محمد رحیمیان

ماهیت تمدن غرب مبتنی بر سیطره و سلطه بر هر تمدنی است. ازجمله نگرانی ها و دغدغه های متفکران اسلامی، نوع و نحوه ی مواجهه ی تمدن اسلام در مقابل تمدن غرب بود. در این راستا پس از انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله خامنه ای با درک اهمیت و ضرورت چگونگی رویارویی دنیای اسلام با تمدن غرب، بیانات متعددی در خصوص تمدن نوین اسلامی داشتند. در مقاله ی حاضر، نگارندگان مترصد این هستند که با استفاده از روش تحلیل گفتمان جیمز پل جی، بیانات آیت الله خامنه ای در خصوص تمدن نوین اسلامی را مورد بررسی قرار دهند. سؤال پژوهش این است که تحلیل گفتمان بیانات آیت الله خامنه ای در مورد تمدن نوین اسلامی بر اساس روش نظریه جیمز پل جی به چه صورت است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد با توجه به هفت مؤلفه ی سازندگی نظریه جیمز پل جی در گفتمان بیانات آیت الله خامنه ای در خصوص تمدن نوین اسلامی مواردی همچون فرهنگ غرب به عنوان یک فرهنگ مهاجم و مضر برای ایجاد تمدن نوین اسلامی، رابطه میان علم و تمدن نوین اسلامی، رابطه میان دانش مسلمین و بهره گیری از ابزار و امکانات جهانی جهت تحقق تمدن نوین اسلامی، کنش امت اسلامی در جهت تحقق تمدن نوین اسلامی، رابطه میان دانشگاه ها و مدیران و رؤسای آن و ایجاد و تحقق تمدن نوین اسلامی، سیاست بهره گیری از نرم افزار یا سبک زندگی در جهت تحقق تمدن نوین اسلامی و جمهوری اسلامی به عنوان یک نمونه ی موفق از کشورهای اسلامی در جهت تحقق تمدن نوین اسلامی دارای اهمیت و ارزشمند است.  

هدف: بیگانه پنداری کارکنان نسبت به کار و خط مشی های کلان سازمان موجب ایجاد اخلال در اجرای اهداف و خط مشی های سازمان می گردد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی بیگانه پنداری نسبت به کار و بیگانه پنداری نسبت به خط مشی های سازمان و تاثیر آن بر نگرش ها و رفتارهای کارکنان است. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: این پژوهش از نظر ماهیت داده ها کمّی است. نمونه آماری این پژوهش را 182 نفر از مدیران و کارکنان سازمان اداری و استخدامی کشور تشکیل می دهند. داده های این پژوهش از طریق پرسشنامه های استاندارد و به روش تصادفی ساده جمع آوری شد و با استفاده از مدل معادلات ساختاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: بیگانه پنداری نسبت به کار و خط مشی بر نگرش و رفتارهای منفی کارکنان همچون تمایل به ترک خدمت و رفتارهای کاری انحرافی اثر مثبت و معنادار دارد و بر رفتارهای مثبت همچون تلاش و پشتکار اثر منفی ولی بی معنا می گذارد. ارزش/ اصالت پژوهش: یافته های این پژوهش می تواند بر اجرای اثربخش تر خط مشی های سازمان اداری استخدامی کشور با تاکید بر بهبود نگرش ها و رفتارهای کارکنان نقش بسزایی داشته باشد. کلیدواژه ها: بیگانه پنداری نسبت به کار، بیگانه پنداری نسبت به خط مشی ، تلاش کاری، تمایل به ترک خدمت، رفتارهای کاری انحرافی، مدل معادلات ساختاری هدف: بیگانه پنداری کارکنان نسبت به کار و خط مشی های کلان سازمان موجب ایجاد اخلال در اجرای اهداف و خط مشی های سازمان می گردد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی بیگانه پنداری نسبت به کار و بیگانه پنداری نسبت به خط مشی های سازمان و تاثیر آن بر نگرش ها و رفتارهای کارکنان است. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: این پژوهش از نظر ماهیت داده ها کمّی است. نمونه آماری این پژوهش را 182 نفر از مدیران و کارکنان سازمان اداری و استخدامی کشور تشکیل می دهند. داده های این پژوهش از طریق پرسشنامه های استاندارد و به روش تصادفی ساده جمع آوری شد و با استفاده از مدل معادلات ساختاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: بیگانه پنداری نسبت به کار و خط مشی بر نگرش و رفتارهای منفی کارکنان همچون تمایل به ترک خدمت و رفتارهای کاری انحرافی اثر مثبت و معنادار دارد و بر رفتارهای مثبت همچون تلاش و پشتکار اثر منفی ولی بی معنا می گذارد. ارزش/ اصالت پژوهش: یافته های این پژوهش می تواند بر اجرای اثربخش تر خط مشی های سازمان اداری استخدامی کشور با تاکید بر بهبود نگرش ها و رفتارهای کارکنان نقش بسزایی داشته باشد. کلیدواژه ها: بیگانه پنداری نسبت به کار، بیگانه پنداری نسبت به خط مشی ، تلاش کاری، تمایل به ترک خدمت، رفتارهای کاری انحرافی، مدل معادلات ساختاری

هدف این پژوهش، بررسی نقش ذهن آگاهی بر محیط کاری (رفتارهای کاری نوآورانه، کیفیت روابط، کامیابی در کار) باتوجه به نقش میانجی انعطاف پذیری شناختی است. جامعه آماری این پژوهش را 383 نفر از مدیران و کارکنان شرکت بیمه ملت در شهر تهران تشکیل می دهند که از این تعداد 192 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. داده های این پژوهش ازطریق پرسشنامه های استاندارد و به روش تصادفی ساده جمع آوری شد و با روش مدل معادلات ساختاری توسط نرم افزارهای spss22 وsmartpls3 مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. روایی سؤال های تحقیق با استفاده از روایی همگرا و واگرا و پایایی سؤالات به وسیله بارهای عاملی، آلفای کروباخ و پایایی ترکیبی تأیید شد. نتایج و یافته های پژوهش حاکی از تأیید مدل مفهومی و فرضیه های پژوهش است؛ به طوری که ذهن آگاهی بر انعطاف پذیری شناختی و محیط کاری تأثیر مثبت و معنی داری دارد، همچنین انعطاف پذیری شناختی به عنوان متغیر میانجی نقش نسبی و معنی داری بین متغیرهای ذهن آگاهی و محیط کاری (رفتارهای کاری نوآورانه، کیفیت روابط، کامیابی در کار) ایفا می کند.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی نقش عدم امنیت شغلی بر خستگی کارکنان با توجه به نقش میانجی نقض قرارداد روانشناختی می باشد. جامعه آماری این پژوهش را 348 نفر از مدیران و کارکنان شرکت بیمه ملت در شهر تهران تشکیل می دهند که از این تعداد 183 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. داده های این پژوهش از طریق پرسشنامه های استاندارد ، به روش تصادفی ساده جمع آوری و با روش مدل معادلات ساختاری توسط نرم افزارهای spss22 و smartpls3 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. روایی سوال های تحقیق با استفاده از روایی همگرا و واگرا و پایایی سوالات به وسیله بارهای عاملی، آلفای کروباخ و پایایی ترکیبی تأیید شد. نتایج و یافته های پژوهش نشان داد که نقض قرارداد روانشناختی به عنوان متغیر میانجی تأثیر معناداری بین متغیرهای عدم امنیت شغلی و خستگی کارکنان ایفا می کند. همچنین نقض قرارداد روانشناختی به عنوان متغیر میانجی، نقش نسبی در تأثیر عدم امنیت شغلی بر خستگی کارکنان دارد.

هدف اصلی مقاله حاضر بررسی مؤلفه های سرمایه اجتماعی در بیانات مقام معظم رهبری و نقش آن در تمدن سازی نوین اسلامی است. ازجمله مهم ترین دغدغه های مقام معظم رهبری در طول چند سال اخیر تلاش برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی است. یکی از مسیرهای رسیدن به این مهم، توجه به مؤلفه های سرمایه اجتماعی است که مقام معظم رهبری مکرراً به آن ها اذعان داشته اند. سرمایه اجتماعی ازجمله کلیدواژه های است که بیش از یک دهه است که به طورجدی در حوزه علم و دانش به آن پرداخته می شود و تمام دانشمندانی که در این حوزه مشغول به کار هستند اذعان می کنند که یکی از خلأهای موجود در جامعه کنونی، نبود مؤلفه های سرمایه اجتماعی که شامل اعتماد اجتماعی، همبستگی اجتماعی، مشارکت اجتماعی، حمایت اجتماعی و بیداری اجتماعی است. درنتیجه این تحقیق بر آن دارد که مؤلفه های سرمایه اجتماعی مذکور را در بیانات مقام معظم رهبری کنکاش کرده و در پایان مدلی مفهومی از آن استخراج نموده و تأثیر آن بر تمدن سازی نوین اسلامی را توضیح دهد.

مطالعات متعددی که با هدف شناسایی عوامل کلیدی موفقیت سازمانی انجام شده است، نگرش های کارکنان را به عنوان مهم ترین عامل موفقیت در دنیای رقابتی امروز قلمداد نموده اند. هدف از انجام این پژوهش، بررسی نقش کارمحوری بر نگرش های شغلی کارکنان باتوجه به نقش میانجی قرارداد روان شناختی است. جامعه آماری این پژوهش را 386 نفر از مدیران و کارکنان بیمه ملت تشکیل می دهند که از این تعداد 190 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. داده های این پژوهش از طریق پرسشنامه و به روش تصادفی ساده جمع آوری و با روش مدل معادلات ساختاری توسط نرم افزار Spss و Amos مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. روایی سؤال های تحقیق با استفاده از روایی محتوا و روش تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آن نیز به وسیله آلفای کرونباخ بررسی و مورد تأیید قرار گرفت. نتایج و یافته های پژوهش حاکی از آن است که کارمحوری، به طورمستقیم بر نگرش های شغلی کارکنان تأثیر معنی داری ندارد. قرارداد روان شناختی به عنوان متغیر میانجی، نقش کاملی را در تأثیر کارمحوری بر نگرش های شغلی کارکنان ایفا می کند.

بسیاری از نظریه پردازان مدیریت بر بهبود عملکرد درون نقشی و عملکرد فرانقشی کارکنان به منظور افزایش اثربخشی سازمان تأکید دارند. تحقیقات مختلفی در جهت بهبود عملکرد فرانقشی و درون نقشی کارکنان انجام شده است که می توان به ادراک از مسئولیت اجتماعی و نگرش های کاری کارکنان اشاره کرد. هدف از انجام این تحقیق بررسی تأثیر ادراک از مسئولیت اجتماعی با عملکرد فرانقشی و درون نقشی با توجه به نقش میانجی نگرش های کاری است. جامعه آماری این تحقیق را 1640 نفر از مدیران و کارکنان ستادی بانک تجارت تشکیل می دهند. داده های این تحقیق از طریق پرسش نامه و نمونه ای متشکل از 314 نفر به روش تصادفی ساده گردآوری و با روش مدل معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل گردید. روایی پرسش ها تحقیق با استفاده از روش تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آن نیز به وسیله آلفای کرونباخ مورد بررسی و تأیید قرار گرفت. نتایج مدل معادلات ساختاری به جز یک فرضیه دیگر فرضیات تحقیق را تأیید می کند، همچنین نشان داده شد نگرش های کاری به عنوان متغیر میانجی اثر کامل در رابطه بین ادراک از مسئولیت اجتماعی و عملکرد کارکنان دارد.

اعتقاد فلاسفه به فراگیری ضرورت عِلّی- معلولی در همة پدیده های جهان هستی این سؤال را پدید آورده که اگر ارادة انسان های مختار نیز یکی از این پدیده هاست، چگونه می توان به آزادی اراده و در نتیجه اختیار بدیهی در انسان ها قائل بود. فلاسفه توضیحات مفصل و گوناگونی در این زمینه ارائه کرده اند. اما آنچه در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد برخی از آرائی است که فلاسفه در تبیین چیستیِ اراده بیان نموده و به آن، در برخی موارد، حالت انفعالی و در مواردی دیگر حالت فعلی داده و یا به تأثیر نقش عقل در آزادانه بودن اراده اشاره کرده اند.

بسیاری از پژوهشگران و نظریه پردازان مدیریت بر اهمیت توسعه، پرورش و استفاده از ظرفیت های نوآورانه بالقوه در رفتار کارکنان برای موفقیت سازمان تأکید دارند. پژوهش های مختلفی برای افزایش ظرفیت های بالقوه نوآوری در رفتارهای کاری کارکنان و عوامل مؤثر بر آن انجام شده است. ازجمله این عوامل می توان به سرمایه روان شناختی و غنی سازی کار و خانواده اشاره کرد؛ بنابراین هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه غنی سازی کار خانواده با رفتارهای کاری نوآورانه با توجه به نقش میانجی سرمایه روان شناختی است. جامعه آماری این پژوهش را 155 نفر از مدیران و کارکنان مرکز آموزش مدیریت دولتی تشکیل می دهند. داده های این پژوهش از طریق پرسشنامه و نمونه ای متشکل از 110 نفر به روش تصادفی ساده جمع آوری و با روش مدل معادلات ساختاری تحلیل شد. روایی سؤال های پژوهش با استفاده از روش تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آن به وسیله آلفای کرونباخ بررسی و تأیید شد. نتایج مدل معادلات ساختاری، فرضیه های پژوهش را تأیید کرد؛ همچنین نشان داده شد، سرمایه روان شناختی به عنوان متغیر میانجی اثر کامل بر رابطه بین غنی سازی کار-خانواده و رفتارهای کاری نوآورانه دارد.

امروزه خلاقیت و نوآوری منابع با ارزشی برای کسب مزیت رقابتی هر سازمان می باشند. یکی از عوامل حیاتی تاثیر گذار بر خلاقیت و نوآوری و ظرفیت های روانشناختی کارکنان، رهبری می باشد.از این رو هدف از انجام این تحقیق بررسی رابطه جدیدترین رویکرد رهبری به نام رهبری اصیل با خلاقیت کارکنان با توجه به نقش میانجی سرمایه روانشناختی می باشد. جامعه آماری این تحقیق را 885 نفر از مدیران و کارکنان سازمان نقشه برداری کل کشور تشکیل می دهند. داده های این تحقیق از طریق پرسشنامه و نمونه ای متشکل از 210 نفر به روش تصادفی ساده جمع آوری و با روش مدل معادلات ساختاری تحلیل گردید. روایی سوالات تحقیق با استفاده از روش تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آن نیز به وسیله آلفای کرونباخ بررسی و تایید گردید. نتایج مدل معادلات ساختاری، فرضیات تحقیق را تایید می کند.رهبری اصیل اثر مثبت و معناداری بر سرمایه روانشناختی و خلاقیت داشته که با توجه به ضرایب مسیر این روابط در سطح نسبتا بالایی می باشد.سرمایه روانشناختی نیز اثر مثبت، معنادار و نسبتا بالایی بر خلاقیت داشته است. همچنین نشان داده شد، سرمایه روانشناختی بعنوان متغیر میانجی اثر محدودی در رابطه بین رهبری اصیل و خلاقیت فردی دارد.

نوشتار پیش رو در پی تبیین تحلیلی نو از دیدگاه اندیشمندان شیعه درباره حسن و قبح عقلی است؛ مسئله ای که محل بحث و نزاع گسترده ای در سنت کلام اسلامی بوده است. عدلیه (شامل شیعه و معتزله) به حسن و قبح ذاتی عقلی معتقدند و برخلاف آنها، اشاعره حسن و قبح را شرعی می دانند. این نزاع خاستگاه و تبار معرفت شناختی دارد؛ ریشه نزاع در پذیرش داوری عقل در حیطه احکام اخلاقی از سوی عدلیه و خلع عقل از چنین شأنی از سوی اشاعره است. پس از قبول دیدگاه عدلیه، اختلاف هایی درباره تبیین جزئیات آن به چشم می خورد که در نحوه پاسخ گویی به شبهات اشاعره نمود پیدا کرده است. برخی از اندیشمندان شیعه برای افعالی چون صدق و کذب، حسن و قبح ذاتی قائل شده اند، گروهی دیگر حسن و قبح این افعال را به سودمندی یا زیان رسانی آنها وابسته می دانند و عده ای حسن و قبح افعال را پس از سنجش آنها با عدل و ظلم می سنجند و در حقیقت حسن عدل و قبح ظلم را ریشه حسن و قبح افعال می شمارند. در این نوشتار پس از تبیین این سه دیدگاه و ارائه شواهد، نظر سوم به عنوان نظر مختار برگزیده شده است.