محسن مطیعی

آنچه در اقتصاد جدید مورد توجه است، ساختار متکی به دانش و آگاهی آن است. در جهان رقابتی آنچه بنگاه ها و در نتیجه اقتصادهای کلان را پیشتاز می کند توجه به تولید دانش و تکیه بر نوآوری می باشد. در اوایل قرن 20 ژوزف شومپیتر و بعداً تقریباً تمام صاحب نظران، به این عقیده دست یافتند که ظهور و پیدایش پدیده ای به نام کارآفرین ها یا همان کارفرمایان خلاق در فرآیند توسعه اقتصادی تا کنون نقش بس مهمی را ایفا کرده است که ویژگی مهم این افراد از نظر شومپیتر ابداع و نوآوری، آن هم در ترکیبات جدید می باشد. با توجه به شکاف عمیق فناوری میان کشور های توسعه یافته و در حال توسعه، سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) یکی از راه های انتقال فناوری های نو به کشورهای در حال توسعه می باشد که از این طریق این کشورها در جریان کاربردی کردن نوآوری ها قرار می گیرند که ورود سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشورهای در حال توسعه خود سرریزهایی دارد که باعث گسترش نوآوری در کشورهای در حال توسعه می گردد. در این مقاله با توجه به داده های پانل که به صورت Pool مرتب شده اند برای کشورهای در حال توسعه ای که دیگر اطلاعات مربوط به فناوری در آنها در دسترس بوده به بررسی تاثیر سرریزهای سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) بر نوآوری در کشورهای در حال توسعه پرداخته ایم.

هدف: هدف این پژوهش، تعیین میزان برابری در توزیع منابع کتابخانه ای در شهرستان های استان مرکزی با بهره گیری از ضریب جینی به منظور ارزیابی توزیع منابع و امکانات است. هدف غایی این تحقیق ارائه روشی برای ارزیابی برابری توزیع منابع جهت سیاستگذاری در توزیع منابع کتابخانه ای است. روش: این پژوهش با روش اَسنادی و بهره گیری از آمار سالانه اداره کل کتابخانه های عمومی استان مرکزی و با استفاده از منحنی لورنز و محاسبه ضریب جینی انجام پذیرفته است. یافته ها: یافته های تحقیق نشان می دهد که ضریب تراکم جینی برای کتب موجود در کتابخانه های استان نسبت به جمعیت 12 شهرستان مورد مطالعه 0.24 و ضریب جینی برای مساحت بنای کتابخانه های استان 0.24 و برای دیگر منابع از جمله صندلی مطالعه و رایانه های موجود، به ترتیب 0.23 و 0.24 می باشد. یافته ها نشان می دهد که توزیع منابع و دسترسی به کتابخانه های عمومی در شهرستان های استان مرکزی از توزیع و برابری مطلوبی برخوردار است. اصالت/ارزش: توزیع برابر منابع و بهره مندی عادلانه در دسترسی به منابع یکی از اهداف مدیریت منابع است. جهت سنجش توزیع برابر میان افراد جامعه اغلب توجه به منابع مالی و درآمدی می شود. روش های مختلفی جهت سنجش برابری در توزیع وجود دارد که یکی از آنها ضریب تراکم جینی است که از روش های پرکاربرد اقتصادی است که در مطالعه حاضر به کار رفته است.

به کارگیری مدل های برنامه ریزی راهبردی در بخش های مختلف صنعتی به امری رایج تبدیل شده است. هدف از تدوین راهبرد پژوهشی در صنایع دستی توسعه کسب وکارهای جدید جهت کارآفرینی مولد و ایجاد اشتغال است که نیازمند توجه به اکوسیستم کارآفرینی است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت، توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش، کلیه خبرگان آشنا به فرایند پژوهشی و محیط داخلی و خارجی موثر بر این حوزه می باشند. بدین منظور، نمونه ها به صورت غیر تصادفی انتخاب شدند؛ و پس از آشنا نمودن با تدوین راهبرد پرسش نامه مربوطه تکمیل گردید. جهت تدوین راهبردهای پژوهشی مورد مطالعه از مدل SWOT و برای الویت بندی عوامل موثر بر آن که شامل سطح هدف، معیارها،  زیر معیارها و گزینه های راهبردی از تحلیل سلسله مراتبیAHP استفاده گردیده است. نتایج حاصله بیان گر این است: منحصر به فرد بودن زیورآلات اقوام ترکمن با بیش ترین وزن با الویت ترین راهبرد برای اجرا در حوزه صنایع دستی این مجموعه است. درنتیجه، فعالان حوزه صنایع دستی مورد مطالعه بایستی با استفاده از نقاط قوت خود بکوشند تا از فرصت های پیش رو به بهترین حالت ممکن بهره برداری نمایند.  

امروزه ظهور فناوری اطلاعات در حوزه صادرات موجب افزایش تجارت کالاها و خدمات صادراتی در حوزه جهانی شده است و همین امر دلیل محکمی برای ایجاد کیفیت در عرصه کالاهای تولیدی در بازار رقابت جهانی شده است. کیفیت و سرعت عرضه کالاهای صادراتی در یک کشور باعث می شود رتبه صادراتی آن کشور در بازارهای بین المللی نیز افزایش یابد. هدف از پژوهش حاضر بررسی اعمال نفوذ سیستم های کسب وکار بر عملکرد زنجیره تأمین با در نظر گرفتن نقش تعدیل کننده نوآوری فرآیند و عدم اطمینان می باشد. جامعه آماری در این پژوهش شرکت های صادراتی استان تهران در نظر گرفته شده است. برای به دست آوردن حجم نمونه از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای استفاده گردید و برای جمع آوری داده ها نیز پرسشنامه استاندارد استفاده شده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار SmartPLS استفاده شده است. یافته های تحلیلی تحقیق نشان می دهد عوامل سازمانی شامل جهت گیری فن آوری فعال، اتصال فناوری اطلاعات، ارتباطات داخلی تأثیر مثبتی بر اعمال نفوذ سیستم های کسب وکار دارد. همچنین مشخص شد عوامل درون سازمانی شامل ایضاً فشار اعضای زنجیره تأمین و کیفیت ارتباط با اعضا تأثیر مثبتی بر نفوذ سیستم های کسب وکار دارد. درحالی که تأثیر نوآوری فرآیند و عدم قطعیت به عنوان تعدیل کننده تأیید نشد. با توجه به رقابتی شدن و شرایط حاکم کشور درزمینه صادرات باید سعی کرد بستری مناسب برای ایجاد نوآوری فرآیندها ایجاد کرد تا با استفاده از فرآیندهای خودکار موجب افزایش سرعت و دقت و کاهش هزینه ها در زمینه صادرات شد.

با شیوع ویروس کرونا، موضوع گردشگری مجازی یکی از مباحث مهم در صنعت گردشگری به شمار می آید. با گسترش این بیماری و متأثرشدن صنعت گردشگری از شرایط جدید، اهمیت توجه به گردشگری واقعیت مجازی (VR) بیش از پیش مشخص شده است. با توجه به این که تاکنون پژوهش های اندکی در این حوزه انجام شده است، به منظور تبیین شرایط کرونایی، بر اساس روش پژوهش جدید، سناریوهایی که فرد در آن موقعیت قرار گرفته و بر اساس آن استنباط خود را ارائه کرده بیان شده است. در پژوهش حاضر، با استفاده از نظریه های انتشار نوآوری و آزمون آن، تأثیر نوآوری و رضایتمندی در بهزیستی ذهنی و قصد رفتاری در گردشگری واقعیت مجازی در شرایط کرونا بررسی شده است. همچنین نقش تعدیل کننده آمادگی فنّاوری گردشگری مجازی بین رفاه ذهنی و قصد رفتاری نیز بررسی شده است. داده های این پژوهش کاربردی، بر اساس روش توصیفی پیمایشی با مشارکت ۱۴۱ نفر از افرادی که دست کم یک بار سابقه استفاده از فعالیت های واقعیت مجازی را داشتند ، با رویکرد نمونه گیری در دسترس از طریق راه های ارتباطی مجازی فعال در این حوزه گردآوری شده است. داده های جمع آوری شده، با استفاده از معادلات ساختاری و به کار گیری روش حداقل مربعات جزئی (PLS) مدل سازی شدند. نتایج نشان داد بهزیستی ذهنی تحت تأثیر ویژگی های انتشار نوآوری و ویژگی های استفاده و رضایتمندی قرار دارد. همچنین نقش تعدیل گری آمادگی فنّاوری پذیرفته نشده است. گفتنی است برای اولین بار در کشور، مدیران برنامه ریز در صنعت گردشگری و فنّاوری ارتباطات می توانند از این نتایج استفاده کنند.

کارکنان شایسته، یکی از عوامل موثر در موفقیت و بقای سازمان هستند. عوامل متعددی به طور مستقیم و غیرمستقیم باعث بی توجهی به اصول اخلاقی و ترک شغل می شود. این مطالعه برای اولین بار در کشور با تمرکز بر تسهیلگران به عنوان افرادی که گروه و سازمان را دررسیدن به اهداف حمایت می کند و با توسعه مطالعات دکونینک (2010) به وسیله متغیر "نوع دوستی" به دنبال تحلیل مسئله ترک شغلی و لزوم پایبندی به اصول اخلاق حرفه ای است. با روش توصیفی- پیمایشی میان "تسهیلگران بنیاد برکت" و با تحلیل عاملی تاییدی(CFA) و مدل سازی معادلات ساختاری(SEM) و نیز با استفاده از روش حداقل مربعات جزیی(PLS) مشخص شد، که اصول اخلاقی با تأثیر مثبتی که روی رضایت شغلی می گذارد می تواند تعهد تسهیلگران را نسبت به سازمان و انجام وظایفشان افزایش داده و به عملکرد شغلی بهتری بیانجامد. از طرف دیگر افراد با درک مفهوم اصول اخلاقی با استرس کمتری در انجام وظایف شغلی روبرو شده که این درنهایت باعث عملکرد بهتر شغلی آنان شده و ترک شغلی افراد را کاهش می دهد.

شیوع بیماری کرونا سناریوی اقتصاد جهانی را از نظم خارج کرده است. مکانیسم قرنطینه و فاصله گذاری اجتماعی وضعیت سختی را برای تجارت جهانی فراهم کرده است. در واکنش به همه گیری بیماری کرونا کشورهای سراسر جهان، از جمله ایران محدودیت های موقتی را بر صادرات برخی کالاهای پزشکی و برخی از مواد غذایی اعمال کردند تا کمبود احتمالی منابع کلیدی را کاهش دهند. در این راستا مطالعه حاضر به بررسی پیوند بین سرمایه اجتماعی، خلق مشترک دانش، کنشگری تجارت الکترونیک، حافظه سازمانی و کاربرد دانش در دستیابی به چابکی سازمانی در دوران بحرانی کووید-19 می پردازد. بنابراین از نظر هدف پژوهشی کاربردی و از نظر نحوه ی گردآوری اطلاعات توصیفی و از نوع پیمایشی می باشد. جامعه آماری متشکل از مدیران شرکت های صادراتی استان گلستان بوده که میزان حجم نمونه با توجه به محاسبه گر حجم نمونه برای معادلات ساختاری از نرم افزار SAMPLE POWER، 156 نفر تعیین گردید. در نهایت پرسشنامه میان 180 نفر از مدیران شرکت های صادراتی استان گلستان بصورت تصادفی ساده توزیع شد و تعداد 160 پرسشنامه تکمیل شده برگشتی تحت پوشش تکنیک مدل سازی معادلات ساختاری مبتنی بر روش حداقل مربعات جزیی (PLS) قرار گرفت. نتایج بدست آمده حاکی از آنست که سرمایه اجتماعی تأثیر مثبت و معناداری در خلق مشترک دانش و کنشگری تجارت الکترونیک دارد. در مورد چابکی سازمانی نتایج نشان می دهد کنشگری تجارت الکترونیک و کاربرد دانش نقش مهمی در بوجود آمدن آن دارند در صورتی که خلق مشترک دانش نتوانسته است تأثیر مثبتی در دستیابی چابکی داشته باشد.

پارادایم اقتصاد مقاومتی در مقابل اقتصاد متعارف نیازمند الگوها و روش های متمایز است. جهت مقاومت و مقابله با قدرت های اقتصادی می بایست علاوه بر اینکه از ظرفیت های اقتصادی داخلی بهره گیری می شود به مزیت ها توجه ویژه ای نمود اما فاصله ای که در طول سالیان متمادی میان کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به وجود آمده ، باعث گردیده است که کشورهای در حال توسعه نتوانند از پیشرفت های موجود بهره گیری نماید. در این میان مناطق ویژه اقتصادی میتوانستند نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشور و با رویکرد اقتصاد مقاومتی ایفا نمایند.  این امر اهمیت موضوع بررسی نقش مناطق ویژه اقتصادی در اقتصاد مقاومتی، نوآوری اقتصادی  و مبارزه با قاچاق کالا و ارز نشان می دهد لذا به سوال این تحقیق  دست مییابیم که با توجه به منویات مقام معظم رهبری در خصوص مبارزه با قاچاق کالا و ارز مدل دانش بنیانی که با استفاده از ظرفیت مناطق آزاد و ویژه اقتصادی - تجاری در الگوی اقتصاد مقاومتی  مطرح است، چیست؛؟ در این مقاله با بهره گیری از نمونه ای تجربی و به روش تحلیلی توصیفی به تبیین الگویی جهت بهره گیری از دانش، فناوری و پیشرفت های بین المللی جهت تقویت اقتصاد ملی و با رویکرد اقتصاد مقاومتی می پردازیم. تا بتوان  با بومی سازی یک الگوی اقتصاد دانش بنیان از کشور چین، نقش مناطق آزاد و ویژه تجاری در ورود علم و فناوری، کالا و خدمات به کشور ایران ارائه می نماییم. مناطق آزاد و ویژه تجاری در حماسه اقتصادی دارای نقشی پررنگ بوده و به عنوان یک فیلترینگ و با نگاهی دیگر به مثابه یک کاتالیزور جهت تبادل دانش، کالا و ارز هستند از این حیث اهمیت مبارزه با قاچاق کالا و ارز با توجه به ظرفیت این مناطق روشن می گردد.  

هدف: نقش دین به عنوان مقدمه ای برای درک ریسک و قدرت اخلاقی ، هنگام خرید محصولات حساس مانند کالای قاچاق در تحقیقات داخلی نادیده گرفته شده است. لذا این مطالعه با هدف نشان دادن چگونگی درک ریسک و قدرت اخلاقی و تاثیر دین داری مصرف کننده در هنگام خرید محصولات قاچاق انجام شده است. . بنابراین تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری اطلاعات توصیفی و از نوع پیمایشی می باشد.روش پژوهش: برای آزمایش مدل مفهومی، ساختارهای مورد علاقه با استفاده از یک نظرسنجی آنلاین برای پنل پاسخ دهندگان مطرح شد. نمونه پژوهش ۴۳۹ نفراز کسانی بودند که حداقل یکبار سابقه خرید کالای قاچاق را داشتند که به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند . در نهایت با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری فرضیه های پژوهش مورد آزمون قرار گرفت.یافته ها: نتایج فرضیه های پژوهش نشان می دهد، دین داری ذاتی و بیرونی اجتماعی مصرف کننده ارتباط معناداری با ریسک اجتماعی و خطر روان شناختی درک شده آنها دارد. در حالیکه دین داری بیرونی شخص مصرف کننده ارتباطی با این دو مقوله ندارد. همچنین نتایج نشان می دهد دین داری (ذاتی، بیرونی اجتماعی، بیرونی شخصی) تأثیر مستقیمی روی شجاعت اخلاقی و مالکیت اخلاقی مصرف کننده دارد، درحالی که تأثیری بر کارایی اخلاقی ندارد. به علاوه مشخص شد مصرف کننده هنگام خرید کالای قاچاق به صورت ممنوع، ریسک اجتماعی و خطر روان شناختی بیشتری نسبت به خرید کالای قاچاق به صورت مجاز مشروط احساس می کند.

v پژوهش حاضر باهدف بررسی اثر سه مؤلفه هزینه مبادله شامل عدم اطمینان، دارایی خاص و فرکانس بر برون سپاری و همچنین، بررسی دارایی خاص و عدم اطمینان بر نوآوری باز به خارج، در شرکت های فناور مالی بانکی مستقر در تهران انجام گرفته است. در این راستا داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه و توزیع آن به روش تصادفی ساده بین 123 نفر از مدیران شرکت های فناور گردآوری و با کمک تکنیک مدل یابی معادلات ساختاری و رویکرد حداقل مربعات جزئی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد بالارفتن دارایی خاص باعث کاهش برون سپاری و افزایش صدور نوآوری باز به خارج می شود. بالارفتن عدم اطمینان سبب کاهش برون سپاری و افزایش صدور نوآوری باز به خارج می شود. بالا رفتن فرکانس مبادلات نیز سبب کاهش برون سپاری می شود.    

در طول یک دهه اخیر، مساله سلامت بوم سازگان کارآفرینی به عنوان یک موضوع پرکاربرد مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. سلامت بوم سازگان به قابلیت پایداری بوم سازگان و حفظ ساختار و عملکرد آن در طول زمان در مواجهه با اختلالات درونی و بیرونی اشاره می کند. به هر میزان که یک بوم سازگان از سلامت بالاتری برخوردار باشد، بقا آن تضمین شده و عملکرد بهتری را نشان می دهد. در این میان، اتخاد سیاست های مناسب به منظور ارتقا سطح سلامت بوم سازگان کارآفرینی کمتر مورد توجه سیاست گذاران و پژوهشگران این حوزه بوده است. هدف این پژوهش شناسایی و دسته بندی ابزارهای سیاستی به منظور ارتقا سلامت بوم سازگان کارآفرینی ایران است. در این پژوهش تلاش شده که سیاست های مناسب به منظور ارتقا سلامت بوم سازگان کارآفرینی شناسایی و سپس دسته بندی شوند. نخست، با مصاحبه و پرسشنامه، ابزارهای سیاستی متناسب با ارتقا سلامت بوم سازگان کارآفرینی شناسایی و با استفاده از نظر خبرگان و تحلیل های آماری فهرست نهایی از ابزارهای سیاستی استخراج شدند. سپس، با تحلیل روابط متقابل و خوشه بندی ابزارهای سیاستی، دسته های مختلف شامل ابزارهای سیاستی مرتبط با ارتقا سلامت بوم سازگان شناسایی شده اند. نتایج این پژوهش نشان می دهد حداقل چهار دسته ابزارهای سیاستی متمایز با عناوین «تقویت زیرساخت ها» شامل 4 ابزار سیاستی به منظور اصلاح و ثبات در سیاست های اجتماعی و اقتصادی کلان، « توسعه بازیگران بوم سازگان کارآفرینی » شامل 4 ابزار سیاستی به منظور توسعه کمی موجودیت ها و بازیگران بوم سازگان کارآفرینی، «متنوع سازی بوم سازگان کارآفرینی» شامل 6  ابزار سیاستی به منظور متنوع سازی حوزه های کسب و کار در بوم سازگان کارآفرینی و «توسعه تقاضا» شامل 5 ابزار سیاستی به منظور تقویت مالی بوم سازگان کارآفرینی می توانند بر ارتقا سلامت بوم سازگان کارآفرینی تاثیر بگذارند.

هدف : این پژوهش به دنبال تجزیه وتحلیل موانع و چالش های حقوقی - قانونی موجود در تأمین منابع مالی در کارآفرینی فناورانه با رویکردی نهادی و روش آمیخته است. روش : با استفاده از دو روش کیفی (تحلیل مضمون) و کمی (توصیفی – پیمایشی) موانع تأمین مالی برای کارآفرینی فناورانه شناسایی شدند. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی 16 تن از خبرگان و مدیران مالی شرکت های فناورانه بود که با رویکرد گلوله برفی ملاک محور انتخاب شد و مصاحبه های نیمه ساختاریافته براساس چارچوب نظری تحلیل توسعه نهادی صورت پذیرفت و با نرم افزار Atlas Ti تحلیل شد. جامعه آماری در بخش کمی مدیران مالی بودند. برای نمونه گیری از روش تصادفی و در دسترس استفاده شد که تعداد 125 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. به منظور پردازش داده ها از روش تحلیل عاملی تأییدی و معادلات ساختاری در نرم افزار Smart PLS استفاده شده است. یافته ها : در این پژوهش به ایجاد مدل مبادرت شده است که نشان می دهد، بین قوانین و مقررات تأمین مالی کارآفرینی فناورانه و انحراف از قوانین و مقررات، مالکیت فکری و صنعتی و زمان طولانی تأمین مالی شرکت های فناور رابطه معناداری وجود دارد. نتایج : مهم ترین موانع به ترتیب انحراف از قوانین و مقررات، مالکیت فکری و صنعتی و زمان طولانی تأمین مالی شرکت های فناور بود.