مطالعه تطبیقی واقعه معراج در نگاره معراج سلطان محمد و متن معراجیه های نظامی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

معراج پیامبر(ص) یکی از مباحث مهم اعتقادی اسلام است که در متون ادبی و آثار هنری بازتاب یافته است. نگاره معراج اثر سلطان محمد، نگارگر قرن 9 ه.ق. و معراجیه های نظامی گنجوی شاعر قرن 6 ه.ق.، ازجمله بهترین این آثار هستند. این پژوهش سعی دارد تا نقش قابلیت های رسانه ای دو حوزه نگارگری و ادبیات در بازتاب عظمت شخصیت پیامبر(ص) را مورد ارزیابی قرار داده و از منظر بینامتنیت، به مطالعه تطبیقی نگاره معراج سلطان محمد و متن معراجیه های نظامی بپردازد تا زمینه ساز پاسخ به این سؤال باشد که: "نگاره معراج سلطان محمد چگونه و به چه میزان توانسته است به متن معراجیه نظامی وفادار باشد؟" و "کدام یک از این دو اثر بازتاب بهتری از عظمت پیامبر(ص) در قالب موضوع معراج داشته اند؟" لذا عناصر به کاررفته در هر دو اثر با معیار قرآن سنجیده شده و سپس تطبیق مؤلفه های دو اثر انجام گردیده است. روش پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی و با رویکرد تطبیقی است. روش یافته اندوزی، کتابخانه ای و اسنادی بوده و روش تحلیل یافته ها، کیفی است. به نظر می رسد که: نگاره معراج اثر سلطان محمد باوجود برخی نوآوری ها، به میزان قابل توجهی به متن معراجیه اثر نظامی وفادار بوده و درعین حال هر دو اثر دربرگیرنده عناصر اصلی رخداد عظیم معراج مطابق با قرآن و احایث هستند.