تحلیل معرفت شناختی بیداری در ادب عرفانی فارسی و ساتوری در روایت های آیین ذن (مطالعه موردی: «مثنوی معنوی مولوی» و روایت های «دروازه بی دروازه» و «صد و یک داستان ذن») (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بیداری به معنای از میان رفتن غفلت و ناآگاهی و یکی از مهم ترین اصطلاحات در عرفان اسلامی است که مولوی در داستان های مثنوی معنوی بارها از آن سخن گفته، ویژگی های آن را بازنموده است. همچنین در روایت های آیین ذن، ساتوری همین معنا را دارد و درک و تجربه آن اساس و جان مایه مراقبه و سلوک به شمار می رود. بر این پایه، هدف این جستار، تحلیل یافته های بیداری است از نگاه مولوی در مثنوی معنوی به عنوان اثری شاخص در حوزه عرفان اسلامی ایرانی با روایت های ساتوری در مجموعه های «دروازه بی دروازه» و «صد و یک داستان ذن» که هر دو از مشهورترین نوشته ها در سنت عرفانی ذن یه شمار می روند. بازنمودن یکسانی ها و ناهمسانی های این دو مکتب فکری با روش توصیفی تحلیلی سامان یافته است و تحلیل و تبیین داده های پژوهش نشان می دهد، ویژگی های بیداری در مثنوی معنوی و ساتوری در آیین ذن مانند: ناگهانی بودن، آگاهی بخشی و تکرارپذیری با یکدیگر همسانی دارند، اگر چه ویژگی ناگهانی بودن در روایت های ساتوری بازتاب بیشتری دارد. همچنین ویژگی حیرت انگیزی که خصوصیتی فرعی و برآمده از نگاه مخاطب است، در روایت های آیین ذن بازتاب فراوانی یافته که برخاسته از ساختار منطق گریز و تحلیل ناپذیر این مکتب است. حال اینکه داستا ن های مبتنی بر بیداری در مثنوی معنوی که در تطبیق با روایت های ساتوری از بنیان های عقلانی و منطقی مستحکمی پیروی می کنند، حایز این ویژگی نیستند.An Epistemological Analysis of Spiritual Awakening in Persian Mystical Literature and Satori in Zen Buddhism Narratives (case study: Rumi's Masnavi-ye-Ma'navi and stories of The Gateless Barrier and One Hundred and One Zen Stories)
An Epistemological Analysis of Spiritual Awakening in Persian Mystical Literature and Satori in Zen Buddhism Narratives (Case Study: Rumi's Masnaviye-Maʾnavi and Stories of The Gateless Barrier and One Hundred and One Zen Stories) Awakening means the annihilation of ignorance, and it is one of the most important concepts in Islamic mysticism, which Rumi has discussed and analyzed many times in the stories of Masnaviye Maʾnavi. The concept of Satori has the same meaning in Zen Buddhism texts, and understanding and experiencing it is central to meditation and spiritual journey. Hence, the goal of the present essay is to analyze awakening as reflected in Rumi's Masnaviye Maʾnavi as a prominent work of literature concerning Islamic-Iranian mysticism, alongside Satori narratives as presented in The Gateless Barrier and One Hundred and One Zen Stories, which are both famous texts in Zen mystical tradition. The demonstration of similarities and difference between these two philosophical traditions is done using a descriptive-analytical method. Upon analyzing the research data, it becomes evident that there is an overlap between features of awakening in Masnaviye Maʾnavi and Satori in Zen Buddhism; features such as being sudden, enlightening, and reproducibility, although the suddenness is reflected more in Satori narratives. Also, astonishment, which is a subfeature emerging from the audience's perspective, is reflected abundantly in Zen Buddhism texts, because of its irrationality and Incomprehensibility. Conversely, stories about wakefulness in Masnaviye Maʾnavi, which follow firm logical premises compared with Satori narratives, lack this feature.
تبلیغات
