علی احمد پناهی

هدف پژوهش حاضر بررسی شرایط اشتغال زنان، آثار تربیتی- روان شناختی و نیز تاثیرات آن بر نظام خانواده و به ویژه در فرزند پروری است. این پژوهش از نوع تحقیقات کیفی است و با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان داد که اسلام مخالفتی با اشتغال زنان ندارد، چنانکه تشویقی نیز نسبت به آن ندارد؛ البته، برای اشتغال زنان، ضوابط و شرایطی را در نظر گرفته است. نتایج این پژوهش همچنین نشان می دهد که اشتغال زنان اگر متناسب با توانمندی های جسمی و روان شناختی آنان نباشد، آسیب های تربیتی، معنوی و روان شناختی متعددی در خانواده و به ویژه در نقش فرزند پروری ایجاد می شود.

هدف پژوهش حاضر، بررسی راهبردهای اخلاقی و روان شناختی در تعاملات دانشگاهیان با تأکید بر ارسال پیام دینی و تأثیرگذاری اخلاقی و تربیتی است. این پرسش اساسی مطرح است که «راهبردهای تربیتی و روان شناختی در حوزه تعاملات اجتماعی به خصوص روابط دانشگاهیان چیست؟». روش پژوهش، توصیف ی تحلیل ی است، ب ه ای ن منظور پس از شن اسایی و استخ راج مف اهیم و مستندات، از متون دینی و روان شناسی، به تحلیل محتوای آنها پرداخته و راهبردهای تربیتی و روان شناختی مستفاد بیان گردید. نتایج نشان داد که شاخص ترین راهبردهای تربیتی و روان شناختی که می تواند در تعاملات اجتماعی و فرهنگی علمی حائز اهمیت بوده در ارسال موفقیت آمیز پیام نیز نقش داشته، در تحول اخلاقی و تربیتی نیز تأثیرگذار باشد عبارتند از: شناخت پیام و روش پیام رسانی، خودباوری و عزت نفس، آشنایی با نیازها، برقراری رابطه کلامی و غیرکلامی سنجیده، بهره گیری از یادگیری مشاهده ای و الگویی، توجه به تفاوت های فردی و ظرفیت های شناختی، ملاحظه ویژگی های جنسیتی، سعه صدر و انتقادپذیری، آراستگی، خوشبویی و نظافت، پرهیز از سخنِ بدون بصیرت وآشنایی با تکنیک ها و قوانین ایجاد ارتباط و انتقال پیام.

رعایت هنجارهای اخلاقی و بستر سازی مناسب برای اشتغال ایمن برای زنان و ملاحظه ظرفیت های زنان در رابطه با اشتغال یکی از عناصر مهم در کاهش آسیب های این حوزه است. تحقق امنیت اخلاقی و روان شناختی در رابطه با اشتغال زنان نیازمند برنامه ریزی عالمانه و هوشمندانه است. هدف پژوهش حاضر، معرفی مهم ترین راهبردهای اساسی در بهینه سازی اشتغال بانوان است. در این نوشتار با توجه به بهره وری از منابع مختلف کتابخانه ای و با روش توصیفی تحلیلی، این نتیجه حاصل شد که عدم ملاحظه هنجارهای اخلاقی، غفلت از ظرفیت های روان شناختی زنان، کم ارزش انگاری نسبت به نقش های اولیه و اصلی زنان و اغماض به بهداشت روانی زنان در محیط اشتغال و تولید، می تواند مهم ترین آسیب ها را برای زنان و به دنبال آن برای خانواده و جامعه ایجاد نماید.

آگاهی از اهمیت و فواید کاربستِ اصول و ضوابط اخلاقی در رابطه یاورانه، باعث افزایش کاربستِ این اصول و ضوابط در مشاوره می شود.در همین راستا،پژوهش پیش رو با هدف تبیین و تحلیل اثربخشی کاربستِ اصول و ضوابط اخلاقی در فرایند مشاوره و رابطه یاورانه است.سوال اساسی این است که رعایت و کاربستِ اصول و ضوابط اخلاقی در فرایند مشاوره چه فواید و آثاری دارد ؟در پژوهش حاضر از روش توصیفی-تحلیلی و اجتهادی بهره گرفته شده و آموزه های اسلامی و روان شناختی مرتبط با اهمیت و کارکردهای اصول و ضوابط اخلاقی در مشاوره، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.یافته های این تحقیق نشان داد که التزام و کاربستِ اصول و ضوابط اخلاقی در فرایند مشاوره،فواید و آثار اجتماعی،روان شناختی و حرفه ای زیادی در پی دارد. مصونیت بخشی به رابطه یاورانه،افزایش سلامت و امنیت روانی مشاور و مراجع،ارتقاء ارزش های انسانی ،ایجاد امنیت و مصونیت برای همکاران و کارشناسان مشاوره و افزایش تعهد، اعتماد،کارآمدی،تسهیل گری در فرایند مشاوره و ایجاد مقبولیت در روابط یاورانه، از مهم ترین پیامدهای مثبت التزام به اصول و ضوابط اخلاقی در مشاوره است.هر مقدار التزام و تعهد مشاوران به ضوابط اخلاقی افزایش پیدا کند،فرایند مشاوره از کارآمدی و مصونیت بیشتری برخوردار خواهد شد.

یکی از توقعّات مهم از والدین در نظام خانواده، آموزش و پرورش فرزندان به گونه ای هم تراز با هنجارهای اخلاقی، اجتماعی، دینی و فرهنگی است. در آموزه های اسلامی توقعات حداقلّی و حداکثری در رابطه با آموزش و پرورش فرزندان وجود دارد.  پرسش اساسی این است که فواید آگاهی والدین از فرایند فرزندپروری چیست و توقعات (انتظارات) حداقلّی اسلام از والدین در فرایند فرزندپروری کدام است؟ در این پژوهش تلاش می شود تا افزون بر تبیین اهمیت آگاهی والدین از فرایند فرزندپروری از دیدگاه اسلام و دانش روان شناسی، به استخراج و استنباط توقعّات اسلام از والدین درباره فرزندپروری پرداخته شود. پژوهش حاضر از روش توصیفی−تحلیلی و اجتهادی بهره برده است که از تتبع و ژرف اندیشی و اجتهاد در آموزه های اسلامی و آموزه های تربیتی−روان شناختی می توان نتیجه گرفت که توقعات مختلفی از والدین در مورد فرزندپروری وجود دارد. توقعات حداقلّی (نه حداکثری) اسلام در فرایند فرزندپروری عبارت است از: 1. لزوم تعامل مسئولانه با فرزند؛ 2. رعایت اولویت ها در فرزندپروری؛ 3. بهره گیری از تشویق و تنبیه هوشمندانه؛ 4. تأکید بر تحوّل شناختی؛ 5. تقویت خودکنترلی در فرزندان؛ 6. تغافل بجا؛ 7. رفتار صمیمانه با فرزندان؛ 8. رعایت هم ترازی با تحولات زیستی و روان شناختی فرزندان؛ 9. مدارا و نرم کُنشی با فرزندان.