نرجس ورع

هدف: با توجه به اهمیت مسائل اخلاقی در فضای مجازی، پژوهش حاضر به بررسی تولیدات علمی در حوزه اخلاق دیجیتال و مفاهیم مرتبط، بر پایه شاخص های علم سنجی در پایگاه اسکوپوس پرداخته است.روش پژوهش: پژوهش از نوع کاربردی است و از رویکرد علم سنجی برای تحلیل یافته ها بهره برده است. جامعه مورد مطالعه را 755 مقاله پژوهشی و مروری نمایه شده در پایگاه اسکوپوس با موضوع اخلاق دیجیتال تشکیل می دهد. در مرحله اول، به منظور ساخت مجموعه داده از انتشارات علمی در حوزه اخلاق دیجیتال، مقالات پژوهشی و مروری نمایه شده از پایگاه اسکوپوس استخراج و در ادامه تحلیل یافته ها به روش توصیفی انجام و نقشه علمی با کمک نرم افزار VOSviewer ترسیم شد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد اولین مقاله در این حوزه به سال1981 برمی گردد و تا پایان سال 2023 تعداد 755 مقاله در حوزه اخلاق دیجیتال و مفاهیم مرتبط در پایگاه اسکوپوس نمایه شده است. این مقالات در 160 عنوان نشریه منتشر شده و فعال ترین نویسنده در این حوزه لوسیانو فلوریدی با 29 مقاله است. همچنین، پر استناد ترین مقاله نیز به همین فرد در سال 2018 اختصاص دارد. کشور آمریکا و دانشگاه آکسفورد فعال ترین کشور و سازمان در انتشار مقالات حوزه اخلاق دیجیتال هستند. در این میان تنها 16 مقاله به نویسندگان ایرانی تعلق دارد. نقشه علمی به دست آمده حاکی از آن است که مقالات این حوزه در پایگاه اسکوپوس مشتمل بر 10 خوشه و 635 پیوند است که شامل اخلاق اطلاعات، اخلاق دیجیتال و حریم خصوصی، اخلاق، هوش مصنوعی و اخلاق فناوری، اخلاق کامپیوتری، اخلاق سایبری، الگوریتم ها در سیستم های اطلاعاتی، فناوری اطلاعات و اخلاق کاربردی هستند.نتیجه گیری: آنچه که امروزه بیش از پیش در فضای مجازی مورد توجه قرار گرفته موضوع اخلاق است. تحلیل یافته ها نشان داد که تأکید در پژوهش های علمی حوزه اخلاق دیجیتال همچون سرقت ادبی، اخلاق پژوهش، حمله سایبری، حقوق دارایی فکری به سمت اخلاق در مسائل حوزه فناوری و کامپیوتری مثل فناوری دیجیتال، اخلاق مجازی، حاکمیت داده ها، فناوری های نوظهور، هوش مصنوعی، اخلاق فناوری، حفاظت داده ها و یادگیری ماشینی در حال تغییر است.

تولیدات علمی و نشریات به عنوان یکی از ابزارهای دیپلماسی علم و فناوری در سیاست گذاری های علمی و تاثیر آن بر لایه سوم دیپلماسی علم و فناوری (قدرت نرم) حائز اهمیت هستند. از اینرو مطالعه حاضر با هدف بررسی میزان حضور زنان در جایگاه های مدیریتی ارکان نشریات انجام شده است. پژوهش پیمایشی- توصیفی و از نوع وب سنجی است. جنسیت سردبیر، مدیر مسئول و اعضای هیات تحریریه نشریات معتبر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از طریق اطلاعات مندرج در وبگاه نشریه یا صفحه شخصی آنان گردآوری و ذخیره و مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد، علیرغم اینکه زنان همانند مردان از منابع با ارزش جامعه به شمار می روند و هم دوش آنان نقش عمده ای در توسعه پایدار دارند؛ اما تنها در 10 درصد نشریات نقش سردبیری و در 12 درصد نشریات جایگاه مدیر مسئولی را برعهده داشتند. همچنین در مجموع 8 درصد عضویت هیات تحریریه نشریات را شامل می شوند. این در حالی است که بیش از 90 درصد نشریات که با سردبیری زنان منتشر می شود دارای رتبه های بین المللی، الف و ب هستند و این امر می تواند نشان از توانایی زنان در اداره و مدیریت نشریات داشته باشد. در نهایت با تأکید بر یافته ها می توان استدلال کرد، برای رفع بی عدالتی جنسیتی و مشارکت بیشتر زنان در افزایش قدرت نرم از بعد علم و فناوری، سیاست گذاری-های کنونی در این حوزه ناکافی به نظر می رسد.

عوامل متعددی از مجموعه عناصر تشکیل دهنده سامانه های پیشنهاددهنده در تولید و ارائه پیشنهاد دخیل هستند. مطالعه حاضر، با هدف شناخت تاثیر دو چالش کمبود و پراکندگی داده بر اثربخشی نتایج پیشنهادی سامانه ژورنال یاب رایسست انجام شده است. بدین منظور بیش از ۱۵۰۰۰ مقاله از نشریه های فنی و مهندسی در بازه زمانی ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ از وب سایت نشریه ها گرداوری شد. در مرحله بعد عناصر متنی این مقاله ها شامل عنوان، چکیده و واژه های کلیدی استخراج، نرمال سازی و پردازش شد و پایگاه داده پیکره پژوهش ایجاد گردید. بر اساس تعداد مقاله های گردآوری شده، با استفاده از فرمول کوکران تعداد ۴۰۰ مقاله پایه که پیش از این در نشریه های مرتبط با موضوع منتشر شده بودند، به روش تصادفی- تناسبی، انتخاب شد. عنوان و چکیده این مقاله ها، به منظور دریافت نشریه های پیشنهادی سامانه، جهت چاپ مقاله در دو مرحله پیش و پس از بهبود دو چالش کمبود و پراکندگی داده به عنوان پرسمان وارد سامانه شد. سپس نتایج پیشنهادی در هر مرحله در قالب فایل اکسل ذخیره گردید. در نهایت میزان اثربخشی نتایج سامانه در هر مرحله، به روش اعتبارسنجی یک طرفه و بر اساس معیار دقت در k تعیین شد. فراوانی نسبی رده ها نشان داد در وضعیت موجود، نشریه هدف تنها در ۲۶ درصد از پرسمان ها در ۳ رتبه نخست پیشنهاد شده است. در راستای بهبود چالش کمبود داده با غنی سازی، نرمال سازی و پردازش داده ها اثربخشی نتایج در ۳ رتبه نخست به میزان ۱۵ درصد افزایش یافت. اما همچنان در بیش از ۳۰ درصد پرسمان ها، نشریه هدف در رتبه ۱۰ و بالاتر پیشنهاد شده بود. بنابراین در مرحله بعد به منظور بهبود چالش پراکندگی، دسته بندی موضوعی داده ها انجام و افزایش ۳۰ درصدی اثربخشی نتایج نسبت به مرحله پیشین در ۳ رتبه نخست حاصل گردید. بر این اساس یکی از عواملی که منجر به کاهش اثربخشی نتایج پیشنهادی سامانه ژورنال یاب رایسست می گردد، کمبود و پراکندگی داده ها است؛ که با غنی سازی پایگاه داده، بهبود فرآیند پردازش و دسته بندی موضوعی داده ها می توان به میزان قابل توجهی با این دو چالش مقابله و اثربخشی نتایج پیشنهادی سامانه را بهبود بخشید.

هدف : وب­سایت­های نشریات انگلیسی زبان دارای رتبه علمی- پژوهشی و ترویجی مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛ و وزارت بهداشت و آموزش پزشکی ایران ارزیابی شده روش پژوهش : این پژوهش به روش ارزیابی با رویکرد وب­سنجی انجام شده است. داده­های پژوهش به روش مشاهده مستقیم و با استفاده از سیاهه وارسی، متشکل از 26 معیار، گردآوری شد. برای تدوین سیاهه وارسی، ویژگی­های کیفی نشریه­های علمی از استانداردهای ایزو و معیارهای معرفی شده دیگر استخراج شده است. جامعه آماری، شامل81 وب­سایت نشریه (45 عنوان وزارت بهداشت و 36 عنوان وزارت علوم) است. تحلیل داده­های پژوهش با استفاده از آمار توصیفی انجام گرفته است. یافته­ها : یافته­­ها در 6 مقوله ارائه شده است. در مقوله ارتباطات، ارتباط از طریق پست الکترونیکی با بیشترین فراوانی (85 درصد) در شمار بسیار زیادی از نشریه­ها وجود دارد. در مقوله راهنمای نویسندگان، رویه داوری تنها در 4درصد نشریات رعایت شده است. رویه داوری از لحاظ جزئیات یکسان نیست برخی مختصر و برخی مفصلند. در مقوله شیوه دسترسی،74 درصد دارای سایت اختصاصی­اند و این امر منجر به سهولت دسترسی به اطلاعات و رویت ­پذیری بیشتر آنها شده است. در مقوله محتوای قابل دسترس نیز بیشتر نشریات، آرشیو، و فهرست مندرجات خود را از طریق اینترنت در اختیار گذاشته­اند. 82 درصد نشریات، امکان دسترسی به متن کامل مجلات را فراهم کرده­اند. در مقوله مشخصات نشر، کلیه مجلات مورد بررسی، عنوان، دوره، شماره، و سال شماره جاری نشریه را در صفحه وب خود قرار داده­اند. در مقوله مسئولیت نیز معرفی نام سردبیر و مدیرمسئول در بیشتر نشریه­ها انجام شده است. نتیجه­گیری : استانداردهای کیفیت وب­سایت­های مورد بررسی به­خوبی در اینترنت به نمایش در­آمده­اند؛ به­نحوی­که نیمی از این معیارها در بیشتر نشریات مورد بررسی معرفی شده­اند. با این­حال، بررسی داده­ها نشان داد که برخی معیارها- که در جلب اعتماد مخاطب نسبت به اعتبار نشریه تاثیر ویژه­ای دارند- به­طور گسترده­ای نادیده گرفته شده­اند.