گونه شناسی معماری مساجد تبریز و باکو در دوره قاجار (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
آذربایجان یکی از مناطق باسابقه در فرهنگ و هنر ایران است که شناخت معماری آن ضروری است. برای شناخت معماری و هنر این منطقه نباید بر مرزهای کنونیتکیه کرد، بلکه باید به یاد آوریم که در گذشته ای نه چندان دور، این منطقه دارای رابطه در تبادل اندیشه ها، انگیزه ها و پیشه وران در زمینه های هنر و معماری با سرزمین های اطراف ازجمله اَران(جمهوری آذربایجان) بوده است. در کالبد معماری اسلامی مسجد جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است که با توجه به ثبات الگوی رفتاری در آن می توان فارغ از مرز های سیاسی و در گستره مرزهای فرهنگی به گونه شناسی آن پرداخت. هدف این تحقیق،شناخت ویژگی های مساجد تبریز و باکو در دوران قاجار و دسته بندی آن ها براساس خصوصیات کالبدی و درنهایتگونه شناسیاست. برای دستیابی به هدف مذکور، از روش تحقیق توصیفی تحلیلیاستفاده شده و جمع آوری داده ها به روش کتابخانه ای و میدانی انجام شده است. در این مقاله، ابتدا مساجد تاریخی در هر دو شهرکه شامل 28 مسجد است،شناسایی و اندام هایی بااهمیت تعریف خواهد شدو سپسبا توجه به این اندام ها و ترکیب اجزای کالبدی، به گونه شناسی آن ها پرداخته خواهد شد و در ذیل معرفی هر گونه، ویژگی های بارز آن ها مورد مطالعه خواهد گرفت. مساجد این مناطقبرسه گونه است که عبارت اند از:مساجد گنبدخانه ای، مساجد گنبدخانه ای با رواق اطراف و مساجد شبستانی. گونه شبستانی فقط آذربایجان قابل شناسایی است و گونه های گنبدخانه ای و گنبدخانه ای با رواق اطراف در هر دو منطقه موجود است.Typology of Mosques Built in Tabriz and Baku during the Qajar Period
Azerbaijan,with a long history of culture and art,is one of the regions in Iranthat meritsarchitectural study. For this purpose, we should not limit our study to the present-day borders of Azerbaijan.Instead,it is important to note that in the not-so-distant past, there wasan exchange of artistic and architecturalideas, motivations, and craftspersons with its neighboring lands including Aran (Republic of Azerbaijan). In the realmof Islamic architecture, the physicality of mosquesholds a distinctive position because of their correspondence toconsistentbehavioral patterns. Therefore,a typological study can be carried outnot inside political boundaries but within the extent of cultural boundaries. The ultimate purpose of this research is to reach a typology of mosques of Tabriz and Baku built during the Qajar era according to their physical characteristics. For this purpose, the descriptive-analytical research method was used and data collection was done by library research and field studies. In this article, a total of 28 historical mosques and their important features in both citiesareintroduced, and next,they are classified according to these features and the composition of their physical elements.The characteristics of each typology are discussed next. The mosques in these areas can be classified into three types: dome-chamber mosques, dome-chamber and colonnaded mosques, and hypostylemosques. The hypostyle type can only be foundin Azerbaijan, while the other two typescan be found in both regions.
تبلیغات
