عاطفه زارعی

نظر به اهمیت تعلیم و تربیت، این پژوهش با هدف بررسی تاریخ تعلیم و تربیت در ایران انجام گردید. پژوهش حاضر به روش کیفی با بررسی اسناد، مقالات و پژوهش های معتبر و مرتبط با موضوع، انجام گرفته است. نتایج تحقیقات به دست آمده نشان می دهد: هدف از تعلیم وتربیت در ایران باستان دانش اندوزی و فراگیری ادب به منظور تصاحب صفات و کردار نیک بود تا فرد بتواند در اجتماع عضو مفیدی باشد. این سنت بعدها نیز در دورههای اسلامی گرامی ماند و دستورات قرآن که ضمن آن مقام معلم و دانش گرامی شمرده شده بود، سرمشق مسلمانان و الهامبخش آنان قرار گرفت. با تأسیس دارالفنون اولین گام در راستای تعلیم و تربیت نوین برداشته شد و سپس باعث تأسیس مدارس جدید در ایران شد. با پیروزی انقلاب اسلامی تلاش های زیادی به منظور تعلیم و تربیت اسلامی انجام گرفت. در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که در سال 1390 تصویب شد چشم انداز و اهداف تعلیم و تربیت در افق 1404 هجری شمسی تبیین شده است. با توجه به سیر تاریخی تحولات تعلیم و تربیت و افقی که سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ترسیم کرده می توان راه کارهایی برای بهبود نظام تعلیم و تربیت کشور ارایه داد.

هدف: هدف پژوهش تعیین وضعیت مولفه های نویسنده، موضوع، تجاری سازی، ناشر و نشریات در طراحی الگوی مالکیت فکری نشریات پزشکی دسترسی آزاد(ایران) انجام شده است. روش پژوهش: مطالعه حاضر از نظر هدف کاربردی – اکتشافی و از نوع مطالعه آمیخته(کمی - کیفی)  است. جامعه آماری پژوهش کلیه نشریات پزشکی دسترسی آزاد (430 نشریه) بودند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته ای (تحلیل محتوی و پانل دلفی) بودکه از پنج مولفه اصلی (ناشر، نویسنده، انتشارات، موضوع و تجاری سازی) و 63 سوال تشکیل شده بود. نرم افزار مورد استفاده برای تحلیل آماریSPSS 24  بود. روایی پرسشنامه (با ضریب 50) و پایایی(با ضریب7/0)، تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تایید بر روی پرسشنامه انجام شد. برای طراحی مدل، بررسی وضعیت پنج مولفه انجام شد. یافته ها: بر اساس یافته های شاخص کایزر-مایر-اولکین (kmo)، داده های پرسشنامه پژوهش قابل تقلیل به تعدادی عامل های زیربنایی و بنیادی هستند. و چون مقدار آماره KMO برابر با  885/0 است، پس داده ها برای انجام تحلیلی عاملی مناسب اند. نتیجه آزمون بارتلت نیز معنی دار است و نشان می دهد که ماتریس همبستگی بین گویه ها، ماتریس همانی و واحد نیستند. یعنی از یک طرف بین گویه های داخل هر عامل همبستگی بالایی وجود دارد و از طرف دیگر بین گویه های یک عامل با گویه های عامل دیگر هیچ گونه همبستگی مشاهده نمی شود. نتیجه گیری: نتایج نشانگر آنست که بین کلیه مولفه های مالکیت فکری نشریات پزشکی دسترسی آزاد ارتباط معنادار وجود دارد و مولفه ها و سوالات از پایایی و همگرایی قابل قبولی برخوردار هستند. نهایتا این پرسشنامه می تواند در نشریات دسترسی آزاد پزشکی به منظور بررسی مالیکت فکری مورد استفاده قرار گیرد.

هدف : این پژوهش با هدف نقش سرمایه های فکری در جذب دانش و عملکرد سازمانی در سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش : پژوهش حاضر از لحاظ نوع روش پژوهش توصیفی – همبستگی و از نظر هدف کاربردی بوده و جامعه آماری مورد پژوهش، شامل 161 نفر از  کارکنان سازمان فرهنگی هنری که با ابزار پرسشنامه ساخت یافته ، داده ها جمع آوری شده و به منظور تعیین پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده گردیده است که ضریب آلفای کرونباخ با عدد 0.91 برای سرمایه فکری و0.92 برای جذب دانش  و0.86 برای عملکرد سازمانی  نشان دهنده پایایی بالایی پرسشنامه های مذکور بوده و جهت بررسی روایی محتوا نیز از اعتبار محتوا و نظرات خبرگان و صاحبنظران دانشگاهی و نیز مدیران جامعه مورد مطالعه بهره برده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. در آمار توصیفی به ارائه اطلاعات  (فراوانی، درصد، درصد فروانی) پرداخته شد. در آمار استنباطی از آزمون آماری ضریب همبستگی و آزمون پیرسون استفاده شد. داده های  مورد نظر توسط نرم افزار اس پی اس ویرایش 23 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها :  در بررسی حاضر مشخص شد 33 درصد کارکنان سازمان دارای بالاترین سطح سابقه کاری بین 5 تا 10سال را دارد هستند و از نظر سطح تحصیلات، بالاترین سطح با نرخ54 درصد فراوانی در مقطع کارشناسی ارشد و همچنین 63 درصد فراوانی نشان دهنده غالب بودن تعداد مردها نسبت به زنان در سازمان فرهنگی هنری شهرداری می باشد و همچنین فرضیات اول تا چهارم این پژوهش مورد تایید می باشد. نتیجه گیری: نشان داد رابطه بین سرمایه فکری بر جذب دانش، رابطه  بین جذب دانش بر عملکرد سازمانی و رابطه بین سرمایه فکری بر عملکرد سازمانی، دارای رابطه معناداری بوده است. همچنین نتایج دیگر این پژوهش مبین این موضوع است که جذب دانش تاثیر بسیار کمی بر عملکرد سازمانی به عنوان متغییر تعدیل کننده نسبت به سرمایه فکری دارد.

مقدمه: شبکه های اجتماعی کتاب محور به عنوان یکی از انواع شبکه ها مورد توجه واقع شده است. لذا با رشد و گسترش فناوری ها کتابخانه ها علاوه بر خدمات سنتی باید با این نوآوری ها همگام شوند. هدف از این پژوهش پیشنهاد مؤلفه های شبکه اجتماعی کتاب محور بومی با استفاده از مدل معادلات ساختاری مبتنی بر شبکه های اجتماعی کتاب محور بین المللی است. روش شناسی: این پژوهش از نوع آمیخته بوده و از دو روش کمی و کیفی استفاده شده است. ابتدا شبکه های اجتماعی کتاب محور که در سایت الکسا جزء رتبه های برتر بازیابی هستند شناسایی شد، سپس به منظور تهیه سیاهه ای در خصوص مؤلفه های شبکه های اجتماعی کتاب محور به بررسی این سایت ها پرداخته شد و عناصر تشکیل دهنده آن ها مورد بررسی قرار گرفت. ابزار گردآوری داده ها چک لیست محقق ساخته متشکل از 14 معیار و 73 مؤلفه بود که به روش دلفی نهایی گردید و برای ارزیابی مورد استفاده قرار گرفت و در نهایت با استفاده از معادلات ساختاری بارعاملی مؤلفه های پیشنهادی جهت استفاده در الگوی بومی مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: یافته های این پژوهش نشان داد که همه مؤلفه های مورد بررسی در این پژوهش دارای اهمیت بوده و باتوجه به بارعاملی به دست آمده تمامی معیارهامی تواند در الگوی پیشنهادی مورد استفاده قرار گیرد. همچنین شاخص های مورد بررسی نشان داد که مدل ارائه شده از برازش مناسبی برخوردار است. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که تمامی مؤلفه های شناسایی شده این نوع شبکه ها برای طراحی ضروری است و چنانچه این شبکه ها بر اساس معیارهای به دست آمده طراحی شود از کارایی لازم برخوردار خواهد بود. از نتایج حاصل از این پژوهش و مؤلفه های شناسایی شده آن می توان در طراحی شبکه اجتماعی کتاب محور بومی استفاده نمود. تاکنون پژوهش پیرامون طراحی شبکه اجتماعی کتاب محور بومی انجام نگرفته است.

هدف : هدف از این پژوهش شناسایی رتبه بندی شاخص های سند چشم انداز 1404 نهاد کتابخانه های عمومی کشور و بررسی میزان سودمند آنها است . روش: برای انجام این پژوهش از روش پیمایشی استفاده شده است. ابتدا گویه های شاخص های سند چشم انداز مشخص و بر اساس مدل اولیه پرسشنامه ای تنظیم شد. جامعه آماری پژوهش را اعضای هیئت علمی رشته و کارشناسان منابع و کارشناسان امور کتابخانه های نهاد کتابخانه های عمومی کشور تشکیل دادند که نمونه ای از آنها به تصادف انتخاب شد. داده های حاصله با استفاده از نرم افزار آماری SPSS 22 تجزیه و تحلیل گردید. یافته ها : یافته ها نشان داد که نمره شاخص های امانت، مجموعه و کارکنان از نمره معیار بالاتر است و با آن تفاوت معنی دار دارد. نمره شاخص های عضویت و فضای کتابخانه ای نیز از نمره معیار بالاتر بود ولی با آن تفاوت معنی داری نداشت. همچنین در رتبه بندی شاخص ها، شاخص امانت، مجموعه و کارکنان با یکدیگر تفاوت معنی داری نداشتند و در یک رتبه قرار گرفتند. شاخص های عضویت و فضای کتابخانه ای نیز تفاوت معنی داری با هم نداشتند و در رتبه بعدی قرار گرفتند. با وجودی که نمره تمامی شاخص ها از نمره معیار بالاتر بود با این حال این شاخص ها بی نیاز از تغییر نیست و ویرایش و بازنگری در برخی از گویه های هر شاخص برای تحقق اهداف سند چشم انداز لازم به نظر می رسد. اصالت/ارزش : ارزش مقاله پژوهش حاضر در نشان دادن رتبه و میزان سودمندی شاخص ها برای ارزیابی و کنترل سند چشم انداز نهاد کتابخانه های عمومی کشور است.

زمینه و هدف : «اکولوژی اطلاعاتی» به تأثیر محیط بر عناصر اطلاعاتی یا تأثیر عناصر اطلاعاتی بر محیط و تعامل میان عناصر اطلاعاتی در بستر و محیط اشاره می کند. در این پژوهش از این اصطلاح به عنوان فعل وانفعال ها  (واکنش) مقوله های موضوعی استفاده شده است. بنابراین، در شناسایی اکولوژی اطلاعاتی، فعل وانفعال ها مقوله های موضوعیِ علم اطلاعات و دانش شناسی با مقوله های موضوعی دیگر، فناوری اطلاعات و ارتباطات در سال های 1380-1390 به تفکیک مجله های علم اطلاعات و دانش شناسی، شناسایی شده است. روش شناسی : روش پژوهش تحلیل محتوای کمّی است که به شناسایی مقوله های موضوعی 2510 مقاله در 9 مجله علم اطلاعات و دانش شناسیِ نمایه شده در پایگاه ISC  پرداخته شد. ابزار گردآوری داده ها «طرح طبقه بندی مقوله های موضوعیِ علم اطلاعات و دانش شناسی بود که به وسیله پنل دلفی در دو مرحله تأیید شد. روش آماری تجزیه وتجلیل داده ها برای پاسخ به سؤال های پژوهش، فراوانی و درصد فراوانی و مشخص شدن تفاوت ها، از آزمون تحلیل واریانس یک طرفه  (ANOVA) استفاده شده است. یافته ها : نتایج حاصل از داده ها نشان داد تمامی مقوله های موضوعیِ علم اطلاعات و دانش شناسی با مقوله های موضوعیِ دیگر فعل وانفعال داشته اند و فعل وانفعال مقوله های موضوعی با فناوری اطلاعات و ارتباطات سهم بیشتری را به خود اختصاص داده است. در مقابل، فعل وانفعال مقوله های موضوعی دیگر در حوزه های مختلف علوم، سهم کمتری را دربرگرفته است. همچنین نتایج دیگر تحقیق حاکی از مقایسه فعل وانفعال های مقوله های موضوعی در فناوری اطلاعات و ارتباطات به تفکیک مجله ها نشان داد فعل وانفعال مقوله های موضوعی با فناوری اطلاعات و ارتباطات در مجله های «کتابداری و اطلاع رسانی آستان قدس رضوی»، «پژوهش نامه مدیریت و پردازش اطلاعات»، «تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی _ دانشگاه تهران»، «تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه عمومی» و «اطلاع شناسی» در دوره زمانی دوم  (1385-1390) بیشتر از دوره زمانی اول  (1380-1384) است و در مجله «مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات  (فصلنامه کتاب)» در دو دوره زمانی، فعل وانفعال مقوله های موضوعی با فناوری اطلاعات و ارتباطات به طور یکسان وجود دارد و تفاوتی بین دو دوره زمانی وجود نداشت. همچنین داده ها نشان داد مجله های «دانش شناسی»، «پژوهش نامه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهد» و «مطالعات کتابداری و علم اطلاعات» در دوره دوم زمانی متأثر از فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند. بنابراین، نتایج نشان دهنده اکولوژی اطلاعات مقوله های موضوعی علم اطلاعات و دانش شناسی است که تحت تأثیر محیط  (بوم) خود هستند و در جهت تکامل و تداوم در محیط زیستی خود در تعامل با محیط و مسائل مختلف مرتبط، به ویژه فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند.

هدف این پژوهش شناسایی رسانه های اجتماعیِ مورد استفاده در کتابخانه های دانشگاه های دولتی در شهر تهران و بررسی میزان کارایی و سودمندی آن ها برای کاربران و ارائة خدمات برای ارتقا و پیشبرد اطلاعات علمی و تبادلات علمی است. این پژوهش از نوع کاربردی و با روش پیمایشی تحلیلی انجام شده و جامعة آماری آن کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران است. برای جمع آوری داده ها پرسشنامة الکترونیکی تهیه شد و تحلیل و بررسی داده ها نیز با استفاده از نرم افزار spss انجام گرفت. داده ها و اطلاعات به دست آمده نشان داد که بسیاری از رسانه های اجتماعی جایگاه مناسبی در کتابخانه های دانشگاهی ندارند و از آن ها استفادة چندانی نمی شود و حتی برخی از کتابخانه ها نیز اطلاع چندانی از کاربرد آن ها ندارند. این مسئله ممکن است به علت برخی محدودیت ها یا کمبود برخی زیرساخت ها باشد که باعث شده از انواع رسانه های اجتماعی مورد نظر در پژوهش اخیر به جز چند نوعِ شناخته شده استفادة چندانی در کتابخانه های دانشگاهی نشود و کارایی آن ها نیز چندان محرز نباشد. برای این مشکل پیشنهاد می شود که کتابداران شناخت بیشتری از رسانه های اجتماعی داشته باشند و برای تحقیقات علمی برخی محدودیت ها از این رسانه ها برداشته شود. لازم به ذکر است که مقاله حاضر در هشتمین همایش ملی اتحادیه انجمن های علمی دانشجویی علم اطلاعات و دانش شناسی ایران (ادکا) با عنوان ""رسانه های اجتماعی در مراکز اطلاع رسانی"" که با حمایت مادی و معنوی انتشارات سوره مهر در آبان ماه سال جاری برگزار گردید، ارائه شده و برای اولین بار در شماره های هفدهم و هجدهم فصلنامه کتاب مهر منتشر می گردد.

هدف: پژوهش حاضر به مقایسه میزان ربط نتایج حاصل از محدودسازی عبارت جست وجو به عنوان و نشانی اینترنتی توسط کارشناسان گروه های فنی مهندسی، علوم پایه و اقتصاد در استانداری همدان می پردازد. همچنین میزان حضور کلیدواژه های مورد جست وجو در عنوان و نشانی اینترنتی وب سایت های این گرو ه ها را مورد مقایسه قرار می دهد. روش: جامعه آماری این پژوهش90 نفر از کارشناسان خبره استانداری همدان در سه گروه فنی مهندسی، علوم پایه و اقتصاد هستند که در حال انجام پروژه های تحقیقاتی و مطالعاتی برای توسعه استان بودند. آنان با استفاده از قسمت جست وجوی پیشرفته موتور کاوش گوگل، کلیدواژه های (یک و چند واژه ای) مورد نظر خود را، در قسمت نشانی اینترنتی و عنوان صفحات وب جست وجو کردند و میزان ربط نتایج بازیابی شده را در چک لیست هایی که به همین منظور تهیه شده بود، تعیین نمودند. برای دسته بندی و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد با افزایش تعداد کلیدواژههای مورد جست وجو، میزان هم خوانی عنوان و نشانی اینترنتی کاهش مییابد و هر چه هم خوانی بین عنوان و نشانی اینترنتی بیش تر باشد میزان ربط بالاتر می رود. بین تعداد کلیدواژههای موضوعی موجود در عنوان و نشانی اینترنتی گروه های مورد بررسی تفاوت معناداری وجود دارد. موتورهای کاوش با افزایش وزن دهی به کلیدواژه های موجود در نشانی اینترنتی می توانند نتایج مرتبط تری را رتبه بندی کرده و در اختیار کاربران قرار دهند.

هدف: هدف تحقیق حاضر بررسی وضعیت کثرت گرایی روش شناختی و ابزاری در مقاله های پژوهشی فصل نامه کتاب ایران از سال های 1385-1389 و هم چنین  شناسایی رابطه آنها با یکدیگر و با نویسنده مسئول مقاله پژوهشی است.   روش پژوهش: روش تحقیق حاضر کتابخانه ای و از نوع تحلیل محتوا با رویکرد کمی است در این روش به استخراج مقوله های مورد بررسی در تحقیق از جمله نویسنده و مرتبه علمی، روش شناسی مورد استفاده در مقاله ها پرداخته شده است. جامعه ی آماری مورد بررسی 161 مقاله پژوهشی منتشر شده در فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات (فصل نامه کتاب) در        سال های 1385-1389 است.ابزار گردآوری داده ها سیاهه وارسی است، که با استفاده از آن به مشاهده و بررسی مقاله ها و استخراج مقوله های مورد پژوهش پرداخته شده است. روش آماری مورد استفاده در این مقاله جهت پاسخ به سؤال های اساسی، آمار توصیفی (فراوانی، درصد فراوانی) و جهت آزمون فرضیه ها، آمار استنباطی آزمون کای اسکوئر(خی دو) استفاده شده است.  نرم افزارآماری مورد استفاده جهت تجزیه و تحلیل داده  اس. پی. اس. اس. (18) است. یافته ها: بر اساس داده های به دست آمده نتایج حاکی از این است که از 161 مورد مقاله پژوهشی مورد بررسی 59 مورد (46/36%) پژوهش خود را بر اساس روش کثرت گرایی روشی و  12 مورد (4/7%) کثرت گرایی ابزاری انجام داده اند و هم چنین با توجه به نتایج آزمون کای اسکوئر، بین کثرت گرایی روش تحقیق و کثرت گرایی ابزار مورد استفاده رابطه معناداری وجود دارد. در حالی که رابطه ای بین رتبه نوبسنده مسئول از لحاظ مقاطع تحصیلی و درجه دانشگاهی و انتخاب نوع روش تحقیق  و ابزار مورد استفاده وجود ندارد. نتیجه گیری: یافته های پژوهش در این تحقیق نشان داد کثرت گرایی روشی و ابزار مورد استفاده در مقاله های فصل نامه کتاب ایران  در فاصله سال های 1385 – 1389 بسیار اندک است. (یعنی زیر 50 درصد و نزدیک به یک سوّم مقالات از روش گثرت گرایی استفاده کرده اند). لذا توصیه می شود برای استحکام بیشتر پژوهش ها و بالا بردن روایی و پایایی مقالات محققان اهتمام بیشتری به استفاده از روش ها و ابزارهای متعدد داشته باشند.

هدف: پژوهش حاضر به مقایسه میزان ربط نتایج حاصل از محدودسازی عبارت جست وجو به روش عنوان و به طریق نشانی اینترنتی توسط کاربران در استانداری همدان و هم چنین میزان حضور کلیدواژه های مورد جست وجو در وب سایت های گروه های مورد پژوهش می باشد. روش پژوهش: جامعه آماری این پژوهش90 نفر از کارشناسان استانداری همدان هستند. آنان با استفاده از قسمت جست وجوی پیشرفته موتور کاوش گوگل، کلیدواژه های (یک و چند واژه ای) مورد نظر خود را در قسمت نشانی اینترنتی و عنوان صفحات وب جست وجو کردند و میزان ربط نتایج بازیابی شده را در چک لیست هایی که به همین منظور تهیه شده بود، تعیین نمودند. برای دسته بندی و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که در صورت افزایش تعداد کلیدواژه های مورد جست وجو میزان هم خوانی عنوان و نشانی اینترنتی کاهش می یابد و هر چه هم خوانی بین عنوان و نشانی اینترنتی بیشتر باشد میزان ربط بالاتر می رود. نتیجه گیری: موتورهای کاوش با افزایش وزن دهی به کلیدواژه های موجود در نشانی اینترنتی می توانند نتایج مرتبط تری را رتبه بندی کرده و در اختیار کاربران قرار دهند و با افزایش هم خوانی بین عنوان و نشانی اینترنتی میزان ربط بیشتر می شود.