خط سیرهای باستانی و سیمای تاریخی بخش نگین کویر شهرستان فهرج (منظر فرهنگی بم)
آرشیو
چکیده
فهرج در جنوب شرقی استان کرمان و حاشیه جنوبی کویر لوت، موسوم به لوت زنگی احمد قرار دارد. تا پیش از مطالعات اخیر، سیمای تاریخی این سرزمین در سایة پرآوازه مناطق دیگری چون بم و ارگ پرشکوه آن پوشیده بود. عمده متون جغرافیای تاریخی قرون اولیه اسلامی از «فهرج » نام برده اند که نشان از اهمیت این خطه دارد. فهرج که در مسیر کهن فارس به نواحی شرقی داشت، از حلقه های ارتباطی ایران جنوب غربی با نواحی شرقی تر به شمار می رفت و از رونق ویژه ای برخوردار بوده است. آثار این شکوفایی هم اکنون بصورت بناها و محوطه های وسیع تاریخی بجاست. این سرزمین، محل عبور و تلاقی خط سیرهای مهم باستانی بوده است. پیشینه این مسیرها به دوره هخامنشی بازمی گردد. رونق این مسیرها تا قرون اولیه و میانه اسلامی همواره بر جای بوده و حیات برخی تاکنون نیز ادامه دارد. پژوهش حاضر نتیجه طرح «بررسی مقدماتی قلاع موجود در منظر و محور فرهنگی بم » و طرح «بررسی، مستند سازی و تهیه مدارک باستان شناسی منظر و محور فرهنگی بم» است که در فاصله سالهای 1391 تا 1394 ه.ش به اجرا در آمده است. در مطالعات میدانی آثار متعددی از دوره های مختلف فرهنگی از آثار دورة فراپارینه سنگی گرفته تا آثار متعلق به قرون متأخر اسلامی در این شهرستان شناسایی شد. این پژوهش با ارائه شرحی از مسیرهای باستانی و معرفی تعدادی از آثار متعلق به دوره های تاریخی، به ترسیم گوشه ای از سیمای تاریخی- فرهنگی شهرستان فهرج در بخش نگین کویر پرداخته است. محوطه مهدی آباد علیا (اولیاء) با وسعت بیش از چهارصد هکتار، آثار شهری از دوره هخامنشی را نشان می دهد و محوطه چاه ریگان با وسعتی در حدود شش هزار هکتار وسیعترین محوطه شناسایی شده از دوره ساسانی تا قرن پنجم هجری، در ناحیه منظر فرهنگی گسترده بم است. قلات اسلام آباد با کاربری کوشک (یا آتشکده) و قلات ده شهیک (قلعه یا کوشکی دو اشکوبه) از دوره ساسانی به جای مانده و هر دو دارای نقشی مؤثر در مطالعه معماری دوره ساسانی هستند.Ancient Routes and Historical Face of Negin Kavir District of Fahraj Country (Cultural Landscape of Bam)
Fahraj is located in the southeast of Kerman Province and in a region on the southern margin of the Lut Desert known as Lut-e Zangi Ahmad. Before the recent studies, the historical background and face of this land was hidden in the shadow of the great magnificence of other regions such as Bam and its glorious citadel, Arg-e Bam. Most of the historical geographical texts of the early Islamic centuries have referred to Fahraj, which highlights its importance at that time. In the past, Fahraj was located on the ancient road connecting the Fars province to the eastern regions and was considered to be one of the areas linking the southwest of Iran to its more eastern zones. It also enjoyed particular splendor during that time, the remains of which are presently existing in the form of historical building, structures, and vast sites. This land was the meeting point of some important ancient routes which dated back to the Achaemenid period. These routes were active until the early and middle Islamic periods, and The images on cylinder seals, on the other hand, hold a noteworthy place in creating and delivering certain types of institutionalized or representational realities. They can create, transfer, and reproduce some beliefs among the members of their society which are deemed necessary in the formation of its structure. This paper discusses the images and representations of women’s bodies on cylinder seals and their rolein the creation of the institutionalized realities which pertain to women and womenhood. The main elements in relation to womenhood which have been identified in this study include women’s A forms, crafted forms, collective and dramatic-ritualized forms, and women’s B forms with an emphasis on gendered body. The findings also demonstrate that such images were presented and transformed in conformity with various social contexts and backgroundsin three cultural-social periods or trends in ancient Susiana (3500-1000 BC) in the southwest of Iran.
تبلیغات
