ساختار نظام اداری - مالی دوران صفوی و مقایسه آن با دوران قاجاریه
آرشیو
چکیده
در دوره صفویه برخی از وجوه ساختاری و عملکردی مناصب اجرایی کشور دگرگونی هایی را از سر گذرانید و در این میان، شماری از آن مناصب به منظور اثربخشی بیشتر در مأموریتهای اداری، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مربوط توسعه و تکامل یافت. در این دوره، در نتیجه برخی دگرگونی های ساختاری و عملکردی، نقش و عملکرد اداری و سیاسی آنها به همراه منزلت و جایگاه اجتماعی شان تحول یافت. الگوی ساختار و عملکرد ساختار اداری- مالی که در دوره صفویه ظاهر شد، در ادوار بعد میل به انحطاط یافت و در اواخر دوره قاجار زوال یافت. نوشتار حاضر به بررسی تاریخی مبتنی بر اسناد و داده های موجود درخصوص ساختار و عملکرد ساختار اداری- مالی در دوره صفوی میپردازد و سپس ساختار اداری- مالی دوران قاجاریه را بررسی کرده و در پایان به مقایسه این دو دوره از لحاظ ساختار اداری و مالی می پردازد. نتیجه این تحقیق نشان می دهد در این دو دوره بعلت توسعه کارکردهای نظام اداری و مالی از صاحب منصبان نظامیو اداری استفاده می شد و بسیاری از شغل ها نقش و عملکردهای گوناگون و مهمی در حوزه های اجرایی، قضایی و امنیت اجتماعی برعهده داشتند. اهمیت و منزلت اداری و اجتماعی دارندگان این مناصب سبب می شد آنان افزون بر وظایف اصلی خود گاه به عنوان سفیر، مشاور و عامل مالی بکار گرفته شوند و مأموریت نظامی و مواردی دیگر را به عهده بگیرند.A Comparative Study of the Administrative - Financial Systems of Safavid and Qajar Periods
During the Safavid era, some of the structural and functional aspects of executive and administrative positions in Iran underwent a series of changes. Some of these positions were more developed and expanded in order to perform the related official, political, economic, and social duties more efficiently. In the light of such changes, the administrative and political roles and functions of these positions also changed in line with their social place and significance during the reign of Safavid kings. The structural pattern and functions of the administrative-financial structure which emerged in this era began to decline in later periods and were completely annihilated during the late Qajar period. The present paper reports on a historical study of such structures and functions in the Safavid era based on available documents and data. It also examines the administrativefinancial structure of the Qajar period and, eventually, compares these two periods with respect to such structures. The findings of this study demonstrate that during these two historical periods, because of the development of the functions of the administrative and financial systems, the related positions were assigned to military and administrative high ranking officers. They also reveal that many posts in those times entailed a variety of important responsibilities and functions in administrative, judicial, and social security fields. The official and social significance of high ranking authorities sometimes made it necessary for them to serve as ambassadors, counselors, and financial delegates in addition to performing their main assignments. Moreover, they were sometimes required to go on military missions or undertake other similar responsibilities.