تحلیل ریخت های اسطوره ای در نگاره جام زرین حسنلو (عصر آهن) بر اساس رویکرد منظومه شبانه و روزانه ژیلبر دوران (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

بیان مسئله: نگاره جام زرین حسنلو، از هنرهای اصیل برجای مانده محوطه حسنلو است که دربردانده  نگرش ها و باورهای جوامع بشری (عصر آهن) است. هنرمند در این اثر(جام زرین حسنلو)، ﻣﻀﺎﻣیﻨی اهورایی( نیک) را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻀﺎﻣین اهریمنی (شر) به تصویر کشیده است و از این منظر، ﺗﺼویﺮی را کﻪ دارای  ارزش گذاری بار  ﻣﺜﺒﺖ یﺎ ﻣﻨﻔی است، آفریده است. ﻧﮕﺮیﺴﺘﻦ از ایﻦ منظر ﺑﻪ نگاره جام زرین حسنلو، ریﺸﻪ در رویکرد اسطوره شناسی «ژیﻠﺒﺮ دوران» دارد. وی بر این باور است، تصویرهای ذهنی به دو منظومه، شبانه و روزانه ﺗﻘﺴیﻢ می شوند. با توجه به این منظومه ها،  اینکه  در جام حسنلو چه رویکردی اسطوره ای غالب است سؤالی است که در این پژوهش به آن پاسخ داده می شود. هدف: هدف این پژوهش، شناخت مفاهیم اسطوره ای عناصر هنری ایران  با نگرش های  جدید است. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر، توصیفی – تحلیلی است. داده پژوهش به روش موردی بررسی و تحلیل شده است. جمع آوری اطلاعات نیز به شیوه کتابخانه ای است. یافته ها: هنرمند، نگاره جام حسنلو را با یاری گرفتن از صورت های تخیلی و قدرت متافیزیکی آن و با استمداد از اسطوره پردازی، مضامین مثبت شخصی و جامعه دوره خود را به تصویر در آورده و مقارن با آن،  مضامین منفی را ترسیم نموده است. در تقابل منظومه روزانه (عرشی، روشنایی و جداکننده) منظومه شبانه (ریخت های سقوطی، تاریکی و حیوانی) به کار برده است، در نهایت منظومه روزانه به نسبت شبانه در تصاویر جام زرین حسنلو از بسامد بالایی برخوردار است.