تحولات زیبایی شناختی در نقاشی دهه ۶۰ ایران

چکیده

پس از گذشت بیش از ۸۰ سال از آغاز جنبش نوگرا در نقاشی ایران که طبق نظر " مجابی" از سال ۱۳۱۵ شروع می شود، نقاشی ایران  به تبع تحولات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، شاهد تحولات  مهمی بوده است. با رویداد انقلاب اسلامی در انتهای دهه۵۰ تحول دیگری در هنر نقاشی ایران رخ داد. سرعت  پرشتابی تحولات مهمی چون "انقلاب اسلامی " و سپس "جنگ  ایران  و عراق"، باعث  شد  تا نقاشان  ایرانی فرصت کافی برای فرضیه سازی و تئوری پردازی نیابند. با وقوع این دو واقعه در ایران، جنبش های هنری قبل از انقلاب اسلامی برای مدتی متوقف شد. شرایط جدید، ساختارهای زیباشناختی جدیدی را می طلبید که جنبش های قبل از انقلاب اسلامی جواب گوی این نیازها نبودند. در این میان هنرمندانی جدید و جوان قدم به عرصه گذاشتند.  شماری از هنرمندان قدیمی نیز با توجه به تحولات و شرایط جدید به تولید آثاری پرداختند،  مجموع  آثار  تولید شده در شرایط جدید نشان از نگرشی نو در ساختار  و محتوای نقاشی ایران بود.  این  نگرش به نام " نقاشی انقلاب" شناخته می شود. با توجه به  اینکه چهار دهه از شروع این تحولات می گذرد، اکنون زمان مناسبی برای نقد این نگرش است. این که انقلاب اسلامی و وقایع بارز بعد از آن همچون جنگ  ایران  و عراق و پایان آن، موجب چه تحولی  در نقاشی دهه ۶۰ ایران  شده و ساختار زیباشناختی آثار  تولید شده در دهه شصت چه تفاوتی با آثار پیش از  آن داشت، سوألی است که در این تحقیق به آن پاسخ داده می شود. پژوهش حاضر کیفی و به شیوه توصیف و تحلیل است. اطلاعات به دست آمده از تحلیل نمونه آثار انتخاب شده در سال های ۱۳۵۶ تا ۱۳۷۰ خورشیدی است و آثار هنرمندانی است که در داخل ایران به صورت رسمی فعالیت می کردند. داده های آماری نشان می دهد که نقاشان دهه ۶۰ تمایلات واقع گرایانه با استفاده از خطوط نهفته و منحنی، شکل های عینی، بافت های شبیه سازی شده و پرسپکتیو یک نقطه ای، دونقطه ای یا ترکیبی داشته اند. همچنین تمایلات نمادگرایانه باعث شده در رنگ آمیزی آثار از رنگ های ذهنی که به واقعیت عینی وفادار نیست استفاده کنند.