حمید برقی

حمید برقی

مدرک تحصیلی: دانشیار دانشکدة علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۷۸ مورد از کل ۷۸ مورد.
۶۱.

بررسی ابعاد سرمایه اجتماعی در توسعه نواحی روستایی مطالعه موردی: دهستان حسن آباد، شهرستان اسلام آباد غرب(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی اعتماد اجتماعی مشارکت اجتماعی دهستان حسن آباد مدل سازی معادلات ساختاری (SEM)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 563 تعداد دانلود : 41
سرمایه اجتماعی مفهومی کلان است که امروزه در تحلیل های اجتماعی-اقتصادی پیرامون توسعه روستایی مطرح است. هدف ازاین مقاله نشان دادن نقش سرمایه اجتماعی در توسعه روستایی می باشد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی وابزار گردآوری داده-ها، پرسشنامه است. جامعه آماری تحقیق1762سرپرست خانوار دردهستان حسن آباد بوده که نمونه آماری210سرپرست خانوار در نظرگرفته شد. تجزیه وتحلیل داده ها درنرم افزارSPSSومدل سازی معادلات ساختاری (SEM) انجام شده است. دو مدل تحلیل-عاملی مرتبه اول برای اندازه گیری دو زیر مقیاس سرمایه اجتماعی تدوین و اعتبارسنجی شد. نهایتاً چگونگی نقش و تأثیر-متغیرهای مشاهده شده و مؤلفه های دوگانه حاصل از آن ها بر سرمایه اجتماعی و روابط بین آن ها به کمک یک مدل ساختاری تحلیل عاملی تأییدی(CFA) سه عاملی مرتبه دوم تحلیل شد. نتایج نشان از برازش واعتبار قابل قبول هردو مدل اندازه گیری سرمایه اجتماعی و تحقق اهداف و نیز مدل سه عاملی مرتبه دوم برای بررسی سرمایه اجتماعی، براساس داده های گردآوری شده بود. مشارکت و اعتماد اجتماعی به ترتیب به میزان65/0 و 78/0 بر سرمایه اجتماعی تأثیر داشته است. این نتایج می تواند به برنامه ریزان روستایی در جهت بهبود سرمایه اجتماعی در توسعه نواحی روستایی کمک نماید.
۶۲.

تبیین مولفه های موثر بر حکمروایی در مدیریت محلی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان زنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حکمروایی روستایی مدیریت محلی سرمایه اجتماعی شهرستان زنجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 121 تعداد دانلود : 160
امروزه حکمروایی در مناطق روستایی به عنوان فرایندی نوین در حکومت با دارا بودن شاخص های خاص خود می تواند مباحث نوینی در زمینه مدیریت محلی در مناطق روستایی مطرح کند و سبب توانمندسازی ساکنین نواحی روستایی در زمینه های متفاوت اعم از تصمیم سازی، اجرا و ارزیابی گردد و این میان متاثر از عوامل و مولفه هایی است که این مولفه ها می توانند محیطی، اقتصادی، اجتماعی و نهادی باشند بنابراین هدف پژوهش حاضر تببین مولفه های موثر بر حکمروایی در مدیریت محلی شهرستان زنجان می باشد. با توجه به اهمیت موضوع مورد مطالعه، نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است وجهت گردآوری اطلاعات از دو روش کتابخانه ای و مطالعات میدانی استفاده گردید. جامعه آماری این تحقیق 25588 خانوار و مدیران محلی منطقه مورد مطالعه می باشد که از طریق تعداد نمونه خانوارهای روستایی 378 خانوار محاسبه شد. از میان مدیران محلی نیز 50 نفر از دهیاران روستاهای نمونه و روئسای شوراهای اسلامی به عنوان نمونه انتخاب شدند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t تک نمونه ای، همبستگی اسپیرمن و پیرسون و معادلات ساختاری استفاده شد که نتایج آزمون t تک نمونه ای نشان داده حکمروایی در منطقه مورد مطالعه در سطح متوسطی قرار دارد و آزمون همبستگی نشان داد که بین تمامی مولفه ها و حکمروایی به جز مولفه های فاصله از شهرستان، جنسیت دهیار، تجهیزات آتشنشانی، مالکیت زمین و ساختمان توسط دهیاری رابطه معناداری وجود دارد. نتایج حاصل از مطالعه نشان داد فاصله از بخش (904/0)، تحصیلات دهیار (894/0)، جمعیت روستاها (860/0)، خدمات سیاسی (783/0) و شرکت دهیار در کلاسهای آموزشی (727/0) بیشترین اثرات را بر حکمروایی در منطقه مورد مطالعه داشته اند.
۶۳.

واکاوی شبکه روابط فضاییِ بازار خرما در نواحی روستایی ناحیه مَکُّران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روابط فضایی کنشگران انسانی بازار خرما نواحی روستایی مکران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 839 تعداد دانلود : 148
با توجه به نقش تولیدی و صادراتی محصول خرما و وابستگی معیشت بسیاری از خانوارهای روستایی به فعالیت نخلداری در مناطق خرماخیز کشور از جمله در ناحیه مکران، پرداختن به مسائل و شبکه روابط بازار این محصول اهمیت ویژه ای دارد؛ زیرا اقتصاد نخلداری در روستاهای این ناحیه غالباً بر کشاورزی خرده پا و سنتی استوار بوده و به لحاظ کارکردهای توزیعی، مبادله ای و مصرفی با چالش های عدیده ای روبرو است. از این رو هدف پژوهش حاضر کاوش و تحلیل شبکه روابط فضایی بین کنشگران (انسانی و غیرانسانی) به منظور توسعه کارکردی بازار خرما در روستاهای ناحیه مکران است. این پژوهش بر روش آمیخته (راهبرد متوالی- تغییرپذیر) استوار است. جامعه آماری پژوهش شامل 17493 نخلدار و 32 کارشناس کشاورزی است. حجم نمونه به روش هدفمند- احتمالی در مرحله کیفی 111 نخلدار و 16 کارشناس و در مرحله کمی 376 نخلدار و 32 کارشناس تعیین شد. براساس «روش آمیخته متوالی» داده های کیفی به کمک نرم افزار «NVIVO» و داده های کمّی به وسیله نرم افزار «SPSS» پردازش و تحلیل شدند. سپس تحلیل و استنتاج نهایی طبق استدلال لاتور (1987) به روش «ترجمه» صورت گرفت. نتایج نشان داد که روابط فضایی چندگانه ای بین کنشگران (انسانی و غیرانسانی) وجود دارد و یا در حال پدیدار شدن است. در این میان دلالان خرما با ایجاد شبکه ای قوی از روابط فضایی، بازار خرما را به زیان تولیدکنندگان به تسخیر درآورده و به عنوان کلیدی ترین کنشگر، نقش و عاملیت یافته اند. در وجه غالب ضعف و ناکارآمدی کنشگران اصلی (نخلدار و دولت) و هم پیمانی کنشگران سرمایه و سردخانه با دلالان منجر به چنین پیامد زیانباری شده است؛ هر چند این روابط فضایی با مشارکت کنشگران جدید (نخل های غیربومی، سردخانه و ... ) در حال دگرگونی است.
۶۴.

ارزیابی نقش مشارکت اجتماعی در توسعه نواحی روستایی نمونه پژوهش: مناطق روستایی شهرستان فریدون شهر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مشارکت اجتماعی اعتماد اجتماعی توانمندی اجتماعی مناطق روستایی شهرستان فریدون شهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 705 تعداد دانلود : 213
طرح مسئله: بحث مشارکت در دهه های اخیر در ارتباط با مسائلی مانند دموکراسی، توسعه و... اهمیت بسیاری یافته است. مشارکت و توسعه روستایی به مثابه دو عنصر مرتبط و مکمل یکدیگر مطرح و افزایش میزان مشارکت در میان روستاییان نشانه و وسیله ای برای توسعه روستا در نظر گرفته شده است. این امر می تواند در سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های آتی برای مناطق روستایی مفید باشد. هدف : مشارکت اجتماعی، مفهومی کلان دربرگیرنده ابعادی مانند اعتماد اجتماعی، توانمندی و هنجارهاست که امروزه در تحلیل های اجتماعی اقتصادی درباره توسعه روستایی مطرح است. هدف از این مقاله، نشان دادن نقش مشارکت اجتماعی در توسعه روستایی است. روش شناسی پژوهش : جامعه آماری پژوهش را 4200 نفر از روستاییان 15 سال به بالای شهرستان فریدون شهر تشکیل می دهد و حجم نمونه با استفاده فرمول کوکران 240 نفر تعیین شد. یافته ها : تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) انجام شده است. در این پژوهش متغیرهای مشاهده شده برای دو مؤلفه توانمندی و اعتماد اجتماعی به دست آمد. دو مدل تحلیل عاملی مرتبه اول برای اندازه گیری دو زیرمقیاس مشارکت اجتماعی تدوین و اعتبارسنجی شد. درنهایت چگونگی تأثیر متغیرهای مشاهده شده و مؤلفه های دوگانه حاصل از آنها بر مشارکت اجتماعی به مثابه متغیر وابسته پنهان اصلی و روابط بین آنها به کمک یک مدل ساختاری تحلیل عاملی تأییدی (CFA) دو عاملی مرتبه دوم تحلیل شد. نتایج: نتایج نشان از برازش و اعتبار قابل قبول هر دو مدل اندازه گیری مشارکت اجتماعی و تحقق اهداف و نیز مدل سه عاملی مرتبه دوم برای بررسی مشارکت اجتماعی براساس داده های گردآوری شده دارد؛ همچنین توانمندی و اعتماد اجتماعی به ترتیب به میزان 65/0 و 76/0 بر مشارکت اجتماعی تأثیر داشته است. نوآوری : در پژوهش حاضر برای نخستین بار مسئله مشارکت و توسعه روستایی با بهره گیری از دو مقوله اعتماد اجتماعی و توانمندی اجتماعی با استفاده از تحلیل ساختاری در یکی از شهرستان های کم برخوردار استان اصفهان بررسی شده است.
۶۵.

بررسی تاثیرات طرح های ساماندهی و عوامل موثر بر پذیرش آن از سوی روستائیان (مورد مطالعه روستاهای بخش زهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: تاثیرات اقتصادی - اجتماعی طرح های ساماندهی روستائیان بخش زهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 185 تعداد دانلود : 112
ساماندهی روستاها از جمله استراتژی های کارآمد در برنامه ریزی توسعه و همچنین محوری ترین الگوی توسعه فضایی- کالبدی نواحی روستایی است. هدف این تحقیق بررسی تاثیرات طرح های ساماندهی و عوامل موثر بر مقبولیت آن توسط روستائیان بصورت مطالعه موردی در بخش زهان از شهرستان زیرکوه می باشد. این نوع تحقیق با توجه به هدف از نوع کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد پیمایشی است. برای جمع آوری اطلاعات میدانی، از ابزار پرسش نامه و مصاحبه با مردم روستاهای مورد مطالعه استفاده گردید. جامعه مورد پژوهش کلیه خانوارهای محدوده مورد مطالعه، بالغ بر 210 خانوار می باشد، که با کمک فرمول کوکران، حجم نمونه 136 خانوار محاسبه و در نهایت از طریق نرم افزار spss محاسبات انجام و از آزمون های ویلکاکسون و دوجمله ای برای استنباط و ارتباط نتایج استفاده گردید. نتایج کلی نشان داد که ساماندهی روستاها در برخی شاخص های اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی، از جمله میزان رواج صنایع دستی بعنوان شغل جانبی، دسترسی به بازار فروش تولیدات، اشتغال زایی، وضعیت سواد، و...تغییرات ساختاری را به همراه داشته است. هرچند در مواردی نیز عکس موضوع شکل گرفته، که می تواند نشانگر عدم توجه به ساختارهای روستایی در ابعاد گوناگون و در نتیجه کارکردهای متفاوت باشد. همچنین در سنجش رابطه بین عوامل تاثیرگذار در پذیرش طرح ساماندهی، اینگونه اسننباط می شود که برخی متغیرها از جمله آگاهی افراد نسبت به طرح، امید دسترسی به امکانات ، بهبود مشارکت، امید به مسکن بهتر، بهبود امکانات بهداشتی و.. در مقبولیت طرح توسط روستاییان موثر بوده است
۶۶.

تحلیل رابطه سطح شاخص های کیفیت زندگی روستاییان و توسعه روستایی، مورد مطالعه: بخش جزینک، شهرستان زهک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شاخص های کیفیت زندگی توسعه ی روستایی مدل آنتروپی مدلsaw بخش جزینک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 825 تعداد دانلود : 487
کیفیت زندگی به عنوان یکی از مفاهیم محوری توسعه در تمام زمینه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیطی، کالبدی و نهادی در سکونتگاه های روستایی مطرح می باشد، ازاین رو پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی – تحلیلی به بررسی و تحلیل رابطه بین سطح شاخص های کیفیت زندگی روستاییان و توسعه روستایی پرداخته است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه خانوارهای روستایی بخش جزینک از توابع شهرستان زهک است که داری 5223 خانوار می باشد حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعداد 357 نفر برآورد شد. و اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از مدل آنتروپی و SAW، آزمون های اسپیرمن و تحلیل واریانس در نرم افزار spss مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج سطح بندی با استفاده از مدل SAW و آنتروپی نشان داد، شاخص های کیفیت آموزش و کیفیت اشتغال و درآمد به ترتیب با وزن 189/0 و 113/0 بیشترین میزان را به خود اختصاص داده اند. و شاخص های کیفیت محیط و کیفیت اوقات فراغت به ترتیب با وزن 009/0 و 023/0 کمترین سطح ازنظر شاخص های کیفیت زندگی را در میان روستاهای بخش جزینک دارا می باشند. همچنین؛ روستاهای جزینک، ندام شرقی و صفدر میربیک به ترتیب با نمره نهایی 586/0، 581/0، 576/0 با بیشترین امتیاز و روستاهای قلعه نو، آس قاضی و لچوی به ترتیب با نمره نهایی 494/0، 494/0، 491/0 در رتبه آخر ازنظر شاخص های کیفیت زندگی قرار دارند. نتایج حاصل از آزمون آماری آزمون تحلیل واریانس گویای آن است که؛ بین ابعاد (اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و محیطی) کیفیت زندگی در روستاهای موردمطالعه تفاوت معناداری مشاهده می شود. همچنین نتایج آزمون اسپیرمن گویای آن است که بین سطح شاخص های کیفیت زندگی روستاییان و توسعه روستاهای بخش جزینک، رابطه معناداری وجود دارد، و سطح کیفیت زندگی روستاییان در توسعه روستایی نقش مؤثری دارد.
۶۷.

تحلیلی بر اثرات بکارگیری تکنولوژی های نوین آبیاری در توسعه کشاورزی مناطق روستایی (مطالعه موردی: بخش کهک استان قم)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تکنولوژی های نو آبیاری توسعه کشاورزی بخش کهک( استان قم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 369 تعداد دانلود : 451
مطالعه حاضر با هدف بررسی مقایسه ای بین روش های سنتی و نوین آبیاری و اثرات آن بر توسعه کشاورزی مناطق روستایی است. نوع تحقیق کاربردی توسعه ای و روش آن توصیفی همبستگی می باشد. جامعه آماری تحقیق ،کشاورزان استفاده کننده از دو شبکه نوین و سنتی آبیاری در بخش کهک استان قم می باشد که براساس فرمول کوکران، از 1734خانوار کشاورز، 129خانوار اجراکننده روش های نوین و 110 خانوار کشاورز اجراکننده روش های سنتی به عنوان حجم نمونه انتخاب شده اند. روایی پرسشنامه پس از چند مرحله اصلاح و بازنگری توسط اساتید جغرافیای دانشگاه اصفهان و کارشناسان جهادکشاورزی مورد بررسی قرار گرفت. پایایی ابزار پژوهش نیز از طریق انجام آزمون مقدماتی و تکمیل 30 پرسشنامه مورد تایید واقع گردید و ضریب آلفای کرونباخ نیز برای بخش های مختلف89 محاسبه شد. نتایج تحقیق نشان از ارتباط معنادار بین روش های سنتی و نوین آبیاری، به ویژه در زمینه اثرات اقتصادی و اجتماعی دارد . به طوریکه میزان t در روش سنتی در زمینه تأثیر اقتصادی (310/2-) و اجتماعی(543/2- )می باشد. این میزان در روش نوین در زمینه تأثیرات اقتصادی و اجتماعی به ترتیب (224/2-) و (455/2-) بوده است؛ با توجه به منفی بودن میزان t ،ملاحظه می گردد میزان میانگین اثرات اقتصادی و اجتماعی آبیاری نوین بیش از آبیاری سنتی است. همچنین نتایج تحقیق بیانگر علاقمندی روستاییان به استفاده از روش های نوین آبیاری است.
۶۸.

ارزیابی اثرات توسعه گردشگری بیابانی بر جوامع روستایی، مطالعه موردی: روستاهای بخشهای جرقویه علیا و بن رود شهرستان اصفهان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: گردشگری بیابانی توسعه پایدار روستایی مناطق کویری مناطق روستایی بخش بن رود و بخش جرقویه علیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 311 تعداد دانلود : 171
هدف تحقیق حاضر شناخت اثرات گردشگری بیابانی بر جوامع روستایی دو بخش جرقویه علیا و بنرود شهرستان اصفهان میباشد. منطقه مورد مطالعه از موقعیت جغرافیایی مناسب، سابقه تاریخی، تنوع بناهای تاریخی و چشم اندازهای گوناگون طبیعی و منحصربه فرد برخوردارند یکی از مناطق جذاب گردشگری ایران و اصفهان به حساب می آیند. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی بوده و جمع آوری اطلاعات به روش پیمایشی و از طریق تکنیک پرسشنامه است. جامعه آماری پژوهش 360 نفر از روستاییان از 12 روستای منطقه مورد مطالعه است که با روش نمونهگیری تصادفی ساده متناسب با حجم جامعه انتخاب شدند. سطح پایایی پرسشنامه با روش آلفای کرونباخ 73/. دست آمد. برای آزمون فرضیات از نرمافزار SPSS و آزمونهای آماری T-tes تک نمونهای و تحلیل عاملی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که در منطقه مورد مطالعه توسعه گردشگری بیابانی بر توسعه مناطق روستایی اثرگذار بوده است با استفاده از روش تحلیل عاملی و 29 متغیر، تأثیر گردشگری بیابانی بر جوامع روستایی منطقه مورد مطالعه تحلیل شد که متغیرها به پنج عامل تقلیل یافته و عامل اول بهنام توسعه اقتصادی و رفاه با واریانس 30.61 درصد، بعنوان مهمترین عامل متأثر از گردشگری بیابانی در مناطق روستایی مورد مطالعه شناخته شد.
۶۹.

بررسی چالش ها و موانع مشاغل خانگی از دیدگاه خبرگان و صاحبان مشاغل (مطالعه موردی جوامع روستایی شهرستان های استان اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مشاغل خانگی چالش ها و موانع نواحی روستایی استان اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 695 تعداد دانلود : 439
هدف از این مقاله بررسی موانع و چالش های مشاغل خانگی از دیدگاه کارشناسان و صاحبان مشاغل خانگی با استفاده از روش دلفی و تحلیل عاملی تاییدی می باشد. تحقیق حاضر به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی و به لحاظ ماهیت از نوع تحقیقات توصیفی- تحلیلی می باشد و رویکردی کیفی کمی دارد. جامعه آماری پژوهش شامل دو گروه است. گروه اول شامل کارشناسان اداره تعاون،کار و رفاه اجتماعی و اداره میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری و گروه دوم صاحبان مشاغل خانگی بودند. حجم نمونه برای گروه اول با استفاده از نمونه گیری گلوله برفی یا زنجیره ای 28 نفر انتخاب شدند و گروه دوم بر اساس آمار حاصل حدود 1000 نفر در نواحی روستایی استان اصفهان می باشد که بر اساس فرمول کوکران 276 نفر تعیین شد. تجزیه و تحلیل دادها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 23 انجام گردید. به منظور شناسایی چالش های موجود مشاغل خانگی جوامع روستایی استان اصفهان از فن دلفی استفاده شد. نتایج در بخش کیفی تحقیق بیانگر آن بود که مهم ترین چالش های موجود فراروی مشاغل خانگی عوامل ساختاری و مدیریتی، سیاست گذاری، عوامل مالی و اقتصادی ، فردی –شخصیتی، پژوهش و اطلاع رسانی می باشد. در بخش کمی با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی در قالب 5 عامل وجود دارد که به ترتیب عبارتند از: عوامل مالی و اقتصادی، عوامل مدیرتی و ساختاری، ضعف قوانین و سیاستگذاری جامع، پژوهش و اطلاع رسانی و عوامل فردی و شخصیتی که 73/78 درصد از واریانس کل را تبیین می نماید.
۷۰.

بررسی اثرات تغییر الگوی کشت از برنج به کیوی در توسعه مناطق روستایی، مطالعه موردی استان گیلان (دیدگاه خانوارهای روستایی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الگوی کشت اثرات اقتصادی اجتماعی و زیست محیطی توسعه روستایی استان گیلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 105 تعداد دانلود : 489
تولید محصولات کشاورزی مقرون به صرفه همواره از دغدغه های مهم کشاورزان است. به طوری که الگوی کشت به عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار در رشد و توسعه بخش کشاورزی است که می تواند به بهبود بخش اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در روستاها کمک کند، الگوی کشت بیان گر سطح زیر کشت محصولات مختلف در یک زمان معین است. انتخاب هر الگوی کشت، به دلیل چند بعدی بودن کشاورزی می تواند پیامدهای مهمی در زندگی کشاورز و جامعه ی روستایی داشته باشد(پورطاهری و همکاران،1393،1). برای پی بردن به میزان تأثیر گذاری تغییرالگوی کشت که سئوال تحقیق است ، مطالعات کتابخانه ای و میدانی در رابطه با روستاهای شهرستانهای آستارا، تالش و رودسر استان گیلان صورت گرفت. به این منظور 390 خانوار در روستاهای این سه شهرستان که دست به تغییر الگوی کشت از برنج به کیوی زدند، به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته های تحقیق باسوالهای ضریب آلفای کرون باخ برای تمامی ابعاد و شاخص ها، میزان به دست آمده بیشتر از 70/0 بوده است، نشان داد که تفاوت معناداری در سطح آلفا 0/01 بخش های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در دوره ی قبل و بعد از تغییر الگوی کشت وجود دارد. در شاخصهای اجتماعی به جز مؤلفه مشارکت در مؤلفه های ماندگاری و آگاهی کشاورز پیرامون فعالیت کشاورزی، میانگین ها نشان از رشد شاخص دارند و در شاخصهای اقتصادی کیفیت اشتغال،رفاه و امنیت اقتصادی این رشد محسوس تر نیز هست. براین اساس می توان گفت الگوی کشت مرکبات در توسعه ی روستاهای مورد مطالعه نقش مؤثری را ایفا نموده است
۷۱.

تحلیل روابط فضایی میان مفاهیم کیفیت زندگی، سرمایه اجتماعی و کارآفرینی روستایی (موردمطالعه: شهرستان دزفول)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل روابط فضایی کیفیت زندگی سرمایه اجتماعی کارآفرینی روستایی دزفول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 215 تعداد دانلود : 922
مطالعه حاضر با هدف تحلیل روابط فضایی میان مفاهیم کیفیت زندگی، سرمایه اجتماعی و کارآفرینی روستایی در شهرستان دزفول انجام شده است. این تحقیق به لحاظ روش شناسی، توصیفی و تحلیلی و نیز از حیث گردآوری داده ها، به طریقه میدانی و پیمایشی صورت پذیرفت. برای بررسی موضوع از بین 238 آبادی دارای سکنه شهرستان دزفول، تعداد 147 مورد روستای هدف بر مبنای فرمول کوکران انتخاب شدند. ابزار اصلی تحقیق، پرسش نامه محقق ساخته است که حاوی 250 متغیر آشکار و 23 متغیر نهان در سازه های سه گانه است. جامعه آماری پژوهش را سرپرستان خانوار روستاهای این شهرستان به تعداد 30032 نفر تشکیل داده که مطابق فرمول کوکران و روش نمونه گیری چندمرحله ای، پرسش نامه ها به طور تصادفی بین 379 نفر از سرپرستان خانوار روستاهای هدف توزیع گردید. در این پژوهش، برای تحلیل روابط زوجی و کلی میان مفاهیم از مدل سازی معادلات ساختاری و جهت بررسی وضعیت روستاهای شهرستان دزفول به لحاظ روابط بین سازه ها، از تکنیک تحلیل رابطه خاکستری و تحلیل فازی استفاده شد. این تحلیل ها در برنامه های SPSS Amos،SmartPLS ،Excel و ArcGIS صورت گرفت. نتایج نشان داد، روابط زوجی مثبت و مستقیم مفاهیم با سطح معناداری کمتر از خطای مفروض 05/0 مورد تأیید است. بیشترین سهم روابط سازه ها مربوط به حلقه کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی با ضریب مسیر 949/0 و کمترین سهم مربوط به حلقه کیفیت زندگی و کارآفرینی روستایی با ضریب مسیر 875/0 است. با ترکیب لایه های تحلیل رابطه خاکستری و تحلیل فازی، وضعیت نامناسب نزدیک به دو سوم روستاهای منطقه در جریان روابط کلی مفاهیم پژوهش مشخص شد.
۷۲.

تأثیر عوامل محیطی - رفتاری بر تحقق گردشگری خلاق در روستاهای هدف گردشگری استان اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری خلاق تحلیل معادلات ساختاری روستای هدف گردشگری استان اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 234 تعداد دانلود : 568
هدف گردشگری خلاق با کسب تجربیات خاطره انگیز گردشگر محقق می شود. گردشگری خلاق، تاثیر مثبتی بر انسجام جامعه محلی دارد و بر تعامل گردشگر و میزبان موثر است و در نهایت منجر به قصد سفر مجدد گردشگر می گردد. در این نوع از گردشگری، عوامل مختلفی مؤثر می باشند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش عوامل رفتاری و محیطی بر تحقق گردشگری خلاق در روستاهای هدف گردشگری استان اصفهان با رویکرد تحلیل معادلات ساختاری بوده است. همچنین برای تفکیک روستاهای هدف، از روش خوشه بندی استفاده شد. جامعه آماری، گردشگران روستاهای هدف بودند و به روش نمونه گیری در دسترس، 192 نفر انتخاب و پرسشنامه ها به صورت تصادفی در بین گردشگران توزیع گردید. نتایج نشان هر دو عامل، تاثیر مثبت و معناداری بر تحقق گردشگری خلاق داشتند و تاثیر عامل محیطی بیشتر بوده است. همچنین نتایج خوشه بندی بیانگر این بود که روستاها در ناحیه دشتی (اقلیم گرم) به نسبت روستاهای ناحیه کوهستانی میانگین بالاتری در متغیرهای گردشگری خلاق داشتند.
۷۳.

تحلیل ساختاری پیشران های توسعه ای مؤثر بر تحقق پذیری طرح آمایش سرزمین استان کردستان بر مبنای نقش آفرینی نواحی روستایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پیشران های توسعه ای آمایش سرزمین استان کردستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 311 تعداد دانلود : 88
ماهیت جامع و آینده نگرانه طرح های آمایشی از یک سو و تغییرات مستمر فضای توسعه ای به واسطه اثرگذاری روندها، اتفاقات و عوامل کلیدی که از آن ها به عنوان پیشران، یاد می شود، اهمیت شناسایی، کنترل و برنامه ریزی روی آن ها را در راستای ساماندهی فضای کمیاب توسعه ای و تحقق پذیری اهداف و مأموریت های سند آمایش، ضروری می سازد. در این میان، بدون نقش آفرینی مؤثر نواحی روستایی، تحقق پذیری سند راهبردی آمایش سرزمین استان ها به عنوان بالاترین سند توسعه ای با چالش های بسیاری روبه رو می شود. برهمین اساس، پژوهش حاضر با تأکید بر مرحله اول و مهم مطالعات آینده نگری با هدف شناسایی مهم ترین پیشران های مؤثر بر توان افزایی نواحی روستایی در راستای نقش آفرینی مؤثر در تحقق اهداف، مأموریت و چشم انداز ترسیمی سند راهبردی آمایش سرزمین استان کردستان انجام گرفته است. در پژوهش کاربردی حاضر با روشی توصیفی-تحلیلی و با رویکرد اکتشافی با بهره گیری از تکنیک دلفی؛ عوامل اصلی شناسایی و سپس با تعیین چگونگی روابط و نحوه اثرگذاری و اثرپذیری آن ها در نرم افزار MicMac، پیشران های مؤثر مشخص شد که درنهایت 60 متغیر با ماهیت های مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، طبیعی و فضایی در مقیاس های محلی، منطقه ای، ملی و فراملی در حوزه ارتباط با اقلیم کردستان عراق، شناسایی و با توجه به نحوه اثرگذاری و اثرپذیری، 29 متغیر که بیشترین نقش را در عملکرد سایر متغیرها دارا بودند، به عنوان پیشران اصلی، تعیین شدند. توزیع متغیرها و پیشران های شناسایی شده به تلفیقی از تمامی ابعاد اصلی اثرگذار ختم شد که در این میان، پیشران و متغیرهای با ماهیت اقتصادی (بیشترین تعداد) و مدیریتی (بیشترین اثرگذاری) دارای بیشترین اثرگذاری در تعیین روند تغییر و عملکرد سایر متغیرها و پیشران ها بودند. توزیع بیش از 69 درصد از متغیرهای اصلی در ناحیه 1 یا اثرگذار، ناحیه 2 یا دووجهی و در ناحیه 4 یا تنظیمی، نشان از روابط پیچیده و درهم تنیده و حساسیت کنترل و برنامه ریزی بر پیشران ها در راستای تحقق اهداف و مأموریت های سند آمایش استان بر مبنای نقش آفرینی نواحی روستایی آن دارد.
۷۴.

تحلیل تطبیقی نظام های بهره برداری خرده دهقانی و تعاونی تولید براساس شاخص های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی (مورد پژوهی: استان اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کشاورزی نظام های بهره برداری تکنیک WASPAS تکنیک CODAS استان اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 189 تعداد دانلود : 382
طرح مسئله: نظام های بهره برداری اساس کشاورزی ایران را تشکیل می دهند و نشان دهنده نوع و شکل رابطه انسان با طبیعت هستند. استفاده صحیح و اصولی انسان ها از طبیعت و نهاده های تولید و ابزار در بهره برداری های کشاورزی اهمیت زیادی دارد و این استفاده درست و اصولی خود را در پایداری و پویایی نظام های بهره برداری نشان خواهد داد. هدف: این پژوهش، نظام های بهره برداری خرد دهقانی و تعاونی های تولید را با توجه شاخص های توسعه پایدار در استان اصفهان بررسی و ازنظر تطبیقی تحلیل کرده است. روش: روش پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و براساس ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. روش جمع آوری داده ها مبتنی بر روش های اسنادی- پیمایشی است. نتایج: تکنیک WASPAS نشان دهنده آن بود که ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی در شرکت ارگ رودشت بیشترین رتبه را در مقایسه با سایر شرکت ها دارد؛ همچنین مقدار کمتر Qi (در این شرکت، Qi در نظام خرد دهقانی 0787/0 و در شرکت تعاونی تولید معادل 0506/0) در نظام بهره برداری تعاون تولیدی نشان دهنده موفقیت بیشتر این نظام در مقایسه با نظام خرده دهقانی است. شرکت گلستان قنوات، برزوک و تنگ چاییده در پایین ترین رتبه در مقایسه با سایر شرکت هاست. با کمک تکنیک CODAS، نظام های بهره برداری خرده دهقانی و تعاونی تولید بررسی و سنجیده شد و نتیجه این تکنیک نیز حاکی از آن بود که شرکت ارگ رودشت در نظام بهره برداری خرد دهقانی و تعاونی تولید بیش از سایر شرکت های استان اصفهان بوده است. با توجه به مقدار فواصل اقلیدسی محاسبه شده، نظام تعاونی تولید در این تکنیک نیز موفق تر از نظام بهره برداری خرده دهقانی بوده است. براساس تکنیک CODAS شرکت تنگ چاییده در نظام بهره برداری خرد دهقانی و شرکت سرداب سفلی در نظام بهره برداری تعاونی تولید کمترین رتبه را دارد. نوآوری پژوهش: در کاربرد شاخص های متناسب با شرایط محلی، نوع آزمون ها و مکان پژوهش است.
۷۵.

Assessing and Measuring the Sustainability of Rural Settlements Active in the Field of Medicinal Plants (Case Study- Kohgiluyeh & Boyerahmad Province)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: economic sustainability Social sustainability Environmental Sustainability The activities of medicinal plants Kohgiluyeh & Boyerahmad province

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 531 تعداد دانلود : 573
Purpose- Medicinal plants have a special value and significance in providing hygiene, health and food resources. Although the human attitude towards the products of medicinal plants has a long history, the issue of increasing the production of these products at the level of fields and gardens has taken on a new scientific form since the second half of the 20th century. The purpose of this research is to assess and measure economic, social, environmental sustainability of expanding the activities of medicinal plants in the rural development in Kohgiluyeh and Boyer Ahmad province.Design/methodology/approach- It is an applied descriptive research based on field data collection (questionnaire). The statistical population of this research included 13 villages in cold region of Kohgiluyeh and Boyer Ahmad province. According to a report by Natural Resources of the Province in 2022, 383 medicinal plant producers were determined and among all of whom the questionnaires were distributed. Descriptive statistics (mean, standard deviation and variance) and inferential (one-sample t-test and VIKOR model) were used for data analysis.Findings- The findings showed that the mean score of the social and environmental indicators is over the theoretical average value (3), while the mean score was 2.80 in terms of economic indicators. The results of VIKOR model revealed that Sepidar village with a VIKOR index of (0.157) has the highest rank and Sadat Mahmoudi village with a VIKOR index of (0.993) has the lowest rank in terms of the sustainability of the activities of medicinal plants among the villages in the study area.Original/value- This study is promising the activities of rural areas in the production of medicinal plants, which is considered as a strategy for diversification in rural settlements. Therefore, the results of this research can be given special consideration in recognizing the effects of medicinal plants in different geographical areas and have an effective role in the development of rural areas.
۷۶.

ارزیابی اثرات سرمایه اجتماعی بر حکمروایی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: مناطق روستایی شهرستان زنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 919 تعداد دانلود : 175
امروزه حکمروایی به عنوان پیش شرطی برای توسعه پایدار و الگویی جهت مدیریت روستایی معرفی می شود. با این حال حکمروایی در جهان امروز با مشکلات زیادی روبه روست که چاره رهایی از این بحران ورود و تزریق سرمایه ای از جنس خود مردم با نام سرمایه اجتماعی است که بر حکمروایی در مناطق روستایی تاثیر گذاشته و در توانمندی مدیریت محلی اثرگذار می باشد. هدف پژوهش حاضر ارزیابی اثرات سرمایه اجتماعی بر حکمروایی در مناطق روستایی شهرستان زنجان می باشد. نوع تحقیق کاربردی، روش مورد استفاده توصیفی-تحلیلی و برای گردآوری داده ها از روش های اسنادی و میدانی بهره گرفته شده است. جامعه آماری این تحقیق طبق فرمول کوکران، 319 نفر از خانوارهای ساکن در مناطق روستایی شهرستان زنجان می باشند. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آماراستنباطی tتک نمونه ای، همبستگی پیرسون، رگرسیون چندمتغیره و تحلیل مسیر می باشد. نتایج حاصل از آزمون t از دیدگاه خانوارها در رابطه با حکمروایی نشان داد که شاخص مشروعیت با میانگین 36/3 بالاتر از مطلوبیت عددی (3) و شفافیت با میانگین 62/2 کمترین میانگین را به خود اختصاص داده اند و در میان شاخص های سرمایه اجتماعی نیز همه شاخص ها بالاتر از مطلوبیت عددی (3) قرار دارند. بین شاخص های سرمایه اجتماعی و حکمروایی رابطه معناداری (375/0) وجود دارد. از بین شاخص های سرمایه اجتماعی اعتماد با 366/0 دارای بیشترین تاثیر بر حکمروایی و انسجام با 200/0 دارای کمترین تاثیر است.
۷۷.

تحلیلی بر عملکرد و مشارکت دهیاران در توسعه اجتماعی وکالبدی نواحی روستایی شهرستان گرگان (مورد: دهستان استرآباد شمالی)

تعداد بازدید : 245 تعداد دانلود : 67
دهیاریازنهادهایجدیددرتوسعهروستایی استکهدردهه یاخیرجهتادارهومدیریتتوسعهروستایی ایجادشدهاست. اگرتوسعهبرمبنانیازمردمانجامشود،مناسب تروصحیح ترخواهدبودکه اینکاردرسطحمحلیتوسطدهیاری هاانجامگردید.ازاینرودهیاربهعنواننمایندهدولتدرروستاهاونهادهای مردمیومحلینقشبسزاییدرحلوفصلمشکلاتومسایلروستاییانبهدولتبرعهدهدارد. هدف تحقیق حاضر که در دهستان استرآباد شمالی شهرستان گرگان صورت گرفته است، بررسی میزان تأثیر مشارکت و عملکرد دهیاران در توسعه اجتماعی و کالبدی روستاها است. برای رسیدن به این هدف از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل 4 روستای دارای دهیاری فعال در این دهستان با 595 خانوار است که براساس فرمول کوکران، حجم نمونه 210 نفر انتخاب شده است. ابزار تحقیق، پرسش نامه بوده که روایی آن براساس نظر گروهی از متخصصان تأیید گردید، و برای تعیین میزان پایایی مقیاس اصلی پرسش نامه از ضریب آلفای کرونباخ به میزان (0.86) استفاده گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSSتجزیه و تحلیل شدند. در تحلیل داده ها برای بررسی رابطه معنی دار بودن بین عملکرد دهیاران و توسعه اجتماعی و فرهنگی و کالبدی روستاها از آزمون تی تک نمونه ای و تی زوجی استفاده گردید. و برای تعیین رتبه توسعه روستاها را در زمینه های اجتماعی و کالبدی در قبل و بعد از مشارکت و عملکرد دهیاران از آزمون فریدمن استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهند که میزان توسعه روستاها در زمینه های اجتماعی و کالبدی بعد از مشارکت و عملکرد دهیاران بیش از حد متوسط است. و همچنین در هر دو شاخص اجتماعی و کالبدی- زیست محیطی توسعه روستاها با مشارکت دهیاران در روستاها رابطه معنی داری در سطح 99 درصد دارد. و مؤلفه های کالبدی- زیست محیطی بعد از مشارکت دهیاران با میانگین 5.12 بیشترین رتبه را درتوسعه روستاها از مشارکت و عملکرد دهیاران را به خود اختصاص داده است.
۷۸.

تحلیلی بر آثار حکمروایی مطلوب و پایداری خانوارهای روستایی (مطالعه موردی: شهرستان کاشان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پایداری روستایی حکمروایی خوب خانوارهای روستایی شهرستان کاشان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 868 تعداد دانلود : 99
حفظ و ارتقا پایداری روستایی یکی از پیش شرط های اساسی برای رسیدن به توسعه پایدار و از اساسی ترین معیارهای رفاه در هر جامعه است. پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی-پیمایشی است که در آن روابط ساختاری پایداری روستایی با ابعاد چهارگانه بر اساس مبانی نظری Newman و حکمروایی خوب با ابعاد هشت گانه UNPD تحلیل شده است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ چگونگی جمع آوری داده ها پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش سرپرستان خانوارهای روستایی شهرستان کاشان بوده است (364482=N) که با استفاده از جدول کرجسی-مورگان، حجم نمونه آماری 379 نفر محاسبه شد. در پژوهش حاضر برای دستیابی به نمونه ها از روش نمونه گیری چند مرحله ای استفاده شده است. مقدار آلفای کرونباخ به دست آمده برای شاخص های حکمروایی خوب 75/0 و برای شاخص های پایداری روستایی 72/0 به دست آمده است. در پژوهش حاضر برای تجزیه و تحلیل داده ها از بسته نرم افزاری SPSS نسخه 24 و AMOS استفاده شده است. بر اساس نتایج به دست آمده مؤلفه های حکمروایی خوب و پایداری روستایی به ترتیب با میانگین 220/3 و 773/2 در روستاهای شهرستان کاشان بیشتر از حد متوسط و پایین تر از حد مطلوب ارزیابی و روابط علّی بین این دو مؤلفه نیز با شاخص های مطلوبی برازش شده است (RMSEA= 0/025). بر اساس یافته های پژوهش شاخص هایی چون قانونمندی، شفافیت، مسئولیت پذیری، کارایی و اثربخشی، مشارکت، اجماع گرایی، عدالت محوری و پاسخگویی در ارتقا توسعه مؤلفه های پایداری روستایی اثرگذار است. از جمله نوآوری پژوهش حاضر می توان به کاربرد شاخص های متناسب با شرایط محلی، نوع آزمون ها و مکان اشاره کرد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان