معیار عوارض ذاتی در اندیشه محقق اصفهانی و علامه طباطبایی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
معیارشناسی عوارض ذاتی که نقش مستقیمی در مرزبندی دانش ها دارد، از گذشته دور مورد گفتگو بوده، درباره آن دیدگاه های مختلفی ارائه شده است. در این میان، شیخ محمدحسین غروی اصفهانی (۱۲۹۶-۱۳۶۱ق) وشاگردش علامه طباطبایی (۱۲۸۱-۱۳۶۰ش) ضمن بهره گیری از تراث پیشینیان، به تحلیل و ارزیابی دیدگاه مشهور میان منطق دانان پرداخته، تأملات ژرفی ارائه نموده اند. جستار حاضر می کوشد با روش توصیفی- تحلیلی این دو دیدگاه را با استفاده از آثار مختلف شان تنظیم، تقریر، مقایسه و ارزیابی نماید. از رهگذر این نوشتار آشکار می شود که محقق اصفهانی در مسأله تمایز علوم، میان مقام تعریف و جعل تفکیک نموده، ملاک تمایز علوم در مقام تعریف را «موضوع» و در مقام جعل، «غرض» می داند؛ چنانکه ضمن نقد دیدگاه مشهور میان منطق دانان و نیز نقد دیدگاه محقق خراسانی، معیار عارض ذاتی را «نفی واسطه در عروض عرفی» می داند. علامه طباطبایی میان علوم برهانی و غیربرهانی تفکیک نموده، تخصیص محمولات به عوارض ذاتی را ویژه علوم برهانی و مقتضای یقینی بودن مقدمات برهان می داند و بر اساس همین ویژگی به ترسیم ویژگی های عارض ذاتی می پردازد. در این دو دیدگاه علی رغم دقت های فراوانی برخی کاستی ها نیز وجود دارد که در مقاله حاضر بدانها پرداخته ایم.The criterion of inherent complications in the thought of Mohagheg Isfahani and Allameh Tabatabai
Criterion of inherent complications, which has a direct role in the demarcation of knowledge, has been discussed since the distant past, and various views have been presented about it. In the meantime, Sheikh Mohammad Hossein Gharavi Isfahani (1296-1361 AH) and his student Allameh Tabatabaei (1360-1281 AH) while taking advantage of the legacy of the predecessors, have analyzed and evaluated the famous view among logicians and presented deep reflections. The present essay tries to organize, describe, compare and evaluate these two views using their different works using the descriptive-analytical method. Through this article, it becomes clear that the Isfahani scholar distinguishes between definition and falsification in the issue of distinction of sciences, and considers the criterion of distinction of sciences as "subject" in the position of definition and "purpose" in the position of falsification; Thus, while criticizing the famous view among logicians and also criticizing the view of Mohaghegh Khorasani, he considers the criterion of inherent contingency to be "the negation of mediation in conventional prose". Allameh Tabatabai distinguishes between proof and non-proof sciences, he considers the assignment of predicates to inherent complications as special for proof sciences and the necessity of the certainty of the premises of the proof, and based on this characteristic, he draws the characteristics of inherent complications. In these two views, despite the many precisions, there are some shortcomings that we have discussed in this article.
تبلیغات
