فریبرز اصل مرز

هدف این مقاله، بررسی و شناخت کارکردهای ذهن و مغز و جستجوی روش های رشد و تقویت ذهن و استفاده بهینه از قوای فکری انسان تحت عنوان آموزش و پرورش شناختی می باشد. بنابراین آموزش و پرورش باید از همان دوران نوزادی برای کودکان برنامه داشته باشد، زیرا اگر شبکه پیوندهای عصبی مغز کودک به صورت مطلوب تنظیم و تثبیت گردد، در بزرگسالی از ذهن و مغز تواناتری برخوردار خواهند بود. لذا روش پژوهش حاضر، از نوع کاربردی توصیفی بوده و براساس این نگرش که چرخه آموزش و پرورش بر پایه یک حرکت سنتی عمدتاً حول محور آموزش شناختی می چرخد، پرورش ابعاد شناختی، عاطفی- اجتماعی نادیده انگاشته شده یا کمتر مورد توجه قرار گرفته است. از اینرو نقش ذهن و تفکر در تبیین عوامل روحی و روانی، عاطفی و اجتماعی قابل تأمل به نظر می رسد. در نهایت با طرح این پرسش اصلی آیا اگر دانش آموزان با راهنمایی معلمان و مربیان خویش، با به کارگیری ذهن به صلاحیت شناختی دست یابند، می توان آینده ای روشن را برای کودکان و نوجوانان به ویژه در ابعاد فکری، عاطفی اجتماعی نوید داد و براین اساس گامی نو در راستای ایجاد انگیزه و اندیشیدن در مقام کارگزاران فکور و پژوهشگران حوزه عمل، زمینه کاربست آنها را فراهم آورد؟

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی عوامل مؤثر بر استرس، اضطراب و افسردگی حاکم در بین معلمان مدارس ابتدایی ناحیه 2 شهر همدان و تأثیر آن بر سلامت روان دانش آموزان بود. روش: روش این مطالعه از نوع علی، مقایسه ای و جامعه آماری آن، شامل کلیه معلمین زن و مرد شاغل در مدارس ابتدایی پسرانه ناحیه 2 شهر همدان در سال تحصیلی 98-1397 بودند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، نمونه ای به حجم 100 نفر انتخاب شد. داده ها از طریق ابزار پرسشنامه استاندارد DASS ( لویبوند و لویبوند، 1995)، به دست آمد . تجزیه و تحلیل داده ها، با استفاده از ازمون t مستقل در سطح معناداری 0.005 و با استفاده از نرم افزار SPSS.22 انجام شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد بین میزان افسردگی معلمین زن و مرد ( 61/0= sig ) و میزان استرس و اضطراب آنها ( 70/0= sig ) تفاوت معنی داری وجود ندارد. همچنین بین میزان سابقه تدریس و اضطراب معلمین (08/0= sig ) و میزان افسردگی معلمین (09/0= sig ) در گروه های سنی مختلف تفاوت معنی داری مشاهده نگردید. نتیجه گیری: براساس یافته های پژوهش میتوان گفت، استرس و افسردگی از جمله عوامل مهم و اساسی هستند که رفتار، روش تدریس، سلامت روانی معلمان را تحت تأثیر قرار می دهد که خروجی آن دانش آموزانی مضطرب، دلسرد، کم سواد و منفعل را تحویل جامعه خواهد داد. تضمین آینده جامعه نیاز به معلمانی توانمند، سالم و با نشاط و دانش آموزانی فعال، پرکار و جدی دارد. این هم ایجاب می کند تا هر جامعه ای جهت پیشبرد اهداف خود برای سلامت روانی معلمان و دانش آموزان اهمیت ویژه ای قائل باشد.

به طورکلی خانواده و مدرسه دو نهاد اساسی هستند که به کمک هم تعلیم و تربیت کودک را بر عهده داشته و زمینه های رشد و شکوفایی نسل جدید را فراهم می سازند. هیچ مدرسه ای نمی تواند بدون جلب نظر و کمک والدین در امر تربیت دانش آموزان مؤفق باشد و متقابلا" هیچ والدینی نیز نخواهند توانست بدون جلب نظر و همکاری اولیای مدرسه در امر تربیت و سازندگی دانش آموزان توفیق یابند. حال اگر ناهماهنگی و تفاوت هایی در این ارزش ها وجود داشته باشد, فرد از نظر عاطفی و تکوین شخصیت صدمه خورده و عواقب شوم آن به صورت های مختلف مانند اضطراب, افسردگی, خشونت, عصبانیت, بی هویتی و بی اعتبار شدن ارزش ها در نزد نوجوان رخ می دهد که موجب سر درگمی وی می شود و ممکن است باعث بروز رفتارهایی گردد که سبب بر هم خوردن نظم اجتماعی شود. چارچوب نظری این تحقیق بر اساس تئوری کُنش و نظام اجتماعی پارسونز است. جامعه مورد مطالعه شامل کلیه معلمان و دانش آموزان پسرانه دبیرستانی شهر ایلام می باشد. حجم نمونه 218 نفر دانش آموز و 218 نفر معلم می باشد. روش تحقیق « پیمایشی » و از تکنیک پرسشنامه و مصاحبه به وسیله سؤالات محدود استفاده شده است. ابتدا مقایسه ای روی میانگین های هر ارزش در نزد خانه و مدرسه صورت گرفت که فرض برابری میانگین ها در هیچکدام از این ارزش ها تأیید نشد و این نشان دهنده آن است که میان همه ی ارزش های خانه و مدرسه تفاوت وجود دارد. اهمیت تمامی این ارزش ها در نزد مدرسه بیشتر از خانه است, به جزء ارزش اقتصادی که خانواده ها, برای آن اهمیت زیادتری قائل هستند. خانواده ها در سه طبقه پایین, متوسط و بالا دسته بندی شده اند. بیشتر پاسخگویان در طبقه متوسط قرار دارند. تحصیلات والدین اکثرا" دیپلم, شغل پدرها در رده کارمندان عادی دولت و کسبه و مادران اغلب خانه دار می باشند. همینطور خیلی از آنها منزل شخصی دارند که هیچ تفاوتی از نظر هماهنگ بودن ارزش ها میان این طبقات, با ارزش های مدرسه دیده نشده است و طبقه اجتماعی در این ناهماهنگی تأثیری ندارد. نهایتا"در این مقاله به ضرورت تفاوت ارزش های مشابه خانه و مدرسه و بررسی چالش ها و ارائه راهکارهای برون رفت از این چالش ها پرداخته می شود.

داستان این پژوهش تحلیلی، مبنی بر تغییر اجتماعی است. مدل روانشناختی این ایدئولوژی تغییر، دکتر محمدنژاد «پزشک خانواده» به عنوان الگویی تأثیرگذار برای خانواده ها می باشد. پیام های تغییرات اجتماعی او ارزنده است، لذا ایشان هدف فلسفه ی تغییرات اجتماعی خود را چنان به خواننده پیوند می دهد که مخاطب پس از به پایان رساندن مطالعه ی این مقاله، گویی دقیقاً به ژرفای تغییرات دیدگاه او پی می برد. بنابراین سؤال اصلی مقاله حاضر این است که در زندگی چقدر برای افکارمان ارزش قائل بوده ایم؟ چقدر مهم بوده ایم که مثبت فکر کنیم تا به دنبال آن اعمالمان هم مثبت شود؟ اینکه انسان های آسیب دیده از زندگی آموخته اند با عوض کردن طرز تفکرشان و دید بهتر به زندگی اجتماعی و بهره گرفتن از دیدگاه های شعرایی چون مولانا و فیلسوفان بزرگی همانند سقراط و افلاطون و روانشناسان و نظریه پردازانی چون آلبرت بندورا، ویکتورفرانکل و آلبرت الیس، با انجام اعمال مناسب تغییر و با طرز تفکر جدید، اینگونه بتوانند خود و دنیایشان را مثبت مدیریت کنند.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف آموزش فلسفه برای والدین و تعیین اثربخشی آن با برنامه آموزش فلسفه برای کودکان در تحول اخلاقی و خودمهارگری دانش آموزان دختر پایه ششم ابتدایی انجام شد. روش کار: روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی (پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل) است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر مدارس دوره ششم ابتدایی و مادران آنان در شهر ایلام بود. تعداد 100 نفر از دانش آموزان به همراه مادران آنان به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. از پرسشنامه تحول اخلاقی (لیند، 200 ۴ و 2005) و مقیاس خودمهارگری (200 ۴) برای جمع آوری داده ها استفاده شد. داده های جمع آوری شده به کمک شاخص های آمار توصیفی و استنباطی (تحلیل کواریانس چند متغیره) با نرم افزار SPSS.22 تحلیل شدند. یافته ها: یافته ها نشان داد که گروه به طور معناداری روی نمره خودمهارگری (54/0 = 2 partial ƞ و 0001/0 > P ، 31/36 = (90 و 3) F ) و تحول اخلاقی (45/0 = 2 partial ƞ و 0001/0 > P ، 25/25 = (90 و 3) F ) تأثیر دارد. میانگین نمرات تحول اخلاقی و خودمهارگری مادران گروه آزمایش در مقایسه با مادران گروه کنترل در پایان آموزش بیشتر بود (01/0 > P ). همچنین، میانگین نمرات دانش آموزان گروه آزمایش در تمامی مقیاس ها بالاتر از دانش آموزان گروه کنترل بود (01/0 > P ). در هیچ یک از مقیاس ها در مادران و دختران گروه کنترل تفاوت معناداری مشاهده نشد (05/0 < P ). با این حال، در دو مقیاس خودمهارگری و تحول اخلاقی، نمرات مادران گروه آزمایش از دختران گروه آزمایش به طور معناداری بالاتر بود (01/0 > P ). نتیجه گیری: نتیجه این که برنامه آموزش فلسفه بر تحول اخلاقی و خودمهارگری والدین و دختران دانش آموز تأثیر داشت. بنابراین، می توان از این برنامه برای بهبود تحول اخلاقی و خودمهارگری دانش آموزان و والدین شان استفاده کرد.

پژوهش حاضر، به بررسی نگاه معرفت شناختی و عقلانی معلمان در راستای تعلیم و تربیت و هدایت دانش آموزان در جهت توسعه و رشد عقلانیت و بُعد عقلانی آنان می پردازد. روش مورد استفاده این پژوهش کیفی و از نوع توصیفی است که در گروه تحقیقات کاربردی اهمیت دارد. جامعه مورد مطالعه، شامل کلیه معلمان، مشاوران و مدیران مدارس 6 شهر کشور بوده که 26 نفر از پرسنل مدارس مختلف شهرهای مزبور به روش نمونه گیری داوطلبانه که بر پایه های نظری (پرسش و مشاهده)، استوار است، انتخاب شدند. تحلیل یافته ها، نشان داد معلم به دلیل اهمیت و تأثیرگذاری در ابعاد وجودی دانش آموزان از جمله بُعد عقلانی و شناختی آنها در تعلیم و تربیت، از جایگاه ویژه ای برخوردار است. معلم می تواند در هر شرایطی برای شکوفایی و معرفت افزایی دانش آموزان، آنان را به دیدن معنای خلقت تحریک نماید و این نوع مشاهده به معرفت عقلی و شناختی کمک می نماید، قدرت عقلی او را رشد می دهد، راه را از بیراهه تمییز داده و به راه راست رهنمون می گردد. معرفتی که زمینه ساز سعادت ابدی او را فراهم ساخته و به سوی لذت دائمی هدایت می شود. این معرفت از مهم ترین معرفت هاست. معرفتی که به شناخت و آگاهی در باره خالق هستی و هستی می انجامد و سرانجام، فرجام هستی را می داند و خوبی ها را درک می کند. نتیجه می گیریم معلم می تواند زمینه ای را فراهم سازد که دانش آموزان بتوانند در باره دنیای اطراف خویش به دیدن و گوش دادن بپردازند. دانش آموزان با دیدن پدیده های ریز و درشت دنیای اطراف اگر به تأمل و تدبر بپردازند، می توانند به رشد و شکوفایی عقلی برسند.

زمینه : جهت گیری هدفی در دانش آموزان از مسائل بسیار مهم است، اما مسئله اینست، آیا برنامه ی آموزش فلسفه برای والدین می تواند بر جهت گیری هدفی دانش آموزان دختر پایه ششم ابتدایی تأثیرگذار باشد؟ هدف : طراحی و آزمون برنامه ی آموزش فلسفه برای والدین و اثربخشی آن با برنامه ی آموزش فلسفه برای کودکان در جهت گیری هدفی دانش آموزان دختر است. روش : پژوهش از نوع نیمه آزمایشی (پیش آزمون – پس آزمون با گروه گواه) بود. جامعۀ آماری پژوهش شامل کلیۀ دانش آموزان دختر مدارس دورۀ ششم ابتدایی و مادران آنان در شهر ایلام بود. 100 نفر از دانش آموزان به همراه مادرانشان به روش نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش عبارتند از: پرسشنامۀ جهت گیری هدف وندی ویل (1997)، و مک گریگور (2001) . تجزیه و تحلیل داده ها با روش (تحلیل کواریانس تک متغیره و چندمتغیره) انجام شد. یافته ها: برنامه ی آموزش فلسفه بر جهت گیری یادگیری، عملکرد گرایشی، عملکرد گریزی ، بلاتکلیفی تأثیر داشت (0/0001 > P ). نتیجه گیری : والدین و دانش آموزانی که در برنامه ی آموزش فلسفه شرکت کردند در جهت گیری هدف بهبود قابل ملاحظه ای نشان دادند.

مقدمه: انگیزش عاملی درونی است که رفتار فرد را در جهت معینی هدایت می کند. هدف پژوهش حاضر، بررسی انگیزش معلمان ابتدایی در تربیت دانش آموزان و انتقال الگوهای تربیتی و اخلاقی به آنان در جهت فضیلت خواهی و کمال گرایی و درونی کردن ارزش ها و بازتاب مثبت آن در خانواده، جامعه و نظام تعلیم و تربیت کشور است. روش ها: روش پژوهش از نوع کمی، کیفی است. جامعه مورد مطالعه، شامل کلیه معلمان مدارس مقطع ابتدایی شهر ایلام به تعداد 492 نفر در سال تحصیلی 97-1396 بودند که به روش نمونه گیری هدفمند، تعداد 20 نفر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند و با آنان مصاحبه به عمل آمد. یافته ها: نتایج یافته ها نشان داد، تحلیل محتوای مصاحبه های صورت گرفته با مشارکت کنندگان در مرحله کدگذاری اولیه 53 کد اولیه، در مرحله دوم 20 مقوله فرعی و در نهایت 4 مقوله اصلی استخراج گردید. مقوله های اصلی مورد نظر عبارتند از فرهنگ، خانواده، محتوای آموزشی، معنویت و اخلاق بودند. اهم نتایج حاصل از یافته ها، بیانگر آن است که هویت غالب در نزد دانش آموزان هویتی دینی بوده و هویت های فرهنگ، خانواده و محتوای آموزشی در اولویت های بعدی قرار دارند. نتیجه گیری: نتیجه اینکه عواملی هم چون فرهنگ، خانواده، آموزش، معنویت و اخلاق مؤلفه های بسیار مهمی برای تربیت دانش آموزان و هدایت آنان در جهت افتخار، سربلندی، سعادت و سلامت آینده جامعه می باشد.

هدف: هدف پژوهش حاضر، تأثیرگذاری دو نهاد اساسی خانواده و مدرسه و معنادهی رابطه متقابل آن دو در ارتقاء سلامت اجتماعی شدن زندگی دانش آموزان بود. روش: طرح پژوهشی این مطالعه به شیوه کیفی  و به روش تحلیل محتواء است که در دو سطح توصیف و تبیین در دبیرستان های دخترانه دولتی رضوان، زینب و پروین شهرستان آبدانان از توابع استان ایلام به تعداد 334 دانش آموز دختر در سال تحصیلی 98- 1397 انجام گرفت که 30 نفر از آنان به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختار یافته و مشاهده استفاده شد. یافته ها: بر اساس یافته های برخی محققان، بین ارزش های اجتماعی خانه و مدرسه و معنادهی رابطه این دو به ارتقاء سلامت اجتماعی در زندگی دانش آموز، تضاد بالایی مشاهده شده است و چنین بر می آید که تضاد ارزشی و عدم هم نوایی دانش آموز با خانه و مدرسه به نفع دیگری تمام نمی شود، بلکه موجب روی گردانی و دل سردی دانش آموزان، هم از خانه و هم از مدرسه می گردد. از این رو تعامل خانه و مدرسه می تواند از دیدگاه جامعه شناختی، به عنوان یکی از مهم ترین و مؤثرترین راه های کاهش تضاد بین خانه و مدرسه در جهت ارتقاء سلامت دانش آموز، مورد توجه جدی و نگرش عمیق و کاربردی قرار گیرد.نتیجه گیری: نتیجه این تعامل، تأثیرات مثبت و فواید تربیتی و آموزشی بسیاری است که در معنادهی به ارتقاء سلامت زندگی اجتماعی دانش آموز و آینده او، فوق العاده نقش آفرین است.