ارزیابی و پهنه بندی میزان آسیب پذیری اماکن مرزبانی منطقه خوزستان از مخاطره سیلاب (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

مخاطرات محیطی مانند سیلاب، زلزله و خشک سالی از عوامل تأثیرگذار در جوامع بشری هستند و از بلایای عمده و مهم قلمداد می شوند. کشور ایران و به ویژه مناطق مرزی در منطقه خوزستان به علت توزیع نامناسب بارش به لحاظ پراکنش مکانی و زمانی، شدت و حجم بارش ها، کمبود پوشش گیاهی، عدم وجود بندها و سدهای خشکه چین و مسیل های متعدد، همواره در معرض خطر سیل قرار دارند. هدف اصلی این پژوهش ارزیابی و پهنه بندی میزان آسیب پذیری اماکن و پاسگاه های یگان های مرزبانی استان خوزستان از مخاطره سیلاب و شناسایی نقاط مطلوب در این خصوص است. در پژوهش حاضر پس از شناسایی عوامل مؤثر در وقوع سیلاب در منطقه خوزستان، لایه های اطلاعاتی در محیط GIS ایجاد شد و در ادامه با استفاده از روش های تحلیل فازی و سلسله مراتبی، لایه های موجود، استانداردسازی و بر اساس مدل های همپوشانی، نقشه نهایی سیلاب در استان خوزستان تهیه شد. برای دسترسی به اطلاعات رقومی از نقشه های توپوگرافی با مقیاس (۱:۵۰۰۰۰) سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح و نقشه کاربری اراضی با مقیاس (۱۰۰۰۰۰: ۱) سازمان جنگل ها و مراتع استفاده شده است. نتایج حاصل از ارزیابی میزان آسیب پذیری اماکن مرزبانی از مخاطره سیلاب نشان داد که در بخش شمالی مرز (از دویرج تا طلائیه) در بین اماکن مرزبانی موجود در منطقه، (۵) نقطه از اماکن مرزبانی در ناحیه با آسیب پذیری خیلی کم، (۱۵) نقطه از اماکن در ناحیه با آسیب پذیری کم، (۱۱) نقطه از اماکن در ناحیه با آسیب پذیری متوسط، (۲) نقطه از اماکن ناحیه با آسیب پذیری زیاد و (۱) نقطه از اماکن در ناحیه با آسیب پذیری خیلی زیاد از لحاظ مخاطره سیلاب قرار دارند. در بخش جنوبی مرز (از طلائیه تا دهانه اروندرود) در بین اماکن مرزبانی موجود، (۱۲) نقطه از اماکن مرزبانی در ناحیه با آسیب پذیری خیلی زیاد، (۱۵) نقطه از اماکن در ناحیه با آسیب پذیری زیاد، (۶) نقطه از اماکن در ناحیه با آسیب پذیری متوسط، (۱) نقطه از اماکن در ناحیه با آسیب پذیری کم و (۱) نقطه از اماکن در ناحیه با آسیب پذیری خیلی کم از لحاظ مخاطره سیلاب قرار دارند.