مطالعۀ تحلیلی نقوش تزیینی منبر مسجد مجموعۀ «سلطان محمود شاه بُندرآباد» یزد (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بیان مسئله: مجموعه «سلطان محمودشاه بُندرآباد» یزد بنایی تاریخی است که در قرن هفتم ه.ق، توسط عارف دینی آن، شیخ تقی الدین دادا محمّد، در روستای بُندرآباد، پایه گذاری شده است. این مجموعه شامل مسجد، خانقاه، بقعه، آب انبار، برج های حفاظتی و بناهای جانبی دیگر است که درطی چندین سال شکل گرفته و بخش های مختلف آن دارای تزیینات متنوعی هستند. برای مثال، می توان به منبر مسجد جامع این بنا اشاره کرد که دارای نقوش تزیینی بسیار است. بنابراین، اهمیت این بنا به لحاظ تاریخی و نیز نقوش تزیینی به کار رفته در منبر مسجد جامع آن، ضرورت انجام پژوهش حاضر را ایجاب کرده است و درطی آن به پرسش های زیر پاسخ داده می شود: که منبر مسجد جامع مجموعه سلطان محمودشاه بُندرآباد یزد دارای چه نوع نقوش تزیینی است؟ و این نقوش دارای چه معانی و مفاهیمی هستند؟ هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی نقوش تزیینی منبر مسجد جامع مجموعه سلطان محمودشاه بُندرآباد یزد و نیز شناخت معانی و مفاهیم پنهان آن هاست. روش پژوهش: پژوهش حاضر، به روش توصیفی-تحلیلی، منبر مسجد جامع سلطان محمودشاه بُندرآباد یزد را مورد مطالعه قرار داده و اطلاعات کتابخانه ای، اسنادی و میدانی را به صورت کیفی تجزیه و تحلیل کرده است. یافته ها: یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که منبر مسجد جامع این بنای تاریخی با نقوش تزیینی گیاهی، هندسی، خطی و کتیبه ها تزیین شده است. نقوش گیاهی آن شامل ختایی و اسلیمی و نقوش خطی آن شامل خطوط ثلث و کوفی بنایی است و متون کتیبه ها نیز بیان کننده اصل توحید و نبوت، جاری شدن کلام خدا از جایگاه پیامبر اسلام (ص) و اعتقاد شیعیان دوازده امامی است. همچنین نقوش هندسی آن شامل ستارگان پنج پر و شمسه ده پر است که گره هشتِ دوازدهِ پیلی را تشکیل می دهد.Analytical Study of Decorative Motifs of Pulpit in the Grand Mosque of Sultan Mahmud Shah of Bondorabad Complex in Yazd
Problem Definition: "Sultan Mahmud Shah of Bondarabad" complex in Yazd is a historical building founded in the 7th century A.H. by a religious mystic, Sheikh Taqi al-Din Dada Muhammad, in the village of Bondarabad. This complex includes a mosque, monastery, mausoleum, reservoir, protective towers, and other side buildings that have been formed over several years, different parts of which have various decorations. For example, the pulpit of the Grand (Jame) Mosque of this building has many decorative motifs. Therefore, the historical importance of this building, as well as the decorative motifs used in the pulpit of its Grand Mosque, necessitated the present research, and during it, the following questions are answered: What kind of decorative motifs does the pulpit of the Grand Mosque of Sultan Mahmud Shah Bondarabad have? What meanings and concepts do these motifs have? Objective: The current research aims to identify the decorative motifs of the pulpit of the Grand Mosque of Sultan Mahmud Shah in Bondarabad, Yazd, as well as to know their hidden meanings and concepts. Research Method: The current research has studied the pulpit of Sultan Mahmud Shah Grand Mosque in Bondarabad, Yazd, using a descriptive-analytical method and qualitatively analyzed library, documentary, and field information. Results: The findings of the present research show that the pulpit of the Grand Mosque of this historical building has been decorated with floral, geometric, inscriptions, and calligraphy motifs. Its plant motifs include Khataei and Arabesque, and its calligraphy motifs include Thulth and Kufic Banaei scripts, and the texts of the inscriptions also express the principle of monotheism and prophethood, the flow of the word of God from the position of the Prophet of Islam (PBUH), and the belief of the Shiites of the Twelve Imams. Also, its geometric motifs include five-pointed stars and a ten-pointed sun, which form the eight-twelve Pili knot.
تبلیغات
