پایش نظریه حق به شهر در بازتولید فضای شهر دوستدار سالمند (مطالعه موردی: بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

شهر به مثابه حق اجتماعی است و نقش فضای شهری در تولید آهنگ روزمره زندگی و بازتولید روابط اجتماعی رویکردی به حقوق شهروندی را پدید می آورد که در آن ساکنان شهر باید نقش آفرینان و ذی نفعان اصلی در تولید فضای شهری باشند. در این میان افزایش طول عمر انسان ها و اضافه شدن جمعیت سالمندان از پیامدهای قابل توجه قرن بیست ویکم است. به نظر می رسد با مطرح کردن فضای شهر دوستدار سالمند،ایده حق به شهر لوفِور می تواند معیاری سودمند برای ارزیابی مداخلات فضایی در شهرها به نفع این قشر آسیب پذیر تلقی شود. برای دست یابی به این هدف، پس از بررسی و استخراج نمودهای فضایی ایده حق به شهر به عنوان مدل مفهومی پژوهش، به بررسی وضعیت حاکم بر سالمندان ساکن در بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان(حجم نمونه برابر 170 نفر) پرداخته شده است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است و پژوهش به لحاظ هدف کاربردی است. روش نمونه گیری پژوهش خوشه ای است و خوشه ها به طور سیستماتیک انتخاب شده اند. محققان وضعیت سالمندان ساکن در بافت مذکور را از طریق پرسش نامه استاندارد SF-36 و با روش مصاحبه چهره به چهره انجام داده اند. برای تحلیل داده ها از جدول ها و نمودارهای توصیفی، آزمون کروسکال والیس[1]، و آزمون تحلیل مسیر به کمک نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد وضعیت دوستداری شهری سالمندان در محدوده مور مطالعه از منظر شاخص حق به شهر با امتیاز 94/2 دارای وضعیتی پایین تر از سطح متوسط است و سالمندان با ویژگی های متفاوت جنسیتی، اجتماعی- اقتصادی، و مدت زمان اقامت در شهر آرای مشترکی در این ارتباط داشته اند. برای بهبود وضعیت حق به شهر سالمندان، تقویت شاخص های مستقل حق استفاده مناسب از فضای شهری و حق مشارکت تأثیر مطلوبی در این زمینه خواهد داشت.