عیسی ثمری

در بحث مربوط به مدیریت،عوامل انگیزشی به عنوان یکی از شاخص‌های اصلی و یکی از متغیرهای تأثیرگذاردراستراتژی سازمانی وکسب موفقیت شغلی است. مطالعه حاضربا هدف پی بردن به رابطه برخی از متغیرهای مورد مطالعه و انگیزه پیشرفت مدیران تعاونی‌ها و شناسایی سهم هرکدام از عوامل با استفاده از روش تحقیق همبستگی و پس رویدادی صورت گرفته است. بر اساس نتایج این مطالعه می‌توان با تقویت عوامل انگیزشی وموفقیت در مدیران تعاونی‌ها‌،آنان را در‌محیط‌های‌کاری به منظور تولید بیشتر‌،کارآفرینی و بالندگی‌در تشکل‌های تعاونی یاری نمود.تحلیل داده‌های حاصل‌از مطالعه ‌نشان می‌دهدمتغیرهای حمایت مالی دولت، پایین بودن‌‌مدت زمان دریافت وام، پایین‌بودن نرخ سود تسهیلاتی، ارتباط عاطفی و درونی اعضاء،بازاریابی مناسب، تجهیزات و امکانات پیشرفته، جوانی اعضای تعاونی و تعدیل در میزان اقساط وام دریافتی با انگیزه پیشرفت و موفقیت مدیران تعاونی‌ها ارتباط معنی‌داری دارد.

نظام آموزش فنی و حرفه ای نیازمند بهره مندی از رویکرد های نوین فنآوری آموزشی در ابعاد مختلف مفهومی آن به صورت منطقی و هوشمندانه است. پژوهش حاضر به بررسی چگونگی موفقیت و اثر بخشی فرایند یاددهی ویادگیری در آموزشگاه های فنی و حرفه ای پرداخته است. روش تحقیق ، روش نیمه تجربی و مشاهده بوده و نمونه آماری آن شامل 144 نفر از مربیان می باشند که به دو گروه کنترل و آزمایش با روش نمونه گیری تصادفی ساده تقسیم شده اند.برای اجرای طرح در آغاز به مربیان گروه آزمایش طرح ویژه آموزشی با محتوا و مولفه هایی مانند کاربرد و نحوه طراحی منظم آموزشی ، بهره گیری از روشهای فعال تدریس ، بکارگیری مواد و وسایل آموزشی ،نشستها و جلسات توجیهی و آموزشی لازم و مورد نیاز ترتیب داده شد و مربیان این طرح و روش را در فرآیند آموزشی خود مورد استفاده قراردادند .بعد از پایان دوره میزان یادگیری فراگیران دو گروه آزمایش و کنترل بررسی و مقایسه گردیده و با روش های آماری میانگین ،آزمون tبرای دو گروه مستقل و غیره تحلیل شد. نتایج مطالعه ،نشان می دهد که میانگین یادگیری فراگیران گروه آزمایش به جهت استفاده مربیان آموزشی آنها از مولفه های مربوط به فنآوری آموزشی اشاره شده در فوق متناسب با شرایط و محتوای آموزش ها به طور معنی داری بیشتر از گروه کنترل بوده و استفاده صحیح و مناسب این فرآیندها موجب بهبود فرآیند یاددهی و یادگیری فراگیران شرکت کننده در آموزش های فنی و حرفه ای می گردد.

عدم برخوداری مدیران مدارس از شایستگی ها و توانایی لازم موجب شده است که بسیاری از آن ها در نقش مدیریتی و رهبری خود عملکرد ضعیفی داشته باشند. هدف این پژوهش ارائه الگوی شایستگی مدیران مدارس متوسطه شهر تهران( شناسایی راهبرد، زمینه و پیامد توسعه) بود. این پژوهش کیفی بود که با استفاده از راهبرد مبتنی بر نظریه داده بنیاد طرح نظام مند انجام شد. در این خصوص با استفاده از رویکرد هدفمند و به کارگیری معیار اشباع نظری، مصاحبه هایی نیمه ساختار یافته با 17 نفر (7 نفر از اعضا هیات علمی متخصص در حوزه مدیریت آموزشی، 5 نفر از مدیران ستادی آموزش و پرورش استان تهران و 5 نفر از مدیران مدارس) انجام شد، برای به دست آوردن اعتبار و روایی داده ها از دو روش بازبینی مشارکت کنندگان و مرور خبرگان غیر شرکت کننده در پژوهش استفاده شد. نتایج تحلیل داده ها در طی سه مرحله، کدگذاری باز، کدگذاری نظری و کدگذاری انتخابی حاکی از 12 مقوله کلی است که شامل: پدیده محوری (دانش مورد نیاز، نگرش مورد نیاز، مهارت مورد نیاز)، راهبردها (ایجاد مراکز بالندگی، ارائه آموزش های مستقیم، آموزش های ضمنی(تجربی))، زمینه (وجود فرهنگ کار مشارکتی، جو حمایتی، ساختار غیر متمرکز)، و پیامدها (بهبود کیفیت  یادگیری، بالندگی سازمانی، توسعه حرفه ای است.

پژوهش حاضر، با هدف طراحی الگوی ارزشیابی کیفیت آموزشی در دانشگاه فنی و حرفه ای به روش تحقیق آمیخته (کیفی– کمی) انجام یافت. در بخش کیفی ۲۰ نفر از صاحب نظران آموزش عالی، مدیران دانشگاه فنی و حرفه ای و مدیران صنایع، به روش نمونه گیری هدفمند موارد مطلوب انتخاب شدند، با آنها مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام یافت. مصاحبه ها با روش تحلیل محتوای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، نتایج حاصل از آن در قالب الگوی ارزشیابی کیفیت آموزشی با 17 مؤلفه و 63 خرده مؤلفه استخراج گردید. در بخش کمی، برای اعتبارسنجی الگوی طراحی شده، پرسش نامه ای براساس خرده مؤلفه های این الگو طراحی شد، روایی این پرسشنامه توسط صاحب نظران مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آن به وسیله آلفای کرون باخ 95/0 محاسبه گردید. این پرسش نامه در اختیار 233 نفر از اساتید، کارکنان و مدیران دانشگاه فنی و حرفه ای به عنوان نمونه آماری بخش کمی قرار گرفت. داده های گردآوری شده از طریق پرسش نامه، با روش تحلیل عاملی و نرم افزار "Amos" تجزیه و تحلیل شد، با انجام تحلیل عاملی، الگوی طراحی شده به 11 مؤلفه (فرایند یاددهی-یادگیری، اهداف و ساختار، منابع مالی، برنامه آموزشی، استاد، حمایت جامعه، دانش آموختگان، مدیریت، کیفیت تحصیل، پژوهش، کارکنان اداری) و 54 خرده مؤلفه تعدیل یافت. مقدار شاخص های (80/1=CMIN/DF، 06/0=RMSEA0، 95/0=GFI، 95/0=AGFI، 94/0=NFI، 94/0=RFI و 04/0=RMR) نشان داد که الگوی تدوین شده از برازش مطلوبی برخوردار است و این الگو می تواند به عنوان ابزاری معتبر، در ارزشیابی کیفیت آموزشی دانشگاه فنی و حرفه ای مورد استفاده قرارگیرد.

موضوع آمایش سرزمین و مفاهیم آن در ایران مانند سایر کشورها، طی سالیانی که از طرح آن می گذرد، با تغییراتی مواجه بوده و به فراخور شرایط حاکم بر این دوره ها ، مفاهیم آمایش سرزمین و آمایش درآموزش عالی نزد برنامه ریزان و سیاست گذاران دولت نیز تغییر نموده است. در این راستا ،این تحقیق به بررسی مفهومی آمایش سرزمین، ارزیابی جایگاه آموزش عالی در طرح ها و برنامه های کلان آمایش سرزمین و تحلیلی بر نوع نگاه و دیدگاه های حاکم درمورد آمایش آموزش عالی با بهره گیری از روش تحقیق کیفی؛ تحلیل اسنادی ،تحلیل محتوا و تحلیل ثانویه پرداخته است. نتایج بررسی حاضر نشان می دهد نوع نگاه به فعالیت های آموزش عالی به عنوان یک بخش ،در طرح های مطالعاتی آمایش سرزمین متفاوت بوده است. همچنین هرچند متولیان حوزه آموزش عالی و دانشگاه بر اهمیت موضوع آمایش درآموزش عالی تاکید می نمایند، امّا درکاربرد مفهوم «توسعه»، «آمایش سرزمین» و «آمایش آموزش عالی»، اتفاق نظر ندارند. از طرف دیگر این مفاهیم نزد برنامه ریزان بخشی و مجریان نیز ناشناخته مانده و دارای ابهام مفهومی است. دلیل اصلی این امر کمبود مبانی نظری و ادبیات لازم در این زمینه و عدم وجود تعامل بین آمایش سرزمین و آمایش درآموزش عالی است. توزیع نامتعادل و نامتوازن دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی درطی دهه های قبل و درحال حاضر را می توان نمود بارز این موضوع دانست. با توجه به این روند و تأکید سند چشم انداز و نقشه جامع علمی کشور به راهبردهای اساسی برای توسعه علم و فناوری و به ویژه گسترش آموزش عالی و یافته های این تحقیق، در پایان پیشنهاداتی برای متولیان آموزش عالی و سیاست گذاران ارائه شده است.

این تحقیق به بررسی پنداره و تصویری که دانشجویان دانشگاه پیام نور از مفهوم دانشگاه و کارکردهای آن دارند، و نیز انتظارات آنان از دانشگاه مطلوب می پردازد. یافته ها برگرفته از نظرهای 105 نفر از دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز تهران است که با استفاده از روش تحلیل محتوا[1] به مثابه تکنیکی پژوهشی به منظور فراهم آوردن شناخت ژرفانگر از واقعیت موجود و روش توصیفی از نوع پیمایشی[2] و روش های آماری مورد نیاز تحلیل و ارائه شده است. نتایج بررسی نشان می دهد انتظارات دانشجویان از دانشگاه پیام نور با کارکردهای تعریف شده برای این دانشگاه متفاوت است.در مورد کارکردهای دانشگاهی، با تحلیل محتوای پاسخ های دانشجویان، 18 عامل اساسی شناسایی شد. نتایج تحلیل آماری آنها بیانگر تفاوت معنادار بین نظرات دانشجویان به تفکیک متغیرهای جنسیت و گروه تحصیلی در مورد این عوامل بوده و بین نظرات آنان در متغیر رده های سنی تفاوت معنی دار مشاهده نشد. بررسی مقایسه ای کارکردهای دانشگاه مطلوب دانشجویان و کارکردهای منظورشده برای دانشگاه پیام نور نیز نشان می دهد تصویر دانشجویان از عوامل (کارکردهای) دانشگاه مطلوب با کارکردهای دانشگاه پیام نور متفاوت است.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی موانع تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی انجام گرفت. این پژوهش از نوع آمیخته بود. در بخش کیفی جامعه ی آماری پژوهش، اساتید دانشگاه علوم پزشکی و محقق اردبیلی بودند. داده های کیفی با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شد و با کدگذاری باز، محوری و انتخابی موانع تعیین گردیدند. در بخش کمی نیز با استفاده از پرسشنامه ی ماحصل کار کیفی وضعیت موانع تجاری سازی تحقیقات از نظر 120 دانشجوی تحصیلات تکمیلی تعیین شد. نتایج 66 گزاره مفهومی اولیه با 23 مقوله فرعی و 6 گزاره مقوله ای اصلی را به عنوان موانع تجاری سازی نتایج تحقیقات دانشگاهی نشان داد و روابط بین آن ها در قالب الگوی ساختاری ارائه شد. همچنین نتایج آزمون کای اسکوئر و فریدمن نشان داد که عامل های سرمایه و زیرساخت ها، ساختاری و اطلاعاتی، جو و فرهنگ دانشگاهی، دانشی و بلوغ حرفه ای، قانونی و اقتصادی و بودجه ای به ترتیب اولویت به عنوان موانع تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی شناسایی شده است. موانع پیش روی تجاری سازی نتایج تحقیقات دانشگاهی دانشگاه های علوم پزشکی و محقق اردبیلی دارای ابعاد چندگانه اند و مرتفع نمودن این موانع نیازمند راهکارهای تخصصی می باشد.

اهمیت بررسی عوامل و موانع پژوهشی و تولید علم در دانشگاه ها به ویژه در تحصیلات تکمیلی نیازمند مطالعه و واکاوی عوامل مؤثر بر فرآیند تجارب پژوهشی (پایان نامه نویسی) و ارزیابی مستمر است. در این راستا این تحقیق به منظور بررسی وضعیت عوامل مؤثر بر تجارب پژوهشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید بهشتی و مقایسه آن نسبت به وضعیت گذشته (مطالعه 1383) و ارزیابی میزان تغییرات تجارب پژوهشی در فعالیت های پژوهشی دوره های تحصیلات تکمیلی (فرآیند اجرای پایان نامه) صورت گرفته است. روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی و مقایسه ای تحلیلی بوده و 78 نفر از دانش آموختگان دانشگاه شهید بهشتی که از نیمسال دوم سال تحصیلی 1391-1390 تا نیمسال اول 1392-1391 موفق به دفاع از پایان نامه خویش شده و در مرحله تسویه حساب قرار داشتند، به عنوان نمونه آماری به پرسشنامه این تحقیق پاسخ دادند. اب زار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه استاندارد PREQ بوده که طبق آخرین ویرایش دارای 7 عامل اصلی است. عامل استاد و مشاور نیز مؤلفه ای بود که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. بررسی کلی نتایج پژوهش حاکی از آن است که میانگین کلی تمامی عامل های مورد بررسی در حد متوسط بوده است. دو عامل جو فکری دانشکده و زیرساخت ها نسبت به میانگین کل عامل ها پایین تر از حد متوسط و سایر عامل ها بالاتر از حد متوسط بوده اند. مقایسه با سال 1383 نیز نشان می دهد در عامل توسعه ی مهارت ها افت و در عامل جو فکری افزایش ناچیزی (0.03) ایجادشده است. عامل کمبود منابع مهم ترین مشکل و موضوع پایان نامه مهم ترین عامل انگیزاننده ی در فرآیند یایان نامه نویسی بوده است.

هدف این پژوهش، شناسایی عوامل ارتقای کیفیّت آموزشی در دانشگاه فنّی و حرفه ای و بررسی رویکرد پژوهش مقالات حوزه آموزش عالی فنّی و حرفه ای است. روش پژوهش : تحلیل محتوای کیفی و تحلیل اسنادی است. جامعه آماری پژوهش: شامل مقالات پژوهشی مرتبط با کیفیّت آموزشی در حوزه آموزش عالی فنّی و حرفه ای است. تعداد17 مقاله (9 مقاله فارسی و 7مقاله خارجی) مربوط به سال های 1386 تا 1396، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، موارد مطلوب انتخاب شده اند. مفاهیم مرتبط با عوامل مؤثّر بر کیفیّت آموزشی در دانشگاه فنّی و حرفه ای به تعداد 106مفهوم شناسایی گردید، سپس با ادغام مفاهیم مشابه و مشترک در 29 مقوله فرعی طبقه بندی شدند. همچنین بررسی روش شناسی مقالات نشان داد که رویکرد اکثر تحقیقات آموزش عالی فنی و حرفه ای ایران از نوع کمّی و اکثر ابزارگردآوری داده ها پرسشنامه است؛ در مقابل، رویکرد اصلی درتحقیقات خارجی، به صورت کیفی و ابزار گردآوری داده ها مصاحبه است. به طور کلی با اینکه نیاز به پژوهش های کیفی و ترکیبی، آموزش عالی فنی و حرفه ای احساس می شود، اما نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که کمتر از 23 درصد از پژوهش های مورد بررسی در حیطه آموزش عالی فنی و حرفه ای ایران، با رویکرد کیفی و ترکیبی انجام شده اند.