ایران جلالی

ایران جلالی-هما رافعی

این پژوهش نیمه آزمایشی از نوع گروههای معادل با گروه شاهد و پیش- پس آزمون- پیگیری با هدف بررسی اثر بخشی آموزش گروهی برنامه کارکرد خانواده به شیوه اولسون بر انطباق و انسجام خانواده، طراحی و اجرا شد. با وجود تاکید اولسون بر آموزش، از این رویکرد تا کنون برای این منظور استفاده نشده بود بنابراین، به این منظور با روش نمونه گیری در دسترس از بین جامعه آماری زنان متاهل مراجعه کننده به مراکز سلامت بوشهر که در زمان انجام این مطالعه پرونده شکایت از همسر یا تقاضای طلاق در دادگاه خانواده نداشته، به صورت تمام وقت در بیرون از منزل شاغل نبوده و حداقل یک فرزند داشتند، 50 زوج داوطلب انتخاب و با روش تصادفی به دو گروه آزمایشی و گواه تقسیم شدند. گروه آزمایشی در 24 جلسه 90 دقیقه ای آموزش گروهی برنامه آموزش خانواده به شیوه اولسون ) (olson,2000 شرکت کرده و گروه شاهد به عنوان فهرست انتظار، هیچ مداخله سازمان یافته ای دریافت نکردند. بمنظور سنجش متغیر وابسته از نسخه سوم انطباق و انسجام خانوادگی (FACES-III) استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS-16 برای محاسبه فراوانی، میانگین، تحلیل اندازه گیری مکرر پردازش شد. نتایج تحلیل اندازه گیری مکرر نشان دادند که میانگین انطباق و انسجام خانواده زنان و مردان در گروه آزمایش بیش تر از گواه و تفاوت ها به لحاظ آماری در سطح احتمال 1 درصد (1%p<) معنادار است. به این ترتیب می توان نتیجه گرفت که برنامه آموزش کارکرد خانواده به سبک اولسون می تواند باعث بهبود سیستم خانواده می شود. تز اصلی این پروژه نیاز جامعه ایرانی به آموزش های ساده و کاربردی برای ترمیم و پیشگیری از آسیب های روانی جدی می باشد

به منظور بررسی نقش واسطه ای طرحواره های شناختی ناسازگار در ارتباط با فرآیند و محتوای خانواده و شیوه های مقابله با تعارض 400 نفر (240 دختر و 160 پسر) از دانش آموزان دوره دبیرستان شهر شیراز به روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. داده ها به کمک پرسش نامه شیوه مقابله با تعارض رحیم (1995)، پرسشنامه طرحواره های یانگ (1999) و پرسشنامه فرآیند و محتوای خانواده سامانی (1387) گردآوری شد. تحلیل مسیر در AMOSنشان داد که ، مدلهای مفروض با متغیر مستقل محتوای خانواده در رابطه با شیوه های حل تعارض با مادر (به استثنای شیوه سلطه گرانه) و شیوه حل تعارض با پدر (به استثنای شیوه مهربانانه، سلطه گرانه و مصالحه گرانه) همگی تائید شدند. مابقی مدل ها تایید نشد.به منظور پیش بینی طرحواره های شناختی ناسازگار بر اساس فرآیند و محتوای خانواده در نوجواناننیز به ترتیب ابعاد تصمیم گیری و حل مسئله، انسجام و احترام متقابل و باورهای مذهبی از فرآیند خانواده، پیش بینی کننده های معنی داری برای طرحواره های شناختی ناسازگار (0001/0 >P) و به ترتیب ابعاد زمان برای با هم بودن، ظاهر بدنی و منزلت اجتماعی، شغل وتحصیلات و تسهیلات تحصیلی از محتوای خانواده پیش بینی کننده های معنی دار برای طرحواره های شناختی ناسازگار (0001/0 >P) بودند.

هدف: این پژوهش به منظور بررسی ارتباط تنظیم شناختی هیجان، خودکارآمدی، برانگیختگی و مهارت های اجتماعی با سوء مصرف مواد در دانش آموزان انجام شد. روش: این تحقیق از نوع همبستگی بود که در مقوله طرح های توصیفی قرار دارد. تعداد 400 دانش آموز پایه های اول و دوم دبیرستان های شهر شیراز در سال تحصیلی 91-90 با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و به مقیاس های تنظیم شناختی-هیجان، خودکارآمدی، برانگیختگی، مهارت های اجتماعی و فهرست سوء مصرف مواد (محقق ساخته) پاسخ دادند. یافته ها: نتایج نشان دادند برانگیختگی و سطوح پایین مهارت های اجتماعی سهم معناداری در پیش بینی سوء مصرف مواد دارند. نتیجه گیری: نتایج مبین آن بودند که بر انگیختگی رفتاری، سطوح پایین خودکارآمدی، تنظیم شناختی هیجان، عدم تفکر و برنامه ریزی در کارها و سطوح پایین مهارت های اجتماعی در گرایش نوجوانان به سوء مصرف مواد موثراند.

با هدف تعیین نقش واسطه ای روان بنه های شناختی سازش نایافته در ارتباط با فرایند و محتوای خانواده و شیوه های مقابله با تعارض، 400 نفر (240 دختر و 160 پسر) از دانش آموزان دبیرستانی شهر شیراز به روش نمونه برداری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و به سیاهه تعارض سازمانی (رحیم و مگنر، 1995)، پرسشنامه روان بنه های یانگ (1994) و مقیاس فرایند و محتوای خانواده (سامانی، 1387) پاسخ دادند. نتایج آزمون همبستگی نشان دادند بین طرحواره های شناختی و مؤلفه های محتوای خانواده (به استثنای دیگرجهت مندی با فضای زندگی و منابع مالی) و مؤلفه های فرایند خانواده (به استثنای باورهای مذهبی) رابطه منفی معنادار و بین شیوه های حل تعارض با والدین و مؤلفه های فرایند خانواده (به استثنای باورهای مذهبی) رابطه مثبت معنادار وجود دارد. شاخص برازندگی مدل ها در تحلیل مسیر نشان داد که مدل های مفروض با متغیر مستقل محتوای خانواده در رابطه با شیوه های حل تعارض با مادر (به استثنای شیوه سلطه گرایانه) و شیوه حل تعارض با پدر (به استثنای شیوه ائتلاف گرایانه، سلطه گرایانه و سازش گرایانه) همگی تأئید شدند.

از عوامل موثر در بروز ناسازگاری زناشویی یا خانوادگی که پیامدهایی مهم از جمله تربیت ضعیف، ناسازگاری فرزند، دلبستگی مشکل زا به والدین، افزایش احتمال ناسازگاری والد – فرزند؛ افزایش روز افزون تعارض های زناشویی و خطر بروز جدایی و اثر منفی بر سلامت روانی زوجین و فرزندان شان، عدم آموزش مناسب می باشد. این پژوهش با هدف تدوین بسته آموزش غنی سازی خانواده براساس الگوی مدور ترکیبی سیستم های خانوادگی و زناشویی و بررسی اثربخشی آن بر بهبود گونه های نا متوازن یا نا متعادل خانوادگی خواهد بود. در این پژوهش با طرح پیش آزمون- پس آزمون دو گروهی (شاهد-آزمون) از بین زوج های مراجعه کننده به مراکز مشاوره در شهر بوشهر 50 زوج داوطلب به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب و به تصادف به دو گروه آزمون و شاهد تقسیم شدند. گروه آزمون در 24 جلسه 90 دقیقه ای آموزش گروهی شرکت کردند و داده های پژوهش با استفاده از مقیاس ارزیابی انطباق پذیری و همبستگی خانواده السون گردآوری و با روش تحلیل کوواریانس تحلیل شدند. آموزش غنی سازی خانوادهبر اساس رویکرد الگوی درود ترکیبی السون در گروه آزمون به نسبت گروه شاهد، تاثیر بیش تری برای کاهش تعارضات زناشویی داشته است ( p <0/01). هم چنین، آزمون پیگیری نشان داد اثر این آموزش ماندگار بوده و بین میانگین های مراحل پس از آزمون و پیگیری تفاوت معنی داری مشاهده شد. نتایج این پژوهش تاثیر آموزش غنی سازی زندگی خانوادگی براساس رویکرد اولسون را در کاهش تعارضات زناشویی تایید می کند.