فره ایزدی: اسطوره ای در خدمت سلطه (بر پایه اندیشه سلطه کاریزماتیک ماکس وبر)
آرشیو
چکیده
اسطوره روایتی رازآلود و مقدس است که نوع جهان بینی و هستی شناسی یک قوم را در مرحله ای خاص از تطورات اجتماعی آن مشخص می سازد. در واقع اساطیر در خدمت تولید معنا هستند و نمود فرهنگ و باورهای یک ملت اند. در ادبیات ایرانی نیروی فره حد واسط میان گیتی و مینو یعنی ماده و خداوند است که روان رشد یافته بشر را به قدرت لایزال الهی متصل می کند. اسطوره فره که در متون اوستایی و شاهنامه بدان اشاره شده، مضامین و درون مایه های سیاسی و مذهبی دارد که در تار و پود حیات سیاسی و اجتماعی ایران نقش آفرینی کرده اند. مطالعات وقایع اجتماعی ایران و رابطه حاکمیت با مردم در طی دوران ها بیانگر نوعی سلطه گری است که ماکس وبر از آن به عنوان سلطه کاریزماتیک یاد می کند. در این نوشتار سعی شده است با مطالعه چرایی وجود فلسفه فره ایزدی و تطبیق آن با اندیشه سلطه کاریزماتیک ماکس وبر به نحوه استفاده از فره ایزدی در دوره های مختلف تاریخی پرداخته شود. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که فره ایزدی، ابزاری اعتقادی برای ایجاد مشروعیت و ایجاد سلطه در جامعه بوده است.Khvarenah: A Myth at the Service of Dominance) Based on Max Webber’s theory of Charismatic Leadership(
Myths are mysterious and sacred narrations which speak of the worldview of an ethnic group regarding its being at a specific stage of development. In fact, myths are at the service of creating meaning and symbolize a nation’s culture and beliefs. In Iranian literature, Khvarenah or divine glory mediates between the world and Paradise, that is, matter and God, and connects Man’s developed soul to the divine eternal power. The myth of Khvarenah, which has been mentioned in Avestan texts and Shahnameh, embodies a number of political and religious concepts and implied meanings which have played a role in the essence and structure of the political and social life of Iran. The studies of social events in this country and the relationships between the ruling powers and Iranian people in the course of history demonstrate a kind of dominance which Max Webber calls Charismatic leadership. In this paper, the authors have tried to examine the use of the divine glory of power in various historical periods through a study of the reasons behind the existence of the philosophy of Khvarenah or divine glory and comparing it with Webber’s theory of charismatic leadership. The findings indicate that divine glory was in fact exploited as a religious tool in order to consolidate and legitimize dominance over society.
تبلیغات
