلف تاریخى نقش آفرینى نموده اند. کلیساى ارتدوکس مصر که امروز به کلیساى ارتدوکس قبطى مشهور است، بعد از شوراى جهانى کالسدون از بقیه کلیساهاى شرقى و غربى کناره گیرى کرد و مستقلاً به حیات خود ادامه داد. در این مقاله با روش توصیفى تحلیلى، با اشاره به بزنگاه هاى مهم تاریخى این کلیسا، به مهم ترین ویژگى هاى اعتقادى و عملى آن اشاره شده است. نگارنده معتقد است کلیساى قبطى امتداد اختلافات خاص مسیح شناسى در دوره آباء مسیحى است که به طور مشخص میان دو کلیساى اسکندریه و انطاکیه در جریان بود. ازاین رو، مهم ترین ویژگى این کلیسا مسیح شناسى تک ذات انگارانه آن است که متأثر از الهیات یونانى مآب مدرسه اسکندریه است. از سوى دیگر، پیوند این کلیسا با رهبانیت، سبب تداوم آن در طول تاریخ و عبور از تنگناهاى مختلف شده است. همچنین این کلیسا در دهه هاى اخیر کوشیده است اختلافات اعتقادى خود با کلیساى کاتولیک رم را به حداقل برساند.
۹.

خداگونگی اخلاقی در آیین یهود؛ مفهومی در حال دگردیسی و تحول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال هفتم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۲۸)

کلید واژه ها: غایت گرایی اخلاق حاخامی اخلاق توراتی خداگونگی نظریة ارزش

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه اخلاق
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی الهیات فلسفی
تعداد بازدید : ۷۲۶ تعداد دانلود : ۶۳۵
یکی از عناصر مهم در هر نظام اخلاقی، نظریة ارزش است که بر اساس آن، ملاک درستی یا نادرستی اعمال در آن نظام اخلاقی تبیین می گردد. در نظام اخلاقی یهود، نظریة ارزش از نوع غایت محور بوده که آدمی با عمل به فضایل و دوری از رذایل اخلاقی، به غایت خداگونگی دست یافته و مستحق عناوینی همچون مقدس، عادل و صدیق می گردد. این تحقیق، بر آن است که ضمن واکاوی لوازم و قلمرو مفهوم خداگونگی بر اساس منابع درون دینی، فرایند آن را بر اساس ادوار چهارگانه اخلاق یهودی تحلیل نماید. به نظر می رسد، خداگونگی در ادوار اخلاقی پیش از مدرن، جایگاه خود را به عنوان غایت در نظام اخلاقی یهود حفظ کرد. اما در دوران مدرن و با تأثیرپذیری از نظریات کانت، اخلاق یهودی در حال تبدل ماهیت از غایت گرایی به وظیفه گرایی است. با این حال، نمونه هایی از اصالت خداگونگی را می توان در این اخلاق مشاهده کرد.
۱۰.

بررسی تحلیلی ابعاد و گسترة یونانی مآبی در دورة هلنیسم یهودی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال نهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۳۶)

کلید واژه ها: هلنیسم یونانی مآبی ترجمة سبعینیه کتب حکمت آموزة برگزیدگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۱ تعداد دانلود : ۳۶۶
با تسلط اسکندر مقدونی بر فلسطین و دیگر سرزمین های خاورمیانه در قرن چهارم قبل از میلاد، دورة تاریخی هلنیسم در یهودیت شکل گرفت که تا سه قرن امتداد یافت. در این دوره به دلیل سیاست تسامح فرهنگی حاکمان یونانی، فرهنگ و اندیشة یونان در لایه های مختلف زندگی و اندیشة یهودیان نفوذ کرد. در این مقاله با مراجعه به منابع یهودی، ابعاد مختلف این تأثیرپذیری واکاوی شده است. بر اساس نتایج این پژوهش، یونانی مآبی در سه سطح اجتماعی، فرهنگی و الهیاتی دارای تأثیراتی بر جامعة یهودی بود. تغییر زبان و تدوین ترجمة سبعینیه، مهم ترین مصداق این تأثیرپذیری به شمار می روند. با این حال به سبب تلاش حسیدیم و برجسته شدن آموزة «برگزیدگی»، یونانی مآبی رو به افول گذاشت و به حاشیه رفت.
۱۱.

انسان شناسی پولسی و ساحت های وجودی انسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ ۵ شماره ۳ (پیاپی ۳۱)

کلید واژه ها: پولس نفس روح فیزیکالیسم سه گانه انگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۷ تعداد دانلود : ۳۸۷
از جمله اقسام انسان شناسی، انسان شناسی دینی است که با تکیه بر متون مقدس ادیان، به بررسی ابعاد و سرشت انسانی می پردازد. با توجه به تأثیرپذیری انکار ناپذیر مسیحیت از آموزه های پولس، این مقاله تلاش دارد با مراجعه مستقیم به نامه های پولس در عهد جدید و همچنین با توجه به شواهد تاریخی، دیدگاه او درباره چندگانگی ساحت وجودی انسان را واکاوی نماید. بر اساس نتایج این تحقیق، می توان گفت: پولس به غیر از جسم، ساحت دیگری نیز برای انسان قائل است که بر خلاف جسم، مانا و ماندگار است و دارای آثار مختلف و متنوعی است. همچنین با اینکه پولس در بعضی عبارات خود بین نفس و روح تفکیک قائل شده است، اما سایر نوشته های وی، تمایز جوهری میان این دو را تأیید نمی کند. این اسامی مختلف، صرفاً به کاربردهای مختلف ساحت غیرجسمانی اشاره دارند و دلیلی بر مجزا بودن آنها در دست نیست.
۱۲.

بررسی تطبیقی هستی شناسی و توجیه شرور در الهیات فلسفی یهود و اسلام (با تکیه بر آرای ابن میمون و نظریات انتقادی شهید مطهری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال سیزدهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۵۰ 97-114

کلید واژه ها: شرور دلاله الحائرین ابن میمون مرتضی مطهری نظام احسن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۴ تعداد دانلود : ۳۷۲
رابطه شرور و کاستی های عالم با عدالت خداوند از دیرباز مورد توجه متفکران ادیان ابراهیمی بوده است. در دو دین یهودیت و اسلام نیز فیلسوفان به فراخور بهره عقلانی و فلسفی خویش به هستی شناسی و توجیه شرور پرداخته اند. نگارنده در این مقاله با مراجعه مستقیم به آثار ابن میمون اندلسی و شهید مرتضی مطهری به مقایسه این دو سنت عقلانی در مسئله شرور پرداخته است. نتایج این تحقیق در بحث هستی شناسی شرور آنست که هم در یهودیت و هم اسلام، الهیات عقلی پایبند به اصول فلسفی بوده و شر را امری عدمی می داند. اما در مورد توجیه شرور تفاوت هایی به چشم می خورد که ناشی از تکون و سیر تاریخی الهیات در دو دین مذکور است به گونه ای که در الهیات عقلی یهود صحبتی از نظریه جبران و یا تعالی روحی انسان ها نیست، اما در اسلام به آنها اشاره شده است.
۱۳.

تبیین نظام انسان شناسی مسیحی (با تأکید بر رسالة رومیان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و ششم بهمن ۱۳۹۶ شماره ۲۴۲ «ویژه روانشناسی»

کلید واژه ها: پولس انسان شناسی گناه ذاتی رسالة رومیان عدالت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶
پولس تأثیرگذارترین شخص پس از حضرت عیسی مسیح در تنسیق و تکمیل مسیحیت است، به گونه ای که می توان الهیات مسیحی را «الهیات پولسی» دانست. نامه های پولس، که تنها میراث مکتوب او به شمار می رود، دربردارندة انسان شناسی خاصی است که بر اساس آن، به چیستی سرشت انسان پاسخ داده شده است. در این مقاله، با مراجعة مستقیم به نامه های پولس و به ویژه رسالة «رومیان»، مؤلفه های اصلی انسان شناسی او استخراج شده است. بر اساس یافته های این پژوهش، حیات انسان به سه مرحلة ابتدایی، قبل از صلیب، و بعد از صلیب تقسیم می شود. انسان ابتدایی به واسطة اتفاقات باغ عدن و گناه آدم و حوا، دچار مرگ و تمایل به گناه شد؛ اما با مرگ فدیه وار عیسی و به صلیب کشیده شدن او، انسان ها عدالت و تقدس خود را بازیافته، این مکان را پیدا کردند که با ایمان به مسیح، به پاکی اولیة خود بازگردند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان