مهسا لاریجانی

آزار جنسی علیه زنان در محیط کار از جمله جرایمی است که امنیت زنان شاغل را به خطر می­اندازد و پیامدهای زیان باری برای زنان به بار می­آورد. زنان معمولاً به دلیل ترس از دریافت برچسب­های ناروا، ازدست دادن شغل، بی آبرویی و انزوا درمقابل این جرایم سکوت می­کنند و در بهترین حالت سعی می­کنند محیط کار خود را عوض کنند و در بدترین وجه ممکن است تسلیم خواسته­های مجرمان گردند. در مقاله حاضر که مبتنی بر تحقیقی کیفی است سعی کردیم با استفاده از مصاحبه­های عمیق با زنان شاغل در شهر تهران، به سه عنصر ویژگی­های مجرمان، قربانیان آزار جنسی و محیط های وقوع آزار جنسی و کمبود نظارت بر آن­ها بپردازیم. در ادامه نیز نقش پلیس زن را در کشف جرایم خاموش علیه زنان و پیشگیری از آن­ها بررسی کرده ایم. یافته های این تحقیق براساس مصاحبه­های عمیق با 82 زن شاغل 21 تا 37ساله در شهر تهران به دست آمده است. نتایج حاصل از بررسی­های کیفی نشان می­دهد، قربانیان آزار جنسی عمدتاً زنان جوان و تحت سلطه­ای هستند که ازسوی رؤسا و مردان دارای قدرت و منزلت بالاتر مورد آزار جنسی واقع می­شوند. آنان عمدتاً در بخش­های خصوصی فاقد نظارت و کنترل مورد آزار واقع شده اند. حضور پلیس زن و حمایت از زنان شاغل و اصلاح رویه­های شکایات قانونی می­تواند گام های مهمی برای کاهش آزار جنسی و ایجاد امنیت در محیط کار باشد.

تن فروشی از جمله انحرافاتی است که به دلیل مجرم انگاری تجربه ای منحصربه فرد و توأم با چالش های متعدد را برای زنان تن فروش فراهم کرده است. در این میان، معناکاوی تن فروشی و راهکارها و شگردهای کج روانه این افراد در رسیدن به مقاصد، موضوع جدیدی است که در این پژوهش ارزیابی می شود. جامعه آماری این مقاله، شامل 17 نفر از زنان تن فروش بوده و با رویکردی مبتنی بر نظریه مبنایی به فهم کار تن فروشی و استراتژی های مرتبط با آن توجه شده است. مطابق یافته ها این زنان فعالیت خود را در قالب مفاهیمی چون تن فروشی معامله گرانه، هنجارسازی شده و بازاندیشانه تعریف کرده اند که ارتکاب آن، برای رفع مسائل و مشکلات معیشتی و حمایتی بوده است؛ اما آنان درعین حال، گفته اند وجود تسهیل کننده هایی مانند سرمایه های جنسی، بی پروایی و ماجراجویی، رهابودگی و نیز پایبندنبودن، زمینه های انجام این کار را محقق می سازد. همچنین، پاسخگویان در مواجهه با چالش های پیش رو، سه راهکار و شگرد سازگارانه، کج روانه و برون رفت جایگزین را به کار می بندند و به این صورت، گامی برای کاهش فشارهای تن فروشی یا دستیابی به دیگر مقاصد کج روانه بر می دارند. درمجموع، یافته های پژوهش در قالب مقوله محوری «تن فروشی به مثابه استیصال و درماندگی» مدل نظری این نوع فعالیت را ترسیم می کند.

هدف پژوهش حاضر بررسی پتانسیل های فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند آموزش دانش آموزان دبیرستان و فرایند ادغام آن در مدارس بود که از طریق مطالعه موردی صورت پذیرفت. جامعه آماری پژوهش، کلیه مدیران، دبیران و مسئولین فناوری شاغل در مدارس مقطع متوسطه نظری شهر تهران (دخترانه) در سال 1395 بودند؛ به منظور انجام تحقیق، شش دبیرستان در سطح شهر (چهار دبیرستان دولتی و دو دبیرستان غیرانتفاعی) و از مناطق بالا، متوسط و پایین شهر انتخاب شد و درمجموع با استفاده از نمونه گیری هدفمند با 34 نفر از کادر مدارس مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته به عمل آمد و با استفاده از کدگذاری باز، محوری و گزینشی داده ها مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های حاصل از مصاحبه های عمیق نشان داد که پاسخگویان، پتانسیل های فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش را، اصلاح ساختار آموزشی، تسهیل گری، هدایت گری، ارتباط دهنده و ابزار طراحی و تولید برشمردند. در خصوص فرایند ادغام فناوری، در سطح کلان، تأمین اعتبار هوشمند سازی، تجهیز مدارس، حمایت های تشویقی، تربیت نیروی متخصص، تولید محتوا و تغییر آموزش مبتنی بر کنکور باید موردتوجه قرار گیرد. در سطح میانه، به نظر می رسد نوع مدرسه، نحوه مدیریت و به کارگیری معلمان در فرایند ادغام فناوری اثرگذار باشد. در سطح خرد نیز فرایند ادغام ICT در فرایند تدریس معلمان، در مقولاتی همچون پذیرش، تطبیق، مناسب سازی و ابداع تحلیل و تفسیر شد.

مقاله حاضر با هدف مطالعه سیر زندگی زنان تحت درمان متادون، به روش کیفی و مطالعات پدیدارشناسانه تفسیری انجام شده است. در این تحقیق، با 15 زن که در مرکز کاهش آسیب بهزیستی (DIC) تحت درمان اند، مصاحبه های عمیق کیفی صورت گرفت و سیر زندگی آنان در دو دوره پیش از مصرف و پس از مصرف مطالعه شد. در بررسی سیر زندگی زنان، پیش از مصرف، پنج مقوله اصلی آنومی در خانواده، زندگی در خانواده های کج رومحور، بحران های زناشویی، تجربه بزه دیدگی و تلاش برای التیام و کنجکاوی و ماجراجویی، صورت بندی شد که چگونگی قرارگرفتن زنان در مسیر مصرف مواد مخدر را نشان می دهد. همچنین زنان مشارکت کننده در توصیف سیر زندگی خود در دوران پس از مصرف، روایت های متعددی از تأثیرات مواد مخدر بر زندگی خود بیان کردند که آثار آن در زندگی آن ها در چهار مقوله دگرگونی جسمی و روانی، افزایش روابط جنسی، فروپاشی خانواده و کاهش منزلت اجتماعی مفهوم سازی شده است.

زمینه و هدف: آگاهی از حقوق شهروندی برای زنان، می تواند احساس تعلق و مشارکت موثرتر در جامعه را فراهم سازد. پلیس جامعه محور نیز می تواند با رویکرد خدمت به شهروندان در جلب مشارکت مردم برای دست یافتن به حقوق شهروندی تلاش کند. این مقاله به بررسی عوامل اجتماعی موثر بر آگاهی از حقوق شهروندی در میان زنان ساکن شهر ری پرداخته است. روش : این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا، پیمایشی است. جامعه پژوهش را زنان بالای 20 سال شهر ری تشکیل داده اند و نمونه 384 نفری مورد پرسش قرار گرفته اند. داده ها به وسیله پرسشنامه روا و پایا(آلفای کرونباخ 71/0 تا 87/0 برای متغیرهای مختلف) جمع آوری و با استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون تحلیل شدند. یافته ها و نتایج: پژوهش نشان داد متغیرهای «نگرش به جهانی شدن»، «سرمایه اجتماعی»، «ابزارها و رسانه های ارتباطی و اطلاعاتی» و «پایگاه اقتصادی-اجتماعی» بیشترین تاثیر را بر آگاهی از حقوق شهروندی دارند. نتایج آزمون رگرسیون نیز نشان داد که کلیه متغیرهای نامبرده در جایگاه متغیر مستقل، 62 درصد میزان تغییرات متغیر وابسته را تبیین کرده اند

کتاب مقدمه ای بر پژوهش در جامعه شناسی خانواده در ایران با هدف مطالعه سیر تحولات خانواده و تاکید بر بعد پژوهشی خانواده، توسط عباس عبدی نگاشته شده است. هدف از این مقاله، بررسی ابعاد مختلف این کتاب با رویکردی انتقادی است که براساس الگوی مرسوم مقالات انتقادی، نگاشته شده است. یافته های مقاله حاضر نشان می دهد که نقدهای وارده بر کتاب در حوزه های شکلی، ساختاری و محتوایی قرار دارد که مهمترین آنها شامل ضعف مصادیق عینی ادعاها و تئوری ها، عدم منابع روزآمد، تحلیل های جمعیتی ضعیف و عدم تمرکز بر مباحثی همچون ریشه های قومیتی خانواده و غیره است. براین اساس این مقاله با تمرکز بر ابعاد صوری و محتوایی اثر و با اتکا به استنادات پژوهشی، تلاش نموده تا بر غنای مباحث کتاب بیفزاید.

این پژوهش با هدف مطالعه تجارب زیسته جوانان از چالش های فرآیند تشکیل خانواده در دوران پیش و پس از کرونا اجرا شد. رویکرد پژوهش، کیفی و با استفاده از روش پدیدارشناختی تفسیری انجام شد. مشارکت کنندگان پژوهش، عبارتند از جوانان ازدواج کرده پیش و پس از دوران کرونا. روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی بود. پس از مصاحبه با 20 تن (10 تن از افراد ازدواج کرده قبل از کرونا و 10 تن بعد از کرونا) پاسخ های افراد به اشباع رسید. جمع آوری اطلاعات با استفاده از مصاحبه نیمه ساختار یافته انجام شد. برای سنجش روایی و پایایی داده های کیفی، از درگیری پیوسته، مشاهده مداوم، ذهنیت پیش رونده و کمیته ی راهنما برای ارزی ابی و اج رای برنام ه ی مص احبه استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل مضمون، بر اساس مدل براون و کلارک (2006) صورت گرفت. در مراحل تحلیل، 5 مضمون اصلی و 12 مضمون فرعی به دست آمد. یافته های موجود در قالب 5 مضمون اصلی در قالب ابعاد فردی و نگرشی، ابعاد اقتصادی، ابعاد فرهنگی و ابعاد اجتماعی و ارتباطی و ابعاد ساختاری کدگذاری شد. مضامین فرعی پیش از کرونا، به ترتیب شامل «نگرانی از انتخاب همسر مناسب»، «فردگرایی»، «احساس عدم امنیت اقتصادی»، «مناسگ گرایی»، «فقدان آموزش مهارت های زندگی» و «فقدان برنامه ریزی های شغلی و رفاه اقتصادی» بود. در دوران کرونا چالش های جوانان در قالب مضامین فرعی «نگرانی از معیشت و گذران زندگی»، «آینده مبهم و غیر قابل پیش بینی»، «فقدان امنیت اقتصادی»، «مناسک زدایی»، «فقدان آموزش مهارت مواجهه با بحران» و «فقدان کنترل مشکلات اقتصادی» تفسیر شد. مقایسه چالش ها در این دوره نشان می دهد که از منظر پاسخگویان عدم امنیت اقتصادی، جهان بینی و آینده مبهم و تعدیل در آداب و رسوم در دوران کرونا بر چالش های گذشته جوانان افزوده شده است.

احساس تنهایی یکی از مسائل مهم در دوران سالمندی است که بر سلامت روان این جمعیت اثرگذاراست و میتواند مشکلات روانشناختی- اجتماعی پیچیده ای را برای سالمندان ایجاد کند. ادراک و تجربه احساس تنهایی و کنش های سالمندان در فضای مجازی برای رفع این احساس از جمله موضوعات کمتر پژوهش شده ای است که می تواند نیازها و خطرات پیش روی جمعیت فزاینده سالمندان را شناسایی و ادراک نماید. پژوهش حاضر با اتخاذ رویکرد پدیدار شناسی، احساس تنهایی در زنان سالمند تهرانی را مورد مطالعه کیفی قرار داد و با استفاده از تکنیک مصاحبه عمیق، به انعکاس تجربه زیسته 22 نفر از زنان سالمند پرداخت که با استفاده از نمونه گیری هدفمند با حداکثر تنوع انتخاب شدند. سئوالات اصلی پژوهش در خصوص ادراک احساس تنهایی در زنان سالمند، نحوه مواجهه با احساس تنهایی و بهره گیری از فضای مجازی در سازگاری با احساس تنهایی بوده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که زنان سالمند احساس تنهایی را در قالب دو مقوله اصلی احساس ناخوشایند و احساس مطلوب تفسیر می کنند. از نظر مشارکت کنندگان احساس تنهایی ناخوشایند با مقولات محوری احساس تنهایی توام با اضطراب، احساس تنهایی توام با بی تعلقی، احساس تنهایی توام با بی کارکردی و احساس تنهایی توام با بیماری جسمانی تفسیر می گردد و احساس تنهایی خوشایند در قالب ایجاد فراغت و رضایت از تنهایی معنا می گردد. پاسخگویان دلایل اتخاذ کنش های مجازی برای سازگاری با احساس تنهایی را در مقولات تسهیل تعاملات، به روز شدن و همکام شدن با پیشرفت ذکر نموده اند.

در این پژوهش، تلاش شده بازپذیری اجتماعی زندانیان با استفاده از رویکرد نظریه داده بنیاد بررسی و مطالعه شود. هدف از این تحقیق تبیین مدل و الگوی موفق بازپذیری اجتماعی برای زنان مجرم است. داده های این پژوهش کیفی از طریق مصاحبه های عمیق و نیمه ساختاریافته با 21 زن، که در مرکز خدمات حمایتی بهزیستی پرونده داشته و همگی در گذشته تجربه مشترک حبس و زندگی در زندان داشته اند، جمع آوری شده و با استفاده از رویه نظریه داده بنیاد مرحله کدگذاری و تحلیل داده ها انجام پذیرفته است. یافته های اکتشافی پژوهش نشان می دهد عوامل متعددی در شکل گیری مقوله مرکزی، یعنی «بازپذیری اجتماعی به مثابه حرکت به سمت عادی سازی زندگی و همنوایی اجتماعی»، زنان اثرگذار است و عوامل زمینه ای همچون ویژگی های فردی، طردنشدن و پشتیبانی از سوی خانواده و دسترسی به سرمایه ها تأثیرگذارند. از سوی دیگر، عوامل مداخله گرانه ای همچون انگیزه های مادرانه، توانمندی و بازتوانی زنان و عدم مصرف مواد مخدر بر فرایند بازپذیری اجتماعی اثرگذارند. یافته های تحلیلی حاکی از آن است که استراتژی ها و راهبردهای زنان به منظور بازپذیری اجتماعی در دو مقوله مناسب سازی و سالم سازی محیطی و گسترش شبکه های اجتماعی قرار می گیرد که درنهایت مجموع این عوامل و استراتژی ها، رضایت از زندگی و سازگاری و ساماندهی اجتماعی یا به عبارت دیگر بازپذیری اجتماعی زنان را میسر می کند.

به نظر می رسد آموزش و پرورش در ایران در پرورش انسان هایی که فعالانه در توسعه کشور نقش ایفا کنند، با مشکلاتی مواجه است. هدف از این پژوهش، مطالعه چالش های نظام آموزش و پرورش در مجهز ساختن دانش آموزان به چهار سواد توسعه ای (اجتماعی، فرهنگی، علمی و زیست محیطی) در سطح برنامه های قصد شده می باشد و در نهایت قابلیت های آی سی تی2 در جهت رسیدن به این اهداف مورد تحلیل قرار می گیرد. یافته های این پژوهش علاوه بر مطالعه اسنادی اهداف و برنامه های آموزش و پرورش، با تکنیک مصاحبه عمیق نیز به دست آمده اند. مصاحبه شوندگان،34 نفر از کادر آموزشی شش دبیرستان در مناطق بالا، متوسط و پایین در شهر تهران هستند. نتایج پژوهش نشان می دهد اگر چه مصادیق سواد توسعه ای در برنامه های کلان آموزش و پرورش و سند چشم انداز کشور حضور دارند؛ اما برنامه های سطوح اجرایی مدارس مانع از تحقق آن ها شده است. در سطح محتوای آموزشی نیز حضور برنامه درسی پنهان در مدارس یعنی پدیده کنکور نیز از موانع مهم آموزش سواد توسعه ای در مدارس بوده است. راهکارهای برون رفت از مشکلات مرتبط با آموزش سواد توسعه ای با تمرکز بر آی سی تی شامل شکستن ساختارهای سنتی و مشکل آفرین آموزش و پرورش، تسهیل فرایند آموزش، افزایش کیفیت آموزش، یادگیری دانش آموز محور و ایجاد تفکر انتقادی و تغییر نگرش و روش های ارزشیابی از دانش آموزان می باشد.