احمد محمود: روایتِ تاریخ و داستان در رمان «همسایه ها» (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

احمد محمود نویسنده ای اقلیم گرا و رئالیست است که آثارش از طُرق مختلف با تاریخ، حوادث و اشخاص تاریخی ارتباط یافته است. «همسایه ها» نخستین رمان این نویسنده است که درونمایه آن با تلفیقی از مستندات تاریخی، تخیل و خاطراتِ نویسنده تکوین یافته است. «همسایه ها» در عین داشتنِ خصوصیات یک روایت داستانی، مثل دیگر رمان های محمود، به روایتِ واقع نگارانه یک رویداد مهم تاریخی پرداخته است. جریان «ملی شدن صنعت نفت در ایران» پی رنگِ این رمان است و این حادثه تاریخی، نقشی محوری در شاکله آن دارد. ماجراها و مناسباتِ بخش عمده ای از رمان «همسایه ها» با این رویداد تاریخی، پیوند محتوایی و ساختاری یافته است. در این مقاله، بازتاب و انعکاس این رویداد و حوادث مربوط به آن در رمان «همسایه ها»، هم چنین رویکرد و داوری تاریخیِ نویسنده مورد تأمل و بررسی قرار گرفته است. طی آن، شیوه بازسازی تاریخ و همانندی و تفاوت های آن با مستندات تاریخی تبیین شده است.